نمونه‌ی یک وصیت نامه کامل و شرعی

بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم صل علی محمد و آل محمد

اینجانب در تاریخ ششم اسفند سال 91 به موارد ذیل وصیت می‌کنم:
وصیت نامه های دیگر قبل از این تاریخ از درجه‌ی اعتبار ساقط است.
این وصیت نامه دارای شش بخش می‌باشد:

بخش اول: تعیین عوامل

1- تعیین وصی یعنی من وصی خود قرار می‌دهم فلانی را (وصی باید مورد اعتماد باشد یعنی به وصیت عمل کند. گاهی انسان به فرزندش هم اعتماد ندارد)

2- تعیین ناظر بر وصی یعنی کسی را به عنوان ناظر انتخاب کنید تا بر کار وصی نظارت کند البته این برای کسانی است که مال و اموال زیادی دارند ولی اگر کسی اموالی ندارد نیاز به تعیین ناظر نیست.

3- تعیین قیم برای فرزندان صغیر. وقتی فردی از دنیا می‌رود که دارای فرزندان صغیر است به طور طبیعی اگر پدر داشته باشد ایشان سرپرست فرزندان می‌شود ولی اگر پدر هم از دنیا رفته باشد باید به حاکم شرع مراجعه کرد تا سرپرست مشخص بشود مگر اینکه قبلاً سرپرست مشخص شده باشد. در وصیت امام خمینی (در سال 1330) داریم :اکنون یک فرزند غیر بالغ بنام احمد دارم، وصی من قیم اوست. (وصی امام حاج آقا مصطفی بودند)

وقتی کسی فوت می‌کند مردم به خانه‌ی او می‌آیند و آن‌ها در شب‌های اول، دوم و سوم اطعام می‌دهند. باید بدانید که در خانه ای که فرزند صغیر است بدون اجازه‌ی سرپرست نمی‌توان این کارها را کرد و اگر سرپرست تعیین نشده باشد چه کسی می‌خواهد اجازه‌ی این کار را بدهد؟ اگر بخواهیم اجازه بگیریم خیلی طول می‌کشد.

در رساله‌ی امام خمینی مسئله 877 داریم :اگر بعضی از ورثه‌ی میت صغیر باشند تصرف در ملک این میت حرام است و نماز در آن باطل است بدون اجازه‌ی ولی شرعی. اگر فردی فوت کند و اقوام به منزل او بیایند و فرزندان صغیر او ولی شرعی نداشته باشند، رفتن به این خانه و نماز خواندن در این خانه جایز نیست.

در استفتائات مرحوم آیت الله گلپایگانی در مورد مخارج تجهیز میت سؤال کرده‌اند یعنی مصارف سوم، هفتم و چهلم (در صورتی که میت وصیت نکرده باشد)، میت دارای فرزندان صغیر است چه باید کرد؟ فرمودند: مخارج تجهیز به مقدار واجب از اصل برداشته می‌شود (واجبش یک کفن است).پس اگر میت فرزند شش ماهه یا هفت ساله یا به سن تکلیف نرسیده دارد، باید ولی تعیین بشود و تصرفات باید به نفع صغیر باشد و نمی‌توان از مال صغیر برداشت، اگر فرزند کبیر دارد باید از مال آن برداشته شود یا خانم از مال خودش بردارد. موارد زیادی است که میت فرزند صغیر دارد و مردم به خانه‌ی او می‌آیند و به این مشکل توجهی نمی‌کنند. در وصیت ثلث مال این مشکل حل می‌شود. میت می‌تواند وصیت کند که ثلث اموالم را برای مراسم بگذارید. اما اگر کسی وصیت به ثلث مال نکرده باشد تمام اموال به فرزندان می‌رسد. حتی کفن هم باید به مقدار واجب باشد نه مستحب. در ادامه می‌فرماید: بیش از آن چون میت وصیت نکرده است باید از مال فرزندان کبیر خرج شود و اِلا نه. باز در مورد مجالس پرسیده‌اند که فرموده‌اند: جایز نیست. پس تعیین سرپرست مشکل در تصرف مال را حل می‌کند و وصیت به ثلث، مشکل مخارج را حل می‌کند. مثلاً جوانی از دنیا رفته است و می‌خواهند مراسم بگیرند، از مال صغیر نمی‌توان مراسم گرفت مگر اینکه میت وصیت به ثلث کرده باشد. خوب است که انسان سرپرستی فرزندان را به مادر فرزندان واگذار کند البته اگر مادر دنبال سرپرستی است. پس بخش اول معین کردن وصی ناظر و سرپرست فرزندان است.

بخش دوم بدهکاری‌هاست. بدهکاری‌ها عبارت است از :مهریه همسر، ما باید مهریه همسرمان را بنویسیم. سؤال کرده‌اند که ما باید مهریه را به نرخ روز بدهیم؟ این سؤال را هر کس باید از مرجع تقلیدش بپرسد. دوم اینکه اگر به افرادی بدهکار هستیم آن را بنویسیم. سوم اینکه خمس درآمدها تا روزی که از دنیا می‌رود را بنویسیم. اگر سال خمسی فردی اول فروردین است و روز ششم فروردین از دنیا رفته است پس باید خمس تا امروز را پرداخت کند زیرا اگر از دنیا نمی‌رفت زمانش فرا رسیده بود که خمس را بپردازد. اگر گفته‌اند که خمس سالیانه باشد به خاطر این است که انسان به زحمت نیفتد و الا هر درآمدی خمس دارد. پس در آمدهای خمسی خودش از سال گذشته تا تاریخ فوت را می‌نویسد. حتماً سال خمسی خودمان که اول فروردین است را بنویسیم. چهارم این است که اگر خمس و زکاتی را بدهکار هستیم بنویسیم. پنجم حج واجب است یعنی اگر حج بر گردن من مستقر شده است و من باید به حج می‌رفتم و کوتاهی کرده‌ام بنویسم که حج واجب بر ذمه‌ی اینجانب است و شخصی از من نیابت کند. کسانی که ثبت نام کرده‌اند باید از مراجع تقلیدشان سؤال کنند. خیلی‌ها به نیابت پدرشان به حج می‌روند، خیلی از این نیابت‌ها باطل است زیرا حج نائب باید کامل باشد و در حمد و سوره غلط دارد. اگر کسی حج خودش باشد تلاش می‌کرد که حمد و سوره را درست کند و خدا می‌پذیرفت ولی عمل نائب باید صددرصد درست باشد. بسیاری از این نیابت‌ها مشکل دارد زیرا نمی‌تواند نیابت بکند. نماز، طواف و اعمال نائب باید خیلی عالی باشد. در وصیت نامه باید نوشت که شخصی با تایید دفتر مراجع به نیابت اینجانب گذاشته شود. زائری بود که می‌گفت من به نیابت آمده‌ام و وقتی نمازش را تا ایاک نعبدوا خواند، متوجه شدم که نمازش قابل اصلاح نیست. داستان حج را جدی بگیرید و اگر کسی را می‌شناسید می‌توانید به عنوان نائب انتخاب کنید.

مرحوم آیت الله حکیم فرمودند که رفیقی داشتم که از دنیا رفت و قرار بود که هر کس که زودتر از دنیا رفت به خواب دیگری بیاید. بعد از یک سال به خواب من آمد و گفت که من حج را بجا نیاورده بودم در حالی که واجب الحج بودم، وقتی من می‌خواستم بمیرم به من گفتند که تو نمی‌توانی مسلمان بمیری یا باید یهودی بمیری یا نصرانی. چهارده معصوم در کنار من بودند و حضرت فاطمه به امام زمان (عج) سفارش کردند که شما امسال به نیابت این آقا به مکه برو. من یک سال منتظر بودم تا امام نیابت کردند و بعد من آزاد شدم. این داستان در کتاب روزنه های غیب آمده است. آیا ما می‌توانیم به این امید باشیم که همه‌ی ما را امام زمان (عج) نیابت کند؟ ششم اینکه اگر بدهکاری دیگری داشتیم هم بنویسیم.

بخش سوم، وصیت به یک سوم مال است یعنی می‌نویسید که یک سوم اموالم در این امور هزینه شود؛ و چهار سال نماز و روزه. امام خمینی در وصیتشان فرموده بودند که احتیاطاً چهار سال نماز و روزه برایم بگیرید. البته این نباید مورد سوء استفاده ثروتمندان قرار بگیرد که اگر نماز نخواندیم بعداً وصیت می‌کنیم چون عِقاب نماز نخواند باقی می‌ماند. اگر ما نماز و روزه را در وصیت نامه ننویسیم ورثه تکلیفی ندارند و. گناهی مرتکب نشده‌اند. حتی اگر ما از ثروتمندترین افراد باشیم. دوم در مورد رد مظالم احتیاطی را می‌نویسیم که برای مان داده بشود. سوم در مورد کفارات می‌نویسیم. اگر ما قضای روزه‌ی سال قبل را داشته باشیم و آن را نگیریم تا ماه رمضان سال بعد برسد، باید کفاره بدهیم.

بخش چهارم هزینه‌ی غسل، کفن، دفن و مراسم را بنویسیم. در این صورت اگر فرد، صغیر هم داشته باشد مشکلی وجود نخواهد داشت. زیرا این از ثلث مال است و برای خود میت است. البته هزینه‌ها باید متعارف باشد.

بخش پنجم وصیت برای خویشاوندانی که ارث نمی‌برند. فردی اولاد، پدر و مادر دارد و پسر عموی فقیری هم دارد که این پسر عمو ارث نمی‌برد ولی می‌تواند که وصیت کند که این پسر عمو از او ارث ببرد. نفقه‌ی سه گروه به عهده‌ی ماست: خانم و فرزندان و نوه‌ها و پدر و مادر و پدر بزرگ و مادر بزرگ. البته نفقه‌ی همسر مقدم است. اگر ما در زمان حیات از اقوامی غفلت کرده‌ایم می‌توانیم برای افراد فامیل وصیت کنیم. ششم اینکه می‌توانیم از باقی مانده‌ی ثلث مال مان هزینه‌ی کار خیر بکنیم یعنی برای هزینه بیمارستان یا مدرسه خرج کنند. به شرط اینکه ورثه نیازمند نباشد و اموال زیادی داشته باشد ولی اگر این طور نیست وصیت نکنیم بهتر است. آیت الله بروجردی وصیت کرده بودند که یک سوم اموالشان وقف عزاداری سیدالشهدا بشود. آیت الله احمدی میانجی سفارش کرده‌اند که نگویید: یک سوم تمام اموالم را وصیت می‌کنم زیرا وقتی می‌گویید که یک سوم تمام اموالم، ورثه گرفتار می‌شوند. پس بگویند یک سوم اموالم از خانه یا از پول نقد یا مزرعه یا مغازه. پس خوب است که مال معینی را بگویند.

پخش پنجم این است که مطالبات خودش را بنویسد که مثلاً از فلانی این قدر طلب دارم.

بخش ششم وصیت اخلاقی است. مثلاً پدر وصیت می‌کند که من در ماه رمضان به فقرا کمک می‌کردم یا در عزاداری‌ها شرکت می‌کردم، شما هم این کار را فراموش نکنید.

امام خمینی در وصیت نامه سال 1330 می‌فرمایند: وصیت مهم من به همه‌ی اولادهایم خصوصاً مصطفی آن است که با مادرشان سازگار و مهربان باشند و رضایت خاطر ایشان را به عمل آورند زیرا ایشان به همه‌ی ما حقوق فراوان دارد و ادای آن بر من میسر نشده است. فرزندان من باید به اطاعت و جلب رضایت ایشان خدای تعالی را راضی کنند؛ و بدانند رضایت من از آن‌ها منوط به رضایت مادرشان است؛ و خود فرزندان من با هم گرم باشند و مطیع برادر بزرگ‌ترشان باشند و ایشان مهربان به آن‌ها باشد. این توصیه‌ها خیلی موثر است زیرا طرف می‌گوید که پدرم گفته است که هوای مادرتان را داشته باشید و تا سی سال هم یادش نمی‌رود. زیرا این تاکید ویژه است.

بحث دیگر حق واگذاری استفاده خانه به همسر است. مثلاً وقتی فردی از دنیا می‌رود همسرش یک هشتم ارث می‌برد. این مبلغ مقداری نیست که مادر بتواند یک خانه‌ی آبرومند تهیه کند، بچه‌ها خانه را می‌فروشند و یک هشتم مادر را می‌دهند. برای اینکه مشکلی پیش نیاید خیلی از بزرگان مثل امام این کار را کرده‌اند یعنی فرد در زمان حیات به همسرش بگوید که من حق استفاده از این خانه‌ی مسکونی خودم (آدرس منزل) را تا زمانی که در حیات هستی به تو واگذار می‌کنم. این غیر از وصیت به ثلث است. این بحث در کتاب تحریرالوسیله امام موجود است. به این کار حق حبس می‌گویند. ملک از ارث فرزندان بیرون نمی‌رود و وقتی مادر از دنیا می‌رود می‌توانند ملک را تقسیم کنند. این کار نیاز من ایجاب و قبول است یعنی این مطلب را به خانمش بگوید و خانم هم این مطلب را قبول کند. در وصیت نامه‌ی امام داریم که حق استفاده از اثاث خانه را به مادرتان واگذار کردم. تا وقتی که زنده است. پس کسی حق ندارد که اثاث خانه را در زمان زنده بودن همسر قسمت کند.

در پایان وصیت نامه تعداد بخش نوشته می‌شود و به امضای گواهان می‌رسد.

در وصیت نامه‌ی امام آیت الله حائری و دیگران شهادت داده‌اند. وقتی آیت الله بروجردی می‌خواستند وصیت کنند فرموده بودند که من می‌خواهم وصیتم را محضری کنم، محضردار خبر کنید. با محضری کردن مشکلات بعدی پیش نمی‌آید.

نباید بازماندگان با وصیت به دردسر بیفتند. گاهی در وصیت نامه جزئیاتی می‌نویسند که مثلاً در کجا مرا دفن کنید یا فلان کار را بکنید یا ... یعنی کارهایی که دیگران را به زحمت می‌اندازد. امام خمینی در وصیت نوشته‌اند که اگر میسور باشد بدون زحمت و کلفت، کتاب‌هایی که نوشته‌ام به تدریج چاپ بشود. وصیت نامه حتماً باید در حضور عالم باشد و بدون مراجعه به عالم نباشد.

اگر وارثی گفت که دیون پدر را نمی‌دهم و فقط می‌خواهم ارثم را بگیرم، هر کس که به او ارث رسید مکلف است که دیون را بپردازد.

خوب است که هر سال در وصیت نامه تجدیدنظر بشود که مشکلی پیش نیاید.

منظور از حج، حج واجب است و نیازی نیست که کسی حج عمره را وصیت بکند.

صغیر یعنی کسی که به تکلیف شرعی نرسیده باشد و مکلف نشده باشد، دختر نه سال و پسر پانزده سالش تمام نشده باشد. پس هر کس به تکلیف نرسد صغیر به حساب می‌آید؛ و نمی‌توان د ر مال صغیر تصرف کرد.

تمام دیون میت نقد می‌شود. یعنی اگر من یک میلیون به شما بدهکار باشم و قرار باشد که یک سال دیگر بدهم وقتی فوت می‌کنم باید همان موقع دین را بپردازند و دین نقد می‌شود. مگر اینکه این مال برای موسسه ای باشد که راضی باشد و ورثه آن مال را کنار بگذارند.

نماز و روزه را نباید به هر کس بدهیم که بخواند. می‌توانید از دفاتر مراجع سؤال کنید.

ان‌شاءالله خداوند به همه توفیق تنظیم سفر آخرت و آماده شدن به این سفر را عنایت بفرماید.

حجت الاسلام و المسلمین سید حسین حسینی قمی (متولد 1341، شهر مقدس قم، تحصیلات : خارج فقه و اصول)

نقل از برنامه سمت خدا: یکشنبه ششم اسفند ۱۳۹۱
http://ch3.ir/samtekhoda/index.php?option=com_content&view=article&id=1066:911206&catid=34:hosseini&Itemid=300

نمونه‌ی یک وصیت نامه کامل و شرعی

مطالب مشابه :

نمونه سوالات وصیت نامه امام خمینی (ره) - به همراه پاسخ

نمونه وصیت نامه

نمونه سوال وصیت نامه امام خمینی(ره)

نمونه سوالات وصیت نامه

نمونه‌ی یک وصیت نامه کامل و شرعی