صنایع دستی مهاباد(از نظر زیبایی و کیفیت کم نظیر هستند در دنیا)

شهرستان مهاباد كه يكي از شهرهاي كردنشين استان آذربايجان غربي است داراي انواع مختلفي از صنايع دستي است. در اين شهر و روستاهاي اطراف آن در حدود 300 خانوار با احتساب بعد هر خانواده 5 نفر و نيز تعدادي كارگاه توليدي به فعاليت در توليد انواع صنايع دستي اشتغال دارند. عمده صنايع دستي اين منطقه شامل قاليبافي- منجوق دوزي- پولك دوزي- سكه دوزي- سوزن دوزي- سجاده بافي- صنايع چرمي- رودوزي- لحاف دوزي- قرقره بافي بافت پارچه مخصوص لباس كردي- خراطي و چاقوسازي مي باشد.

قالي بافي

به غير از توليد فرشهاي سنتي و محلي كردي در سالهاي اخير فرش بافي در مهاباد گسترده تر شده و كارگاههاي مختلفي در اين شهر با بافت و توليد انواع فرشهاي رج 50 به بالا با نقشه هاي شهري و گردان اشتغال دارند. نقشه فرشهاي توليد شده در مهاباد به سفارش تجار شهرهاي مختلف از جمله تبريز مي باشد و از نقشه هاي گل فرنگ- لچك ترنج- شاه عباس- زيرخاكي با رنگ زمينه كرم- لاكي- سرمه اي پوست پيازي در آنها استفاده مي شود رنگرزي پشم ها اكثراً با رنگهاي شيميايي است دار مورد استفاده براي بافت دستگاه قاليبافي تبريزي و ايستاده و گره تركي متقارن به سبك فرشهاي تبريز مي باشد اين قالي ها در انواع مختلف پشتي- ذرع و نيم- قاليچه- پرده- 4*3 متر و حتي بزرگتر نيز بافته مي شوند.

نقوش بكار رفته در قاليبافي مهاباد

منجوق دوزي

پوشش محلي زنان كرد داراي تزئينات زيبا و منحصر به فرديست اين تزئينات اكثراً توسط انواع صنايع سوزن دوزي از جمله منجوق دوزي- سكه و مليله دوزي و ساير انوع هنرها با مصالح درخشان و رنگين برروي لباسها محلي انجام مي شوند. با توجه به علاقه و تلاش كردها براي حفظ آداب و سنن خود امروزه نيز انواع محصولات منجوق و سكه دوزي شده بخصوص براي مراسم رسمي و عروسي ها در شهرستان مهاباد توليد و به ساير مناطق كردنشين عرضه مي شود. منجوق دوزي قدمتي ديرينه داشته و از زمان ساسانيان رايج بوده است. در نمونه هاي بسيار زيباي منجوق دوزي سنتي تنها اصالت و ظرافت طرحها حيرت آور نيست بلكه مهارت دست دوزندگان آن دانه ها را چنان دلنشين و استوار در كنار هم نشانده كه گويي از دستگاههاي پيشرفته كامپيوتري براي محاسبه محل قرار گرفتن منجوقها استفاده شده است. دوخت منجوق به 2 طريقه انجام مي شود اول آنكه دانه هاي منجوق را يكي يكي يا در تعداد كم 2 يا 3 عدد هر بار داخل سوزن كرده و به پارچه مي دوزند. روش ديگر آن است كه ابتدا منجوقها را به بند كشيده بعد در فاصله هر چند منجوق بند آنرا توسط سوزن و نخ ديگري به پارچه مي دوزند البته بايد توجه داشت كه در اين روش دوام كار انجام شده كمتر است.

سكه و پولك دوزي

پولك به صفحات مدور و كوچكي گفته مي شود كه از جنس طلا و نقره و آلياژي از برنج و مس بوده و براي تزئين پوشاك و به مفهوم عام بكار برده مي شود. امروزه بجاي پولك از سكه هاي كوچكي كه از رواج افتاده باشد نيز استفاده مي كنند. پولك نيز از تزئينات متداول پوشاك سنتي زنان كرد است. فعاليت در اين رشته در مهاباد به شكل كارگاهي و خانگي هردو وجود دارد. در كارگاههاي پولك دوزي انواع كلاه پولك دوزي شده تهيه مي شود اما زنان خانه دار انواع جليقه – كمر بند و لباس پولك دوزي شده نيز توليد مي كنند. پولك دوزي اغلب همراه با منجوق دوزي متداول است.

نمونه‌اي از لباس پولك‌دوزي شده در مهاباد

سوزن دوزي

ايرانيان كه در كارهاي تزئيني و آرايشي معروفند و دلبستگي زيادي به آن نشان مي دهند در تكميل كارهاي تزئيني به سوزن دوزي روي آورده اند زنان كرد در منطقه مهاباد انواع سوزندوزي هاي زيبا را به شكل گلدوزي دستي دوي دستمال – جاجيم- گليم – جل و انواع كيف هاي چرمي انجام مي دهند.

سوزن دوزي مهاباد

رودوزي

رودوزي عبارت است از دوخت قطعات مختلف پارچه در كنار هم كه اكثراً رويه لحاف و روانداز را تشكيل مي دهد زنان سخت كوش مهاباد با در كنار هم قرار دادن انواع تكه پارچه هاي بي استفاده آثار هنري زيبائي خلق مي كنند كه اكثراً جنبه خود مصرفي دارد. نوع ديگري از رودوزي كه به همراه سوزن دوزي و گلدوزي سنتي انجام مي شود براي تزئين انواع رختخواب پيچ- بقچه لباس كيسة مخصوص حمام يا حمل وسائل و غيره....نيز در اين منطقه مرسوم است.

مصنوعات چرمي

در حال حاضر تهيه و توليد برخي مصنوعات چرمي نظير انواع چاروق (كفش از جنس چرم و گاهي رزين و لاستيك كه بندها و تسمه هاي بلند دارد و بندهاي آن بدور ساق پا پيچيده مي شود) و نيز انواع كيف زنانه و مردانه و زين ويراق اسب در مهاباد مرسوم است. در شهر مهاباد چند كارگاه نساجي وجود دارد كه در حال حاضر بيشتر به توليد چارق اشتغال دارند چارق (پاي پوش زينتي مردان و زنان كرد) در گذشته از رونق قابل ملاحظه اي برخوردار بوده است. ولي در سالهاي اخير به علت رواج انواع كفشهاي ماشيني اهميت ديرينه آن از ميان رفته است و اكثر توليدات اين كارگاهها مورد توجه خريداران غير بومي است. چاروق را كه در اصطلاح محلي كالك مي نامند در دو نوع تخت چرمي و لاستيكي توليد مي شود. نوع تخت لاستيكي داراي قيمت پائين تري بوده و در مقايسه با چارق چرمي بيشتر مورد توجه افراد محلي و بومي است. كف چاروق چرمي و بدنة آن از چرم يك تكه بوده و نوك آن نيز رو به بالا و خميده است. مهمترين مادة تشكيل دهنده چاروق چرم گاو است. هر توليد كننده بطور معمول در طول روز قادر به تهيه 2 عدد چارق چرمي است. براي تهيه چاروق پس از تهيه و آماده نمودن چرمي آنرا برش داده و در اندازه مورد نظر قالب گيري مي كنند و بعد از خشك نمودن آن در حالي كه كاملاً انعطاف پذير مي باشد رويه بافته شده را به آن مي دوزند براي تزئين چاروق نيز از 2 عدد منگوله نخي استفاده نموده و حاشيه آنرا با مفتول سيمي بسيار نازك لبه دوزي مي كنند. پوشش داخلي چاروق نيز از نوعي پارچه مخملي نايلوني تشكيل مي شود. كيف چرمي بند دار زنانه نيز يكي ديگر از فرآورده هاي دستي شهر مهاباد را تشكيل مي دهد اين محصول به علت اصالت و زيبايي و مناسب بودن قيمت خواستار زيادي در بازارهاي غير محلي دارد. براي تهيه كيف زنانه ابتدا چرم را به قطعات مورد نياز براي تهيه كيف مي برند و پس از صاف نمودن و آماده ساختن آن برروي قسمتي كه رويه كيف را تشكيل مي دهد محل خطوط و نقوشي را كه بايد سوزندوزي شود مشخص نمود و آنرا به سوزندور تحويل مي دهند و در ادامه به كمك درفش دور تا دور رويه و بدنه سوراخ مي گردد و از داخل سوراخها بند چرمي باريكي كه دسته كيف را نيز شامل مي گردد عبور داده مي شود. در گذشته توليد زين ويراق اسب نيز در اين منطقه رايج بوده است. ابزار كار تهيه كنندگان مصنوعات چرمي يا سراج ها شامل كاردك- درفش- مشته- گزن- قالب چوبي- سوزن و ميزكار است.

مصنوعات چرمي مهاباد

قرقره بافي(گيپوربافي)

قرقره بافي در زمره آن دسته از صنايع خانگي است كه داراي سابقه نسبتاً طولاني است و امروزه بيشتر در شهرستان مهاباد متمركز است. در اين شهر عده زيادي از زنان خانه دار و دختران دانش آموز با استفاده از قلاب مخصوص و نخ قرقره كه معمولاً به رنگهاي سياه- سفيد- طلايي- و قهوه اي است محصولاتي كه نظير عرق چين – روميزي- زيرليواني- سالفت و غيره تهيه مي كنند.

قرقره‌بافي كاري از زنان و دختران مهاباد

قلاب بافي

از جمله ديگر هنرهاي سنتي و خانگي زنان مهاباد كه سابقه اي در حدود 45 سال دارد قلاب بافي است. انواع شال گردن- روسري- بلوز- شنل- شال- به طريق قلابدوزي تهيه مي شود كه به دليل برخورداري از ظرافت – زيبائي و طراوت حساس از بافت دستي مورد توجه مصرف كنندگان است مواد اوليه قلاب بافي انواع نخ كامواست

قلاب بافي كاري از زنان و دختران مهاباد

سجاده بافي و بافت پارچه و لباس كردي

سجاده بافي به منظور تأمين شرايط مكان نمازگذار از لحاظ طهارت و پاكي در مهاباد همانند ساير مناطق كرد نشين استان مردم است. ابعاد سجاده معمولاً كوچك و قابل حمل بوده و اكثراً توسط نخ هاي پشمي خود رنگ سفيد- كرم- سياه و با طرحي شبيه محراب بافته مي شود. همچنين به علت علاقه شديد كردها به حفظ آداب و سنن خود بافت پارچه هاي مخصوص لباس كردي (بوزو) كه معمولاً در عرض 20- 25 سانتي متر بافته مي شود مرسوم است. از هر 22 متر آن يكدست لباس كردي تهيه مي شود. نحوه توليد بدين ترتيب است كه بافنده اقدام به چله كشي و ماسوره پيچي نخهاي تابيده شده پشمي نموده و با توجه به ابعاد محصول مورد سفارش از شانه مناسب كه بر حسب نوع بافت متفاوت بوده و تفسير مي كند استفاده مي نمايد سپس با به حركت درآوردن ماكو به كمك دست كه در داخل آن ماسوره حاوي نخ هاي پود قرار دارد و با استفاده از پا براي ايجاد درگيري نخ هاي پود و تار عمل بافت را انجام مي دهد. متأسفانه امروزه به علت رواج صنايع نساجي ماشيني اين حرفه رو به فراموشي مي رود.

خراطي

برخي صنايع چوبي از جمله خراطي در شهرستان مهاباد وجود دارد كه كه به توليد انواع مهره هاي شطرنج- تخته نرد- چوب لواش پزي- دوك نخ ريسي- پايه آباژور – ميز- مبل و صندلي- دسته چكش- چوب تعليمي- چوب سيگار- عصا و... مي پردازند.

چاقو سازي

يكي ديگر از صنايع دستي منطقه مهاباد چاقوسازي است انواع چاقوهاي زيباي دستي جيبي و كاردهاي مخصوص آشپزخانه و سلاخي با استفاده از كمك فنرهاي كهنة اتومبيل ها و ساير مصالح فولادي و آهني توسط استادكاران ماهر اين شهرستان توليد مي شود كه بيشتر توليدات جنبه خود مصرفي دارد.

انواع چاقو‌هاي زيباي دستي جيبي و كاردهاي آشپزخانه مهاباد

http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1358/Default.aspx?PageContentID=221

صنایع دستی مهاباد(از نظر زیبایی و کیفیت کم نظیر هستند در دنیا)

مطالب مشابه :

نحوه ست کردن لباسهای پولک دوزی در یک پوشش شیک !

آن استخوانی که از سوزن پولک دوزی هم نازک تر است ...

کفش مشکی پولک دوزی شده

مدل لباس عروس پولک دوزی شدهlebas aroos polak dozi shode

نمونه سوال درس پولک ومنجوق دوزی

بودجه بندي استاندارد مهارت پولك و منجوق دوزي در سال تحصيلي 91-90

صنایع دستی مهاباد(از نظر زیبایی و کیفیت کم نظیر هستند در دنیا)