انتقال ریسک از طریق ضمانت‌نامه

روزنامه دنیای اقتصاد - شماره ۳۳۳۶ تاریخ چاپ: ۱۳۹۳/۰۸/۱۱ بازدید: 141 بار کد خبر: DEN-838594 سعید تراشیون
مولف کتاب « ضمانت‌نامه‌های بانکی و مقررات حاکم بر آنها»
کارشناسان امور مالی امروزه بر این امر تاکید دارند که مدیریت بهینه مالی عبارت است از تبدیل تمامی ریسک‌های بشر به ریسک اعتباری و آن‌گاه اندازه‌گیری و مبادله آن در قبال عوض مشخص. ابزارهای مختلفی که توسط بانک‌ها و شرکت‌های بیمه ارائه می‌شود همگی در راستای تحقق هدف مذکور است.
تجربه نشان داده افراد و شرکت‌هایی که از هدف یادشده غفلت کرده و انواع ریسک‌های حقیقی و تعهدی را بدون تبدیل به ریسک اعتباری نگهداری می‌کنند، همواره در معرض خطر تحقق ریسک‌ها و تحمل زیان‌های هنگفت هستند. به‌عنوان مثال بسیاری از افرادی که به علت عدم تمکن مالی در زندان به سر می‌برند، آنهایی هستند که ریسک حقیقی حوادث رانندگی را با اخذ بیمه شخص ثالث به ریسک اعتباری بیمه‌نامه تبدیل نکرده؛ بنابراین به محض تحقق ریسک مربوطه، چون از پوشش مالی آن عاجز بوده‌اند گرفتار تبعات حقوقی این غفلت شده‌اند. اگر انواع ریسک را بر اساس عامل تحقق آنها به‌طور کلی به دو نوع حقیقی (غیرارادی) و تعهدی (ارادی) تقسیم‌بندی کنیم، می‌توان گفت که انتقال ریسک‌های حقیقی از طریق بیمه‌نامه صورت می‌پذیرد. خوشبختانه بیمه‌نامه تا حدود زیادی برای عموم مردم شناخته شده است؛ هرچند که در خصوص جزئیات و کاربردهای گوناگون آن به ویژه در کشور ما هنوز راه درازی در پیش است، اما درخصوص ریسک دوم؛ یعنی ریسک تعهدی و ابزار انتقال آن یعنی ضمانت‌نامه بانکی، هنوز دانش و آگاهی کافی وجود نداشته و بسیاری از شرکت‌ها به علت عدم استفاده از ضمانت‌نامه یا استفاده نادرست از این ابزار که ناشی از دانش و مهارت ناکافی است، زیان‌های فراوانی را متحمل می‌شوند؛ بنابراین در ادامه به‌صورت اجمالی موضوع انتقال ریسک‌های تعهدی از طریق ابزار ضمانت‌نامه معرفی خواهد شد.

ضمانت‌نامه چیست؟
ضمانت‌نامه بانکی تعهد غیرقابل برگشت بانک ضامن به پرداخت وجه مورد ضمانت به ذی‌نفع در صورت مطالبه وجه ضمانت‌نامه توسط وی مطابق با شرایط مندرج در متن ضمانت‌نامه است. ضمانت‌نامه‌های بانکی که امروزه تقریبا تمامی آنها از نوع مستقل و عندالمطالبه هستند با ترکیب دو ویژگی تضمینی و اسنادی، ابزارهایی با نقدشوندگی بسیار بالا هستند که ذی‌نفع برای دریافت وجه آنها بدون نیاز به اثبات تخلف متقاضی، صرفا باید تخلف متقاضی از انجام تعهدات خود تحت رابطه پایه را اعلام کند. هر گاه در یک قرارداد یا رابطه تجاری یا مالی با ریسک عدم ایفای تعهدات یکی از طرفین مواجه باشیم، ریسک مربوطه را می‌توان با صدور ضمانت‌نامه بانکی پوشش داد. روند صدور ضمانت‌نامه بانکی به این صورت است که در پی انعقاد قرارداد پایه بین دو طرف، آن طرفی که خود را با ریسک نقض تعهدات طرف مقابل مواجه می‌بیند (ذی‌نفع ضمانت‌نامه) از وی می‌خواهد که با ارائه یک ضمانت‌نامه بانکی ریسک یادشده را پوشش دهد. متعاقبا شخص اخیرالذکر که متقاضی ضمانت‌نامه نامیده می‌شود با مراجعه به بانک خود و ارائه وثایق لازم درخواست صدور ضمانت‌نامه را ارائه می‌کند. نهایتا بانک ضامن پس از اخذ وثایق از متقاضی، ضمانت‌نامه را به نفع ذی‌نفع صادر می‌کند.

انتقال ریسک
همان‌طور که اشاره شد روند صدور یک ضمانت‌نامه با انعقاد قراردادی میان دو طرف که شامل تعهداتی است آغاز می‌شود. ریسک عدم ایفای تعهدات مربوطه که ریسکی تعهدی و ارادی محسوب می‌شود باید در مقابل عوض مشخص به ریسک اعتباری بدل شود. بنابراین بانک ضامن با دریافت کارمزد (عوض مشخص) ریسک تعهدی را به ریسک اعتباری تبدیل می‌کند؛ یعنی به محض صدور ضمانت‌نامه ریسک عدم ایفای تعهدات به ریسک اعتباری پرداخت وجه ضمانت‌نامه توسط بانک ضامن تبدیل می‌شود. با توجه به اعتبار بالای بانک‌ها ریسک اعتباری ضمانت‌نامه‌ها در عموم موارد تقریبا صفر است. از سوی دیگر بانک که ضامن ضمانت‌نامه است با توجه به اخذ وثایق از متقاضی صرفا با ریسک اعتباری نقدشوندگی وثایق اخذشده درصورت مطالبه احتمالی وجه ضمانت‌نامه توسط ذی‌نفع مواجه است. همان‌طور که می‌دانیم در بیمه‌نامه‌ها، شرکت بیمه با ریسک اقتصادی مواجه است؛ به این معنا که درصورت بروز خسارت باید وجه مربوطه را از محل حق بیمه‌های دریافتی پرداخت کند؛ بنابراین در مقایسه میان دو ابزار ضمانت‌نامه و بیمه‌نامه، ضمانت‌نامه از ریسک بسیار کمتری برای صادرکننده آن (ضامن) برخوردار است.
همان‌طور که اشاره شد ذی‌نفع و ضامن با صدور ضمانت‌نامه صرفا با ریسک اعتباری مواجه هستند که کاملا قابل اندازه‌گیری و محاسبه است. از سوی دیگر آمار ضمانت‌نامه‌های مطالبه شده در سراسر جهان نشان می‌دهد که معمولا رقمی کمتر از پنج درصد ضمانت‌نامه‌های صادره مورد مطالبه قرار گرفته و مابقی باطل می‌شوند. علت این امر ماهیت و غایت ضمانت‌نامه است. اساسا ضمانت‌نامه با این هدف صادر می‌شود که متقاضی برای جلوگیری از مطالبه وجه آن، تعهدات خود را به درستی به انجام رسانیده و از نقد شدن ضمانت‌نامه جلوگیری کند؛ بنابراین ضمانت‌نامه بر خلاف ابزارهای پرداخت با هدف نقدنشدن صادر می‌شود و بر همین اساس است که در مقایسه اعتبار اسنادی به‌عنوان ابزار پرداخت و ضمانت‌نامه به‌عنوان ابزار تضمین گفته می‌شود که در اعتبار اسنادی پرداخت قاعده و در ضمانت‌نامه پرداخت استثنا است.

نتیجه‌گیری
انواع روابط تجاری و مالی بین اشخاص در دنیای تجارت، بی تردید ریسک عدم‌ایفای تعهدات را نیز به همراه می‌آورد. از آنجاکه سودآوری شرکت‌ها با فرض انجام تعهدات طرف مقابل محاسبه می‌شود، بدیهی است که تحقق ریسک مذکور می‌تواند تبعات بسیار ناخوشایندی برای فعالان اقتصادی به همراه داشته باشد. به‌عنوان مثال آمار بالای چک‌های برگشتی در سطح تجارت داخلی نمونه آشکاری از تحقق ریسک عدم ایفای تعهدات است؛ ریسکی که تحقق آن در بسیاری موارد شرکت‌ها را تا مرز ورشکستگی و نابودی کامل نیز برده است.
تبدیل ریسک‌های تعهدی به ریسک اعتباری و انتقال آن از طریق ابزار کارآمد ضمانت‌نامه می‌تواند نقشی بسیار مهم در سلامت و آرامش اقتصاد و تجارت داشته باشد. تحقق این امر قبل از هر چیز نیازمند گسترش دانش و مهارت استفاده از ابزار ضمانت‌نامه است. متاسفانه امروزه مشاهده می‌شود که مهارت مدیریت ریسک در بسیاری از موارد بدون توجه لازم به موضوع انتقال ریسک‌های تعهدی آموزش داده می‌شود که نتیجه آن قطعا برخورد غیرکارشناسی با ریسک مزبور خواهد بود؛ بنابراین گسترش دانش و مهارت ضمانت‌نامه‌های بانکی به‌عنوان تنها ابزار تضمینی انتقال ریسک‌های تعهدی، جزو حیاتی یک مدیریت ریسک کارآمد است و شرکت‌هایی که می‌خواهند خود را در مقابل انواع ریسک‌ها محافظت کنند، باید آموزش مهارت‌های مربوط به ابزار ضمانت‌نامه و کارکردهای آن را به‌صورت جدی و کارشناسی مدنظر قرار دهند.
Read more: http://www.donya-e-eqtesad.com/news/838594/#ixzz3IAToSjiD

انتقال ریسک از طریق ضمانت‌نامه

مطالب مشابه :

ضمانت‌نامه بانکی

ضمانت نامه های بانکی

ضمانت های بانکی

ضمانت نامه بانکی

ضمانت نامه بانكي 2

انتقال ریسک از طریق ضمانت‌نامه

انواع ضمانت نامه بانکی