یاسوج یا بویراحمد
ياسوج يا بويراحمد :
بويراحمد از شهرستان‌هاي استان كهگيلويه و بويراحمد و مركز آن شهر ياسوج است كه دردشتي خرّم ، سرسبز و محاط در كوههاي پوشيده از درختان جنگلي قرار گرفته است. قبل از ايجاد شهر ياسوج شهرك قديمي معروف به (تل خسرو) در حدود 6 كيلومتري آن قرار داشته است كه زماني مركز نفوذ خوانين بويراحمد عليا بوده و امروزه به جز تپه‌هايي چند از آن اثري باقي نمانده است. ابنيه جديدي هم در بعد ازسال‌هاي 1309 تا سال 1323 خورشيدي احداث شد ، ولي پس از اين تاريخ كاملاً متروك گشت.
شهرستان بوير احمد در شمال خاوری استان كهگيلويه و بوير احمد واقع شده و مركز آن نيز شهر ياسوج است. صنايع دستی در اين منطقه به علت وجود كشاورزی و دام‌داری داراي اهميت زيادي است. قاليچه‌بافی، جاجيم‌بافی و جوال‌بافی از مهم‌ترين صنايع‌دستی اين شهرستان به شمار مي‌رود. مردم اين منطقه به زبان فارسی با گويش لری سخن می گويند و به علت كوچ قبايل و عشاير ايل بزرگ بوير احمد، جمعيت شهر در نوسان است. تل خسروي، تل مهره اي، تپه دم چنار، تپه ملا كانيه (كوشك ملا كانيه)، تل شهداء، قبرستان پاي چل، بقعه امام زاده حسن،بقعه امام زاده قاسم، بقعه امام زاده پهلوان،امام زاده عبدالله، تخت شاه نشين (پايه پل)، آثار تنگ سروك و پل هاي پاتاوه از جمله ديدني هاي شهرستان بوير احمد محسوب مي‌شوند.
روستاي آب نهر – بويراحمد: پس از گذشتن از جنگل‌هاي انبوه بلوط و راه‌هاي پرپيچ و خم كوهستاني كه تا ارتفاعات (خطير سوخته) امتداد مي‌يابد ، چشم‌انداز روستاي آب نهر پديدار مي‌شود. اين روستا كه در دامنه كوه (پازن پير) واقع شده از مكان‌هايي است كه در فصل‌هاي مختلف سال ، از تعداد زيادي از دوستداران ورزش‌هاي كوهستاني ، از جمله كوهنوردي وصخره نوردي پذيرايي مي‌كند.
روستاي مارگون - ياسوج: مارگون جزء شهرستان بويراحمد است و در فاصله 24 كيلومتري غرب جاده ياسوج - بروجن قرار دارد. رودخانه (سقاوه) از جنوب غربي آن مي‌گذرد و همچنين ارتفاعاتي مانند: كوه بنار در شرق ، كوه مارگون در شمال و كوه سقاوه در جنوب ، روستاي مارگون را احاطه كرده است. وجود چشمه‌ها ، رودخانه‌ها ، كوهها ، آبشارها ، پوشش گياهي و حيات وحش از جذابيت‌هاي طبيعي اين روستا به شمار مي‌روند. آبشار مارگون يكي از معروفترين و بزرگترين آبشارهاي ايران است.
روستاي ميمند – بويراحمد: براي رسيدن به روستاي ميمند بايد در امتداد جاده سي‌سخت در جهت شمال پيش رفت. اين جاده كه از ميان جنگل‌هاي انبوه بلوط مي‌گذرد ، چشم‌انداز بسيار زيبايي دارد و سرسبزي جنگل‌ها ، گل‌هاي وحشي و سرسبزي حواشي رودخانه‌ها را به نمايش مي‌گذارد. رودخانه خرسان كه شاليزارهاي اين منطقه را سيراب مي‌كند از جلوه‌هاي طبيعت بسيار زيباي اين ناحيه به شمار مي‌آيد.
روستاهاي شگفت – استان کهگيلويه و بويراحمد: روستاهاي جالب استان عبارتند از: روستاي لنده در 22 كيلومتري شمال غربي دهدشت ، روستاي سي‌سخت در 35 كيلومتري شمال غربي ياسوج ، روستاي پوله زيلايي ياسوج و روستاي‌ايدنك در كهگيلويه.
تپه هاي باستاني – استان کهگيلويه و بوبراحمد: تل‌ها و تپه‌هاي قديمي استان عبارتند از: تل دم چنار در 400 متري روستاي دم چنار ياسوج ، تل‌شهدا در شمال شرقي ياسوج ، تل چگاه در مسير باشت به چرام و تل گبر در مركز شهرچرام.
امامزاده ها و بقعه ها – استان کهگيلويه و بويراحمد : امام‌زاده‌هاي استان عبارتند از: امام‌زاده‌هاي سيد عيسي ، مختار، محمود ، بقعه‌امام‌زاده حسن و قاسم ، شاهزاده قاسم و فرج الله در شهرستان بويراحمد ، امامزاده امير المومنين (ع) امير شهريار،علي سادات ، محمد باقر، معصوم و معصومه ، يحيي ، شاهزاده سليمان ، سيد عمادالدين و... در شهرستان كهگيلويه و امام‌زاده‌هاي اميرجوان و امير حمزه ، پيرمؤمن ، سيد فخرالدين ، علي جامي ، سلطان محمّد شاه ، مير حسين جلال و... در شهرستان گچساران.
نقاره خانه ها - کهگيلويه و بويراحمد: در كهگيلويه و بويراحمد آثاري از دوران گذشته به جامانده است كه از آنها تحت عنوان (نقاره‌خانه) ياد مي‌كنند. اين نقاره خانه‌ها بازمانده‌اي از سنت نقاره زني قبل از اسلام ايرانيان است كه در برج‌هاي مخصوصي در بلنداي كوهها و تپه‌ها و در هنگام غروب و طلوع آفتاب و يا هنگام نواختن آهنگ‌ها و سرودهاي مذهبي ، نقاره زني مي‌شده است. نقاره خانه‌هاي عشايري اكثراً در بلندي‌هاي برج‌هاي حفاظتي يا ارتفاعات مجاور اتراق‌گاه مركز ايل قرارداشته است كه در آنها با صداي ساز و كرنا ، سواران ايلات را از يك واقعه مهّم و يا جنگ احتمالي با دشمن يامراسم استقبال از پادشاه خبر مي‌كردند و بر همين اساس نيز مردم از وقايع مهّم باخبر مي‌شدند. برخي از اين‌نقاره‌خانه‌ها عبارتند از: نقاره‌خانه ميمند ، نقاره‌خانه روستاي نقاره‌خانه و نقاره‌خانه روستاي راك دشمن زياري كه به زمان محمّد شفيع خان نويي رئيس قدرتمند چهار طايفه كهگيلويه تعلّق دارد.
چشمه ها – استان کهگيلويه و بويراحمد : چشمه‌ها و مراكز آب‌درماني استان عبارتند از: چشمه خارلكون (خاك‌لدون) در 15 كيلومتري ياسوج ، چشمه بابا احمد در امامزاده بابا احمد بخش بهمئي ، چشمه اوسل در بخش بهمئي و 5 كيلومتري روستاي شهر آسياب ، چشمه بابكان در ياسوج ، چشمه تنگ سولك در تنگ سولك ، چشمه توليان در روستاي توليان حومه دهدشت ، چشمه چوزك در سرفارياب دهدشت ، چشمه دوگنبدان در يك كيلومتري دوگنبدان ، چشمه رئيسي (چشمه فارتك) در تنگ تاريك سادات طيبي ، چشمه آبگرم روستاي كارند در ياسوج وچشمه زيرمورد در روستاي راك دهدشت.
رودخانه ها – استان کهگيلويه و بويراحمد : رودخانه‌هاي مهّم استان كهگيلويه و بويراحمد، عبارتند از: رودخانه‌هاي نازمكان ، ماربر، دره آجم ، گردآوه ، آب شور، تغار، قلاب ، تنگ سرخ ، چشمه ريزك ، دره ابزار، دره دلي صفدر، كال دلي بجك ، لوداب ، نهر قطراني ، گرم ، شاه بهرام ، آب ديل ، آب ريگون ، كمبول ، ليراب ، هنديجان ، شبليز، چار و ساق ، شمس‌عرب ، كال اسدي ، شيو ، آب خركس وغيره.
ارتفاعات – استان کهگيلويه و بويراحمد : ارتفاعات و قله‌هاي استان عبارتند از: كوههاي آب نهَر، بندگرد ، تاسك ، تامر، چال‌كلاغ ، دومازه ، دمه ، راه باريك ، سفيد ، شباليز، اشكر، البرز، پازنان ، پشه دون ، دوپشته ، دورشك ، دوگوش، گچ ، گچ‌هوس ، مرين ، نومبول ، تل محفظ ، اشكر، سفيد ، سياه ، گل ، گيلك ، نخجير جوكار، آب گل ، آبگرم كوه و...
تنگه ها و دره ها – استان کهگيلويه و بويراحمد: تنگ‌ها و تفرجگاه‌هاي استان عبارتند از: تنگ تكاب در حد مرزي بهبهان و كهگيلويه ، تنگ بالنگستان در حد مرزي طيبي گرمسيري و حومه بهبهان، تنگهاي ابدال ، ناياب ، منگزور و گپ در بخش كت‌بهمئي ، تنگ چوي در بهمئي علاءالدين كهگيلويه ، تنگ بي‌سي‌تون در طيبي سردسيري ، تنگ لنده در بخش لنده ، تنگهاي زي‌زي ، لوداب ، جوكار و دشمن زياري در شهرستان بويراحمد ، تنگهاي دالان ، دشمن زياري ، گل‌اسفيد در دشمن زياري و برداسفيد ، مونه عروه لنده در كهگيلويه ، تنگهاي ديل و چي‌يار در شهرستان گچساران و....
غارها – استان کهگيلويه و بويراحمد : غارهاي استان عبارتند از: غار پيرزن و غار في در دهدشت كهگيلويه ، غار مس درمحل (خونگاه) آب سياه بويراحمد ، غار ني‌نه در مرز كهگيلويه و بويراحمد – خوزستان ، غار نِزل در كوه نوردهدشت ، غار شاه (اشكفت شاه) در بخش باشت ، اشكفت كك كوهزاد در 2 كيلومتري روستاي تراب وسطي ، اشكفت هوايي در يك كيلومتري شمال شرقي روستاي تراب عليا ، غارهاي تاريخي دنا ، غامين و خفاش در تنگ‌تكاب.
آبشارها – استان کهگيلويه وبويراحمد : از آبشارهاي زيباي استان مي‌توان به آبشار تنگ تامرادي و آبشار طلسوج اشاره كرد.
شکارگاه ها – استان کهگيلويه و بويراحمد: استان كهگيلويه و بويراحمد زيستگاه‌هاي تالابي فراوان با چشم‌اندازهاي بسيار زيبا دارد. تالاب‌هاي برم الوان ، برم شير، برم كوه گل زيستگاه انواع پرندگان مهاجر و بومي مي‌باشند. ديدار از مجموعه‌هاي تالابي ، قله‌ها وارتفاعات پيرامون آنها ، به ويژه قله دنا تجربه‌اي فراموش نشدني است. در اين تالاب‌ها انواع گونه‌هاي آبزيان وپرندگان از قبيل، مرغ‌ماهيخوار، غاز، اردك ، مرغابي ، خروس كولي ، لك لك ، باكلان ، كبك ، حواصيل ، درنا ، چنگر ومانند اين‌ها زندگي مي‌كنند كه به ويژه براي طبيعت دوستان و علاقه‌مندان به حيات وحش جذاب و جالب توجه است.
پوشش گياهي – استان کهگيلويه و بويراحمد: پوشش گياهي استان کهگيلويه و بويراحمد به ويژه به دليل وجود دو نوع آب و هواي گرمسيري و سردسيري بسيار، متنوع است. درناحيه سردسيري ، به علّت آب فراوان ، پوشش گياهي نسبتاً انبوه جنگلي به وجود آمده است. ولي در قلمرو گرمسيري ، پوشش گياهي اغلب تنك و نيمه انبوه است. 80 درصد از پوشش جنگلي را گونه بلوط و 20 درصد باقيمانده را درختچه‌هاي بنه ، كيكمه ، ارس ، زالزالك ، زبان گنجشك و بادام وحشي تشكيل مي‌دهد. مراتع استان نيز كه در ساليان گذشته بسيار مرغوب بود ، در سال‌هاي اخير به علّت چراي مفرط و عدم رعايت اصول فني وچراي بيش از حد دام‌ها ، تخريب شده‌اند. در مراتع استان گياهان دارويي و صنعتي به وفور يافت مي‌شوند. بسياري از اين گروه گياهان با پختن يا به صورت ديگر در درمان بسياري از بيماري‌ها مثمر ثمر واقع مي‌شوند.
مکان های دیدنی و تاریخی - یاسوج:
تل خسروي، تل مهره اي، تپه دم چنار، تپه ملا كانيه (كوشك ملا كانيه)، تل شهداء، قبرستان پاي چل، بقعه امام زاده حسن،بقعه امام زاده قاسم، بقعه امام زاده پهلوان،امام زاده عبدالله، تخت شاه نشين (پايه پل)، آثار تنگ سروك و پل هاي پاتاوه از جمله ديدني هاي شهرستان بوير احمد محسوب مي‌شوند.
صنايع و معادن - یاسوج:
بعد از اين كه ياسوج به مركز استان كهكلويه و بوير احمد مبدل شد و اقداماتی جهت پايه ريزی شهر مدرن به عمل آمد، با احداث كارخانه قند ياسوج که مهم ترين صنعت اين شهرستان می باشد بر رونق و وسعت شهر افزوده و مراكز متعدد كشاورزی نمونه در آن ايجاد شد. هم چنين معادن و كان های زيادی در اين شهرستان وجود دارد كه می توان سنگ، گچ، سنگ آهك و سنگ ساختمانی را نام برد. .
کشاورزی و دام داری - یاسوج:
شغل عمده و اول مردم اين سرزمين دام‌داری است و كشاورزی نيز در كنار دام‌داری انجام می گيرد. آب كشاورزی از رودها، چشمه ها، كاريز ها و چاه های پيرامون آن تامين می شود. از عمده محصولات كشاورزی ياسوج می توان گندم، جو، چغندر قند، برنج، تره بار، گردو، بادام، انگور را نام برد. دام و فرآورده های لبنی از مهم ترين توليدات دامی اين منطقه به شمار می روند.
مشخصات جغرافيايي - یاسوج:
شهرستان بوير احمد يكی از شهرستان های استان كهگيلويه و
بوير احمد، در خاور اين استان واقع شده است. اين شهرستان از شمال به استان
اصفهان، از خاور به استان فارس، از باختر به شهرستان كهگيلويه و شهر دهدشت
و از جنوب به شهرستان نورآباد از استان فارس محدود می‌شود. مركز اين
شهرستان شهر ياسوج است كه در 51 درجه و 36 دقيقه ی درازای خاوری و 30 درجه و
40 دقيقه پهنای شمالی و ارتفاع 1870 متری از سطح دريا واقع شده است. در
سرشماری سراسری سال 1375 جمعيت اين شهرستان 263 212 نفر برآورد گرديده كه
از اين تعداد 133 69 نفر در مركز شهرستان زندگی می کنند. مسيرهاي ارتباطي و
دسترسي به اين منطقه عبارتند از:
- راه ياسوج- اردكان به درازای 80 كيلومتر به سوی جنوب خاوری
- راه ياسوج – سميرم به درازای 160 كيلومتر، به سوی شمال كه ياسوج از راه ميمند به سميرم و از همين راه به اصفهان متصل شده است.
- راه ياسوج – بروجن به سوی شمال باختری به درازای 280 كيلومتر كه ياسوج را از راه ميمند، به بروجن پيوند می دهد.
- راهی به درازای 72 كيلومتر به سوی جنوب كه از اين راه ياسوج به نور آباد- دو گنبدان پيوند يافته است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي - یاسوج:
نام محلی ياسوج، «ياسيج» يا «ياسيگ» به معنی «محل و ماوای ياس» بوده است كه در كنار رود بشار در دامنه قله دنا قرار دارد. برخی عقيده دارند كه «ياسيج» معرف سرزمينی می باشد كه گل ياس فراوان در آن می روييده و برخی نيز بر اين باورند که ياس نام قبيله ای از مردم يا مردمانی بوده است. پيش از ايجاد شهر ياسوج در 6 كيلومتری آن، شهرك قديمی به نام «تل خسرو» قرار داشت كه زمانی مركز نفوذ خان های بوير احمد عليا بود که جز تپه های پراكنده روستايی كوچك، اثری ديگر از آن قديمی باقی نمانده است. «تل خسرو» بيش از دوهزار سال قدمت دارد. احداث ابنيه معاصر در پيرامون آن از سال 1309 شمسی شروع و تا سال 1323 ادامه يافته و پس از آن متروك شده است. يكی از عوامل ايجاد شهر، وضع مساعد جغرافيايی و طبيعی اين محل است كه آب و هوا و خاك مناسبی دارد و از فضاهای تفرجگاهی از جمله جنگل های سر سبز بلوط، دره ها، كوه ها و منابع آب كافی برخوردار می باشد.
اماکن مذهبی - یاسوج:
امامزاده عبد الله – ياسوج: در روستاي نقاره‌خانه ، بقعه امامزاده عبد الله واقع شده و اطراف آن را مزارهايي با قدمت ديرينه فرا گرفته‌اند. نقوش بسياري بر روي سنگ قبرها حجاري شده است. بر روي اين سنگ قبرها نقوش سواران شمشير به دست در حال رزم با شير يا گاو و نشانه‌ها و علامت‌هاي نما دين ديگري مانند ستاره‌هاي چند پر، خورشيد و اسلحه‌هاي سرد و گرم كنده‌كاري شده است. خطوط اكثر سنگ قبرها فارسي وعربي است. علائم و نشانه‌هاي سنگ قبرهاي پيرامون اين امامزاده جنس اشخاص مدفون و مقام شجاعت مردان در نبردها را نشان مي‌دهد.
بقعه امامزاده پهلوان - ياسوج : در مسير ياسوج ، خارج از جاده اصلي - در دل كوه ، آرامگاه امام زاده‌اي وجود دارد كه در محل به آن امامزاده پهلوان مي‌گويند. بناي اين امامزاده از يك اطاق تشكيل شده است. ديوارخارجي و سطح گنبد آن با گچ سفيد اندود شده است. در مجاورت امامزاده سنگ مزارهاي زيبايي مشاهده مي‌شود كه نوشته‌ها و نقوش جالب توجهي دارد.
آثار تاریخی - یاسوج:
تخت شاه‌نشين (پايه پل) - ياسوج : اين اثر كه پايه‌اي از سنگهاي حجاري شده دارد ، با آثار دوران هخامنشي در مسير جاده قديمي بين خوزستان و فارس (بهبهان - دهدشت - پاتاوه) قابل مقايسه است و در5/1 كيلومتري جنوب غربي روستاي پاتاوه شهرستان ياسوج واقع شده است.
تل خسروي - ياسوج : در متون جغرافياي قديم ، از محل فعلي شهر ياسوج ، با عنوان تل خسروي ياد شده است. اين تل كه امروزه تل خسرو ناميده مي‌شود ، تپه‌اي در جنوب شهر ياسوج است. به جز اين تل ، تمامي آثار برجاي مانده در ياسوج كنوني ، با گذشت زمان از بين رفته است. براساس روايت‌هاي محلي ، كيخسرو كاخي بر سر اين تل يا تپه بنا نهاده بود كه آثار آن به صورت عمارتي باآجرهاي زرد چهارگوش مشاهده گرديده است. اين مكان به پيش از دوره هخامنشيان تعلّق دارد. بنياد اين تل كه به هزاره سوم پيش از ميلاد تعلّق دارد در سده نهم و دهم هجري قمري مورد استفاده قرار گرفته است. اين تل در 4 كيلومتري جنوب شهر ياسوج در نزديكي روستاي تل خسرو واقع شده است.
تل ملاكانيه (كوشك ملاكانيه) – ياسوج: اين تپه تاريخي كه به هزاره سوم پيش از ميلاد تعلّق دارد و درسده هشتم تا دهم هجري قمري در مورد استفاده بوده است. يك كيلومتري روستاي بادنگان علياي ياسوج واقع شده است. اين مكان با تپه‌هاي شهدا ، تپه دم چنار، تل مهره‌اي و تل خسرو قابل مقايسه مي‌باشد.
تل مهره‌اي - ياسوج : اين تل يكي از تپه‌هاي ماقبل تاريخ استان است كه به هزاره سوم و چهارم پيش ازميلاد تعلّق دارد. از نظر تاريخي ، اين تل با ديگر تپه‌هاي تاريخي منطقه ، به ويژه تپه دم چنار، قابل مقايسه مي‌باشد. اين تل در يك كيلومتري شرق روستاي سقاوه ياسوج واقع شده است.
پل‌هاي پاتاوه (پادنا) – بويراحمد: در 15 كيلومتري كوه دنا در بويراحمد سفلي كه ديواره‌هاي بلندي دارد ، آثاري ازپل‌هاي بزرگ و قلعه‌هايي مشرف به رودخانه بدست آمده است. اين ناحيه به دليل ويژگي‌هاي اقليمي وجغرافيايي ، يكي از راه‌هاي اصلي تيسفون ، استخر، شوش و بهبهان و اصفهان بود كه كاروانيان از آن عبورمي‌كرده‌اند. بر همين اساس ، پل‌هاي بسياري در اين منطقه بنا شده است. جاده‌ها و پل‌ها كه احتمالاً به دوره پيش از اسلام تعلّق دارند ، در دوره‌هاي بعدي به تدريج بازسازي شده‌اند. يكي از بزرگترين اين پل‌ها كه آثار آن هنوزبهتر باقي مانده ، در ميان سه پل جنوبي گردنه خرسان قرار دارد. در گذشته دسترسي به تل خسروي از طريق‌همين پل صورت مي‌گرفته است.
قبرستان پاي‌چل - سي‌سخت: اين قبرستان به هزاره دوم پيش از ميلاد تعلّق دارد و در نزديكي روستاي كرمي سي‌سخت واقع شده است. از نظر تاريخي ، اين محل با تپه‌هاي پيش از تاريخ در منطقه قابل مقايسه مي‌باشد و دستيابي به آثار به جامانده از دوران‌هاي قديم در اين قبرستان ، به كاوش‌ها و حفاري‌هاي باستان‌شناسي نياز دارد.
جغرافیای طبیعی - یاسوج:
درياچه كوه گل - بويراحمد: درياچه كوه گل در شمال شهرستان بويراحمد و در شمال شرقي شهرتوريستي سي سخت در دهانه انبري گردنه مشهور بيژن و در كنار تپه‌هاي كوه گل واقع شده است. محل استقراردرياچه يكي از زيباترين نواحي استان است كه در فصل بهار و تابستان از انواع گل‌هاي شقايق و گياهان وحشي وهمچنين آويشن خوش عطر كوهستاني مملو مي‌شود. در فصل تابستان ، تجمع پرندگان مهاجر همراه با پرندگان بومي در سواحل و كنار درياچه ، زيبايي حيرت‌انگيزي پديد مي‌آورد. از پرندگان مهاجري كه در دامن اين درياچه اتراق مي‌كنند ، مي‌توان به انواع مرغابي و اردك كله سبز، لك لك ، حواصيل ، درنا ، خروس كولي و چنگر اشاره كرد.
درياچه مور زرد زيلايي - بويراحمد : اين درياچه ، در ارتفاع 2180 متري از سطح دريا در جنوب لردگان ، نزديك مرز استان خوزستان و در 180 كيلومتري شمال غربي ياسوج واقع شده است. آب اين درياچه ازارتفاعات تنگ سيب و كوههاي داربري سرچشمه مي‌گيرد و پس از طي مسافتي حدود 10 تا 15 كيلومتر به درياچه برم مور زرد سرازير مي‌شود. چشمه‌هاي متعددي نيز در اطراف درياچه مي‌جوشند. وسعت درياچه مورزرد زيلايي بيش از 35 هكتار برآورد شده است و ارزش ديداري فراوان دارد.
رودخانه خرسان - ياسوج : رودخانه خرسان بزرگترين ريزابه رود كارون است و از كوههاي تنگ سرخ در 43 كيلومتري جنوب شرقي ياسوج سرچشمه مي‌گيرد و به نام رودخانه بشار به سوي شمال غربي جريان مي‌يابد. اين رودخانه ضمن عبور از دره غربي كوه تنگ سرخ ، روستاهاي متعددي را سيراب مي‌سازد. در يك كيلومتري‌غرب روستاي تنگ سرخ با رود تنگ سرخ در هم مي‌آميزد و به دره ميان كوههاي توپ عبدالله در شرق و پازنان در غرب وارد مي‌شود. در داخل دره مزبور پس از گذشتن از روستاهاي متعدد و پيوستن به رودهاي متفاوت درنهايت به نام رودخانه گرم و گاه به نام رود خرسان به ناحيه لردگان در چهارمحال و بختياري وارد مي‌شود. طول رودخانه خرسان 230 كيلومتر است. سراسر اين رودخانه يكي از مناسب‌ترين مسيرها براي انجام ورزش‌هاي آبي است.
رودخانه بشار – بويراحمد: اين رودخانه از جنوب شرقي بويراحمد عليا و از كوههاي اردكان و ممسني در فارس سرچشمه مي‌گيرد و به سوي شمال شرقي بويراحمد سفلي پيش مي‌رود. سرچشمه‌هاي اصلي اين رود ، نهرهاي گنجگون تيزآب و تنگ سرخ است. اين رود پس از عبور از شمال شرقي منطقه و پس از ورود به رودخانه خرسان ، در دامنه شمالي دنا ، از شمال مناطق بويراحمد سفلي و طيبي گذشته ، با نام بارز به رود كارون مي‌پيوندد و به سوي خليج فارس سرازير مي‌شود.
رودخانه مارون - بويراحمد: حوزه آبريز اين رودخانه ، مناطق غربي بويراحمد سفلي و قسمت اعظم طيبي و دشمن زياري است و لوداب معروفترين سرشاخه مارون است كه پس از عبور از دم لوداب ، وارد مناطق دشمن زياري و طيبي مي‌شود و در مسير خود شعبه‌هاي مهمّي را دريافت مي‌كند و از آخرين نقطه كهگيلويه به نام تنگ تكاب گذشته و به سمت بهبهان و اهواز در استان خوزستان جريان مي‌يابد و به نام رود جراحي به خليج فارس مي‌ريزد. سرچشمه‌هاي اين رود به ويژه در دامنه كوهها از پتانسيل‌هاي تفرجگاهي قابل توجهي برخوردار است.
رودخانه مهريان – ياسوج: اين رودخانه از ارتفاعات دنا سرچشمه مي‌گيرد و از تنگه آبشار (واقع در شمال ياسوج) وارد ياسوج مي‌شود. مقداري از آب اين رودخانه به مصرف شرب شهر ياسوج رسيده و بقيه آن ، ضمن‌آبياري اراضي پيرامون ياسوج به رودخانه بشار مي‌پيوندد. در مسير اين رودخانه آبشاري كوچك و جالب وفضاي سبز مناسبي ايجاد شده است.
آبشار بهرام بيگي - بويراحمد: آبشار بهرام بيگي با ارتفاع تقريبي 30 متر در حد فاصل پاتاوه و لوداب بهرام بيگي در ناحيه جنوبي رشته كوه دنا ، جلوه‌اي از طراوت و شادابي و زيبايي را به نمايش مي‌گذارد. اين آبشار در دل دشت‌هاي سرسبز و جنگل بلوط ناحيه لوداب بويراحمد قرار دارد و تفرجگاهي مهم به شمار مي‌رود.
آبشار ياسوج - ياسوج : در چند كيلومتري شهر ياسوج در سمت راست جاده‌اي كه از اين شهر به سي‌سخت منتهي مي‌شود ، نزديكترين آبشار به مركز استان با نام آبشار ياسوج در تنگهاي به همين نام قرار گرفته است كه ازجمله جاذبه‌هاي توريستي استان در فصل بهار و تابستان محسوب مي‌شود. باغ‌هاي سرسبز اطراف آبشار و آب و هواي مساعد آن ، زيبايي و جذابيت ويژه‌اي را به اين آبشار بخشيده است. زيبايي اين منطقه در بهار و تابستان وصف‌ناپذير است. وجود گونه‌هاي مختلف پرندگان و انواع گل‌هاي زيبا ، پيرامون آن را به يكي از جاذبه‌هاي توريستي مهّم استان و ايران تبديل كرده است.
آبشار مارگون - ياسوج: آبشار بزرگ و معروف مارگون در مرز دو استان كهگيلويه و بويراحمد و فارس قرار دارد. اين آبشار در شرق ياسوج و در كنار روستاي مارگون واقع شده است. اين آبشار بسيار بلند و به دليل قرار گرفتن درداخل تنگه زيباي مارگون و تعدد رگه‌هاي آبشاري كه به درون دره و مسير رودخانه مي‌ريزند و همچنين به دليل پوشش جنگلي و درختاني كه در اطراف آبشار وجود دارد ، از ديگر آبشارهاي اين استان معروف‌تر است. درپيرامون اين آبشار علاوه بر جريان رودخانه‌ها و چشمه‌ها ، زيبايي‌هاي طبيعي دشت‌هاي مملو از لاله واژگون و گل‌هاي رنگارنگ ختمي و ديگر گل‌هاي وحشي ، منظره‌اي بديع پديد مي‌آورند كه ديدار از آن را به خاطره‌اي فراموش نشدني تبديل مي‌كنند.
چشمه ميشي - سي‌سخت: اين چشمه در 5 كيلومتري شمال شرقي سي‌سخت قرار دارد و از موقعيت مناسبي براي ايجاد تفرجگاه برخوردار است. آب اين چشمه كه از كوه دنا سرچشمه مي‌گيرد ، نماي طبيعي زيبايي را به وجود آورده است. آب و سرسبزي درختان پيرامون اين چشمه ، فضاي مناسبي براي گذراندن اوقات فراغت و تفريح فراهم آورده است.
هفت چشمه - ياسوج : در دهستان مارگون ، محلي به نام هفت چشمه وجود دارد كه از آب آن ، آبشارهاي ديدني و زيبا به وجود آمده است. اين چشمه ، موقعيت مناسبي براي ايجاد تفرجگاه دارد. اين چشمه در روزهاي تعطيلي به ويژه تابستان ، پذيراي تعداد زيادي از اهالي شهرستان‌هاي ياسوج ، لنده ، سي‌سخت و مسافراني ازاستان‌هاي فارس ، اصفهان و چهارمحال و بختياري است.
تالاب برم‌شير - بويراحمد : اين تالاب با 5000 متر مربع مساحت ، در دره تنگ شير بويراحمد واقع شده است. اين ناحيه از قابليت تفرجگاهي جالبي برخوردار است و مي‌تواند به محيطي مناسب براي گذران اوقات فراغت تبديل شود. چشم‌انداز و پيرامون تالاب جذاب و بسيار ديدني است.
کوه راه باريک - ياسوج: اين كوه در فاصله 58 كيلومتري شمال غربي ياسوج قرار گرفته است. ارتفاع آن حدود 3095 متر است. اين كوه جنگلي جزو كوهستان زاگرس و سرچشمه رودخانه لوداب است. مناطق اطراف اين كوه زيبا و ديدني است.
کوه سفيد - ياسوج :كوه سفيد در فاصله 46 كيلومتري شمال غربي ياسوج و در جنوب روستاي سرچنار قرار گرفته است. ارتفاع اين كوه 3102 متر و سرچشمه رودخانه‌هاي ديگكان و لوداب است.
كوه چال كلاغ - ياسوج : كوه چال كلاغ در فاصله 14 كيلومتري شمال شرقي ياسوج قرار گرفته است.ارتفاع اين كوه 3531 متر و سرچشمه رودخانه ماربر و رودخانه مهريان وجوب خاله است. اين كوه ، دماغه جنوب شرقي كوهستان دينار مي‌باشد.
كوه دينار (دنا) – بويراحمد: كوهستان دينار يا دنا در شهرستان‌هاي بروجن ، سميرم ، بويراحمد با وسعت 2200كيلومتر مربع استقرار يافته و از كوههاي متعددي تشكيل شده است. بلندترين قله آن به دينار (دنا) معروف است‌كه با ارتفاع 4409 متر در فاصله 35 كيلومتري شمال غربي ياسوج قرار دارد. رودخانه‌هاي مناربر، ريگان ، تل‌گردل و رودقر از دامنه‌هاي شمالي و رودهاي آب‌زا ، بن رو ، كهگول ، سريس و مهريان از دامنه‌هاي جنوبي ورودخانه‌هاي خاله ، كال شور، تيزآب و رود دزكرد از دامنه‌هاي جنوبي و جنوب غربي اين كوهستان سرچشمه مي‌گيرند. دامنه‌هاي شمالي به دره رودخانه ماربر، دامنه غربي به رودخانه خرسان و دامنه‌هاي شرقي به دره رود مهريان منتهي مي‌شود. ميانگين دماي ساليانه اين كوهستان بين 5 تا 15 درجه سانتي‌گراد است و قله‌هاي مرتفع‌آن در طول سال غالباً از برف پوشيده شده است. و اين كوهستان از قلل مهم با ارتفاع بيش از 4000 متر تشكيل شده كه معروفترين آنها عبارتند از: حوض دال ، سي چرني ، بن روهاش ، قلم ، پل سفيد و خرسان و...
تنگ براق - ياسوج: اين تنگ در مسير جاده سپيدان - ياسوج ، نزديك به تنگ تيزاب واقع شده است .اين تفرجگاه داراي جاذبه چشمگيري است و به ويژه از نظر ورزش كوهنوردي ، اهميّت فراوان دارد. اين تنگ پوشش گياهي بسيار مناسبي دارد كه زمينه مطلوبي را براي بهره‌برداري تفرجگاهي فراهم كرده است.
تنگ تيزاب - ياسوج: تنگ تيزاب كه در نزديكي جاده آسفالته سپيدان - ياسوج قرار دارد ، ازتفرجگاه‌هاي معروف استان است. اين محل سرسبز و زيبا ، از اوايل ارديبهشت تا آذر، تفرجگاه گروه كثيري ازمردم استان‌هاي فارس و كهگيلويه و بويراحمد است كه به اين محل مسافرت مي‌كنند. اين تفرجگاه داراي برق ودسترسي آسفالته است و در فصول بهار و تابستان با كمپ‌هاي صحرايي تجهيز مي‌گردد.
غار دوفيري - ياسوج : اين اشكفت كه يك غار طبيعي است با ساختماني برجامانده از دوران‌صفويه ، در شمال روستاي بن زرد ياسوج واقع شده است و حائز اهميت جهانگردي و تاريخي است.
غار نول - سي‌سخت: اين غار در كوه گل در 20 كيلومتري سي‌سخت واقع شده است. غار نول 80 مترطول چند تالار پلكاني و انشعابات مختلف دارد كه از لحاظ جهانگردي و زمين‌شناسي حائز اهمّيت است. دهانه غار 3 متر ارتفاع دارد. سقف و بدنه آن از سنگهاي آهكي و قنديل‌هاي زيبايي پوشيده شده است. در عمق غارچند چشمه وجود دارد كه آب زلال و خنكي از آنها جاري است. دخالت‌هاي انساني پيرامون چشمه‌سارها وقنات‌هاي اطراف اين غار بيانگر استفاده از غار در دوره‌هاي گذشته و اخير است. بنظر مي‌رسد اين غار در گذشته به عنوان پناهگاه موقتي مورد استفاده قرار گرفته است.
منطقه حفاظت شده حيات وحش دنا - بويراحمد : يكي از زيباترين نواحي طبيعي استان منطقه حفاظت شده دنا است كه از تنوع گياهي وجانوري ممتازي برخوردار است. منطقه كاملاً كوهستاني داراي قلل بلند ، ديوارهاي عظيم و دره‌هاي عميق است.در شرق دنا گردنه تاريخي (بيژن) قرار دارد و مرزهاي شمالي ، غربي و جنوبي آن را رودخانه‌هاي (ماربر) و (بشار) احاطه كرده‌اند. كوههاي دنا كانون ذخيره منابع آب رودخانه‌هاي متعدد و دامنه‌هاي آن نيز مظهر چشمه‌هاي كوچك و بزرگ است. منطقه حفاظت شده دنا از نظر تنوع گونه‌هاي گياهي بسيار غني است و با توجه به‌مجموعه درختان و گياهان جنگلي ، مرتعي ، دارويي ، خوراكي و تزئيني ، سرمايه ژنتيكي با ارزشي به حساب مي‌آيد. گونه‌هاي مختلف گياهي منطقه عبارتند از، بن ، كيكم ، ارژن ، زالزالك ، شن و ارژن و بلوط. حيات وحش دنا معرف سيماي متنوع جانوري زاگرس است. خرس‌هاي قهوه‌اي بزرگ ، انواع عقاب ، پلنگ و گرگ و انواع‌گربه‌هاي وحشي ، شاهين ، كبك ، هما ، سنگ چشم و... از جمله گونه‌هاي جانوري منطقه حفاظت شده دنا است.
مطالب مشابه :
استان کهکیلویه وبویراحمد دریک نگاه
سایت روزنامه کهگيلويه و بويراحمد از جنوب با استان‌هاي فارس و بوشهر، از
اقلیم واب وهوای استان کهکیلویه وبویر احمد
سایت روزنامه استان کهگيلويه و بويراحمد از شرق با استان‌هاى اصفهان و فارس و از
نقش صنعت نفت و گاز گچساران در اقتصاد کهگيلويه و بويراحمد/فرصتها از دست می رود
کهگيلويه و بويراحمد روزنامه اینترنتی دليل مزيت هاي نسبي متعدد استان مي
یاسوج یا بویراحمد
استان کهگيلويه و بويراحمد: ارتفاعات و قله‌هاي استان براساس روايت‌هاي محلي
جاذبه های گردشگری استان کهکیلویه وبویراحمد -قسمت اول
استان کهگيلويه و بويراحمد را با هاي استان كهگيلويه و حکومتي محلي را
کنسرت موسيقي لری "کورش اسدپور" در ياسوج برگزار مي شود
رييس حوزه هنري کهگيلويه و بويراحمد (شمال،نواحی مرکزی و شرق استان) بازي هاي محلي لُری
جشنواره منطقه اي فرهنگ اقوام زاگرس در لرستان برگزار مي شود
(فیلی،ثلاثی،بختیاری،ممسنی،کهکیلویه و روزنامه اینترنتی معرفي فرهنگ استان هاي حاشيه
تنگ تاريخي «سولک» بهمئی تخت جمشيدي ديگر
شناسنامه هويتي استان کهگيلويه و بويراحمد مرکزی و شرق استان) بازي هاي محلي لُری
دشمن زیاری یعنی چه؟
ويژه استان‌هاي کهگيلويه و بويراحمد است و بجاي لباس و آرايش محلي
برچسب :
روزنامه هاي محلي استان کهگيلويه و بويراحمد