سلامت و بهداشت بانوان در سفر حج:

* مقدمه:

امروزه حدود نیمی از زایران را بانو‌ها تشکیل می‌دهند که درصد بالایی از آنان در سنین باروری به سر می‌برند و به طور طبیعی دوره قاعدگی ماهانه دارند. گرچه این فرآیند یعنی خون‌ریزی به مدت یک هفته در اعمال حج تاثیری ندارد اما به دلیل اینکه موجب تغییراتی در نحوه انجام و یا طول مدت مُحرم باقی ماندن زایر می‌شود، فراهم کردن شرایطی که بانو‌ها در طول اعمال حج دچار خون‌ریزی ماهانه نشوند، مورد قبول بیشتر علما است. به همین دلیل بیشتر بانوان زایر جهت عقب انداختن زمان خون‌ریزی ماهانه‌شان اقدام به مصرف خودسرانه قرص یا آمپول‌های هورمونی می‌کنند که ممکن است دچار عواقب ناگواری در درازمدت از جمله فلج مغزی شوند که متاسفانه طی چند سال اخیر در سفر حج و یا پس از ماه مبارک رمضان شاهد این حوادث بوده‌ایم.

به تمامی بانوان زایر توصیه می‌شود قبل از سفر حج حتما با یک پزشک متخصص زنان مشاوره کرده و با اطلاع از سلامت کامل و در صورت نیاز، اقدام به مصرف دارو برای به تعویق انداختن زمان قاعدگی نمایند.
* توصیه‌های پزشکی و بهداشتی اولیه به زائر بانوان:

1- بانوان محترمه توجه داشته باشند که پیش از سفر با پزشک مربوطه مشورت کنند و در صورت ابتلا به عادت ماهیانه، بدون هیچ اضطرابی مسائل شرعی خود را از روحانی محترم کاروان

بپرسند. همچنین در طول سفر از فشارهای روحی (اضطراب و تشویش خاطر) و پیاده‌روی‌های زیاد، پرهیز کنند تا به مشکل لکّه بینی و نگرانی‌های دیگر دچار نشوند.

2- میل به مصرف قرص‌های جلوگیری از حاملگی به منظور تأخیر انداختن زمان قاعدگی در سالهای اخیر در بانوان افزایش چشمگیری یافته است. باید توجه داشت که قاعدگی جزو فیزیولوژی طبیعی بدن محسوب شده و نیازی به مداخله به منظور تغییر و توقف آن با دارو نمی باشد.بانو‌های مبتلا به قند خون، فشار خون، چاق، سن بالای 40 سال، مبتلا به سردردهای میگرنی، اختلالات کبدی و اختلالات خونریزی دهنده، حتماً در مصرف قرص‌ها و نوع آن با پزشک تخصص زنان هماهنگ باشند. با توجه به تنوع زیاد قرص‌ها و اختلاف سلیقه در نحوۀ مصرف و درمان شایع ترین عارضۀ آن یعنی لکه بینی و ممنوعیت و محدودیت مصرف در بعضی بانو‌ها، حتماً با متخصص زنان هماهنگی به عمل آید. بانوان از لکه بینی‌ها و سایر اختلالات خونریزی زمان قاعدگی نگران نباشند. در تمامی این مقاطع احکام خاصی برای انجام صحیح اعمال وجود دارد.

* مصرف قرص‌های ضدبارداری چرا ؟ و چگونه؟

بانوانی که احتمال بارداری را برای خود مطرح می‌دانند یا دچار خونریزی‌های غیرطبیعی هستند به هیچ وجه نباید از قرصهای جلوگیری عادت ماهیانه استفاده نمایند و لازم است حتما با پزشک مشورت کنند. لازم به ذکر است که حضور بانوان بادار در مراسم حج تمتع اکیدا ممنوع می‌باشد.

به طور کلی می‌‌توان بیان کرد که بهترین دارو برای به تعویق انداختن زمان قاعدگی در گروه سنی 15 تا 48 سال قرص‌های جلوگیری از بارداری است، به شرط اینکه منع خاصی برای مصرف این قرص‌ها وجود نداشته باشد. موارد منع مصرف آن نیز عبارت است از:

1- شک به بارداری.

2- سابقه ضایعات مشکوک و یا شناخته شده سرطان پستان و رحم.

3- سابقه بیماری خاصی که به تشکیل لخته خون درپا وسایر اعضای بدن منجر شود.

4- سابقه بیماری کبدی که به کارکرد نامناسب کبد منجر شود.

5- سابقه خون‌ریزی رحمی که باید حتما با متخصص زنان مشاوره به عمل آید.

6- فشارخون کنترل نشده.

7- بانوان بالای 35 سال سیگاری.

8- سابقه چربی خون بالا که در این مورد نیز مشاوره با پزشک توصیه می‌شود.

9- سابقه سردردهای میگرنی با علایم عصبی خاص.

انواع و اقسام قرص‌های ضدبارداری:

قرص‌های جلوگیری از بارداری به صورت‌های مختلف ذیل موجود است:

1- قرص ال‌دی به رنگ زرد و به تعداد 21 عدد در یک بسته.

2- قرص اچ‌دی به رنگ سفید و به تعداد 21 عدد در یک بسته که از نظر دارویی معادل با دو قرص ال‌دی است.

3- قرص سیپروترون‌کامپوند یا دیان به تعداد 21 عدد در یک بسته که ضایعات پوستی کمتری نسبت به ال‌دی و اچ‌دی ایجاد می‌کند.

4- قرص مارولون یا دزوسپتیو به تعداد 21 عدد در یک بسته که حالت تهوع و استفراغ کمتری نسبت به سایر ترکیبات ذکر شده ایجاد می‌کند و لذا تحمل گوارشی بهتری دارد.

5- قرص یاسمین که به تعداد 21 عدد در یک بسته که عوارض جانبی همچون ورم دست و پا، حساسیت پستان‌ها، نفخ شکمی و بی‌قراری کمتری نسبت به سایر داروها ایجاد می‌کند ولی در مورد بیماری‌های خاصی چون نارسایی کلیه که به تجمع پتاسیم در بدن منجر می‌شود با احتیاط مصرف شود.

6- قرص‌های تری‌فازیک که در سه رنگ به تعداد 21 عدد در یک بسته به فروش می‌رسد. خطر لکه‌بینی در این ترکیبات نسبت به سایر ترکیبات بیشتر است.

7- قرص ال‌دی همراه با آهن که به تعداد 28 عدد قرص در یک بسته است که 21 عدد قرص ال‌دی و 7 عدد قرص آهن می‌باشد. چنانچه زایر از این قرص‌ها استفاده می‌کند باید به یاد داشته باشد که بعد از اتمام 21 عدد قرص ال‌دی، بسته جدید قرص را شروع کند زیرا اگر به ادامه بسته اول بپردازد، به علت قطع ال‌دی و فقط مصرف قرص آهن احتمال خون‌ریزی وجود دارد.

8- قرص‌های شیردهی از داروهای مناسب برای به تعویق انداختن زمان قاعدگی نیست و توصیه به مصرف این قرص‌ها نمی‌شود.

کدام قرص ضدبارداری مناسب‌تر است؟

از بین داروهای ذکر شده، استفاده از قرص‌ ال‌دی یا مارولون یا یاسمین را از روز پنجم آخرین دوره قاعدگی نزدیک به سفر حج توصیه می‌کنیم، به این ترتیب که فرد اولین روز آخرین دوره نزدیک به سفر حج را مدنظر گرفته و پنج روز بعد از شروع قاعدگی شروع به استفاده شبی یک عدد از این داروها می‌کند. مصرف قرص‌ها باید هر شب و بدون وقفه تا آخر سفر حج ادامه داشته باشد.

اگر به طور اتفاقی مصرف قرص را یک شب فراموش کرد به محض به یاد آمدن، قرص فراموش شده را میل نموده و قرص بعدی سر زمان قبلی خود مصرف گردد.

اگر دو شب پشت سر هم مصرف قرص را فراموش کرد، باید دو روز متوالی روزی 2 عدد قرص میل کند و از آن به بعد شبی یک عدد قرص تا انتهای سفر ادامه ‌دهد. در این مدت اگر یک بسته قرص 21 عددی به اتمام رسید باید بدون وقفه بسته دوم را آغاز کرده و ادامه دهد. اگر مصرف قرص به روش صحیح انجام شود، طی بسته دوم بدن شروع به واکنش طبیعی به صورت لکه‌بینی می‌کند.

لذا نباید دیدن لکه‌بینی و یا ترشحات قهوه‌ای رنگ در شما ایجاد ناراحتی و اضطراب کند زیرا اگر سریعا به پزشک مراجعه کنید، با درمان صحیح و به موقع، لکه‌بینی‌ها که حاصل واکنش طبیعی بدن است، برطرف می‌شود بنابراین به هیچ وجه دچار اضطراب و دلهره نشده و تعداد قرص‌های مصرفی را بدون مشاوره با پزشک تغییر ندهید.

از دیدگاه شرع اسلام این لکه‌بینی‌ها بر حسب تعداد روزها، شرایط، صفات خاص و به لحاظ اختلاف فتاوای مراجع عظام تقلید متفاوت است لذا در مواجهه با این موارد دچار تشویش خاطر نشده و به متخصصان امر در جهت شناسایی راهکارهای شرعی مراجعه کنید.

عوارض قرص های جلوگیری از بارداری:

1- ورم اندام ها به علت احتباس آب و نمک در بدن

2- تشدید افسردگی در افرادی که زمینه این بیماری را دارند.

3- تشدید استیگماتیسم یا عدم تحمل لنزهای تماسی

4- افزایش وزن

5- افزایش یا کاهش اشتها

6- افزایش ترشحات واژن که در این مورد اگررعایت مسائل بهداشتی به صورت مناسب انجام نگیرد احتمال افزایش عفونت های قارچی وجود دارد .

7- تشدید بیماری کبدی لذا در مواردی که فرد دچار بیماری کبدی است و بدون مشاوره با پزشک اقدام به مصرف قرص های جلوگیری از بارداری نموده است و دچار درد شکم بخصوص در سمت راست و بالای شکم شده است بایستی سریعاً به پزشک مراجعه کنند.

8- قرص های پروژسترونی مثل مدروکسی پروژسترون استات و ...که در بعضی از موارد استفاده می شود به علت محدودیت و زمان مصرف و شرایط خاص بایستی حتماً مشاوره پزشکی وجود داشته باشد.

9- در مورد آمپول هایی که جهت قطع پریود استفاده می شود به علت عوارضی چون لکه بینی در طی چند ماه اول مصرف دارو بایستی حتماً طبق نظر متخصص زنان صورت بگیرد.　

10- یکی از عوارض جانبی قرص‌های ضدبارداری، تهوع و استفراغ است که این عارضه موقتی بوده و با گذشت زمان از شدت آن کاسته می‌شود.

در واقع قرصهایى مانند «دیان» و «تریفازیک» احتمال لکه بینى و عوارض بیشترى را در سفر ایجاد میکند. بانوی که مصرف صحیح این قرصها را شروع کرده و به سفر حج آمده، خواهى نخواهى دچار لکه بینى میشود. این مسئله کاملاً طبیعى است و اصلاً نباید باعث دلهره و اضطراب زائر شود و آرامش او را برهم بزند.

در این شرایط به پزشک مراجعه کرده و با رعایت توصیه هاى او، مشکل برطرف خواهد شد. بانوهاى عزیز دقت کنند که اصلاً سرخود میزان مصرف و تعداد قرصها و نوع قرص را تغییر ندهند. من بانوهایى را دیده ام که بدون مشورت پزشک مصرف قرص را۳،۲ و یا　۴ برابر کرده اند و علاوه بر افزایش لکه بینى، موجب عوارض جسمی هم براى آنها شده است.

مصرف غلط این قرص‌ها چه عوارضى در پى دارد:

به طور کلى این قرصها، داروهاى هورمونى هستند که در صورت مصرف ناصحیح، عوارضى در بدن زن ایجاد میکنند. مثلاً عارضه تهوع با دوز معمولى، به راحتى توسط پزشک قابل برطرف شدن است اما مصرف Overdose قرص(بیش از حد) باعث عوارض جانبى شدیدتر چون استفراغ و سرگیجه شده و حتى منجر به بسترى شدن فرد هم میشود.

سرگیجه بانوها در صورتى که همراه کم آبى بدن هم باشد، تشدید میشود و احساس عدم تعادل ایجاد میکند، در حالى که آگاهى در مورد مصرف قرص و خوردن مایعات بیشتر میتواند از این حالت بکاهد.

گاهى مصرف این قرصها باعث مشکلات گوارشى، ترش کردن و برگشت اسید معده می‌شودکه معمولاً با مرور زمان بهبود می‌یابند. اما اگر آزاردهنده بود، باید زائر به پزشک مراجعه کند.

در مورد مصرف همزمان قرص‌هاى جلوگیرى با داروهاى دیگر نیز زائران توجه داشته باشند که:

1- در صورتى که دچار سرماخوردگى هستند و از داروهاى آنتى بیوتیک استفاده میکنند که اغلب هم داراى آنتى بیوتیک بیش از دو روز تجویز میشود، در اثر تداخل این دارو با قرصهاىLD، زائر دچار لکه بینى میشود. بنابراین میتواند دوز داروىLD را بالا برده یعنى به جاى قرصLD، قرصHD در دوران مصرف آنتى بیوتیک و بعد از آن استفاده کند.

2- مصرف داروهاى مسکن همزمان با قرصهاى جلوگیرى باعث کاهش اثر مسکن‌ها میشود.

3- در صورتى که زنان زائر تحت درمان با داروهاى مربوط به دیابت هستند، حتماً قبل از مصرف قرصهاى جلوگیرى با پزشک مشاوره داشته باشند.

4- افراد دچار بیمارى قلبى که ترکیبات ضد لخته مانند «وارفارین» مصرف می‌کنند حتماً باید پیش از انتخاب و مصرف قرص جلوگیرى در سفر، با پزشک خود مشاوره داشته باشند.

5- افرادى که بیمارى «لوپوس» و یا «آرتریت روماتوئید» هستند، با مصرف قرصهاى جلوگیرى بیمارىشان تشدید میشود.

6- بانو‌هاى بالاى50 سال که هنوز یائسه نشده‌اند از آنجا که مصرف این قرصهاى هورمونى برایشان عوارض جسمی به وجود میآورد، حتماً باید با پزشک مشاوره داشته باشند.　

7- به طور کلى بانو‌هاى زائر اگر بخواهند دچار استرس لکه بینى نشوند و آرامش روحی‌شان در طول سفر و انجام اعمال حفظ شود، باید با پزشک، مشاوره صحیح داشته باشند.

به منظور کاهش این عوارض توصیه می‌شود که:

1- قرص‌ها شب هنگام میل شود.

2- نیم ساعت قبل از مصرف قرص از یک قرص ضدتهوع استفاده کنید.

3- مصرف مایعات را محدود نکنید و از مصرف بیش از حد موادغذایی همچون چای، قهوه، نوشابه، هندوانه و ... که سبب افزایش برگشت اسید معده به مری می‌شود، خودداری کنید.

* عفونت های شایع در بانوان در ایام حج:

بیماری عفونى که میزان آن بین زائران بانو بخصوص پس از منا و عرفات زیاد مشاهده میشود، عفونتهاى واژینال و مجارى ادرار است. برخى از زائران با علایم بسیار شدید و مشکل آفرین به ما مراجعه میکنند. در حالى که پیشگیرى از چنین شرایطى تنها با رعایت بهداشت و کمی دقت میسر میباشد. هنگام وقوف در منا و عرفات، به علت پایین بودن سطح بهداشت در محیط بخصوص دستشویی‌ها که به صورت مشترک نیز استفاده میشود، میزان انتقال عفونت و بیمارى بسیار دیده میشود.

براى پیشگیرى از این مشکلات زائران عزیز دقت کنند که در طول سفر چه در هتلها، مراکز خرید و غیره از تماس مستقیم پوست بدن با دستشویى که اکثراً فرنگى است، خوددارى کنند. بهتر است کمی مایع ضدعفونی‌ کننده رقیقشده مانند «ساولن» همراه خود داشته باشند و پیش از استفاده از دستشویى، محل تماس بدن را تمیز و ضدعفونى کنند و یا از کاغذهاى مخصوص دستشویى استفاده کنند.

توصیه بعدى، استفاده از دستمال کاغذى و خشک کردن خود پس از طهارت است. فعالیت بدنى زیاد، پیاده‌روى طى سفر، عدم دسترسى سریع به حمام و دستشویى، مصرف کم مایعات و گرماى هوا، احتمال عفونت باکتریایى را افزایش داده و مشکلات زیادى مانند سوزش، ترشحات، التهابات پوستى، خارش، مشکلات ادرارى و حتى سوختگى و عرقسوز شدید ایجاد میکند. بنابراین با رعایت اصول بهداشتى، خشک نگه داشتن، عدم استفاده از شیلنگ‌هایى که روى زمین افتاده و شیر آلوده، تعویض زود به زود لباسهاى زیر و دقت در شستشوى لباس زیر و محل خشک کردن آن، استفاده از مایعات بیشتر و به همراه داشتن صابونِ بدون بو میتواند تا حد زیادى از ابتلا به چنین مشکلاتى پیشگیرى کند. به هر حال در صورت بروز مشکل یا ایجاد هر گونه ترشح هر چه سریعتر به پزشک مراجعه تا از پیشرفت بیمارى و مشکلات بعدى جلوگیرى شود.　

* نکات پایانی:

1- بانوانی که مبتلا به دیابت هستند و دچار عوارض عروقی چشم و عوارض کلیوی نشده‌اند و دیابت‌شان کنترل شده است، می‌توانند تحت نظر پزشک از قرص‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنند.

2- بانوان مبتلا به بیماری لوپوس چنانچه دچار عارضه عروقی و یا کلیوی نباشند می‌توانند از قرص‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنند ولی در نظر داشته باشند که خطر عود بیماری وجود دارد.

3- در بیماران مبتلا به کم‌کاری و یا پرکاری تیرویید در صورت کنترل بیماری زمینه‌ای منع خاصی برای مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری وجود ندارد.

4- به زایران بانو توصیه می‌شود که حتما قبل از سفر یک مشاوره پزشکی جهت مصرف قرص‌های ضد بارداری داشته باشند. اگر بانوی به عنوان روش جلوگیری از بارداری از آی‌یو‌دی استفاده می‌کند و تمایل به استفاده از قرص‌های جلوگیری از بارداری برای به تعویق انداختن زمان قاعدگی دارد، توصیه می‌کنیم قبل از استفاده از قرص، اقدام به خروج آی‌یو‌دی کند.

5- نکته دیگری که باید به آن توجه شود احتمال تداخلات دارویی در اثر مصرف هم‌زمان قرص‌های جلوگیری از بارداری با سایر داروها است که می‌توانند روی آثار یکدیگر تاثیر بگذارند لذا اگر دارو مصرف می‌کنید و یا طی سفر مجبور به استفاده از دارو می‌شوید، در زمینه تداخلات دارویی، مشاوره پزشکی به عمل آورید.

6- بانوانی که در محدوده سنی بالاتر از 48 سال به سر می‌برند و دچار بی‌‌نظمی در خون‌ریزی‌های ماهانه هستند باید قبل از سفر حج حتما مشاوره پزشکی داشته باشند تا خون‌ریزی ماهانه‌اشان تا حد امکان قبل از سفر به کمک دارو مرتب شود و سپس با کمک داروهایی غیر از قرص‌های جلوگیری از بارداری، زمان قاعدگی را به تعویق بیاندازند تا در انجام مناسک تداخلی ایجاد نکند.

7- استفاده از آمپول‌هایی که برای قطع قاعدگی توصیه می‌شود به علت عوارض و لکه‌بینی‌های متعددی که به‌خصوص در ماه‌های اول مصرف، ایجاد می‌شود باید حتما تحت نظر پزشک متخصص زنان باشد.

8- باز هم توصیه می‌کنیم از اقدامات خودسرانه در جهت تغییر زمان خون‌ریزی‌های ماهانه خودداری کنید تا بتوانید طی این سفر، درگیر مشکلات و عوارض ناشی از مصرف نا به جای داروها نشده و بیشتر به اعمال و مناسک بپردازید.

در مصرف قرص های جلوگیری از بارداری احتمال سرگیجه و تشدید سردرد وجود دارد خصوصاً در افرادی که سابقه سردرد های میگرنی دارند لذا حتماً اگر دچار این عارضه شدید با پزشک مشاوره به عمل آورید عارضه مهم دیگر که برای زائر خطر آفرین است احتمال ایجاد لخته خون در پا می باشد که تحت عنوان ترومبوفلبیت از آن یاد می شود که علامت شایع آن درد ساق پا و ورم یک طرفه انـدام ها می باشد لذا در مواردی که شک به عارضه نمودید سریعاً به پزشک مراجعه نموده زیرا در صورت تأیید بیماری بایستی مصرف قرص قطع گردد

سلامت و بهداشت بانوان در سفر حج:

مطالب مشابه :

مارولون چیست.و روش مصرف آن

سوال: قرص ال دی + قرص اچ دی

سلامت و بهداشت بانوان در سفر حج: