خصوصی سازی

شركت هوايي و خصوصی سازی

روزگاري بشر با حيرت به پرواز پرندگان در آسمان آبي مي نگريست و حسرت مي خورد كه چرا نمي تواند پرواز كند و دغدغه استفاده بيشتر از گذر زمان را نداشت و گاهي به عنوان سير و سياحت يا براي كسب دانش به شرطي كه از حمله سارقان قطاع الطريق مصون بماند براي رفتن به شهر هاي ديگر رنج گذر از راه هاي صعب العبور و سنگلاخ را با كاروان و ساروان و چهارپا و ارابه به جان مي خريد اما كم كم علل زيادي چون مهاجرت ها ، سرعت بيشتر در تجارت و پراكنده شدن خانواده بر روي كره زمين او را مصمم كرد تا به دنبال راهي مطمئن و سريع براي سفر باشد كه مانند بال به راحتي و سبكي پرندگان خود را از زمين جدا كند و به مقصدش برسد ، در اين راه بسيار كوشيد تا سرانجام برادران رايت با اختراع اولين ماشين پرنده اين آرزو را جامه عمل پوشانند از آن زمان به بعد انسان ها در پي كامل تر كردن ماشين پرنده و قوي تر و مجهزتر كردن و اصلاح ضعف هاي آن در انواع ساخته شده به نام هواپيما و خدمات و تجهيزات جانبي آن در فرودگاه ها هستند .

بالاخره تلاش مداوم ديروز ، منجر به ساخت هواپيما هاي بسيار مدرن دور برد و غول پيكر امروز شد ، اكنون براي ما ديگر تعجبي ندارد اگر بشنويم در هواپيما امكاناتي مانند استخر ، اتاق خواب ، شيرآلات طلا و دكوراسيون مجلل در حد يك كاخ وجود دارد يا هواپيمايي با جمعيتي معادل يك روستا يا شهرك كوچك با خدمات و امكانات و تجهيزاتي فوق پيشرفته و راحتر از خانه براي تك تك مسافرين ساعت ها در آسمان پرواز مي كند و يا هواپيمايي امكان انجام ساعت ها پرواز با سرعت بيش از سرعت صوت را دارد .

پس از تكامل نسبي هواپيماهاي مسافربري و افزايش سفر هاي هوايي ، رشد قارچ مانند شركت هاي هوايي نوظهور با بهترين و پيشرفته ترين امكانات و نوآوري در عرضه خدمات جديد موجب ايجاد رقابت تنگاتنگ آنها براي جذب مسافر و بار بيشتر و مسحور نمودن ديدگان مشتريان با زيبايي هاي بصري از طريق تجهيزات شنيداري ، ديداري ، خدمات رفاهي و پذيرايي متنوع چشمگير در فرودگاه و پرواز با اقدامات نوآورانه شد ، در ابتدا در كشور ما ايجاد شركت هوايي به پيروي از پيشرفت و تمايل كشورهاي دنيا به فناوري صنعت هوانوردي ، هواپيماهاي كوچك وارد فضاي و بازار هوايي ايران شدند و نقش آنها فقط يك الزام و نياز براي حمل و نقل مسافر و بار در حجمي اندك محسوب مي شد اما به تدريج با گسترش صنعت هوايي و پيشرفته شدن هواپيما ها و ورود شركت هاي نو پا و نوآور در بازار هوايي ، ايران ما نيز تا به امروز در حد توان با اين حركت جهاني همسو بوده است .

سنگ بناي اين صنعت هوانوردي در ايرانبه تلاشگروهی از بازرگانان ايرانی در سال ۱۹۴۲ براي راه اندازي اين صنعت باز مي گردد كه نخستين شرکت هواپيمايی حامل پرچم ايران را با نام ايرانين ايرويز تأسيس نمودند تا به جابجايی مسافر در مسيرهای داخلی و منطقه‌ای بپردازد و علاوه بر آن يک پرواز هفتگی باری به اروپا انجام مي شد .در سال ۱۹۵۴، يک شرکت هواپيمايی خصوصی ديگر به نام پرشين ايرسرويسز (پاس) در تهران تشکيل شد و فعاليت‌های خود را در زمينه حمل بار آغاز کرد كه بعدها به حمل مسافر در مسيرهای داخلی منتهی به تهران نيز پرداخت . اين شرکت در سال ۱۹۶۰ پروازهای بين‌المللی خود را در مسيرهای اروپايی شامل تهران - لندن ، تهران- پاريس ، تهران - ژنو و تهران - بروکسل آغاز نمود .

۲۴ فوريه سال ۱۹۶۲ ، دو شرکت ايرانين ايرويز و پرشين ايرسرويسز در يکديگر ادغام شده و شرکت هواپيمايی ملی ايران (هما) ، با نام بين‌المللی ايران اير ( IRAN AIR ) تأسيس گشت . اين شرکت ملی اعلام شد و تمام امکانات و كاركنان دو شرکت مذکور را در اختيار گرفت و در همان زمان نشان هما يا مرغ زيباي سعادت برای اين شرکت تازه تأسيس طراحی شد .

عصر طلايی هما آغاز دهه ۱۹۷۰ همراه با ورود ناوگان جت مدرن و جديد بود كه به علت دور برد بودن توانايي پرواز در مسير هاي طولاني مدت را بدون توقف داشتندتا جايي كهدر سال ۱۹۷۶ هما پس از شرکت استراليايی کوانتاس ايمن‌ترين شرکت هوايی و در گروه اولين ها قرار گرفت .در ادمه اين روند و توجه به ارتقاء و توسعه ناوگان در سال ۱۹۷۲ هما قرارداد خريد دو فروند هواپيمای مافوق صوت کنکورد را با کنسرسيوم انگليسی- فرانسوی به امضا رساند اما اين هواپيماها هرگز به ناوگان هما وارد نشدند و در سال ۱۹۸۰ با توجه به وقوع انقلاب ايران ، اين قرارداد فسخ گرديد .

پس از انقلاب ايران شرکت هواپيمايی ملي ايران با نام هواپيمائی جمهوری اسلامی ايران و همچنان " هما " شناخته شد به علت آمريكايي بودن سازنده تمامي ناوگان بوئينگ و بخشي از ناوگان ايرباس به دلايلي چون تنش‌های ايجاد شده در روابط دو کشور در جريان اشغال سفارت آمريکا در تهران و اعلام اين كه هواپيماهای ايرانی حق فرود در هيچ يک از فرودگاه‌های ايالات متحده را ندارند مشكلات هما در برقراري پرواز آغاز شد و در دهه ۱۹۸۰ با شروع جنگ هشت ساله ايران و عراق تشديد گرديد تا آنجا كه برخي پروازهای داخلی و بين‌المللی هما تعطيل ، لغو و يا با تأخير روبرو ‌شد و تا زمان برقراری آتش بس در سال ۱۹۸۸ ادامه يافت .

آغاز دهه ۱۹۹۰ ميلادی با وجود افزايش شديد تقاضا برای سفرهای هوايی همراه بود ، هما در كنار فعاليت هاي خود در سال ۱۹۹۲ شرکت هواپيمايی ايران ايرتور را با اجاره چند فروند هواپيمای توپولف از جمهوری‌های تازه استقلال يافته شمال كشور راه اندازی كرد و با بهره گيری از اين هواپيما ها اقدام به خدمت رسانی در مسيرهای داخل ايران نمود و به طور کامل از شبکه فروش و خدمات فرودگاهی خود به اين شركت خدمات رساني می‌کرد اما پايگاه‌های اصلی ايران ايرتور در دو فرودگاه مهرآباد تهران و فرودگاه بين‌المللی مشهد قرار داشت .

به دليل وضع تحريم‌ها و فشار هاي اعمال شده عليه صنعت هوايی ايران از سوی آمريکا ، هما تنها توانست چند فروند هواپيمای دست دوم فوكر و ايرباس به ناوگان خود بيفزايد . شدت تحريم‌ها به حدي بود که علاوه بر منع فروش هواپيما ، ممنوعيت فروش قطعات آن را نيز شامل می‌شد و يكي از اصلي ترين موانع رشد هما در اين صنعت تا امروز محسوب مي گردد و هما را صاحب ناوگانی فرسوده و قديمی كرده است .

از اتفاقات مهم ديگر دهه نود ميلادی برای هما در عرصه داخلي به راه افتادن شرکت‌های هواپيمايی خصوصی مانند هواپيمايی ماهان ، هواپيمايی کاسپين و کيش اير در بازار هوايي ايران است که به بازار انحصار هما در پروازهای داخلی و خارجی پايان بخشيدند و در صحنه بين المللي نيز سرمايه گذاری قابل توجه برخی کشورهای حاشيه خليج فارس مانند امارات عربی متحده ، قطر و بحرين روي صنعت هوايی خود ، در منطقه خاورميانه مي توان مشاهده نمود ، اتفاقات ياد شده به همراه مواردي مانند عمر زياد هواپيماها ، ميزان تاخير پروازها ، عدم دريافت سوخت در برخي مقاصد پروازي و انجام نشست و برخاست بيشتر در كشور هاي ثالث به دليل اعمال تحريم نه تنها بر مشكلات هما افزوده بلكه براي اين شرکت کاملاً دولتی كاهش مسافر و نزول جايگاه بين المللي و داخلي را به ارمغان آورده است .

البته بايد حوادثي چون اوضاع نامناسب اقتصادي در كل جهان ، بحران قيمت نفت ، بيماري هاي آنفولانزاي گاوي ، مرغي و خوكي ، تبعات حوادث طبيعي مانند سونامی و زمين لرزه در جنوب و جنوب شرق آسيا ، بحران هاي جديد سياسي كشور هاي خاورميانه که بر صنعت گردشگری جهان تأثير منفی فراوانی گذاشته است را بر مشكلات فوق افزود .

در تير ۱۳۸۵ بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی به دولت ايران اجازه داده شد سهام بسياری از شرکت‌های وابسته به خود را از طريق بازار بورس واگذار کند که هما نيز يکی از اين شرکت‌ها بود . به رغم اين که هما در سال‌های گذشته همواره شرکتی زيان‌ده بوده اما برنامه‌های خصوصی سازی آن دردست اجرا است .

با توجه به اين هما شركتي سودآور نيست لذا طبيعي كه دولت نيز تمايلي به نگهداري آن و تحمل بار مال سنگين آن داشته باشد و آنرا به بخش خصوصي بسپارد اما از بخش خصوصي نيز نبايد توقع معجزه داشت و تغييرات دروني و دستيابي به نكات ظريف زير مي تواند هما را از چالش هاي بزرگ پيش رو برهاند:

· داشتن ساختار سازمانی بسيار ساده و ‌ رها نمودن خود از شبيه سازي تشكيلاتي به سازمان هاي دولتي و به نوعي كوچك سازي

· صرفه جويی و عدم تحميل هزينه هاي اضافه‌ای به شركت هوايي و يافتن راه حلي هايي براي کاهش هزينه‌های زائد و غيرضروری

· استفاده از يك نوع ناوگان هوايي ، زيرا هزينهٔ پرواز با يك نوع هواپيما نسبت به شرکت هايی که از ترکيبی از هواپيماهای بدنه باريک‌پيکر و بدنه وسيع استفاده می‌کنند کمتر است .

· برخي مواقع استفاده از هواپيماي بدنه وسيع شركت هوايي را قادر مي سازد در تمام پروازهای خود علاوه بر حمل مسافر بيشتر مقداری بار اضافی نيز حمل کند و درآمد و سود بيشتري را كسب نمايد .

· خريد هواپيما بر اساس نياز بازار هوايي كشور ، زيرا در بعضي مواقع تعداد مسافر زياد اما هواپيما داراي ظرفيت کم و نامناسب بوده و هزينه راه اندازي پرواز از سود شركت هوايي مي كاهد و يا به دليل گنجايش كم انبار ها و اولويت حمل مسافر موجب مي شود بار ها حمل نشود يا هزينه سوخت و يا هزينه خدمات فرودگاهي به صرفه نباشد و يا بر عكس در برخي مسير هاي مسافر كم استفاده از هواپيماي پهن پيكر مناسب و به صرفه نخواهد بود .

· عضويت در تمام مجامع بزرگ هوايی اين مزايای اين مجامع موجب افزايش مشتريان خواهد بود .

· استفاده از ناوگان هواپيماهای نو مصرف سوخت شرکت را کاهش داده است .

· در صورت امكان ناوگان نو نمود و هواپيماي جديد خريد .

· ايجاد امكان ترانزيت مسافران بين آسيا و آمريکای شمالی و همچنين استراليا جهت پرواز هاي اتصالي

· برنامه ريزي براي براي فروش بليت در درجه هاي پروازي مختلف متناسب با فصول كم مسافر و پر مسافر

· شركت هاي هوايي بزرگ براي شناخته شدن بين مردم جهان پشتيبان مالی اصلی مسابقات باشگاه فوتبال در ليگ برتر كشور هاي اروپايي و ساير تيم هاي ورزشي ، مسابقات اتومبيلراني فرمول۱ ، کميته بين المللي داوران و ... مي گردند .

· ادغام چند شرکت هواپيمايی نيز از راه هاي نجات شركت هاي هوايي از بحران هاي مالي جهت استفاده از پتانسيل هاي يكديگر است .

اگرچه خصوصی سازی برخي شركت هاي دولتي به دليل موقعيت متفاوت و ماهيت منعطف آنها امكان پذير و باعث پيشرفت آنها و توسعه اقتصادی کشور می شود اما با توجه به ريسك بالاي تجارت در صنعت هوايي و نياز به برآورده شدن موارد فوق و سود محور بودن بخش خصوصي محض واگذاري يک واحد اقتصادي دولتي به بخش خصوصي ، شرط لازم و کافي براي فعاليت بيشتر و کارآمدي بهتر نخواهد بود و واقعيت پيچيده‌تر از يك تصوير ساده است لذا به نظر مي رسد بخش خصوصي نيز از پس مشكلات و نياز هاي فوق برنيايد و تنها پشتيباني دولت از اين شركت هوايي موجب ادامه حياتش خواهد بود .

منابع

رضا پاکدامن، جنبه‌های کاربردی خصوصی سازی به انضمام قوانين و مقررات ايران، مجمع علمی و فرهنگی مجد، ارديبهشت ۷۴

سايت سازمان خصوصی سازی www.ipo.ir

http://www.privatization.blogfa.c

خصوصي سازي: بايدها و نبايدها نويسنده : مهدي، عليرضا سال انتشار : 1387

خصوصي سازي ، گردآورندگان: محسن خسروی و حميد کشفی

"توسعه سازمان و بهره وري و مصداق‌هاي آن" نويسنده ممي زاده

دولت همچنان بزرگ مي‌شود" نويسنده اميرلعلي

اظهارات سيد احمد مير مطهري رئيس هيئت عامل سازمان خصوصي سازي

http://www.ui.ac.ir

http://www.caso.com

http://www.cpajournal.com

http://www.accountz.com

آزادي در شكست، ويژگي هاي يك خصوصي سازي موفق چه مي باشند؟ ‏ 16/09/1385 ‏ارائه دهنده: واحد تحقيقات ماهنامه اقتصاد ايران ‏

بخش هائي از تدريس دكتر تقي زاده براي شهرداري هاي كشور

سايت منبع : www.umic.ir

مفاهيم: خصوصی‌سازی چيست؟ اقتصاد - اقتصاد ‌ملی - همشهری آنلاين- دکتر علی صباغيان

يادداشت ها :

شرکت خدمات هوايی آسمان يکی از شرکتهای هواپيمايی ايران است که در سال ۱۳۵۹ از ادغام چهار شرکت هوايی اير تاکسی ، پارس اير ، اير سرويس و هور آسمان تشکيل يافت . اين شرکت از سال ۱۳۸۱ به صندوق بازنشستگان واگذار گرديده‌است .بيشتر ناوگان اين شرکت را هواپيماهای فوکر ۱۰۰ تشکل داده‌است . دفتر مرکزی اين شرکت در تهران و سه پايگاه در مشهد ، شيراز و دوبی دارد .

هواپيمايی ماهان يکی از شرکت‌های هواپيمايی خصوصی ايرانی است که دفتر اصلی آن در تهران قرار دارد . اين شرکت در سال ۱۹۹۲ در کرمان تأسيس گرديد . سهامدار عمده‌ٔ اين شرکت مؤسسه خيريه مولی‌الموحدين است .

کيش اير يکی از شركت هاي هواپيمايی‌ مسافربري خصوصی ايرانی متعلق به سازمان منطقه آزاد کيش است.

هواپيمايی کاسپين ، يک شرکت هوايی خصوصی ايرانی است که در سال ۱۳۷۲ تاسيس شد .

هواپيمايی ارم در آبان ۸۴ ماه توسط تعدادی از بازنشستگان صنعت هوانوردی کشور برای ايجاد امکان رفاهی بيشتر برای مردم آذربايجان به مرکزيت تبريز تاسيس شده است .

هواپيمايی تابان ، مرکز شرکت در شهر مشهد است و از سال ۱۳۸۵ پروازهای خود را با مشارکت منطقه ويژه اقتصادی سرخس و شرکت سهامی توس گستر فعاليت خود را آغاز کرده است .

هواپيمايی ساها يک شرکت هوايی ايرانی است که مرکز آن در تهران واقع شده است .

ساير شرکت هوايی مسافری در بازار هوايي ايران : آريا ، آتا ، چابهار ، فارس قشم ، قشم ، ساها ، زاگرس ، سهند ، نفت ، سفيران ، عرش ، فردوسی ، پاسارگاد

شرکت هواپيمايی باربری : آبان ، پارس ، پيام ، صفت ، ياسجچ

خصوصی سازی

مطالب مشابه :

فعالیت های ساختمانی بخش خصوصی در مناطق شهری

خصوصی سازی

افزایش بی‌سر و صدای تعرفه‌های مخابرات

آدرس دفاتر خصوصی امور مشترکین تلفن همراه

راز موفقیت شرکت های خصوصی چیست؟

شرکت‌های سهامی عام راهکار خصوصی‌سازی

آموزش خصوصی تضمینی شنا در استخر منزل

آدرس شرکت های خصوصی فعال در زمینه مهندسی نفت