آموزش نماز به کودکان در آیات قرآن و روایات اسلامی
آموزش نماز به کودکان در آیات قرآن و روایات اسلامی > روایات نماز
مقدمه:قرآن
مجید به یادگیری و آموزش به طور اعم و یادگیری و آموزش نماز به طور
اخص،اهمیت بسیار داده است. اهمیت یادگیری از دیدگاه قرآن به اندازه ای است
که در اولین سوره ای که بر پیامبر نازل می شود به مسئلهء یاددادن و آموزش
اشاره شده و از خواندن و نوشتن و یادگیری به عنوان ابزارهایی برای پرورش و
رساندن انسان به کرامت یاد گردیده است.
خداوند در قرآن کریم خطاب به پیامبر اکرم(ص)می فرماید:
«و امر اهلک بالصلوة و اصطبر علیها»
،یعنی خانوادهء خود را به نماز فرمان بده و بر انجام آن شکیبا باش.(سورهء طه،آیهء 123)
حضرت
ابراهیم(ع)در دعاهای خود می فرمایند: «پروردگارا،مرا برپا کنندهء نماز
قرار ده،و از فرزندانم(نیز چنین فرما)،پروردگارا دعای مرا بپذیر!(سورهء
ابراهیم،آیهء 40)
حضرت لقمان به پسرشان می فرمایند:پسرم!نماز را
برپادار،و امربه معروف و نهی ازمنکر کن،و در برابر مصائبی که بر تو می رسد
با استقامت و شکیبا باش که این از کارهای مهم و اساسی است.(سورهء
لقمان،آیهء 17)
در جای دیگر،حضرت لقمان به فرزندشان می فرمایند: «فرزند
عزیزم!مبادا خروس از تو هشیارتر و به اوقات نماز از تو مراقب تر باشد.آیا
نمی بینی که به هنگام هر نماز،رسیدن وقت آن را اعلام می کند و سحرگاهان به
آوای بلند ندا سرمی دهد،در حالی که تو در خوابی؟»(عزیزی،1379،ج 2،ص 186).
حضرت علی(ع)می فرمایند:«نماز را به فرزندانتان بیاموزید.»
در روایات
اسلامی آمده است هرگاه معلم به کودکی بگوید که بگو بسم اللّه الرحمن
الرحیم و کودک بگوید،خداوندا یک فرمان رهایی از دوزخ برای کودک و یکی برای
والدین او و یکی برای معلم وی می نویسد.
امام باقر(ع)از قول رسول
اکرم(ص)می فرمایند:«اسالم آیین محکم و استوار الهی است و دین سهل و خالی
از مشقت است.با مدارا در آن قدم بردارید و عبادت خدا را بر بندگان خدا
تحمیل نکنید و همانند سواری نباشید که مرکب خود را خسته و فرسوده می کند و
در نتیجه نه راه سفر را پیموده و نه مرکبش سالم مانده است.»
پیاکبر
اکرم روزی با گروهی از کودکان روبه رو شدند و فرمودند:«وای بر احوال
فرزندان آخر الزمان از دست پدارنشان.»از حضرت سؤال کردند:«یا رسول اللّه
از دست پدران مشرکشان؟»فرمودند:«نه از دست پدران مؤمن و مسلمانشان.زیرا
چیزی از واجبات و فرائض را به فرزندانشان نمی آموزند و اگر فرزند شخصا
برای یادگیری احکام اقدام کرد او را از این کار باز می دارند و به بهرهء
بسار اندکی از دنیا برای آن ها راضی می شوند.»آن گاه پیامبر می
فرمایند:«من از آن ها بیزارم و آن ها نیز از من بیزارند.
حضرت علی(ع)می فرمایند:«نماز را به فرزندانتان بیاموزید.»
سلیمان
جعفری می گوید:«از امام علی(ع)شنیدم که فرمود: «در خانهء خویش اذان
بگوی،تا شیطان از آن جا بگریزد و کودکان نیز به آن ذکر آشنا شوند.»
امام علی (ع) می فرمایند:«هرگاه کودک به حدی از رشد برسد و مقداری از قرآن را بخواند،به او نماز را بیاموزید.»
در حدیث دیگری به همین مضمون نقل است که امام علی(ع)می فرمایند:«نماز بر کودک،زمانی که عقلش رسید لازم است.»
امام
صادق(ع)می فرمایند:«امام علی(ع)در خانهء خود اتاق متوسطی برای نماز خود
اختصاص داده بودند.شب ها برای نماز خواندن طفل کوچکی را که نمی خوابید با
خود به آن اتاق برده،نماز می خواند.»
امام صادق(ع)می فرمایند:هنگامی که کودک وضو را یاد می گیرد،خداوند پدر و مادرش را می آمرزد.
در مورد عدم سختگیری در عبادات و نماز روایات زیر نقل شده است:
«امام
موسی کاظم(ع)در سنین کودکی در خدمت امام جعفر صادق(ع)(پدر ایشان)به نماز
ایستاده بودند.اندیشمندی از اهالی شهر نزد آن حضرت بود و دید این فرزند به
سوی در باز نماز می خواند که کراهت دارد،مسئله را از حضرت صادق
پرسید،امام فرمودند:«از خود کودک سؤال کنید.!آن اندیشمند رو به کودک
خردسال،یعنی امام کاظم(ع)کرد و عرض کرد:«چرا رو به در باز نماز می
خوانید؟امام کاظم(ع)فرمود:«آن کسی که من به سوی او نماز می خوانم از این
در به من نزدیکتر است.»(نرم افزار جامع احادیث نور،1383).
امام
باقر(ع)از قول رسول اکرم(ص)می فرمایند:«اسلام آیین محکم و استوار الهی است
و دین سهل و خالی از مشقت است.با مدارا در آن قدم بردارید و عبادت خدا را
بر بندگان خدا تحمیل نکنید و همانند سواری نباشید که مرکب خود را خسته و
فرسوده می کند و در نتیجه نه راه سفر را پیمود و نه مرکبش سالم مانده
است.»(همان منبع).
به همین دلیل باید از طولانی کردن نماز کودکان و عبادات و نماز زیاد و طولانی و خسته کننده پرهیز کرد.
«حضرت سجاد(ع)کودکانشان را دستور می داد تا نماز مغرب و عشاء را با هم
بخوانند و نماز و ظهر و عصر را نیز با هم بخوانند و در مورد این که هر
نمازی را در وقت فضیلت و مخصوص خودش بخوانند بر آنان سخت نمی گرفت.به آن
حضرت عرض شد:«آن ها نماز را در غیر وقت فضیلتش می خوانند.»امام فرمود:«این
کار برای آنان بهتر است از این که بخوابند و نماز نخوانند.»
امام
صادق(ع)می فرمایند:«من جوان بودم و در عبادت کوشش بسیاری می کردم.پدرم به
من فرمود:«کم تر از این مقدار عبادت کن زیرا وقتی خداوند بنده ای را دوست
دارد با عبادت کم هم از او راضی می شود.
براساس احادیث ذکر شده باید
قبل از 7 سالگی برخی زمینه های لازم برای برپاداشتن نماز توسط کودکان را
ایجاد کرد، مثلا ذکرها،شعارهای مهم اسلامی،حرکاتی مثل ایستادن ساده رو به
قبله،رکوع و سجود را می توان یاد داد تا گاه گاهی در کنار والدین تمرین
کنند.به تدریج وقتی کودکان با این فریضه انس گرفتند از 7 سالگی به بعد
باید از آن ها خواست تا نماز بخوانند، اما در این فریضه نباید سخت گیری
کرد،تا پایان 9 سالگی که مؤاخذه به آن اضافه می شود.
صورت عقلی گرفتن
رفتار مذهبی از 7 سالگی است که کودک می تواند مطالبی را بفهمد و از آن سر
درآورد.قبل از این سنین اغلب جنبهء احساسی و نشان دادن همراهی با والدین و
دیگران را دارد.
رؤایات زیر در مورد سن آموزش و نحوهء آموزش نماز است:
در اسلام مسئلهء ارتباط با خدا به شکل غیر مستقیم از همان بدو تولد مورد
تأکید قرار گرفته است،به طوری که پیامبر می فرماید: «هرکس که خداوند به او
فرزندی داده است،در گوش راستش اذان و در گوش چپ اقامه بگوید که عصمت و
نگاهخداری از شیطان رجیم است.»
امام صادق می فرمایند:«هنگامی که کودک
به سن 3 سالگی رسید او را وادار کنید که هفت مرتبه بگوید:لا اله الا اللّه
و او را آزاد بگذارید.همین که 3 سال و هفت ماه و 20 روزه شد،دومین جمله
یعنی محمد رسول اللّه را یاد گرفته،7 مرتبه آن را تکرار کند.وقتی 4 ساله
شد،7 مرتبه صلوات بر پیامبر بفرستد،سپس او را آزاد بگذارید.در 5 سالگی دست
چپ و راست را یادش دهید و وقتی آن را شناخت او را در جهت قبله قرار
داده،از او بخواهید که سجده کند.سپس او را آزاد بگذارید.در پایان 6 سالگی
به او بگویید که نماز بگزارد و رکوع و سجود را به او یاد دهید.در پایان 7
سالگی شستن دست ها و صورت را یادش دهید و به او بگویید که نماز بخواند.در
پایان 9 سالگی نماز و وضو یادش دهید.»(عزیزی،1379،ج 2،ص 120) احادیث دیگری
به همین مضمون از پیامبر اکرم(ص) (در مکارم الاخلاق و وسایل الشیعه)،امام
صادق(ع)(در بحار،وسایل الشیعه و میزان الحکمه)و از امام باقر(ع)(در میزان
الحکمه)ذکر شده است.
فهرست منابع:
-قرآن کریم،ترجمهء ناصر مکارم شیرازی.
-باهنر،ناصر(1378):آموزش مفاهیم دینی همگام با روان شناسی رشد،تهران، شرکت چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلغات اسلامی.
-بی ریا و همکاران(1375):روان شناس رشد بانگرش به منابع اسلامی،تهران، انتشارات سمت.
-جمشیدی،نرگس(1377):نقش
والدین و مربیان در گرایش دینی کودکان و نوجوانان،مجموعه مقالات هشتمین
اجلاس سراسری نماز(ص ص 84- 67)،تهران،ستاد اقامهء نماز.
-دیلمی،حسن(1378):هزار و یک نکته دربارهء نماز،تهران،ستاد اقامهء نماز.
-راشدی،حسن(1380):نمازشناسی،جلد دوم،تهران،ستاد اقامهء نماز.
-عزیزی،عباس(1379):جامع آیات و احادیث موضوعی نماز،جلد 1 و 2،قم، انتشارات نبوغ.
-قائمی،علی(1370):پرورش مذهبی و اخلاقی کودکان،تهران،انشارات امیری.
-کرمیان زیارانی،خدابخش(1380):کلام برتر،سخنان حضرت علی(ع)،تهران، ستاد اقامهء نماز.
-نعیمی،جواد(1375):شوق پرواز،مشهد،انتشارات گوهر سیاح.
-نرم افزار جامع احادیث اهل بیت(1383):نور 5/2 جامع الاحادیث،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم انسانی.
مطالب مشابه :
حدیث در مورد نماز
حدیث در مورد که وضو بگیرد، سپس داخل مسجد شود و نماز را به ۸۲ ص ۲۳۲ جامع احادیث
احادیث در رابطه با مسجد
احادیث در رابطه با مسجد جز در مسجد پذيرفته نيست مطالب وبلاگ مورد استفاده
احادیث در مورد نماز - بخش دوم
احادیث در مورد نماز کسی که صدای اذان را در مسجد شنید، و بدون خواندن نماز (جماعت )
احاديثي در مورد اهميت مسجد
احاديثي در مورد اهميت مسجد - در نمازم خم ابروي تو در ياد آمد امام زمان در آیات و احادیث.
حدیث در مورد مسجد سهله
حدیث در مورد مسجد هر كس در مسجد سهله دو ركعت نماز بخواند، خداوند، دو آرشیو احادیث
احادیث در مورد محبت
احادیث در مورد رزق
احادیث در مورد نماز - بخش اول
احادیث در مورد هنگامی که داخل مسجد شدی و زمانی که مردم مشغول نماز هستند، بر آنها سلام
آموزش نماز به کودکان در آیات قرآن و روایات اسلامی
مسائل دین به خصوص در مورد مسجد و نماز در مورد عدم سختگیری در جامع احادیث
احادیث معصومین(ع) در مورد صوفیه
احادیث معصومین(ع) در مورد پس از آن گروهي صوفي وارد مسجد شده و در گوشه اي از مسجد
برچسب :
احادیث در مورد مسجد