کبد چرب و درمان آن

1- فيزيولوژي و عملکرد کبد

کبد به وزن تقريبي 1500 گرم، بزرگترين غده‌ي بدن است. کبد از دو منبع خوني تغذيه مي شود: اولی شريان کبدي، که يک سوم خون کبد را تامين مي‌کند و از آئورت منشا مي‌گيرد ، دومی وريدباب که دو سوم خون کبد را تامين مي‌کند و خون گرفته شده از لوله ي گوارش را به آن مي‌رساند. مجموعه‌اي از مجاري صفراوي نيز در کبد وجود دارند که صفرا ( منشأ آن سلول هاي کبدي است) از طريق اين مجاري خارج مي‌شود. کبد قادر به توليد مجدد خود مي‌باشد. وجود 20- 10 درصد از کل کبد براي ادامه‌ي حيات کافي است؛ ولي با خارج کردن آن از بدن، مرگ در عرض24 ساعت اتفاق مي‌افتد. کبد براي انجام بيشتر اعمال متابوليک بدن ضروري بوده و بيش از 500 عمل مختلف را انجام مي‌دهد. کارهاي اصلي کبد عبارت‌اند از:

1- متابوليسم کربوهيدرات، پروتئين و چربي؛

2- ذخيره و فعال کردن ويتامين‌ها و مواد معدني؛

3- تبديل آمونياک به اوره؛

4- متابوليسم استروئيدها؛

5- عمل کردن به‌عنوان يک صافي؛براي محافظت در برابر سيل مواد مضري که به‌ خون سرازير مي‌شوند.

كبد مانند يك گياه فرآوري كننده در بدن فعاليت مي‌كند، به اين صورت كه آنچه را ما مي‌خوريم به قطعات كوچك خرد مي‌كند. بعضي از اين مواد را سلول‌‌هاي خوني به تمام بدن مي‌رساند، بقيه تصفيه مي‌شوند و مواد اضافي دفع مي‌شوند. كبد همچنين كلسترول، اسيد و نمكهاي صفراوي را در كيسه صفرا براي هضم چربي‌ها ذخيره مي‌كند. مجاري صفراوي صفرا و مواد زائد را از كبد به قسمت‌هاي بالايي روده باريك حمل می کنند. پانكراس هم كه به انتهای مجاري متصل است و آنزيم‌هايي که براي شكستن و خرد كردن غذا لازم است را به روده باریک حمل مي‌‌كند.

انسان بدون کبد نمي تواند زنده بماند، جالب است بدانيد که کبد تنها عضو بدن است که خودش دوباره بازسازي مي شود و حتي اگر بيش از 70درصد آن برداشته شود، دوباره به اندازه و شکل طبيعي بر خواهد گشت. هرچند احتمال وقوع مرگ يا از کار افتادن کامل کبد در پي بروز عارضه "کبد چرب" بسيار نادر است، اما به دليل عملکرد حياتي که کبد در تصفيه و پالايش خون، تنظيم هورمون هاي بدن، ذخيره گلوکز (قند)، ترشح صفرا و کمک به هضم غذا و... دارد، توجه به درمان بموقع آن بسیار اهمیت دارد.

فعالیت مناسب و سالم کبد برای زنده ماندن انسان امری حیاتی است چون کبد یکی از مهمترین وظایف یعنی خارج کردن سموم از بدن را بر عهده دارد.علاوه بر دفع سموم، کبد همچنین به بدن ما امکان می‌دهد که مواد مغذی و حیاتی را از غذاهایی که می‌خوریم، جذب کند. با توجه به این وظایف مهم، مراقبت از کبد ضروری و بسیار حائز اهمیت است.

2- کبد چرب چيست؟

منظور از کبد چرب ،رسوب چربی (عمدتا از چربي‌هاي خنثي مانند تري‌گليسيريد) در کبد است که پیدایش آن در افراد چاق ،مبتلایان به دیابت و چربی خون بالا و بی تحرک ، بیشتر دیده می شود. که اگر در رابطه با مصرف الکل باشد به آن کبد چرب الکلي گفته مي‌شود اما اگر در اثر تجمع چربي در سلول‌هاي کبدي باشد به بيماري کبد چرب غيرالکلي شهرت مي‌يابد. سلول‌هاي کبدي که به طور طبيعي جايي براي تجمع چربي نيستند در اين بيماري جايگاهي براي رسوب چربي شده و اگر اين تجمع چربي همراه با التهاب باشد به آن کبد چرب غيرالکلي همراه با التهاب در نسج کبد گفته مي‌شود.

در حالت عادی امکان رسوب چربی در کبد که یکی از ارکان مهم سم زدایی محسوب می شود وجود ندارد ولی اضافه وزن و چاقی از شاخص های اساسی تجمع و رسوب چربی در غده 5/1 کیلویی بدن (کبد) است.گفته مي شود مصرف زياد انرژي باعث خواهد شد کبد نتواند سوخت و ساز طبيعي را انجام دهد و در نتيجه انرژي اضافي به صورت چربي در کبد ذخيره می شود.اختلالات کبدي از جمله نتايج رژيم‌هاي غذايي نامناسب است و متاسفانه کبد چرب نيز با وزن ارتباطي مستقيم داشته و با توجه به افزايش چاقي در جوامع مختلف (از جمله ايران) بر تعداد مبتلايان به اين بيماري روز به روز افزوده مي‌شود. . کاهش سریع وزن نیزمی تواند این عارضه را در پی داشته باشد .

بیماری کبد چرب در طی 4 مرحله از حالت خفیف ساده تا حالت شدید پیشرفت می کند. حالت وخیم تر از بیماری کبد چرب غیر الکلی، حالتی به نام "NASH" است.به نظر می‌ رسد ورود بی‌ رویه‌ی چربی‌ها به درون کبد، زمینه‌ساز این بیماری است؛ وقتی کبد توانایی تنظیم جذب چربی‌ها را از دست می‌دهد. در افراد سالم حدود نصف چربی مصرفی به انرژی تبدیل شده و می‌سوزد و یک دوم باقی مانده در بافت چربی ذخیره می‌شود.بطور طبیعی فقط میزان کمی چربی در کبد ذخیره می‌شود. داشتن یک کبد سالم باعث می شود انرژی بیشتر و حال بهتری داشته باشیم. ولی کبدی که بیمار است و به درستی کار نمی کند، باعث احساس خستگی، سردرد، اشکال در تنفس، حساسیت و عدم تحمل بعضی مواد غذایی، مشکلات پوستی و افزایش وزن می شود.

3- علت بيماري

اگرچه علت اصلي بيماري کبد چرب مشخص نيست، ولي به نظر مي رسد اين بيماري ارتباط نزديک با برخي بيماري هاي متابوليک دارد که از آن جمله: چاقي، افزايش کلسترول و تري گليسريد خون و ديابت را مي توان نام برد. البته بايد ذکر کرد بيماراني هستند که بدون داشتن هيچ کدام از عوامل خطر ذکر شده و بدون هيچ دليل شناخته شده اي، مبتلا به کبد چرب مي گردند.

مصرف غذاهاي چرب و آماده و نداشتن تحرك كافي، نتيجه‌اش چاقي و اضافه وزن است که با بسياري از بيماري‌ها از جمله مشکلات کبدي ارتباط مستقيم دارد. مصرف برخی داروها مانند کورتن نیز از دلایل بروز بیماری کبد چرب است. اين بيماري اغلب افراد را در سنين ميانسالي مبتلا مي کند. اما بيشترين شيوع آن بين 40 تا 60 سالگي است و در ميان خانم‌ها بيشتر ديده مي‌شود.

به گفته پزشکان متخصص، بيماري کبد چرب ممکن است به علت مصرف برخي داروها، چاقي، گرسنگي، سوءتغذيه، کاهش سريع وزن و... ايجاد شود، اما علت عمده بيماري کبد چرب، چاقي، که معمولا با چاقي شکمي همراه است به همراه افزايش چربي هاي خون و افزايش فشار خون است. بايد گفت که در ابتلا به اين بيماري ميزان چربي بدن و اندازه دور شکم نقش مهم تري از وزن دارد.

4- تشخيص

علائم قابل توجهي در اين بيماري وجود ندارد و با مشاهده ي بالا بودن آنزيم هاي کبدي و نيز تصاوير سونوگرافي، سيتي اسکن و MRI تشخيص اين بيماري معين مي گردد. از بيوپسي کبد براي تشخيص ميزان صدمه به بافت کبدي در بعضي از موارد استفاده مي گردد. آزمايش خون معمولاً مي‌تواند وجود بيماري كبدي را ثابت كند، با اين حال ممكن است سونوگرافي، عکس برداری با اشعه X يابيوپسي كبد براي تشخيص قطعي ضروري باشند.

5- علائم

از علائم اختلال در كاركرد كبد، يبوست و پف كردن زير چشم پس از بيدار شدن، ريزش مو و وجود لك در پوست صورت و پشت دست ،خشک شدن و خارش پوست صورت ، دیدن کابوس و پریدن از خواب است.تبخال به علت كمبود ويتامين در بدن است كه با يك شوك عصبي، كبد دچار مشكل شده و فرد، تبخال مي زند .

اكثر بيماري هاي پوستي در ارتباط با كبد است. كساني كه ناراحتي كبدي و يا صفراي بالايي دارند معمولابر روي كتف آنها و يا پشت كتف شان جوش مي زند ولي كساني كه از سردي دچار ناراحتي پوستي مي شوند، پوست خشك شده، خارش زيادي داشته و ترك مي خورد و خون مي آيد. برخي از قارچ هاي پوستي نشانه ناراحتي كبدي است. براي رفع آن، پوست را بايد با روغن كنجد ماساژ داد و غذاهاي موافق مزاج خورد. ترك پاشنه پا اگر ناشي از راه رفتن بر روي سطوح خاكي يا مانند آن نباشد، نشانه اختلال در كبد است.

اضطراب، ناراحتي، ترس و عصبانيت، آنزيم هاي كبد را بالابرده و شخص را بيمار مي كند. اگر كبد دچار اشكال شود، فرد دچار افسردگي، نگراني، خمودگي، بي حالي، چهره درهم كشيده، چهره رنگ و رو پريده، چهره تيره و گوشه گيرمي شود.كاهش انرژي و خستگي ، ضعف، سستی، آب آوردن شکم از عوارض نارسایی کبد است.علائم بيماري پيشرفته كبدي شامل : خارش، زردي، احتباس مايعات، احساس سنگینی و درد مبهم و خفيف در قسمت فوقاني سمت راست مي‌باشند.

یرقان يا همان زردي پوست علامت بيماري‌هاي کبدي است که باعث زردي پوست و حتي سفيدي چشم مي‌شود. گاهي خود را به صورت لکه‌هاي قهوه‌اي رنگي نشان مي‌دهند. رنگ‌پريدگي هم مي‌تواند نشانه کم‌خوني باشد. گاهي اين کم‌خوني ناشي از تجزيه بيمارگونه خون در کبد است و اين اتفاقي است که در سيروز کبدي رخ مي‌دهد. قرمزي کف دست ممکن است ناشي از بيماري حاد و يا مزمن کبد باشد.البته دانستن اين نشانه‌ها به شما کمک مي‌کند که خيلي زود بتوانيد خودتان را براي چکاپ و بررسي سلامت‌تان به پزشک برسانید.

6- درمان

اگرچه درمان اختصاصي براي کبد چرب وجود ندارد، ولي شما با کنترل بيماري هاي زمينه اي از قبيل کاهش وزن، چربي هاي خون، ديابت و يا قطع نمودن داروهاي مسبب (قطعا با نظر پزشک معالج نه به طورخودسرانه) مي توانيد از پيشرفت اين بيماري جلوگيري نماييد.گام اول برای شما این است که درک کنید بیماری کبد چرب به ویژه در مراحل وخیم تر، درمان قطعی و دایمی ندارد و مثل یک سرماخوردگی نیست که پس از درمان ناپدید شود و شما باید همیشه جانب احتیاط را داشته باشید و مراقب سلامت خود باشید.

مهم ترین اصل برای درمان کبد چرب ، برطرف کردن بیماری های زمینه ای ایجاد کننده آن است . اگر پزشک تشخیص دهد که چاقی علت بروز بیماری است ، فرد می تواند با کم کردن حداقل 5 کیلوگرم از وزن خود ، چربی کبد را کاهش دهد و حتی این بیماری را درمان کند . افراد مبتلا به دیابت هم به دلیل مختل شدن متابولیسم چربی در بدنشان ، مستعد این بیماری هستند که با تجویز داروهای مناسب بهبود می یابند . بسیاری از این بیماران با مصرف آنتی اکسیدان از جمله ویتامین E و مصرف داروی متفورمین ، هم قند خونشان کنترل می شود و هم سوخت و ساز چربی در کبد آنها تنظیم می شود . چاقی آفت سلامت است و برای کنترل آن و بسیاری بیماری های دیگر باید الگوی تغذیه ای ، از غذاهای پرکالری چرب و کم فیبر به سمت غذاهای سالم و تازه تغییر پیدا کند. غذاها را زياد سرخ نكنيد كه باعث فشار بر كبد و عصبي شدن شما مي شود. اگر خورشت آلو، اسفناج، سيرابي، انار، پاچه گوسفند، زرشك و عناب استفاده شود مفیداست. ورزش و تحرک بدنی جزء برنامه روزانه افراد قرار بگیرد .

نکته مهم در بهبود اين بيماري کنترل چربي‌هاي خون، کنترل قند خون، افزايش فعاليت بدني و اصلاح شيوه تغذيه و از همه مهم‌تر کنترل وزن است. شما می توانید زیر نظر متخصصین تغذیه و گوارش، سیر بیماری کبد چرب را محدود و کنترل نمایید. فعاليت هاي بدني و ورزش منظم ، کنترل وزن بخصوص چاقي شکمي در جهت درمان اين بيماري، نتيجه مطلوبي را به دست آورد. براي حفظ سلامتي اين عضو حياتي بدن از قرار گرفتن در معرض عوامل سمي محيط زيست شامل دود اتومبيل يا پاک کننده هاي شيميايي و حل کننده ها تا آنجا که مي توانيد خودداري کرده و با اضافه کردن ويتامين هاي آنتي اکسيدان مثل ويتامين E و C و مواد معدني نظير روي و سلنيوم به برنامه غذايي، از کبد خود در برابر آسيب راديکال هاي آزاد محافظت کنيد. برای کنترل کبد چرب توجه به نکات ذیل اهمیت کلیدی دارد.

7- کم کردن وزن

از آنجا که اکثر بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی چاق هستند، کاهش وزن در کنترل این بیماری نقش مهمی دارد. برای کاهش وزن، انتخاب رژیم غذایی نیز باید به درستی صورت پذیرد، زيرا کاهش وزن سريع خود مي‌تواند به کبد چرب منتهي شود. کاهش وزن بايد تدريجي و در يك دوره زماني انجام شود. کافي است که افراد تنها 10 درصد از وزن خود را کاهش دهند. روي اين 10 درصد بسيار تاکيد مي‌شود. لذا انتخاب منطقی رژیم غذایی کاهش وزن زیر نظر متخصص تغذیه و با کاهش وزن نیم تا یک کیلوگرم در هفته توصیه می گردد.اين کاهش وزن بهتر است اصولي باشد، چرا که در کاهش وزن سريع مقدار زيادي از آب بدن فرد از دست مي‌رود، بهبودی در بيمار ايجاد نمي‌شود و بيشتر او را با مشكل رو به رو مي‌كند.

8- رژیم غذایی سالم

کبد یک عضو حیاتی در بدن است چرا که هر آنچه که می خورید (چه خوب و چه بد ) رهسپار کبد می گردد و اگر رژیم غذایی شما نامناسب باشد سلامت کبد شما را در مخاطره قرار می دهد.داشتن رژيم غذايي سالم به همراه فعاليت بدني، به حفظ وزن سالم کمک مي نمايد. رژيم‌هاي غذايي مملو از كربوهيدراتي‌هايي كه سريع جذب مي‌شوند، مي‌تواند موجب ابتلا به بيماري كبد چرب و در نتيجه نارسايي كبد و مرگ بيمار شود. رژيم‌هاي غذايي شيرين، قند خون را به سرعت بالا مي‌برند، در حالي كه رژيم‌هاي غذايي كم‌‌شيرين به آرامي ‌قندخون را افزايش مي‌دهند. نان سفيد، برنج سفيد، بيشتر غلات تصفيه شده براي صبحانه از جمله غذاهاي شيرين هستند كه قند خون را در افراد به سرعت بالا مي‌برند. در عوض اكثر سبزيجات، ميوه‌ها و غلات تصفيه نشده نمونه‌هايي از غذاهاي كم‌‌شيرين هستند كه قند خون را به كندي مي‌افزايند. يك رژيم غذايي شيرين موجب ابتلاي انسان به بيماري كبد چرب مي‌شود و رژيم غذايي كم‌‌شيرين از ابتلا به اين بيماري پیشگیری می کند.

شما بايد رژيم غذايي سالمي را با مصرف بالاي ميوه، سبزي، غلات سبوس دار و چربي هاي مفيد براي خود انتخاب کنيد. افراد لاغري كه مشكل كبدي دارند، اگر بخواهند مشكل شان بر طرف شود و البته چاق شوند، بايد غذا را خوب بجوند و با غذا ماست پر چرب و آب به ميزان زياد نخورند.

رژیم غذایی پر کربوهیدرات که حاوی میزان قابل توجهی سبزی و میوه و مواد غذایی پرفیبر باشد، معمولا بهترین انتخاب برای افراد مبتلا به کبد چرب است. کاهش چربی مصرفی، به ویژه چربی های اشباع شده و جایگزینی آنها با چربی های غیر اشباع که در روغن زیتون و ماهی وجود دارند، توصیه می گردد. استفاده از نان و غلات سبوس دار باید جدی گرفته شود. در نهایت تعیین مقدار مورد نیاز درشت مغذی ها اعم از پروتئین، چربی و کربوهیدرات بر اساس شرایط افراد باید تنظیم گردد.

9- غذاهای مفید برای کبد
غذاهای مفید برای کبد به دو گروه عمده تقسیم می شوند:

مواد غذایی که فرآیند سم زدایی و تصفیه کبد را افزایش می دهند و مواد غذایی غنی از آنتی اکسیدان که در طی فرآیند سم زدایی از کبد محافظت می کنند.

یک رژیم غذایی مناسب برای تخفیف بیماری کبد چرب می بایست غنی از میوه و سبزیجات باشد . سبزیجات برگ دار و میوه جاتی که حاوی اسید فولیک هستند برای سلامت کبد اهمیت دارند. میوه ها همچنین غنی از ویتامین ث هستند.میوه جات ، سبزیجات ، انواع مرکبات ، لیمو ترش تازه، غلات سبوس دار، انار ، سالاد (كاهو، خيار، هويج، جوانه ها)، سوپ جو هفته اي يك بار به همراه آلو بخارا، استفاده 2 تا 3 قاشق عسل به صورت شربت عسل، استفاده از ترشيجات طبيعي (زرشك، شاتوت و...)، توت فرنگي، هويج، روغن زيتون،عناب. شاتوت بهترين دارو براي انواع هپاتيت است. يك نوشيدني مفيد براي كساني كه كبد آنها مشكل دارد، تركيبي از آب ليمو شيرين، آب ليمو ترش، آب نارنج، آب پرتقال و آب سيب است.اگر كساني نمي توانند ترشيجات بخورند، از يك ليوان آب سيب يا آب همراه يك عدد لیمو ترش تازه استفاده کنید.

مصرف روغن زیتون اثر معجزه‌آسایی بر روی کبد دارد. مصرف انواع بذرهای ملین مانند خاکشیر، اسفرزه، بارهنگ، تخم ریحان، تخم شربتی، بالنگو، شیر خشت و ترنجبین برای پاکسازی سموم کبدی مفید است.

مصرف سوپ جو، آش جو، نان جو به خصوص نان جوی دوسر ، مصرف سالاد فصل همراه با لیمو ترش تازه و روغن زیتون قبل از غذا همچنین مصرف زرشک و آب زرشک، عسل، کشمش، توت، انجیر، برگه هلو و برگه زردآلو، کدوخورشتی، کدوحلوایی، کنجد، اسطوخدوس، بادرنجبویه، کاسنی، آب مرکبات و مغز بادام خام برای کبد مفید است.

درزیر به 8 ماده غذایی مهم که برای کبد مفید هستند، اشاره می شود:

1- سیر و پیاز:
سیر حاوی آلیسین (یک نوع آنتی اکسیدان) است که یک ترکیب سولفوردار است و برای سم زدایی بهتر و موثرتر کبد لازم است. سیر به کبد کمک می کند تا بدن را از آلودگی جیوه، بعضی مواد افزودنی موجود در غذاها و هورمون استروژن پاک کند.

2- انواع کلم :

(مثل بروکلی، گل کلم، کلم قمری، کلم پیچ و کلم بروکسل)

کلم ها دارای خاصیت سم زدایی قوی برای کبد هستند. این سبزیجات دارای موادی هستند که بعضی سموم را در بدن خنثی می کنند؛ مثل نیتروزامین های موجود در دود سیگار ، و افلاتوکسین موجود در بادام زمینی. همچنین انواع کلم دارای موادی بنام «گلوکوزینولات» هستند که باعث می شوند کبد آنزیم هایی را تولید کند که برای انجام فرآیند سم زدایی لازم هستند.

3- آب لیمو ترش تازه در آب داغ:

آب لیمو ترش تازه را در یک لیوان آب داغ بریزید و اول صبح بطور ناشتا بنوشید(البته اگر ناراحتی معده ندارید). این کار باعث می شود کبد پاک شود و عمل سم زدایی و تصفیه آن افزایش یابد.همچنین تولید صفرا را تحریک می کند، معده و روده را پاک می کند و حرکات روده ای را افزایش می دهد.

4- چغندر:

چغندر، تصفیه ی خون را تقویت می کند و فلزات سنگین را در بدن جذب می کند.

5- میوه های غنی از آنتی اکسیدان:

بر اساس مطالعاتی مشخص شده که میوه های زیر بیشترین مقدار آنتی اکسیدان ها را دارند که به ترتیب غنای آنتی اکسیدانی عبارتند از:آلو- کشمش- زغال اخته- شاتوت- توت فرنگی- تمشک- پرتقال- گریپ فورت سرخ- طالبی- سیب و گلابی.در طی فرآیند سم زدایی یا تصفیه کبد، تعداد زیادی رادیکال آزاد تولید می شود که برای سلامت کبد مضر هستند. آنتی اکسیدان ها از کبد در برابر آسیب رادیکال های آزاد، محافظت می کنند.

6- سیب:

سیب دارای پکتین است که می تواند به فلزات سنگین موجود در بدن متصل شود (به خصوص در روده بزرگ) و باعث دفع آنها از بدن شود. این کار بار کبدی را کاهش می دهد و ظرفیت سم زدایی آن.

7- آرتیشو (کنگر فرنگی):

آرتیشو تولید صفرا را افزایش می دهد. یکی از کارهای صفرا این است که سموم بدن را از طریق روده پاک می کند.

30 دقیقه بعد از خوردن یک گلوله آرتیشو، ترشح صفرا تا صد درصد افزایش می یابد.

8- سالاد سبزیجات برگی شکل تند:

این سالاد ترشح و جریان صفرا را در داخل کبد افزایش می دهد و تحریک می کند؛ مثل اندیو و کاسنی تلخ.

9- ویتامین و مواد معدنی:

ویتامین ها و مواد معدنی می بایست یک جزء مهم از برنامه غذایی باشند، چرا که آنها برای متابولیسم، رشد، تکامل و فرآیندهای تولید انرژی از درشت مغذی های چربی و پروتئین و کربوهیدرات ضروری می باشند. آنها همچنبن در تولید هورمونها و گلبول های قرمز خون دخیل هستند. دریافت بیش از حد تمام انواع ویتامین ها و مواد معدنی برای سلامت افراد مبتلا به کبد چرب توصیه نمی شود. نمونه هایی از ویتامین ها و مواد معدنی خوب که دوستدار کبد هستند عبارتند از: ویتامین های ب1، ب2،ب6 و ب12، منگنز و سلنیوم. ویتامینها و مواد معدنی ای که نمی بایست به مقدار زیاد مصرف شوند و مستعد آسیب رساندن به کبد هستند عبارتند از: بیوتین، ویتامین های آ، دی و ای. استفاده از منابع غنی ویتامین ث و سلنیوم (مقدار کم سلنیوم مورد نیاز افراد سالم، در غذاهای دریایی، مانند ماهی وجود دارد).

10- آب ولبنیات

نوشیدن دو لیتر یا ۸ لیوان آب در روز ( حتماً باید نیم ساعت قبل از غذا و دو ساعت و نیم بعد از غذا نوشیده شود) . از شیر و ماست کم چرب 5/1 درصد استفاده شود.

10-غذاهاي مضر براي كبد

غذاهاي فريز شده، زودپز شده، ترشيجات، رب، سس، نمك زياد، چاي پر رنگ، ادويه جات تند، غذاهاي فست فوت ، شيريني جات، پيتزا، غذاهاي تبليغي غير ارزشمند (پفك، چيپس، شكلات، بيسكوييت و...)، یخمک ، مصرف گوشت و تخم مرغ به ميزان زياد، انواع سرخ كردني ها مانند سير داغ، پياز داغ، نوشابه هاي گازدار، سرخ کردنی ها، غذاهای چرب و پر حجم ، آب همراه غذا ، دوغ همراه غذا ، تنقلات شور ، دارو ، روغن سرخ کردنی و...

مصرف محدود مواد نشاسته ای-کاهش مصرف کربوهیدرات ها از جمله قند ساده-نان-ماکارونی-کیک ها- بیسکویت ودسرها توصیه میشود.اجتناب از غذا های سرخ شده و آماده وهر گونه مارگارین، اجتناب از مواد لبنی شامل:شیر-پنیر-خامه-بستنی- ماست پرچرب .

1- چربی ها:

از آنجا که بیماری کبد چرب شامل تجمع چربی در کبد است لذا به نظر می رسد که در یک رژیم غذایی مناسب برای بیماری کبد چرب باید مصرف غذاهای پر چرب محدود گردد. و تا حد امکان از مصرف چربی های اشباع اجتناب گردد و به جای آن غذاهای حاوی چربی غیر اشباع (آن هم در حد اعتدال و محدود) مصرف شوند. البته نباید روغنهای سالم به طور کامل از رژیم شما حذف شوند. روغن زیتون ، کلزا و هسته انگور استفاده شود.

2- پروتئین:

افراد مبتلا به بیماری کبد چرب می بایست از مصرف بیش از حد پروتئین اجتناب کنند، چرا که مصرف زیاد پروتئین ممکن است به کبد استرس و فشار اضافه ای را تحمیل کند. پروتئین می بایست از طریق مصرف غذاهایی نظیر: غذاهای دریایی، گوشت لخم و عاری از چربی، حبوبات و منابع گیاهی تامین گردد. مصرف گوشت مرغ و ماهی بر مصرف گوشت های قرمز ارجحیت دارد. قبل از طبخ و مصرف چربی های اضافه گوشت را از آن جدا کنید و تا حد امکان غذایتان را با روغن کمتر و اندکی طبخ نمایید.

3- فیبر و کربوهیدرات:

رژیم غذایی کبد چرب باید غنی از فیبر باشد و کربوهیدراتهای پرفیبر بخش اعظم انرژی دریافتی را تشکیل می دهند. غلات کامل، برنج قهوه ای و نان های سبوس دار و ... از منابع خوب کربوهیدرات های پرفیبر هستند. همواره به یاد داشته باشید که منابع کربوهیدرات دریافتی شما می بایست از نوع پیچیده و سبوس دار باشند و نه از نوع ساده و باید از مصرف شیرینی جات و شکلات و شکر و نانهای تهیه شده از آرد ساده و بدون سبوس اجتناب نمایید. غذاهايي مانند برنج، نان سفيد و ماکاروني و همچنين ميوه‌‌هايي که شاخص قند‌شان بالاست بايد کمتر در رژيم غذايي اين افراد به چشم بخورند. در ضمن مي‌دانيد، غذاهايي که شيريني زياد و چربي بالايي دارند، فشارخون را بالا مي‌برند و اين اختلال از عوامل اصلي ايجاد کبد چرب به حساب مي‌آيد.

11- ورزش و فعالیت بدنی
چاقی به ویژه چاقی شکمی نقش مهمی در افزایش خطر ابتلا به کبد چرب دارد. بر همین اساس، داشتن پیاده روی ، نرمش و دویدن منظم به میزان حداقل 30 تا 60 دقیقه در روز توصیه می شود. اگر شما وقت رفتن به باشگاه ورزشی را ندارید، پیاده روی در مسیر کار یا پارک را می توانید جایگزین نمایید.

12- عوامل خطرساز

از عواملی که بر روی فعالیت طبیعی کبد اثر سوء دارند، باید پرهیز نمایید. از مهم ترین این عوامل، مصرف الکل و نیز بعضی داروها می باشد. لذا در هنگام مراجعه به پزشک، به او بگویید که مبتلا به کبد چرب می باشید که در تجویز دارو به آن توجه نماید. کنترل دیابت و چربی های خون در بیماران مبتلا به کبد چرب ، نقش کمک کننده ای در بهبود این بیماری دارد.البته مصرف برخي داروها نيز مي‌‌تواند باعث رسوب چربي در کبد شود. در ضمن، افزايش تمايل افراد جامعه به استفاده از غذاهاي آماده و استفاده از روغن‌ها مخصوصا روغن‌هاي اشباع از يک سو و تغيير الگوهاي زندگي و عادات نادرست غذا خوردن وبی تحرکی از سوي ديگر، موجبات ابتلاي به کبد چرب را فراهم می آورد. در ضمن یک رژیم غذایی مطلوب برای بیماری کبد چرب باید با فعالیت بدنی مکفی و اصلاح الگوی زندگی ادغام گردد تا توانایی کاهش تجمع چربی در کبد به حداکثر برسد. كساني كه كبد آنها مشكل دارد بايد تا چهل روز از خوردن غذاهاي سرخ كردني و فرآورده هاي حيواني پرهيز كنند. در این بیماری باید از مصرف الکل واستعمال دخانیات اجتناب شود به ویژه اگر بیماری کبد چرب از نوع کبد چرب الکلی باشد.

1-حتما وزن و چربی خون خود را کنترل کنید چون چاقی و اضافه وزن از عوامل مهم بروز بیماری کبد چرب غیرالکلی هستند. از طریق مشورت با پزشک متخصص می‌توانید از راه کارهایی اطلاع پیدا کنید که در کاهش خطر بروز کبد چرب غیرالکلی نقش دارند. به طور کلی اضافه وزن تاثیر سوء روی سلامت کبد دارد.

2- حتما واکسن‌های مربوط به بیماریهای مختلفی را که روی کبد تاثیر می‌گذارند، تزریق کنید. واکسن‌های موجود برای این منظور شامل هپاتیت A و B هستند. این واکسن‌ها برای اکثر مردم در دسترس هستند اما تزریق آنها برای افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها به دلایل مختلف ضعیف شده، ضروری است.

۳- از عوارض داروهایی که مصرف می‌کنید حتما مطلع شوید. برخی داروها مثل استامینوفن اگر به طور صحیح استفاده نشوند سطح سموم موجود در کبد را افزایش می‌دهند. به گفته کارشناسان کلینیک کلیولند مصرف بیش از حد استامینوفن مهمترین عامل نارسایی شدید کبدی است. بنابراین قبل از مصرف هر دارویی حتی داروهای غیرنسخه‌ای (OTC) با پزشک مشورت کنید.

۴- از مصرف الکل جدا پرهیز کنید. متخصصان می‌گویند برای سلامت کامل کبد مصرف الکل را به طور کلی متوقف کنید. الکل به مرور موجب سیروز کبدی می‌شود تا جایی که بیمار به پیوند کبد نیز نیاز پیدا می‌کند.

5- از سموم استنشاقی پرهیز کنید. کبد مواد سمی را از بدن خارج می‌کند به همین ترتیب تماس زیاد با این مواد می‌تواند فعالیت کبد را مختل کرده و کاهش دهد. برای حفاظت از کبد از قرار دادن آفت کش‌ها و سایر مواد شیمیایی سمی به طور مستقیم بر روی پوست جدا خودداری کنید. هنگام استفاده از اسپری‌های شیمیایی باید از نواحی استفاده کنید که هوا به خوبی تهویه شود و ماسک صورت را نیز فراموش نکنید.

پنج نوع غذای پائین آورنده کلسترول خون

کلسترول یک نوع چربی است که می تواند در رگ های خونی شما رسوب کرده و باعث انسداد آنها گردد. اگر این انسداد در عروق ظریف خونرسان قلب رخ دهد، باعث ایجاد بیماری ایسکمی قلبی و در نهایت سکته قلبی می گردد.

یکی از اجزای اصلی برنامه کاهش کلسترول خون، رژیم غذایی است. با دنبال کردن یک برنامه صحیح غذایی، شما می توانید کلسترول خون را کنترل کنید.

همه ما می دانیم کره، بستنی و غذاهای چرب مانند فست فود ها، کله پاچه و ... باعث افزایش چربی های خون خواهند شد. به عقیده محققان، شما می توانید با کاهش مصرف چربی های بد و غذاهای حاوی نمک بالا و نوشابه های حاوی قند، در کاهش کلسترول خون تان موثر باشید.

همزمان با کاهش مصرف غذاهایی که اثرات نامطلوب بر روی میزان کلسترول خون شما دارند، مصرف غذاهای مفید به عنوان جایگزین، نقش کلیدی در کنترل میزان کلسترول خون خواهند داشت. با مصرف پنج غذای کاهش دهنده کلسترول که در ذیل به آنها خواهیم پرداخت، می توانید به کاهش خطر بیماری قلبی خود کمک کنید:

1- خوردن میوه و سبزیجات

سبزیجات سرشار از ویتامین، املاح، رنگدانه های گیاهی و آنتی اکسیدان ها می باشند. آنها با چربی بد خون که باعث ایجاد پلاک در رگ ها می شود، مبارزه می کنند. لذا در کنترل مهم ترین عامل خطر برای بیماری های قلبی، حمله قلبی و سکته مغزی، کمک می کنند.سعی کنید در طول هفته انواع مختلفی از سبزیجات را استفاده کنید تا بتوانید از فواید آنها برای سلامتی خود بهره مند شوید. نظیر شوید ، نعناع ، سیرتازه ، کدو سبز ، اسفناج و کاهو توصیه میشود. میوه ها نیز منبع عالی از رنگدانه های گیاهی، آنتی اکسیدان ها و فیبر هستند. لذا استفاده متناسب و متنوع از میوه ها در کنترل کلسترول خون مفید خواهد بود.

2- چربی های سالم را انتخاب کنید

همه چربی ها بد نیستند. شما به چربی های خوب نیاز دارید. چربی خوب شامل روغن های زیتون، کانولا، دانه کتان، گردو، بادام زمینی و روغن کنجد است. روغنهای هسته انگور ، کلزا ، روغن زیتون در تهیه غذا مناسب است.این چربی ها به کاهش التهاب داخلی، کاهش میزان کلسترول، بالا بردن سطح ایمنی بدن و سلامت سیستم اعصاب مرکزی و مغز کمک شایانی می کنند. در کنار برنامه غذایی صحیح با انجام ورزش منظم و تغییر شیوه های نادرست زندگی می توانید به طور شگفت آوری در کاهش کلسترول خون خود موثر باشید.

3- غلات سبوس دار و حاوی فیبر را مصرف کنید:

از مواد غذایی حاوی فیبر بالا مانند جو ، جو دوسر، گندم و برنج سبوس دار استفاده کنید. این گونه مواد غذایی حاوی فیبر محلول بوده و با کلسترول در دستگاه گوارش ترکیب شده و باعث خروج آن از بدن می شود.این گونه مواد غذایی را به طور منظم در برنامه غذایی روزانه ی خود بگنجانید.حبوبات مانند لوبیا، عدس، لپه، نخود ، لوبیا سفید و ... سرشار از فیبر و آنتی اکسیدان هستند و در بهبود کلسترول مفید هستند.

4- خشکبار مصرف کنید:

خوردن متوسط برخی خشکبار مانند بادام زمینی و بادام و مغزگردو می تواند در کاهش کلسترول خون کمک کند. خشکبار حاوی چربی سالم و آنتی اکسیدان هایی است که به حفظ سلامت دستگاه قلبی و عروقی شما کمک می کند.در هفته شما باید 2 تا 3 وعده خشکبار مصرف کنید. هر وعده خشکبار حدود یک سوم لیوان است. ولی در میزان مصرف خود دقت کنید، زیرا خشکبار حاوی کالری فراوانی است. نکته مهم دیگر در مصرف خشکبار این است که از خشکبار بدون نمک استفاده کنید.

5- مصرف ماهی را افزایش دهید:

از غذاهای دریایی به ویژه ماهی ها در سبد غذایی خود استفاده نمایید. البته توجه داشته باشید که میگو تنها غذای دریایی حاوی کلسترول فراوان می باشد و نباید آن را مصرف کنید.

6-گوشت و کلسترول:

مصرف چربی حیوانی یکی از عوامل بالا رفتن کلسترول خون است، ولی همه گوشت ها برای شما بد نیستند. در اینجا به چند نکته در مورد پختن و مصرف گوشت اشاره می کنیم:

* از گوشت های با چربی کم استفاده کنید و سعی کنید به جای سرخ کردن گوشت آن را بپزید و یا به صورت کبابی استفاده نمایید.

* از گوشت مرغ استفاده کرده و قبل از پختن آن، پوست آن را جدا کنید.

* از گوشت های فرآیند شده مانند سوسیس و کالباس کمتر استفاده کنید و یا اصلا استفاده نکنید.

* جگر، دل و قلوه حاوی کلسترول فراوانی است. سعی کنید خیلی کم از این گونه گوشت ها استفاده کنید.

* در هفته حتما دو بار از ماهی استفاده کنید. این ماهی ها بهتر است از نوع چرب آنها مانند سالمون یا قزل آلا باشد.

در کنار برنامه غذایی یاد شده، با انجام ورزش منظم و تغییر شیوه های نادرست زندگی می توانید به طور شگفت آوری در کاهش کلسترول خون خود موثر باشید.

نکته قابل توجه:

خوردن مواد غذایی که در بالا ذکر شده است، نمی تواند جایگزین داروی تجویز شده توسط پزشک شود و باید همراه با مصرف این مواد غذایی، به توصیه ی پزشک خود در این زمینه نیز عمل کنید.اگر از داروهای کاهش دهنده کلسترول خون استفاده می کنید، استفاده از مواد غذایی فوق الذکر به معنای قطع مصرف این داروها نمی باشد، بلکه می توانید با یک رژیم غذایی مناسب و تغییر عادات غذایی خود زیر نظر متخصص، مقدار داروهای کاهش دهنده کلسترول را کم نمایید، زیرا قطع خودسرانه این داروها می تواند صدمات جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.

سالم بودن کبد مساوی با سلامتی جسم و روح است. با تغذیه مناسب و صحیح می‌توان کبد را سالم نگه داشت و به بیان ساده‌تر سالم بودن کبد مساوی با سلامتی جسم و روح است.

کبد چرب و درمان آن

مطالب مشابه :

انواع دسر با آموزش مرحله به مرحله

رژیم غذایی برای کبد چرب

تغذیـــه و کبــد چرب

رژیم غذایی برای کبد چرب

کبد چرب و درمان آن

کبدچرب

کبد چرب

چیزکیک توت فرنگی

کیک یخچالی

توصیه هایی برای کنترل بیماری کبد چرب