حجاب از دیدگاه شهید ایت الله مطهری


حجاب از دیدگاه شهید ایت الله مطهری

 

پيش از اينكه استنباط خود را در اين باره ذكر كنيم لازم است‏يك نكته را يادآورى كنيم.آن نكته اين است كه معناى لغوى «حجاب‏» كه در عصر ما اين كلمه براى پوشش زن معروف شده است چيست؟ كلمه «حجاب‏» هم به معنى پوشيدن است و هم به معنى پرده و حاجب.بيشتر، استعمالش به معنى پرده است.اين كلمه از آن جهت مفهوم پوشش مى‏دهد كه پرده وسيله پوشش است، و شايد بتوان گفت كه به حسب اصل لغت هر پوششى حجاب نيست، آن پوشش «حجاب‏» ناميده مى‏شود كه از طريق پشت پرده واقع شدن صورت گيرد.در قرآن كريم در داستان سليمان غروب خورشيد را اين طور توصيف مى‏كند: حتى توارت بالحجاب (1) يعنى تا آن وقتى كه خورشيد در پشت پرده مخفى شد.پرده حاجز ميان قلب و شكم را «حجاب‏» مى‏نامند.
در دستورى كه امير المؤمنين عليه السلام به مالك اشتر نوشته است مى‏فرمايد: «فلا تطولن احتجابك عن رعيتك‏» (2) يعنى در ميان مردم باش، كمتر خود را در اندرون خانه خود از مردم پنهان كن; حاجب و دربان تو را از مردم جدا نكند، بلكه خودت را در معرض ملاقات و تماس مردم قرار بده تا ضعيفان و بيچارگان بتوانند نيازمنديها و شكايات خود را به گوش تو برسانند و تو نيز از جريان امور بى اطلاع نمانى.
ابن خلدون در مقدمه خويش فصلى دارد تحت عنوان «فصل في الحجاب كيف يقع فى الدول و انه يعظم عند الهرم‏» .در اين فصل بيان مى‏كند كه حكومتها در بدو تشكيل ميان خود و مردم حائل و فاصله‏اى قرار نمى‏دهند ولى تدريجا حائل و پرده ميان حاكم و مردم ضخيم‏تر مى‏شود تا بالاخره عواقب ناگوارى به وجود مى‏آورد.ابن خلدون كلمه «حجاب‏» را به معنى پرده و حائل (نه پوشش) به كار برده است. 
استعمال كلمه «حجاب‏» در مورد پوشش زن يك اصطلاح نسبتا جديد است.در قديم و مخصوصا در اصطلاح فقها كلمه «ستر» كه به معنى پوشش است‏به كار رفته است.فقها چه در كتاب الصلوة و چه در كتاب النكاح كه متعرض اين مطلب شده‏اند كلمه «ستر» را به كار برده‏اند نه كلمه «حجاب‏» را.
بهتر اين بود كه اين كلمه عوض نمى‏شد و ما هميشه همان كلمه «پوشش‏» را به كار مى‏برديم، زيرا چنانكه گفتيم معنى شايع لغت «حجاب‏» پرده است و اگر در مورد پوشش به كار برده مى‏شود به اعتبار پشت پرده واقع شدن زن است و همين امر موجب شده كه عده زيادى گمان كنند كه اسلام خواسته است زن هميشه پشت پرده و در خانه محبوس باشد و بيرون نرود.
وظيفه پوشش كه اسلام براى زنان مقرر كرده است‏بدين معنى نيست كه از خانه بيرون نروند.زندانى كردن و حبس زن در اسلام مطرح نيست.در برخى از كشورهاى قديم مثل ايران قديم و هند چنين چيزهايى وجود داشته است ولى در اسلام وجود ندارد.
پوشش زن در اسلام اين است كه زن در معاشرت خود با مردان بدن خود را بپوشاند و به جلوه‏گرى و خودنمايى نپردازد.آيات مربوطه همين معنى را ذكر مى‏كند و فتواى فقها هم مؤيد همين مطلب است و ما حدود اين پوشش را با استفاده از قرآن و منابع سنت ذكر خواهيم كرد.در آيات مربوطه لغت «حجاب‏» به كار نرفته است.آياتى كه در اين باره هست، چه در سوره مباركه نور و چه در سوره مباركه احزاب، حدود پوشش و تماسهاى زن و مرد را ذكر كرده است‏بدون آنكه كلمه «حجاب‏» را به كار برده باشد. آيه‏اى كه در آن كلمه «حجاب‏» به كار رفته است مربوط است‏به زنان پيغمبر اسلام.
مى‏دانيم كه در قرآن كريم درباره زنان پيغمبر دستورهاى خاصى وارد شده است. اولين آيه خطاب به زنان پيغمبر با اين جمله آغاز مى‏شود: يا نساء النبى لستن كاحد من النساء يعنى شما با ساير زنان فرق داريد.اسلام عنايت‏خاصى داشته است كه زنان پيغمبر، چه در زمان حيات آن حضرت و چه بعد از وفات ايشان، در خانه‏هاى خود بمانند، و در اين جهت‏بيشتر منظورهاى اجتماعى و سياسى در كار بوده است.قرآن كريم صريحا به زنان پيغمبر مى‏گويد: و قرن فى بيوتكن يعنى در خانه‏هاى خود بمانيد. اسلام مى‏خواسته است «امهات المؤمنين‏» كه خواه ناخواه احترام زيادى در ميان مسلمانان داشتند از احترام خود سوء استفاده نكنند و احيانا ابزار عناصر خودخواه و ماجراجو در مسائل سياسى و اجتماعى واقع نشوند.و چنانكه مى‏دانيم يكى از امهات المؤمنين (عايشه) كه از اين دستور تخلف كرد ماجراهاى سياسى ناگوارى براى جهان اسلام به وجود آورد.خود او هميشه اظهار تاسف مى‏كرد و مى‏گفت دوست داشتم فرزندان زيادى از پيغمبر مى‏داشتم و مى‏مردند اما به چنين ماجرايى دست نمى‏زدم.
سر اينكه زنان پيغمبر ممنوع شدند از اينكه بعد از آن حضرت با شخص ديگرى ازدواج كنند به نظر من همين است; يعنى شوهر بعدى از شهرت و احترام زنش سوء استفاده مى‏كرد و ماجراها مى‏آفريد.بنابر اين اگر درباره زنان پيغمبر دستور اكيدتر و شديدترى وجود داشته باشد بدين جهت است.
به هر حال آيه‏اى كه در آن آيه كلمه «حجاب‏» به كار رفته آيه‏53 از سوره احزاب است كه مى‏فرمايد: و اذا سالتموهن متاعا فاسالوهن من وراء حجاب يعنى اگر از آنها متاع و كالاى مورد نيازى مطالبه مى‏كنيد از پشت پرده از آنها بخواهيد.در اصطلاح تاريخ و حديث اسلامى هر جا نام «آيه حجاب‏» آمده است مثلا گفته شده قبل از نزول آيه حجاب چنان بود و بعد از نزول آيه حجاب چنين شد، مقصود اين آيه است كه مربوط به زنان پيغمبر است (3) ، نه آيات سوره نور كه مى‏فرمايد:

قل للمؤمنين يغضوا من ابصارهم

- الى آخر -

قل للمؤمنات يغضضن من ابصارهن .

يا آيه سوره احزاب كه مى‏فرمايد:

يدنين عليهن من جلابيبهن الى آخر.

اما اينكه چطور در عصر اخير به جاى اصطلاح رايج فقها يعنى ستر و پوشش كلمه حجاب و پرده و پردگى شايع شده است‏براى من مجهول است، و شايد از ناحيه اشتباه كردن حجاب اسلامى به حجابهايى كه در ساير ملل مرسوم بوده است‏باشد.


منبع:

كتاب: مجموعه آثار جلد 19 صفحه 429

نويسنده: استاد شهيد مرتضى مطهرى


مطالب مشابه :


عدل الهی

حکمت مطهر - عدل الهی - مطهری پاره تن من بود. امام خمینی(ره)شهید مطهری،استاد مطهری،شهید مرتضی




حجاب از دیدگاه شهید ایت الله مطهری

حکمت مطهر علامه مطهری - حجاب از دیدگاه شهید ایت الله مطهری - استاد شهید مرتضی مطهری




مسابقه اينترنتي راهیان قبله

حکمت مطهر - مسابقه برای شرکت در مسابقه اینترنتی راهیان قبله باید در سایت ثبت نام کرده باشید.




آیة مطهر(شهید مطهری از دیدگاه امام خمینی)

حکمت مطهر - آیة مطهر(شهید مطهری از دیدگاه امام خمینی) - مطهری پاره تن من بود. امام خمینی(ره




«گنج خاطره» شهید مطهری منتشر شد

حکمت مطهر - «گنج خاطره» شهید مطهری منتشر شد - مطهری پاره تن من بود. امام خمینی(ره)شهید مطهری




تصاویر ویژه عید سعید فطر - سال 1390

حکمت مطهر - تصاویر ویژه عید سعید فطر - سال 1390 - نشر ارزشهاي ديني و قرآني ، دانلود مداحی




اقسام ولایت

حکمت مطهر - اقسام ولایت - نشر ارزشهاي ديني و قرآني ، دانلود مداحی - دانلود نرم افزار - حکمت مطهر




دانلود مجموعه ارزشمند مستندهای روایت فتح

حکمت مطهر - دانلود مجموعه ارزشمند مستندهای روایت فتح - نشر ارزشهاي ديني و قرآني ، دانلود




برچسب :