تیهو See-see Partridge

تیهو در تپه‌ها و صخره‌های جنوب ایران See-see Partridge in South of IRAN

نام فارسی: تیهو

نام محلی: کَوگ توی (Kawg e Toi)

نام علمی: Ammoperdix griseogularis

نام انگلیسی: See-see Partridge

برای چند لحظه پلک زدنش را تماشا کنید. چه احساسی به شما دست می‌دهد؟

تیهو یا کبک تیهو از راسته‌ی ماکیان سانان و تیره‌ی ماکیانان می‌باشد، حدود 24 سانتیمتر طول دارد و بومی ایران است. در جنوب ایران و به خصوص استان هرمزگان جمعیت آن بیشتر از دیگر کبک‌هاست و شکارچیان به شدت به آن علاقه دارند.

در کوخرد و روستاهای توابع وقتی می‌خواهند از نرمی و خوشمزگی گوشتی تعریف کنند آن را به گوشت کبک تشبیه می‌کنند.

تیهوی ماده در حال نوشیدن آب

شکارچیان محلی در هنگام طلوع یا غروب آفتاب ، نزدیکی‌های چشمه‌های آب شیرین در کدک (1) کمین می‌کنند و با تفنگ ساچمه زن این پرندگان را می‌زنند تا در موقع ناهار یا شام با آن شکم خود و فرزندان خود را پر کنند. بسیاری از شکارچیان به جای تفنگ از لی (Lee) (2) استفاده می‌کنند و آن را برای شکار کبک آماده کرده، با استفاده از تکه‌ای چوب، در بالای چشمه‌های آب برمی‌افرازند و به محض اینکه تعدای از پرندگان در زیر لی قرار گرفتند، آن تکه چوب را که با طنابی به داخل کومه وصل است از زیر لی می‌اندازند و شکارچیان بلافاصله پرندگان پیچیده در لی را یکی یکی از تور جدا کرده و سر می‌برند. گاهی هم آن‌ها را به خانه آورده و در قفس یا در اتاقی نگهداری می‌کنند؛ ولی بیشتر علاقمندان به نگهداری پرندگان از کوک ککر(3) یا کَوگَزیر (4) خوششان می‌آید.

چون تعداد چشمه‌های آبی که برای نوشیدن کبک‌ها مناسب باشد انگشت شمار است، شکارچیان، دیگر آب‌های نزدیک را به اصطلاح خراب و گل‌آلود می‌کنند و یا با چوب و شاخ و برگ درختان می‌پوشانند و فقط همان آبی که بر سر آن کمین کرده‌اند را باقی می‌گذارند.

دم این پرندگان کوتاه و رنگ آن‌ها قهوه‌ای شنی است. کوچک‌تراز کبک است و در میان صخره‌ها و سنگلاخ‌ها و شیب‌های تند به سرعت می‌دود. در هنگام بلند شدن و شروع پرواز، بال‌هایش سر و صدای زیادی دارد به طوری که اگر این سر و صدا از نزدیک باشد، در سکوت بیابان و کوهستان باعث ترس لحظه‌ای انسان می‌شود.

نر و ماده‌ی کوگ توی همشکل نیستند، در پرنده‌ی نر، سر، چانه و گلو به رنگ خاکستری است و دارای نوار چشمی سفیدی است که بالا و پایین آن دو خط سیاه دیده می‌شود. همچنین 5 تا 7 نوار دارچینی بلوطی در پهلوی تیهوی نر دیده می‌شود که در تیهوی جوان و ماده این نوارها وجود ندارد.

تصویر یک جفت تیهوی نر و ماده در کنار یکدیگر

منقار تیهو نارنجی رنگ است و صدایی همانند اسمشان دارند، صدای توی توی یا تیهو تیهو و بیشتر در مناطق تپه ماهوری و صخره‌های کم ارتفاع و مناطق باز با شیب‌های شکسته به سر می‌برند و برای حفظ جان، قبل از پرواز کردن، در بلندی و شیب‌های کوه به بالا حرکت می‌کنند. دقیقاّ به یاد دارم، حدودا

10-12 ساله بودم از روی بیکاری و کنجکاوی تور دایی‌ام که آن را برای ماهیگیری در رودخانه‌ی مهران در فصل‌های طغیان رودخانه یعنی پاییز و زمستان استفاده می کرد را برداشتم و به طور ناشیانه‌ای و بدون هیچ تجربه‌ای آن را در پشت رودخانه‌ی جابر بر روی آب کناره‌های حوض توفیق بر افراشتم و در نزدیکی آن در گودال کوچکی که برای کاشتن نخل کنده بودند، منتظر شدم. نزدیکی‌های غروب بود که دیدم صدای توی توی کبک‌های توی از پشت حوض شنیده می‌شود. منتظر شدم تا حدود پنج کبک‌ توی پس از وسواس و وارسی دور و بر، زیر تور بروند. در یک لحظه طنابی که به چوب زیر تور وصل بود را با شدت هر چه تمام‌تر کشیدم تا مبادا پرندگان متوجه شوند و از زیر آن فرار کنند. با سرعت به سوی تور دویدم تا نتیجه‌ی زحمت و انتظار خود را ببینم. دو کبک‌ توی که بختشان برگشته بود را پس از مدتی تلاش از لا به لای تور بیرون کشیدم، از خوشحالی سر از پا نمی‌شناختم، تور را ول کردم و پیروزمندانه با دو تیهویی که تپش قلب و لرزش آن‌ها و گرمی بدنشان را در دستانم احساس می‌کردم به سوی خانه‌ی دایی دویدم. قلب من هم دست کمی از تپش قلب این پرندگان بیچاره نداشت. هر سه تمام بدنمان می‌لرزید اما ...

این کجا و آن کجا ...‍!

قلب من از شدت خوشحالی و اولین تجربه‌ی شکار کبک و قلب این پرندگان مظلوم از ترس و شاید از احساسی که هنوز ما انسان‌ها چیزی در مورد آن نمی‌دانیم. الآن با خودم فکر می‌کنم...

آیا پرندگانی که به دست انسان‌ها و گاهی کودکانی از نوع انسان گرفتار می‌شوند از
سرنوشتی که در انتظارشان است آگاهی دارند و قلبشان طوری می‌تپد كه حتی در پرهایشان که در دست گرفته‌ایم هم این لرزش و تپش احساس می‌شود؟

(1) کِدَک: کومه، کمینگاهی که شکارچیان برای استتار از آن استفاده می‌کنند.

(2) لی (Lee) : تور ماهیگیری

(3) کَوگ کَکَر (Kawg e Kakar): کبک، Chukar (Alectoris chukar)

(4) کَوگَزیر (Kawgazeer): جیرفتی، Grey Partridge (Perdix perdix)

تیهو See-see Partridge

مطالب مشابه :

تیهو

خانواده قرقاول : کبک دری - کبک - تیهو - دراج

شکار تیهو