اهمیت استفاده از آنتی ­بیوتیک­ها بعنوان محرک رشد

نتایج بررسی­های انجام گرفته نشان داده است که دستگاه گوارش طيور قبل از تفریخ بصورت استريل مي­باشد[44] ولی بعد از تفریخ باكتري­های محيط و خوراك به­سرعت در دستگاه گوارش مستقر می­شوند. جمعیت میکروبی روده کوچک طی دو هفته نخست پس از تولد تثبیت می­شود، از نظر جمعیتی جمعیت باکتریایی روده در چهل روز نخست به استرپتوکوکوس و کلی­فرم­ها محدود می­شود ولی بعداً جمعیت لاکتوباسیل­ها به­صورت غالب در می­آید. در مقابل تثبیت جمعیت میکروبی سکوم نسبت به روده کوچک زمان بیشتری را می­طلبد و به 6 تا 7 هفته زمان نیاز دارد[44]. تعداد زیادی از باکتری­های اختیاری و همچنین گونه­های شدیداً غیر هوازی در سکوم مستقر می­شوند. استرپتوکوکوس، کلستریدیا، انتروباکتریا، پدیوکوکوس و تا حدودی سودوموناس آئروجینوزا همگی از سکوم جدا شده­اند. پس از اولین روز تغذیه شمار لاکتوباسیل­ها در روده کور کاملاً متغییر می­باشد، با این حال در روز سوم شمار زیادی از باکتریها در سرتاسر دستگاه گوارش یافت می­شوند. اغلب این­گونه­ها ناپایدار بوده و پس از 40 روز جمعیت استرپتوکوکوس، اشرشیاکلی، باکتروئیدها و لاکتوباسیلوس­ها تثبیت می­گردد[44]. دیده شده است که جمعیت میکروبی سکوم در آنالیز­های براساس تکنیک­های ملکولی با آنالیز­های کشت متفاوت خواهد بود[44]. فراوانترین جمعیت سکوم در حیوانات بالغ به­ترتیب کلستریدیا (65%)، فوزوباکتریوم[1] (14%)، لاکتوباسیلوس­ها (8%) و باکتروئید­ها (5%) می­باشند[47]. باکتروئید­ها، شامل زیر مجموعه­های بیفیدوباکتریوم اینفانتیس[2] و پزدوموناس­ها[3] حدود کمتر از 2 درصد از کل محتویات سکوم می­باشند[44]. میکروفلورا در ایلئوم خود را پنهان می­کنند. نزدیک 70% از جمعیت ایلئوم مرتبط با جمعیت لاکتوباسیلوس­ها بوده با سه پایه اساسی شامل کلستریدیاسه (11%)، استرپتوکوکوس (5/6%) و انتروکوکوس (5/6%) می­باشد[47]. ثابت شده است که در سن 3 روزگی جمعیت میکروبی ایلئوم و سکوم جوجه­های گوشتی تفاوتی نداشته، اما پس از دو هفته اول زندگی جمعیت میکروبی سکوم زیر مجموعه­ای از جمعیت ایلئوم خواهد شد[47]. در جوجه­های جوان (کمتر از 14 روز سن) لاکتوباسیل­ها گونه عمده در روده کوچک و سکوم می­باشند[47]. بر اساس تکنیک­های کشت قدیمی میزان جمعیت لاکتوباسیلوس­ها متفاوت می­باشد، که ممکن است ناشی از تأثیر میزبان، محیط و فاکتور­های خوراکی ­باشد[4]. بطور کلی اولین ساعات خروج جوجه­ها از تخم، زمان حیاتی برای ثبات جمعیت میکروبی در روده جوجه­های گوشتی می­باشد[44]، بعد از این مرحله ایلئوم و سکوم دارای موقعیت میکروبی متفاوتی بوده و در هر بخش جمعیت میکروبی منحصر به فردی توسعه می­یابد[47]. به نظر می­رسد که مدیریت نهایی و بهداشت مزرعه در اواخر دوره پرورش تأثیری بر جمعیت میکروبی سکوم نداشته باشد[4].

1-2- تعدیل جمعیت میکروبی دستگاه گوارش

محیط روده پرندگان سیستمی پیچیده و پویا، حاوی بیش از 500 گونه متفاوت باکتریایی می­باشد و درهر گرم محتویات آن 1012باکتری زنده وجود دارد[66]. در چنین شرایطی دستگاه گوارش میزبان همراه با جمعیت میکروبی طبیعی مکانیسم­های زیر را جهت کاهش اثرات مضر باکتری­های بیماری­زا به­کار می­برند: 1) سدهای فیزیولوژیکی مانند موسین و pH، 2) رقابت بر سر جایگاه­های اتصال در روده، 3) رقابت با میزبان و سایر میکروارگانیسم­ها برای مواد مغذی، 4) تولید ترکیبات یا عوامل ضدمیکروبی از قبیل باکتریوسین­ها و باکتریوفاژ و 5) تحریک سیستم ایمنی. با این وجود برخی از باکتری­های بیماری­زا قادر به سازگاری با این محیط جهت استقرار و هجوم به موکوس روده می­باشند. نظر به وضعیت متغییر محیط روده و پیچیدگی اثرات متقابل، درک چگونگی تأثیر عوامل مختلف بر فیزیولوژی روده و تخفیف اثرات عوامل بیماری­زا دشوار می­باشد[66]. مرز مشخصی بین جمعیت باکتری­یایی طبیعی و بیماری­زا وجود ندارد، برای مثال، برخی سویه­های سالمونلا قادرند به­شدت برای طیور بیماری­زا باشند، در حالی­که برخی دیگر جزء فلور طبیعی روده به­شمار می­روند. کامپیلوباکتر، دیگر عامل بیماری­زای موجود در محصولات دامی، می­تواند در دُزی کمتر از500 سلول در انسان ایجاد بیماری کند، اما هیچ نشانی از بیماری در طیوری که دارای 1010 واحد تشکیل دهنده کلونی در گرممحتویات روده کور بودند مشاهده نشد. موکوس روده به عنوان اولین سد دفاعی میزبان در مقابل آنتی­ژن­های موجود در خوراک و طیف گسترده­ای از میکروازگانیسم­های مفید و مضر در روده عمل می­کند. اثرات متقابلی بین میزبان و فلور روده وجود دارد و همچنین رابطه مشابهی بین ساکنین میکروبی روده مشاهده شده است[66]. درک اثر متقابل بین جمعیت میکروبی طبیعی، بیماری­زا و دستگاه گوارش پرنده راه­کارهای نوینی را جهت بهره­گیری از فواید این محیط پویا و پیچیده را میسر خواهد نمود. قسمت­های مختلف دستگاه گوارش محیط فیزیکو- شیمیایی نامساعدی را برای عوامل بیماری­زای باکتریایی مهیا می­کنند. برای مثال، pH چینه­دان، پیش­معده و سنگدان می­تواند بسیار اسیدی بوده (5/2 تا 8/4) و از استقرار باکتری­های حساس به اسید مانند سالمونلا جلوگیری کند. بخش انتهایی روده اسیدیته کمتری داشته و برای استقرار اغلب میکروارگانیسم­ها مطلوب می­باشد، به­طوریکه بزرگترین جمعیت باکتری­های غیرهوازی در روده کور ساکن­اند. با این جود، حتی در این بخش باکتری­های مولد اسید لاکتیک (مانند زیرگونه­های لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم) قادرند pH روده را کاهش داده و از این طریق از رشد عوامل بیماری­زا جلوگیری نمایند[66]. فلور میکروبی طبیعی دستگاه گوارش مؤلفه­ای اصلی در حفاظت روده از هجوم عوامل بیماری­زا می­باشد. مجرای گوارشی پرنده تازه متولد شده استریل بوده و شدیداً مستعد استقرار عوامل پاتوژن می­باشد، در حالی­که پرنده بالغ مقاوم­تر است[66]. مطالعات متعددی نشان داده­اند که پرنده تازه متولد شده می­تواند تنها با تعداد کمی سالمونلا مبتلا شود، در حالیکه پرنده مسن­تر دارای جمعیت میکروبی بالغ بوده و قادر به مقاومت در برابر عوامل بیماری­زا می­باشند. متأسفانه در بسیاری از واحدهای پرورش پرندگان انتقال جمعیت میکروبی از مادر به نتاج بر خلاف اکثر حیوانات خونگرم به­طور گسترده رخ نمی­دهد چون جوجه جدا از گله والد پرورش می­یابد. نظر به اطّلاعات فوق، شاید با ایجاد تغییرات در ترکیب جیره و یا با استفاده از افزودنی­های تعدیل کننده جمعیت میکروبی دستگاه گوارش مانند پروبیوتیک­ها و پری­بیوتیک­ها بتوان عملکرد و سلامت پرنده را بهبود بخشید[66].

- اهمیت استفاده از آنتی ­بیوتیک­ها بعنوان محرک رشد

ترکیبات آنتی­بیوتیک[4] ترکیبات ضد میکروبی می­باشند که عمدتاً از طریق تخمیر میکروبی و یا به­صورت شیمیایی تولید می­گردند و نقش مهمی را در بهداشت و سلامت انسان و دام ایفا می­نماید[15]. استفاده از ترکیبات آنتی­بیوتیک به عنوان محرک رشد در جیره طیور به سال­های 1950 بر می­گردد که رشد قابل توجهی در هنگام افزودن آنتی­بیوتیک استرپتومایسین[5] به جیره جوجه­ها مشاهده گردید. نتایج تحقیقات بعدی در رابطه با عدم مشاهده اثر مثبت آنتی­بیوتیک­ها بر رشد در هنگام استفاده از جوجه­های عاری از میکروب[6] نشان داد که اثرات مفید محرک رشد آنتی­بیوتیک­ها تا حدود زیادی ناشی از تحت تأثیر قرار دادن فلور میکروبی دستگاه گوارش می­باشد[15]. نتایج تحقیقات گسترده بعدی نشان داده است که افزودن آنتی­بیوتیک­ها به جیره می­تواند از طریق بهبود در میزان افزایش وزن و ضریب تبدیل خوراک به­عنوان محرک رشد عمل نمایند[26]. در رابطه با نحوه عمل ترکیبات آنتی­بیوتیک در بهبود رشد جوجه­های گوشتی و سایر دام­ها راهکارهای متفاوتی ارائه گردیده است. یئو و کیم[87] نشان داده­اند که ترکیبات آنتی­بیوتیک از طریق کاهش فعالیت اوره­آز و تولید آمونیاک حاصل از تجزیه اوره در موکوس روده سبب کاهش آسیب به سلول­های سطحی روده­ای، بهبود وضعیت سلامتی حیوان و در نتیجه افزایش رشد می­شوند. کاراساوا و همکاران[40] نشان دادند که مصرف 20 میلی­گرم پنی­سیلین در هر کیلوگرم جیره موجب کاهش تعداد انتروکوکسی­ها و فعالیت اوره­آز سکوم در جوجه­های گوشتی می­شود. از طرف دیگر با توجه به مشاهدات انجام گرفته مبنی بر این که باکتری­های سم­زا و باکتری­های با قدرت در رقابت جذب مواد مغذی قابل دسترس از طریق دکونژوگه کردن[7] اسید­های صفراوی موجب کاهش جذب چربی می­شوند. پیشنهاد گردیده است که آنتی­بیوتیک­ها از طریق از بین بردن این باکتری­ها موجب افزایش جذب چربی و قابلیت استفاده از مواد مغذی می­گردند[25]. ناربورگ و همکاران[43] در آزمایشی روی جوجه­های گوشتی نشان داده­اند که افزودن و افزایش استفاده از آنتی­بیوتیک سالینومایسین به جیره موجب کاهش غلظت نمک­های صفراوی دکنژوگه و افزایش جذب ایلئومی اسید­های چرب، آلفا توکوفرول و در نتیجه افزایش غلظت پلاسمایی آن­ها می­گردد. تعدادی دیگر از محققان پیشنهاد نموده­اند که آنتی­بیوتیک­ها با کاهش تعداد باکتری­ها و تخمیر میکروبی موجب کاهش تولید اسید­های چرب کوتاه زنجیر و در نتیجه کاهش تکثیر سلول­های روده می­گردد، که در نتیجه ضخامت دیواره روده کاهش یافته و این موجب افزایش جذب مواد مغذی و در نتیجه بهبود رشد می­گردد[88]. بطور خلاصه با توجه به مطالعات انجام گرفته [83، 89، 25 و 32] نحوه عمل ترکیبات آنتی­بیوتیک در بهبود رشد و عملکرد طیور و سایر دام­ها را می­توان به­صورت زیر خلاصه نمود:

1- کاهش تعداد میکروب­های دخیل در عفونت­های جزئی و غیر قابل تشخیص.

2- کاهش تعداد میکروب­های مولد سموم کاهنده رشد.

3- کاهش تجزیه مواد مغذی ضروری در دستگاه گوارش توسط میکروب­ها و یا افزایش ساخت ویتامین­ها یا سایر عوامل موثر در رشد.

4- افزایش کارایی جذب و استفاده از مواد مغذی از طریق کاهش ضخامت دیواره روده

نتایج تحقیقات انجام گرفته نشان داده است که اثرات آنتی­بیوتیک­ها در بهبود وضعیت سلامتی و عملکرد طیور می­تواند باتوجه به سن، گونه، شرایط تغذیه­ای و محیطی متفاوت باشد[79،89].

- مشکلات استفاده از آنتی­بیوتیک­ها بعنوان محرک رشد

اگر چه استفاده از ترکیبات آنتی­بیوتیک بعنوان محرک رشد در جیره طیور و سایر دام­ها با مزایای اقتصادی زیادی همراه بوده است، ولی متأسفانه افزایش نگرانی­ها در رابطه با توسعه مقاومت آنتی­بیوتیکی موجب محدودیت و در تعدادی از کشورها ممنوعیت استفاده از این ترکیبات بعنوان محرک رشد گردیده است. نشان داده شده است که استفاده مدوام از تعدادی از ترکیبات آنتی­بیوتیکی در جیره دام و طیور موجب شکل گیری سویه­های باکتریایی مقاوم به آنتی­بیوتیک می­گردد که در صورت انتقال به انسان از طریق فراورده­های حیوانی[3]، موجب وقوع مشکلات سلامتی در مصرف کننده می­گردد[9].

باکتری­های مقاوم از طریق ایجاد اختلال در مکانیسم عمل آنتی­بیوتیک­ها موجب کاهش اثرات مفید آنها در درمان می­گردند. از جمله این سازوکار­های تداخلی می­توان به عدم ساخت آنزیم­های غیر فعال کننده، تغییر در ساختار دیواره سلولی و دیواره ریبوزمی و تغییر سیستم­های انتقالی غشاء سلولی اشاره نمود[3]. بعنوان مثال نشان داده شده است که گلیکوپپتید اواپارسین[8] (یک ترکیب شبه وانکومایسین[9]) موجب ایجاد انتروکوکسی مقاوم به وانکومایسین می­گردد، که از جمله ترکیبات آنتی­بیوتیک قدیمی مورد استفاده در درمان بیماری­های انسانی می­باشد[19]. ایدنس و همکاران[22] نشان داده­اند که استفاده از فراورده­های آنتی­بیوتیک گروه فلوروکوئینالون[10] جیره در بوقلمون موجب تغییر ژنوتیپ در سویه غالب اشیرشیاکلی جدا شده از بوقلمون­های آلوده در طی سه نسل و در نتیجه افزایش مقاومت آنتی­بیوتیکی می­گردد. صابرفر و همکاران[72] مقاومت به اکثر آنتی­بیوتیک­ها را در سویه­های اشیرشیاکلی جدا شده از لاشه و روده جوجه­های گوشتی پرورش یافته در ایران گزارش نموده­اند.

استفاده از ترکیبات آنتی­بیوتیک محرک رشد در طی سالیان گذشته و بنا به دلایل ارائه شده در بخش بالا در تعدادی از کشورها محدود و یا ممنوع گردیده است. سوئد اولین کشوری بود که استفاده از آنتی­بیوتیک­های محرک رشد را در خوراک دام و طیور ممنوع نمود[37]. کشور دانمارک استفاده از آنتی­بیوتیک اواپارسین را در خوراک طیور در سال 1995 و بعد از گزارشاتی در رابطه با بروز مقاومت انتروکوکسی به وانکومایسین در پی بکارگیری اواپارسین در مزرعه طیور و جدا کردن باکتری مقاوم از محصولات دامی ممنوع کرد[37]. متعاقباً در سال 1997، کمیسیون اتحادیه اروپا استفاده از اواپارسین را در همه کشورهای این اتحادیه ممنوع اعلام کرد. در ژانویه 1998، دولت دانمارک استفاده از آنتی­بیوتیک ویرجینامایسین را ممنوع و در فوریه 1998 تولید کنندگان طیور داوطلبانه استفاده از تمامی آنتی­بیوتیک­های محرک رشد را متوقف کردند. در سال 1999 اتحادیه اروپا استفاده از چهار نوع آنتی­بیوتیک محرک رشد ویرجینامایسین، اسپیرامایسین[11]، تایلوزین[12] و باسیتراسین­روی[13] را که در درمان انسانی نیز مورد استفاده قرار می­گیرند در خوراک طیور ممنوع کرد. اتحادیه اروپا استفاده از سایر آنتی­بیوتیک­های محرک رشد را از ژانویه 2006 به بعد ممنوع اعلام نموده است. اگر چه استفاده از آنتی­بیوتیک­های محرک رشد در سایر کشورها از نظر قانونی هنوز ممنوع اعلام نگردیده است، اما استفاده از این ترکیبات به­صورت اختیاری توسط تعداد زیادی از تولید کنندگان متوقف شده است[15]. تلاش­های گسترده فزاینده برای کاهش مصرف آنتی­بیوتیک­ها به دلیل ترس ناشی از افزایش مقاومت میکروبی نسبت به این ترکیبات و ابقاءآنها در محصولات دامی و طیور[15]، ضرورت یافتن جایگزین مناسبی برای این ترکیبات را افزایش و در تعدای از کشورها اجتناب ناپذیر نموده است.

- استفاده از پرو و پری­بیوتیک بعنوان جایگزین

با توجه به محدودیت­های فزاینده اعمال شده در استفاده از آنتی­بیوتیک­های محرک رشد در جیره دام و طیور، تحقیقات گسترده­ای جهت یافتن جایگزین مناسب برای این افزودنی­ها در حال انجام می­باشد. از جمله ترکیبات جایگزین معرفی شده می­توان به مواردی همانند اسید­های آلی[14]، آنزیم­ها[15]، گیاهان دارویی[16]، پروبیوتیک­ها[17]، پری­بیوتیک­ها[18] و غیره اشاره نمود که عمدتاً از طریق تغییر در فلور میکروبی دستگاه گوارش و یا بهبود در قابلیت هضم مواد مغذی موجب بهبود عملکرد می­گردند. اگر چه نتایج استفاده از این ترکیبات جایگزین امیدوار کننده می­باشد، ولی بایستی توجه نمود که استفاده موثر از این ترکیبات جایگزین نیازمند تغییرات و بهبود سیستم­های تغذیه­ای، مدیریت پرورش و غیره نیز می­باشد. در این بخش مختصری در رابطه با ترکیبات پروبیوتیک و پری­بیوتیک و مزایای استفاده از آنها در جیره طیور بعنوان جایگزین احتمالی ترکیبات آنتی­بیوتیکی ارائه گردیده است.

1-6- پروبیوتیک

پروبیوتیک از واژه لاتین پرو[19](برای) و صفت یونانی بیوتیک[20] مشتق از اسم بیوس[21] (زندگی) یا بطور خلاصه "برایزندگی" آمده است که در ابتدا به میکروارگانیسم­های زنده اطلاق گردید که در تغییر تعادل میکروب­های روده موثر می­باشند. اخیراً تعریف پروبیوتیک­ها تغییر نموده است و بر اساس تعریف پارکر و همکاران[63] واژه پروبیوتیک به میکروارگانیسم­ها یا موادی اطلاق می­گردد که در تعادل میکروبی روده نقش دارند. افزودن واژه مواد یا ترکیبات به تعریف پروبیوتیک­ها مفهوم وسیعی می­بخشد، به نحوی که حتی آنتی­بیوتیک­ها را نیز در بر می­گیرد. بر اساس تعریف فولر[27]، پروبیوتیک­ها مکمل­های خوراکی میکروبی هستند که از طریق بهبود در تعادل میکروبی روده تأثیرات سودمندی بر میزبان می­گذارند. از جمله این تأثیرات می­توان به مواردی همانند تحریک سیستم ایمنی، کاهش رقابت برای مصرف مواد مغذی موجود در روده، اتصال به دیواره غشاء روده و موکوس و جلوگیری از اتصال عوامل مضر و همچنین تولید مواد ضد میکروبی (H2S، باسیتراسین و اسید­های چرب) و با دکنژوگه کردن نمک­های صفراوی و کاهش pH موجب حذف میکروارگانیزم­های زیان بخش دستگاه گوارش می­گردند[64، 87]. علی­رغم به ظاهر جدید بودن استفاده از واژه پروبیوتیک (از سال 1974 به بعد) به­عنوان مکمل غذایی، تاریخچه استفاده از این ترکیبات به سال­های بسیار قبل­تر بر می­گردد. جزئیات مرتبط با تجربیات مچینکف[22] و تئوری نامبرده در ارتباط با نقش میکروفلور قسمت تحتانی دستگاه گوارش بر سلامتی بزرگسالان و همچنین تأثیر مثبت فرآوره­های شیر تخمیر شده در بهبود طول عمر کشاورزان بلغاری به تفصیل در منابع علمی مورد بحث قرار گرفته است[1]. لاکتوباسیل­ها[23] و مخصوصاً سویه باسیل بلغاری از جمله باکتری­های هستند که بعنوان یکی از میکروارگانیزم­های با نقش پروبیوتیک مورد توجه قرار گرفته­اند. در طی سالیان گذشته نقش تعداد زیادی از سویه­های باکتریایی بعنوان میکروارگانیزم­های با نقش پروبیوتیکی مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است که از جمله می­توان به مواردی همانند لاکتوباسیلوس­ها، اشیرشیاکلی، انتروکوکوس­ها، بیفیدوباکتریا[24] (بیفیدوباکتریوم­اسیدوفیلوس،[25] بیفیدوباکتریوم اینفانتیس،[26]بیفیدوباکتریوم­بیفیدیوم[27]) و استرپتوکوکوس[28](استرپتوکوکوس­لاکتیس،[29] استرپتوکوکوس­ترموفیلوس،[30] استرپتوکوکوس­سالیواروس[31]) نام برد[1].

- استفاده از پروبیوتیک­ها در جیره جوجه ­های گوشتی

الف) اثرات عملکردی

نتایج تحقیقات انجام گرفته در طی سالیان گذشته[59، 38، 69 و 80] نشان داده است که افزودن تعدادی از فراورده­های پروبیوتیکی به جیره جوجه­های گوشتی دارای اثرات مثبتی بر عملکرد جوجه­های گوشتی می­باشد. پاندا و همکاران[62] بهبود در افزایش وزن و ضریب تبدیل خوراک را با افزودن 100 میلی­گرم لاکتوباسیلویس­اسپورجینس[32] به هر کیلوگرم از جیره جوجه­های گوشتی گزارش نمودند، در این آزمایش افزودن مقادیر بیشتر لاکتوباسیلوس (به میزان 200 میلی­گرم در کیلوگرم) فاقد تأثیر بر بهبود میزان افزایش وزن و ضریب تبدیل خوراک بوده است. طاهرپور و همکاران[80] نیز بهبود در میزان وزن بدن جوجه­های گوشتی تغذیه شده با جیره دارای پروبیوتیک پری­مالاک (به میزان توصیه شده) را مشاهده نمودند. کانان و همکاران[38] در آزمایشی 49 روزه روی جوجه­های گوشتی، بهبود در بازده خوراک در هنگام افزودن پروبیوتیک لاکتوباسیلوس اسپورجینس به جیره جوجه­های گوشتی را مشاهده نموده­اند. یئو و کیم[87] نیز بهبود در مقادیر افزایش وزن را با افزودن پروبیوتیک به جیره مشاهده نموده­اند. نتایج تحقیقات انجام گرفته نشان داده است که پاسخ جوجه­های گوشتی به افزودن فراورده­های پروبیوتیکی به جیره جوجه­های گوشتی تحت تأثیر شرایط پرورشی قرار خواهد گرفت[32]. رحیمی و خاک­سفیدی[69] در بررسی­های خود بر روی جوجه­های گوشتی نشان داده­اند که وجود شرایط استرس حرارتی موجب افزایش پاسخ جوجه­های گوشتی در بهبود ضریب تبدیل خوراک در هنگام افزودن پروبیوتیک (بیوپلس 2 ب[33]) به جیره جوجه­های گوشتی در سن 4 تا 6 هفتگی گردید، در این آزمایش میزان خوراک مصرفی تحت تأثیر افزودن پروبیوتیک به جیره قرار نگرفته بود. زولکیفی و همکاران[90] نیز در آزمایشی نشان دادند که افزودن لاکتوباسیلوس به جیره جوجه­هایی که در دوره سنی 21 تا 42 روزگی در معرض استرس گرماییقرار گرفته بودند، موجب افزایش وزن و مصرف خوراک و بهبود ضریب تبدیل خوراک در مقایسه با گروه تغذیه شده با جیره دارای آنتی­بیوتیک اُکسی تتراسایکلین[34] یا جیره شاهد گردید. آنجل و همکاران[2] نشان داده­اند که افزودن فراورده پروبیوتیک پری­مالاک در سطوح توصیه شده به جیره دارای کمبود ملایم مواد مغذی توانست اثرات منفی ناشی از کاهش غلظت مواد مغذی جیره بر صفات عملکرد را از بین ببرد. اوواد و همکاران[6] طی یک آزمایش 42 روزه نشان داده­اند که افزودن پری­بیوتیک به جیره آلوده به سم قارچی دی­اُکسی نی­وا­لنول[35] که از جمله رایج­ترین سم قارچی موجود در خوراک دام وطیور می­باشد، در کاهش اثرات نامطلوب جیره آلوده فوق بر عملکرد جوجه­های گوشتی موثر بوده است. تعدای از محققان گزارش کردند که میزان افزودن پروبیوتیک به جیره نیز از جمله عواملی است که میزان پاسخ عملکردی جوجه­های گوشتی را تحت تأثیر قرار می­دهد. جین و همکاران[36] در آزمایشی بر روی جوجه­های گوشتی نشان دادند که گروه تغذیه شده با جیره حاوی 1/0 درصد لاکتوباسیلوس دارای افزایش وزن بدن و ضریب تبدیل خوراک بهتری نسبت به تیمار­های مصرف کننده 5/0 یا 5/1 درصد لاکتوباسیلوس بودند.

ب) تغییر در تعادل جمعیت میکروبی دستگاه گوارش

تغییر در تعادل جمعیت میکروبی دستگاه گوارش از جمله راهکار­های اصلی پیشنهادی برای توضیح اثرات مشاهده شده در هنگام افزودن پروبیوتیک به جیره می­باشد[25]. نشان داده شده است که پروبیوتیک­ها در محیط روده با مهار رقابتی مانع از جایگزینی و تکثیر عوامل بیماری­زا مانند اشیرشیاکلی[36]، کمپیلو باکتر ژژونی[37]، سالمونلا[38] و ایمریا[39] می­گردند[20،81]. تئو و همکاران[81] نشان داده­اند که افزودن پروبیوتیک به جیره پرندگان آلوده به اشیرشیاکلی موجب کاهش تلفات گردید. لی و همکاران[46] در کاهش تعداد اشیرشیاکلی در محتویات ایلئوم جوجه­های تغذیه شده با جیره دارای پروبیوتیک حاوی لاکتوباسیلوس و باسیلوس­سرئوس[40] را گزارش نمودند. سویه­های لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس از توانایی زیادی در اتصال به دیواره روده برخوردار می­باشند و به این طریق می­توانند موجب کاهش تعداد اشرشیاکلی در دستگاه گوارش گردند. یامان و همکاران[85] نشان داده­اند که لاکتوباسیلوس­ها با داشتن اثرات آنتاگونستیک بر ضد کامپیلوباکترژژونی[41] موجب کاهش جمعیت آنها در روده و کاهش عفونت روده­ای در غاز­ها می­گردند. کمپیلوباکتر ژژونی جزو فلور طبیعی روده طیور بوده و در حین کشتار موجب آلودگی لاشه می­شود. نائب­پور و همکاران[59] نیز نشان داده­اند که افزودن پروبیوتیک پریمالاک به جیره جوجه­های گوشتی موجب افزایش تیتر آنتی­بادی گامبورو در سرم جوجه­های گوشتی گردید. دالوئل و همکاران[20] گزارش کرده­اند که افزودن پروبیوتیک (لاکتوباسیلوس) به جیره جوجه­های گوشتی موجب کاهش تعداد اووسیت ایمریا اسروولینا[42] در محتویات روده در مقایسه با گروه شاهد گردید، اگر چه گروه شاهد دارای سطوح بیشتری آنتی­بادی بر ضد ترکیبات آنتی­ژن کوکسیدیال بود. نتایج بیانگر این می­باشد که ترکیبات پروبیوتیک با تغییر در جمعیت لمفوسیت داخل اپیتلیوم موجب افزایش مقاومت نسبت به ایمریا اسرولینا گردیده است[20].

ج) تغییر و تقویت سیستم ایمنی

صنعتی شدن پرورش طیور و افزایش سرعت رشد جوجه­های گوشتی در طی سالیان گذشته، موجب افزایش تنش و تضعیف سیستم ایمنی پرنده در هنگام مواجهه با سایر عوامل تنش­زا همانند میکروارگانیزم­های بیماریزا گردیده است. مطالعات انجام گرفته نشان داده است که در تحت شرایط تنش­زا، افزودن فراورده­های پروبیوتیکی به جیره قادر است تا حدود زیادی موجب بهبود سیستم ایمنی پرنده گردد[8]، اگر چه سازوکار­های دخیل در این بهبود هنوز بخوبی روشن نگردیده است. ماتسوزاکی وهمکارن[48] در آزمایشی با استفاده از موش بعنوان مدل انسانی نشان داده­اند که لاکتوباسیلوس کازئی[43] پس از بلع توسط میزبان وارد پلاک پییر[44] گردیده و سپس به اجزاء فعال تشکیل دهنده تجزیه می­گردد. بعد از این مرحله ماکروفاژها یا سلول­های استفاده کننده از این اجزاء قادر به تولید چندین نوع سیتوکین می­گردند که می­توانند موجب تقویت یا تغییر در سیستم ایمنی گردند. روغنی و همکاران[71] افزایش در تیتر آنتی­بادی نیوکاسل، برونشیت و آنفولانزا را در سرم جوجه­های گوشتی تغذیه شده با پروبیوتیک گزارش نموده­اند. بالوی و همکاران[8] نیز نشان داده­اند که لاکتوباسیلوس­ها می­توانند از طریق اتصال به سلول­های پییر و تحریک موکوس موجب افزایش ترشح IgA و تحریک سیستم ایمنی گردند. کیموتو و همکاران[42] نشان داده­اند که استفاده از لاکتوباسیلوس بعنوان پروبیوتیک از طریق کاهش در تولید IgE می­تواند بعنوان کاهنده واکنش­های آلرژیک عمل نماید. این محققان همچنین افزایش در میزان انترلوکین-12[45] و اینترفرون گاما[46] را در سلول­های کبد موش­های دریافت کننده لاکتوباسیلوس (زیر مجموعه لاکتوباسیلوس لاکتیس[47]) گزارش نموده­اند.

چ) تغییر در خصوصیات ظاهری پرز­های روده

اثر پروبیوتیک­ها بر روی مخاط روده و جذب مواد مغذی از دیگر راهکارهای پیشنهادی در رابطه با نحوه عمل پروبیوتیک­ها می­باشد. سان و همکاران[79] افزایش در ارتفاع پرز­های روده (در ددنوم و ایلئوم) را در هنگام افزودن یک فراورده پروبیوتیک تجاری (حاوی لاکتوباسیلوس، پدیکوکوس و انتروکوکوس) به همراه پری­بیوتیک (بیومس[48]) به جیره جوجه­های گوشتی گزارش نموده­اند. جووینو و همکاران[21] نیز نشان دادند که افزودن پروبیوتیک به جیره موجب افزایش معنی­دار طول پرز و عمق کریپت در مقایسه با گروه شاهد گردیده بود. اوواد و همکاران[6] گزارش کرده­اند که آلوده کردن جوجه­ها به داُکسی­نی­وا­لنول[49] (از طریق جیره) موجب تغییر در مورفولوژی بافت­های روده کوچک همانند کوتاه و ضخیم­تر شدن پرز­ها در دئودنوم و ژژنوم گردید. در این آزمایش افزودن پروبیوتیک به جیره موجب کاهش اثرات نامطلوب داُکسی­نی­وا­لنول روی پرز­های روده گردید. تغییرات بافتی مشاهده شده در هنگام افزودن پروبیوتیک به جیره ناشی از اثرات سم زدایی گونه پروبیوتیک (ائوباکتریوم[50]) استفاده شده در جیره می­باشد.

خ) تغییر در جذب مواد مغذی

نتایج تعدادی از مطالعات انجام گرفته نشان داده است که استفاده از پروبیوتیک در جیره جوجه­های گوشتی از طریق تغییر در میزان جذب مواد مغذی می­تواند روی عملکرد پرنده موثر باشد[62]. راملاه و تان[70] افزایش در وزن جوجه­های گوشتی در هنگام استفاده از پروبیوتیک در جیره را به بهبود در هضم و جذب مواد مغذی ناشی از آمیلاز حاصل از لاکتوباسیلوس­ها نسبت داده­اند. نهاشون و همکاران[57] پیشنهاد نموده­اند که پروبیوتیک­ها با کاهش اسیدیته بخش­های دخیل در جذب روده کوچک می­توانند موجب افزایش جذب کلسیم گردد. لاپارا و همکاران[45] گزارش نموده­اندکه استفاده از پروبیوتیک (ماست­های تخمیری) در انسان می­تواند موجب افزایش قابلیت دسترسی آهن گردد، که آنرا به تخمیر باند­های پپتیدی متصل به آهن و آزادسازی آهن و یا افزایش میزان تجزیه اسید فیتیک و آزادسازی کاتیون­های متصل به آن از جمله آهن از طریق کاهش میزان اسیدیته دستگاه گوارش نسبت داده­اند.

آنجل و همکاران[2] نیز نشان داده­اند که افزودن پروبیوتیک پریمالاک به جیره جوجه­های گوشتی قادر به کاهش اثرات رقیق سازی محتویات مواد مغذی جیره روی عملکرد می­باشد. اشنایتز و همکاران[75] گزارش نموده­اند که افزودن پروبیوتیک (برویلکت[51]) به جیره جوجه­های گوشتی موجب افزایش انرژی قابل متابولیسم جیره (حدود 6/1%) گردید. موتوس و همکارن[56] بهبود در مقادیر خاکستر و فسفر استخوان درشت نی را در هنگام استفاده از فراورده پروبیوتیک حاوی باسیلوس سابتیلیسمطالب مشابه :

دانلود کتاب فیزیولوژی پزشکی گایتون (ویرایش دوازدهم)

دانلود ویرایش دوازدهم کتاب فیزیولوژی پزشکی گایتون فیزیولوژی دستگاه گوارش / لینک




خلاصه فیزیولوژی پزشگی گایتون

خلاصه فیزیولوژی پزشگی گایتون خونی که از دیواره لوله گوارش عمل عمده دستگاه




فیزیولوژی سلول ، بخش اول ساختمان سلول

یک سری اعمال هستند مانند دستگاه گوارش که شامل دهان ، حلق ، مری فیزیولوژی گایتون.




کاربرد پربيوتيک در تغذيه جوجه هاي گوشتي

بيماري هاي عفوني دستگاه گوارش، در صنعت پرورش طيور دانلود کتاب فیزیولوژی پزشکی گایتون




اهمیت استفاده از آنتی ­بیوتیک­ها بعنوان محرک رشد

نتایج بررسی­های انجام گرفته نشان داده است که دستگاه گوارش طيور فیزیولوژی پزشکی گایتون




اصلاح دفترچه راهنماي ثبت‌نام دانشگاه پيام نور در آزمون ارشد سال 92

فیزیولوژی تکمیلی (1) آرتور گایتون، جان ادوارد هال مترجم: (دستگاه گوارش)




این روزها نیز بگذرد...

ها،دستگاه گوارش،دستگاه گایتون، نگارنده‌ی کتاب ِ فیزیولوژی پزشکی می‌باشند




مایعات بدن

(دائره المعارف ویکی پدیا به نقل از گایتون فیزیولوژی دستگاه گوارش




برچسب :