کشت وکارمرکبات

- مقدمه:

در حال حاضر حدود 30 هزار هکتار از زمین های کشاورزی کشور زیر کشت درختان مرکبات است.

طبق آمار منتشرهدر ایران حدود 5/12 میلیون درخت مرکبات وجود دارد . مناطق عمده کشت وکار مرکبات در دامنه شمالی جبال البرز وسواحل دریای خزر در فاصله بین بندر انزلی تا بهشر ودر مناطق جنوبی در استان فارس (جهرم،داراب،فسا،کازرون،برازجان) استان کرمان (بم،شهداد،جیرفت) استان خوزستان (اهواز، دزفول ،رامهرمز) وشهرهای (چاه بهارومینا ب) می باشد.

کمبود میزان محصول در واحد سطح در ایران قسمتی مربوط به انتخاب منا طق نا مناسب برای کشت وکار مرکبات در شمال ودر جنوب کشور می باشد. بسیاری از باغهای مرکبات به خصوص در سالهای اخیر از نظر شرایط منطقه ای وآب وهوایی وشرایط خاک وسطح آب های زیر زمینی در محل مناسب در محل مناسب احداث نگردیده اند .

مرکبات به رطوبت وآب کا فی احتیاج دارند واز نظر درجه حرارت با ید این گونه درختان را در شرایط آب و هوایی معتدل وگرم ونسبتاً مرطوب کشت و کار نمود.

درجه حرارت زیر صفر حتی برای مدت کوتاه چند روزه برای باغ مرکبات زیان آور است وزیر 5 درجه سانتی گراد به مدت طولا نی برای کشت مرکبات مناسب نیست وهوای خشک ودرجه حرارت بالاو نیزنور شدید برای رشد طبیعی این گونه درختان مناسب نیست .

عدم توجه لازم در جهت حفظ وتقو یت کشت مرکبات موجب فر سودگی تدریجی باغهای مرکبات شده ودر نهایت انتقال ضعف حاصله در تولید محصول بهصورت های مختلف خواهد شد . در حالیکه این محصول می تواند درشرایط حاضر یکی از منابع تامین کننده ارز واز جمله صادرات غیر نفتی کشور باشد بیم آن میرود که با کاهش تدریجی مر غوبیت وزوال درختان و باغات موجود درکشورمان به جنگل های بی ثمر تبدیل شوند.

- تا ریخچه:

قدمت استفاده از میوه درختان مرکبات را در جهان به طور دقیق نمیتوان تعیین کرد ولی از مطالعه ی تاریخ ملل قدیم نتیجه گرفته می شود که در جنوب چین وهند خصوصاً ویتنام کشت مر کبات احتمالاً از 2400 سال قبل از میلاد مسیح شروع شده است .

از سواحل ایران نیز به عنوان مرکز ثانوی انتشار انواع مرکبات نام برده شده است .زیرا در شمال ایران انواع وحشی وغیر اقتصادی مرکبات مانند سلطان مرکبات و یک نوع لیموترش که کم آب است ومعروف است به ته بشقابی وانواع دیگر .

جنگهای صلیبی باعث شد که درختان مرکبات از کشورهای ساحلی جنوب دریای مدیترانه به دیگر نقاط برده شود . پرتقال را در قرن 16 میلادی پرتقالیها که از طریق دریا مسافرت می کردند به اروپا بردند .

در سال 1492 میلادی کلبوسدر اولین سفر خود به آمریکا بذور پرتقال و لیمو را همراه خود به آنجا برد .

- سیر تکاملی مرکبات در جهان و ایران:

پرورش مر کبات سالیان سال در ایران وجهان به صورت کشت بذری بوده و در نتیجه تغییرات وسیعی از نظر صفات در بین آنها حا صل شده و دورگهای طبیعی فراوانی امروزه در ایران ودنیا به چشم می خورد که نتیجه ازدیاد جنسی است.اما در قرن 18 با بروز بیماری پوسیدگی طوقه در ایتالیا پیوند مرکبات روی نارنج وسایر پایه های مقاوم به بیماری قارچی گموز(پوسیدگی طوقه) رایج گردید. درایران نیز در سال 1297 با از بین رفتن اولین گروه درختان پرتقال عمل پیوند مرکبات آغاز گردید.

درسال 1309 ارقام اصلاح شده وتجاری مرکبات از کشورهای ترکیه.لبنان وایتالیاوارد ایران گردید.

واریته ها ی وارد شده عبارتند از:

پرتقالهای تامسون ناول ،خونی ،بروهن ،یافا ،شموطی ،والنسیا ونارنگی های انشو ،کلمانتین ،خوشه ای و همچنین گریپ فروت مارش ودانکن ونارنج ابلق.ولی باغداران منطقه علاقه ای به ارقام جدید نشان ندادند.

- اهمیت اقتصادی:

تولید مرکبات در جهان امروزاهمیت زیادی دارد وبا تولید حدود 60 میلیون تن و پوشش سطحی حدود 6/1 میلیون هکتار در جهان یکی از منابع بسیار مهم تولید ثروتوپ ومبادلات تجاری واشتغال ساکنان حدود 49 کشور مرکبات خیزجهان می باشد.

- شرایط مناسب آب وهوایی:

بطور کلی می توان گفت اگر درختان به مدت چندین ساعت در معرض درجه حرارت 3 درجه سانتی گراد قرار گیرد صدمه دیده واگر درجه حرارت به 8-تا9- درجه برسد شا خه ها خشک شده ودر 10- درجه ممکن است تمامی درخت از بین برود.گلها ومیوه های جوان حساسیت زیادی به یخبندان دارند به طوری که در یخبندانهای کوتاه مدت که درجه حرارت کمی کمتر از صفر درجه ی سانتیگراد نیز دچار ریزش می شوند.

درجه حرارت مناسب برای رشد درختان مرکبات 16 تا 20 درجه سانتیگراد استو گرمای بیش از 40 درجه سانتیگراد نیز باعث سوزنیدن برگها وسر شاخه های جوان وتقلیل کیفیت میوه می گردد که اغلب در استان های جنوبی کشور پیش می آید .به همین دلیل در جنوب ایران میوه ها در قسمت درونی درختان ودر شمال ایران میوه ها در قسمت بیرونی درختان تشکیل می گردد.

خسارت ناشی ار درجه حرارت در شمال ایران به خاطر سرما ودرجنوب به خاطر گرما می باشد این عامل زمان رسیدن میوه را درشمال و جنوب متفاوت ساخته است.

نارنج سه برگ در برابر سرمای حدود 20- درجه سانتی گراد مقاوم است.

برای رسیدن کامل میوه باید هوا در فصل رشد (فصل تابستان وپاییز)به نسبت گرم تر باشد .در شمال ایران این شرایط به خوبی جنوب فراهم نیست و به همین دلیل درآن منطقه ارقام محلی نتیجه ی خوبی می دهند .

بنابر این دو گروه مشخص مرکبات شمال که (پر آب تر وترش تر وپوست نازک ترند ) ومرکبات جنوب که (کم آب تر وشیرین تر وپوست کلفت تر ند) به وجود می آ یند.

در بین مرکبات انواع لیمو ترش(مازندرانی وشیرازی)در برابر سرما از همه حساس ترندو درمراتب بعد لیمو شیرین وپرتقال ونارنگی ونارنج قرار دارند.

- مشخصات گیاه شناسی:

مرکبات (Citrus fruits) درختان ودرختچه هایی هستند با گلهای کامل که به تیره ی سداب سانان (Rutaceae)وزیر تیره ی اورانتیوییده ((Aurantioidae تعلق دارند.دراین تیره پنج جنس مختلف وجود دارد که مرکبات ایران همگی متعلق به جنس لیمو(Citrus spp) هستند.

از جمله ی آنها عبارتند از:

پرتقال (Orange(C.sinensis ) لیمو ترش شیرازی((لیموی آب)) ( (Lime(C.aurantium L.)

نا رنگی (Tangerine(C.reticulataL.)) نارنج(Sour orange(C.aurantium L.))

لیمو ترش مازندرانی (Sourlemon(C.limonL.)) لیمو شیرین(Sweet lemon(C.limetta L.))

گل مرکبات بر حسب نوع در 3تا8سالگی به طور جانبی روی شاخه های یک ساله به وجود می آید. درختان مرکبات خود بارور ند وبه وسیله ی باد گرده افشانی می شوند. در انواع بی هسته میوه از طریق بکر زایی تشکیل می گرددوبه طور معمول در انتهای نزدیک به دم میوه دارای بر جستگی ناف مانندی می باشد.

این نوع را به طور کلی نافدار(ناولNavel ) می نامند.

گونه های مختلف این جنس می توانند یکدیگر را تلقیح کنند ودر روی هم پیوند شوند . از حدود 4000 نوع مختلف مر کبات که در حال حاظر در ایران وجود دارد تعداد زیادی از آنها دورگه های بین گونه ای Inter-species hybrids)) می باشند.

علاوه بر انواع یاد شده در حال حاظر دارابی( Grape fruit)به خاطر میوه ی درشت ولذیذش و نا رنج سه برگ که میوه ی غیر خوراکی دارد به خاطر مقا ومت زیادی که در برابر سرما د ارند تا حدودی در ایران کشت می شوند.

- مهمترین ارقام بومی وخارجی درایران عبارتنداز:

1-ارقام ایرانی:

. شهسواری

. آملی

. دارابی

. جهرمی

. بمی

. بهشهری.

2-ارقام خارجی که کشت آنها در ایران رواج یافته است:

. والنسیا ((Valencia

. واشینگتن ناول (Washington Navel)

- مناطق مستعد کشت مرکبات در ایران:

با توجه به استعداد های بالقوه کشت مرکبات وشرایط اقلیمی مناطق مرکبات خیز کشور از لحاظ اهمیت به سه گروه تقسیم می شوند :

1- گروه یک به ترتیب اهمیت شامل استانها ی کرمان.فارس.مازندران وهرمزگان است.

2- گروه دو که به ترتیب شامل استان های خوزستان وگیلان است.

3- گروه سه که به ترتیب شامل استان های سیستان وبلوچستان .بو شهر.کهکیلویه وبویراحمدوقسمتی از خراسان وباختران می باشند.

- شرایط فیزیکی وشیمیایی خاک در کاشت مرکبات:

در مرکبات اهمیت خواص شیمیایی(حاصلخیزی) خاک کمتر از خصوصیات فیزیکی است.به عبارتی خاکی با حا صلخیزی کم ولی مناسب از نظر زهکشی و سایر خصوصیات فیزیکی به خاکی با حاصلخیزی زیاد ولی فقیر از لحاظ تهویه ودارای شرایط فیزیکی ضعیف اجح است بنابر این در کشت مرکبات خاکهای شنی وشنی لومی با حاصلخیزی ضعیف به خاکهای رسی ورسی لومی با حاصلخیزی بسیار بالا ترجیح داده میشود.

مرکبات را میتوان در انواع مختلف خاک(به شرطی که اسیدی نباشد ودارای دست کم یک مترعمق ومواد آلی وزهکشی کافی باشد )کشت کرد ولی خاکهای رسی شنی که حاوی مقداری آهک نیز باشد برای آنها مناسب ترند .

- روش کاشت(به صورت نهال کاری ):

برای کاشت نهال اگر خاک باغ حاصلخیز ودارای بافت مناسب باشد کافی است مقداری از خاک محل کاشت رابا بیل برداشته پس از قرار دادن ریشه ها درون گودال روی آنها را با خاک سطح العرض پوشاند .

در مواردی که برای کاشت از گودال های دستی ویا مته ای استفاده می گردد باید اول مقداری از خاک سطح العرض را با هم حجم خودش کود دامی پوسیده مخلوط ساخته به شکل مخروطی در ته گودال ریخت سپس ریشه ها را روی این مخروط مرتب کردوروی آنها را با خاک پوشاند و گودال را پر کرد .

- آبیاری مرکبات:

1- نیازآبی مرکبات:

با توجه به این که مرکبات همیشه سبز بوده ودر تمام طول سال تعریق انجام می دهد وجود رطوبت مناسب

درخاک در طی دوره ی فعالیت گیاه از اهمیت خاصی برخورداراست. کمبود رطوبت خاک در سه مقطع زمانی بیش از سایر مواقع به گیاه صدمه میزند یکی در دوره گلدهی که کمبود رطوبت به طور مستقیم برروی تشکیل میوه وغیر مستقیم بر روی جذب ازت وسایر عناصر غذایی اثر منفی می گذارد وعلاوه بر کاهش رشد نمو درخت برگها لوله شده وریزش می کنند.دیگری در اوایل رشد میوه است که در صورت عدم وجود رطوبت کافی در این مقطع زمانی ریزش بهاره (June_drop) وجود خواهد داشت .مرحله سوم در مر حله ی رشد میوه است که کمبود رطوبت بر روی اندازه ی میوه اثر می گذارد.خشکی تا بستانه وبه دنبال آن آبیاری و یا بارندگی در شهریور ماه موجب گلدهی خارج از فصل می شود که عموماً سبب باردهی ثانویه بی ارزش می شودو همین امر باعث می شود تا در سال بعد بار دهی درخت کاهش یابد.اما در درخت لیموعمل کاهش رطوبت در تابستان باعث می شود که درخت درتمام طول سال میوه داشته باشد .

میزان آب مورد نیاز مرکبات در شرایط مختلف متفاوت بوده و ارقامی که در دنیا هستند بین 12000تا متر 20000 متر مرکب در سال متغیر می باشد این رقم ممکن است در باغات جنوب به 30000متر مکعب نیز برسد.

2- کیفیت آب مصرفی برای مرکبات:

مناسب ترین آب آبیاری برای مرکبات آبی است که شوری(قابلیت هدایت الکتریکی)آن کمتر از 750 میکروموس بر سانتی متر باشد.میزان شوری بیش از 2250میکروموس برای مرکبات مناسب نیست .

درخت مرکبات به کلر آب حساسیت زیادی دارد وبین کلر و میزان شوری ارتباط نزدیکی است .

3- روشهای آبیاری:

3-1- آبیاری سطحی:

در برخی نقاط مرکبات خیز آبیاری به طریقه ی سطحی صورت می گیرد.

این روش نیز معایبی است که عبارتند از:

1- تلفات زیاد آب وپایین بودن راندمان آبیاری.

2- کاهش تهویه وهمچنین جلوگیری ازرشد میکروارگانیسم ها که هر دو مورد(تهویه ومیکروارگانیسم ها) برای مرکبات بسیار ضروری است.

3- فرسایش خاک در زمین های شیب دار ودر نتیجه شست وشوی مواد غذایی از سطح العرض خاک و رو بازقرار گرفتن ریشه های مویین مرکبات .

4- تشدید بیماری پوسیدگی طوقه .

5- رشد علف های هرزوسله بستن خاک .

3-2- آبیاری تحت فشار :

بارانی

قطره ای

3-2-1- آبیاری بارانی :

البته این روش آبیا ری در کشت مرکبات وسایر باغات میوه مر سوم نیست .

در آبیاری بارانی آب مثل باران به صورت یکنواخت وبا فشار مناسب به وسیله ی اسپرنیکلر(آبپاش چرخان) در سطح زمین پخش می شود که معمولاً قطرات درشت در نزدیکی آب فشان و قطرات ریزدور تراز آب فشان پخش می شوند ودر نتیجه شعاع عمل پخش یک نواخت نخواهد بود .

3-2-2-آبیاری قطره ای (تحت فشار ):

درروش آبیاری قطره ای از طریق روزنه هایی که در طول لوله های آب دهنده (قطره چکان) می توان آب ومواد غذایی را در محل ریشه قرارداد.

ثابت شده است که سطح پخش آبیاری قطره ای از دیگر روش ها کمتر بوده ولی در این روش خاک به حالت اشباع در نیامده ودرحالت ظرفیت نگهداری مزرعه (فیلدکاپسیته) است در نتیجه به ظرفیت هوای خاک صدمه وارد نشده وریشه از نظر تهویه به هیچ وجه در مضیقه نبودهو کنترل دقیق دبی (مقدارآب درساعت ) در این روش بسیار ساده استبا این روش بسیار ساده است که معمولاًاز 2تا 8لیتر در ساعت برای هر قطره چکان در نظر می گیرند.

مزیت دیگری که این روش بر دیگر روش های آبیاری دارد کاهش قابل ملاحظه ی تبخیر است که باعث بالا رفتن راندمان آبیاری می گردد (بیش از 95درصد) .

در این روش می توان عناصر غذایی مورد نیاز درختانرا به صورت محلول درآب در اختیار گیاه قرار داد (عناصری که قابلیت حل شدن در آب رادارند) .

مهم ترین اشکالی که در آبیاری قطره ای به وجود می آید مصدود شدن لوله ها و قطره چکان ها توسط املاح موجوددر آب است این وضعیت در با کیفیت ترین آب ها نیز رخ می دهد اما درمدت زمان طولانی تر .

از روش های باز کردن لوله های مسدود استفاده می شود به کار بردن محلول 5/0درصد اسید کلریدریک 36%به مدت 10دقیقه است . همچنین تعویض به موقع فیلترهاو یا استفاده از مواد شیمیایی برای جلوگیری از رشد جلبک ها از دیگر مواردی است که می توان از گرفتگی لوله ها و قطره چکان ها جلو گیری کرد .

-آفات مرکبات :

از میان صد گونه آفات مضر که خسارتشان بر روی مرکبات از نظر اقتصادی حا یز اهمیت است تا کنون حدود 33گونه ی آن در روی مرکبات شمال و جنوب تشخیص داده شده است .

که شامل گروههای زیر می باشند:

سپر داران ، شپشک ها، کنه ها ، نرم تنان و حشرات دیگر .

آفات مرکبا ت به شرح زیر است :

1- سپر دار قهوه ای مرکبات 15- کنه ی شرقی

2- سپر دار واوی 16- کنه ی نقره ای مرکبات

3- سپر دار الفی 17- پروانه ی برگ خوار مرکبات

4- سپردار قرمز 18- پروانه ی مینوز مرکبات

5- شپشک استرالیایی 19- حلزون سفید باغات مرکبات

6- شپشک نرم تن 20- حلزون قهوه ای باغات مرکبات

7- شپشک مومی 21- راب خاکستری

8- بالشتک مرکبات 22- لیسک بزرگ خانگی

9- بالشتک دراز اندام 23- سوسک گل خوار بور مرکبات

10- شپشک سیاه 24- سوسک گل خوار سیاه مرکبات

11-سپردار شرقی 25- شته ی سبز

12- سپر دار بنفش 26- شته ی قهوه ای مرکبات

13- شپشک آرد آلود 27- مگس میوه

14- کنه ی قرمز مرکبات.

شپشک مومی در اکثر باغات شرق وغرب مازندران دیده می شود .

- بیماریهای مرکبات :

1- بیماری های قارچی:

1-1- بیماری گموزمرکبات :

بیماری گموز از مهمترین بیماری های قارچی در ختان مرکبات است .

علا یم بیماری شامل پوسیدگی و قهوهای شدن طوقه ،ترشح صمغ ، ضعف تدریجی ، سر خشکی ، کم برگی ،پر گلی وخشکی سر شاخه ها می باشد . علاوه بر علایم بالا به صورتی که در فصل پاییز میزان بارندگی بالا بوده ودرجه حرارت نیز مساعد باشد میوه هایی که نزدیک زمین هستند به عامل گموز مبتلا شده ودر باغ ویا درانبار دچار پوسیدگی قهوه ای می گردند . حساسیت ارقام مرکبات به بیماری گموز متفاوت بوده وعلایم کموز نیز در آنها به صورت های مختلف ظاهر می شوند .

ترشح صمغ در پرتقال کم برگی و پر گلی در لیمو شیرین و سر خشکی شاخه ها در نارنگی همراه با یک یا چند علایم دیگر از خصوصیات بارز بیماری است .از بین مرکبات لیمو شیرین . لیمو ترش وگریپ فروت حساس تر بوده و نارنج کاملاً به آن مقاوم است .

مبارزه:

1-تراشیدن وبرداشتن قسمت آلوده ی پوست وقسمتی از بافت سالم محل آلوده ی تنه ی درخت و ضد عفونی محل آن با محلول بردو ویا پانسمان آن با چسب سانتاراس ام ویا در موارد شدت بیماری استفاده از هر دوماده.

2- در مورد درختان جوان این بیماری بیش از ثلث محیط اطراف تنه ی درخت یا پشت طوقه را پوشانده باشد میبا یست آن درخت را با ریشه در آورده و بسوزانند وپس از ضد عفونی محل آن اقدام به غرس نهال با پایه ی مقاوم گردد.

3- بیرون آوردن وسوزاندن درختان کاملاًخشکیده وضد عفونی محل آنها .

4- تقویت درختان با مواد غذایی مناسب .

1-2- آنتراکنوزمرکبات

این بیماری به برگ ، شاخه .سر شاخه و میوه حمله ودر صورت شدت حمله ی بیماری سر شاخه های جوان خشک می شوند وبرگ ها زرد و خشک شده وریزش می کنند .

مبارزه:

1- قطع و سوزاندن شاخه و سر شاخه های خشک شده در دی ماه .

2- تقویت در ختان با کود و وجین علف های هرز و افزلیش قا بلیت نفوذ خاک در فصل زمستان .

3- جبران کمبود آهن در نیمه ی دوم اسفند ماه .

4- سم پاشی با سموم مسی نظیر اکسی کلرورمس به مجرد باز شدن برگ های جدید و تکرار آن پس از گلدهی .

2- بیماریهای ویروسی:

2-1-تریستزا 2-4- اکزوکورتیس 2-7- کریستاکورتیس

2-2- زایلوپرزیاکاچکسیا 2-5- پسورزها

2-3- استابورن 2-6- سبز خشک شدن ساقه

3- نماتد ریشه مرکبات :

زوال تدریجی درختان ، خشکیدگی سر شاخه ها، میوه ها کوچک مانده و اغلب ریزش می کنند کمی برگ به روی شاخه ها . ریشه ها ضخیم به نظر می رسند ویک لایه خاک روی آنها قرار گرفته که به آسانی شسته نمی شود .

- علف های هرز:

با توجه به بارندگی های فصلی بیش از حد در شمال ایران ودرنتیجه رشد سریع علف های هرز در بهار ،تابستان و پاییز یکی از مشکلات در راه پرورش ونگهداری از باغات مرکبات علف های هرز می باشد .

که با مصرف آب ومواد غذایی خاک با درختان میوه در رقابت هستند ودر نتیجه پناه گاه مناسبی برای امراض وبیماریهای قارچی می باشند.

علف های هرز باغات مرکبات هم به صورت یک ساله و هم به صورت چند ساله وجود دارد که مشکلاتی را به وجود می آورند که این مشکلات مربوط به علف های هرز چند ساله می باشد که مهمترین آنها عبارتنداز :

مرغ، تمشک ، اویار سلام ،پیچک ، قیاق .

مبارزه:

از میان روش های مبارزهبا علف های هرز که شامل روش های مکانیکی . زراعی .شیمیایی وبیولوپیکی است در حال حاضر از پیشرفته ترین روش های درفع علف های هرز روش شیمیایی است .

از دلایل پیشرفت این روش می توان کمبود کارگر و گران بودن دست مزد را نام برد به علاوه عملیاتی از قبیل مکانیزاسیون کشاورزی و باغداری وغیره که جزء کشاورزی مدرن می باشد اغلب مو جب ازدیاد علف های هرز می گردد.

مهمترین علف کش های باغات مرکبات:

1- گراماکسون

2- هایوارکس

3- رانداپ

عناصرمورد نیاز مرکبات :

-عناصر پر مصرف:

1-ازت:

ازت در تغذیه ی گیاه هان اثرات متفاوتی دارد . ازت یکی از عناصر تشکیل دهنده ی پروتیین،کلروفیل وسایر

ترکیبات مورد نیاز درخت اشت .

1-1-اثرات زیاد بودن ازت :

در حالت زیاد بودن این عنصر، باعث مسمومیت و تاثیر سوءبر کیفیت میوه(کم آب شدن میوه وپوست کلفت شدن آن) می شود . به علاوه در تغذیه فسفر ، پتاسیم، کلسیم، مس، روی وسایر عناصر غذایی وهمچنین در واکنش خاک، و موازنه ی مواد غذایی نیز تا ثیر مستقیم ویا غیر مستقیم می گذارد.

1-2-اثرات کمبود ازت:

فقدان شدید ازت ویا وقفه در عرضه ی آن نه تنها به رشد رویشی گیاه لطمه میزند بلکه موجب برنزه شدن عمومی گیاه ، زردی برگها ، خشکیدگی سر شاخه ها ودر نهایت موجب توقف کامل گلدهی وتشکیل میوه می گردد .

2- فسفر:

2-1- اثرات زیاد بودن فسفر :

بر خلاف پتاسیم ، بروبرخی از عناصر غذایی ،فسفر درحدی که خسارت مستقیم نشان دهد ، جذب نمی شود ولی در شرایط کمبود ازت وروی تا حدودی در گیاه تجمع می کند . تأثیر منفی فسفر زیاد ، عمدتاُ به کاهش قابلیت جذب سایر عناصر از جمله مس ، روی، بر، آهن،ودیگر میکروالمنت ها وهمچنین احتمالاُ ازت مربوط می شود.

2-2- کمبود فسفر:

در کمبود فسفر برگ ها ی مسن به رنگ سبز مایل به قهوه ای در آمده ودچار ریزش می شوند . همچنین در بسیاری از برگها ، لکه های روغنی شکل پیشرفت کرده وبعد ها نقاط نکروتیک (قهوه ای) در لبه ها ویا نوک برگها مشاهده می شود . ریزش بهاره ی برگهای مسن زیاد می شود وجوانه های ضعیف خشک شده ودرختان کم پشت می شوند.

در لیموبرگها به طور نا منظم گرد می شوند.

منابع:

مرتضی خوشخوی...[ودیگران]/اصول باغبانی /نشر دانشگاه شیراز/ ویرایش2/ 1383/

سلطنت خویی / اصول تغذیه مرکبات/ ناشر.مؤلف/ زمستان 1371/

دکتر مرتضی اسماعیلی/آفات مهم درختان میوه/نشر هامون/1375/

کشت وکارمرکبات

مطالب مشابه :

لیمو ترش

لیمو ترش.::

×× لیمو ترش

لیمــو تــرش

لیمــو تــرش

کشت وکارمرکبات

طرز تهیه خامه ترش(sour cream)در منزل

درختان میوه ایران