« لحيم كاري »

« لحيم كاري »

لحيم كاري شيوه اي است كه به وسيله آن مي توان دو قطعه فلز را به يكديگر متصل كرد .

و اين نوع اتصال يك اتصال دائمي ميباشد .

در جوشكاري با قوس الكتريكي نوع اتصال كوالانسي ميباشد ، ولي در لحيم كاري نوع اتصال و اندروالسي است . براي لحيم كاري به وسايلي نيازمنديم كه به شرح بخشي از قسمتهاي مهم آنها ميپردازيم :

هويه :

هويه هاي 12 ، 15 ، 18 ، 20 25 ، 30 ، 40 يا 50 وات و بسياري هويه هاي ديگر در بازار موجود ميباشند، اگر چه بسياري از آنها ظاهراً مانند هم و به يك اندازه هستند .

اما طرح هويه ها متفاوت است و بازده هاي مختلفي دارند . توان هويه صرفاً نشان ميدهد كه هويه چقدر برق مصرف مي كند ، ولي عملكرد گرمايي آنرا نشان نمي دهد ؛ عملكرد گرمايي هويه بر اساس مقدار گرمايي تعيين مي شود كه عنصر گرمايي بر سر هويه انتقال مي دهد آنهم پيش از آنكه سر هويه سرد شود .

امروزه هويه ها را به سه طرح اصلي مي سازند .

الف ) سر هويه روي عنصر گرمايي ( المنت ) مي لغزد : بازده اين نوع هويه از ساير انواع بيشتر است ، زيرا همة گرماي عنصر گرمايي بايد از هويه عبور كند تا به هوا برسد . بنابراين هويه اي كه چنين ساختماني داشته باشد ، با توان مصرفي كمتر ، كار دو نوع هويه ديگر را انجام مي دهد .

ب )‌ سر هويه داخل عنصر گرمايي مي لغرد : بازده اين نوع هويه از انواع ديگر كمتر است و سطح وسيعي از عنصر گرمايي در مجاورت هواست و گرماي خود را مستقيماً به هوا مي دهد .

بازده اين نوع هويه در حدود 40% بازده هوية ( الف ) است .

ج ) سر هويه روي عنصر گرمايي پيچ شده است : بازده اين نوع هويه از نوع ( ب ) بيشتر ولي از نوع ( الف ) بسيار كمتر است . مهمترين عيب اين نوع هويه آن است كه اگر نوك هويه به عنصر گرمايي بچسبد ، عنصر گرمايي به شدت صدمه مي بيند يا خراب مي شود كه در اين صورت هويه نيز كاملاًَ از كار مي افتد و بي مصرف مي شود .

اغلب هويه ها سرِ قابل تعويض دارند تا بتوان در كاربردهاي مختلفي از آنها استفاده كرد ،

پايه

پاية هويه وسيله اي است كه دستگاه هويه را در خود جاي داده و مانع تماس نوك هويه با اشياء در دسترس ميشود .

پاية هويه يكي از مهمترين لوازم جانبي است و به ويژه براي هويه هاي برقي ضرورت دارد .

قلع كش مكنده

ابزار بسيار سودمندي است كه در هنگام تغييرات يا تصحيح اشتباه به كار مي آيد .

اين وسيله لحيم ذوب شده را از محل اتصال مي مكد .

روغن لحيم :‌

روغن لحيم براي آماده سازي سطح لحيم كاري استفاده ميشود تا لحيم خوب به آن منطقه بچسبد .

روغنهاي بي اثر :

اين نوع روغن متداولترين نوع است و نوعي است كه در اغلب كارهاي لحيمكاري ادوات الكترونيكي و ماكت سازي مصرف مي شود .

ويژگي اصلي اين نوع روغن آن است كه فقط وقتي گرم است فعال است و در اين حالت تمايل به سوختن دارد . نوعي از اين روغن كه (( روغن كلو فوني )) ناميده مي شود بسيار چسبيده است .

روغنهاي فعال :

از اين نوع روغن لحيم براي لحيمكاري فلزاتي مانند سرب استفاده مي شود كه لحيمكاري آنها دشوار است ، اما هرگز نبايد براي لحيمكاري ورقهاي نازك مس يا برنج از آن استفاده كرد، زيرا اين فلزات را به سرعت مي خورد . پيش از مصرف هر نوع روغن ، بهتر است مقدار كمي از آن را به نقطه اي بي اهميت از قطعه كار بماليد . اگر اين نقطه براق شد ، معلوم مي شود كه روغن فعال بوده است و بايد در مصرف آن احتياط كرد و در صورت امكان آن را مصرف نكرد .

اغلب روغنهاي فعال بسيار اسيدي يا بسيار قليايي هستند . اين روغنها مانند روغنهاي بي اثر نمي سوزند‌، بلكه تا مدتي بسيار طولاني فعال مي مانند .

بنابراين هر گاه اين نوع روغن براي لحيمكاري بُرد مدار چاپي ، يا ماكتي گرانبها مصرف مي شود ، طولي نمي كشد كه روغن قطعه را خراب مي كند .

سيم لحيم :

سيم لحيم ماده واسط اتصال دهندة بين دو قطعه ميباشد و انواع مختلف دارد ، ضخامت بهينة سيم لحيم ، به اندازه هويه اي كه به كار مي بريد بستگي دارد .

اندازه هويه اندازه سيم لحيم

تا 20 وات ، اندازه سر تا mm 5 ر 4 swg 22

20 وات تا 40 وات swg 18

40 وات تا 100 وات swg 18ـ16

100 وات به بالا ، سر از mm 5 ر 9 به بالا swg 16

مشاهده مي شود كه حتي در مورد هويه هاي بزرگ ، ضخامت سيم لحيم توصيه شده فقط swg 16 است . هيج دليلي ندارد كه همه توان هويه را براي ذوب كردن لحيم صرف كنيد . در اين صورت توان كافي براي گرم كردن ناحية لحيمكاري باقي نمي ماند و حاصل كار اتصالي سرد است . ( اگر محل اتصال گرم شود عمل لحيم كاري يا انجام نمي شود يا ناقص و ضعيف خواهد بود )‌ .

سعي كنيد هميشه ماركهاي شناخته شده را پيدا كنيد و لحيمي را بخريد كه ترتيب آن ، و اگر روغن دارد تركيب روغن آن به وضوح مشخص شده باشد .

سيم لحيم روغني :

بيشتر سيم لحيمهايي كه مي خريد از نوع روغني هستند . امروزه يافتن سيم لحيم مرغوب غير روغني دشوار است . در صورتي كه مي خواهيد با اين نوع سيم لحيم ، روغن اضافي مصرف كنيد ، بايد روغني را اضافه كنيد كه با روغن اصلي واكنش انجام ندهد . در سيم لحيمهاي روغني ، روغن لحيم در مغز سيم و در سرتاسر طول آن موجود است .

ساوبيت :

اين نوعي از سيم لحيم است كه براي اغلب كارهاي مدلسازي و الكترونيك توصيه مي شود . و در اندازه هاي مختلف موجود است و روغن بي اثر در خود دارد .مزيت اين نوع سيم لحيم نسبت به نوع استاندارد 40/60 آن است كه مقدار اندكي مس دارد و عمر سر هويه را بسيار افزايش مي دهد .

شايان ذكر است كه ساوبيت نام تجاري است و سيم لحيمهاي ديگري با تركيب مشابه ولي با اسامي ديگري در بازار بافت مي شوند .

قلع / سرب 40/60 : اين نوع سيم لحيم پرمصرفترين سيم لحيم در طول سالهاي متمادي بوده است .

اين نوع سيم لحيم براي اغلب كاربردها بسيار مناسب است . اين نوع سيم لحيم را فقط بايد با هويه اي مصرف كرد كه سر آن با آهن پوششكاري شده باشد . به دليل اثر خورندگي همين سيم لحيم بود كه سرهاي پوششكاري شده با آهن به بازار آمد .

قلع / سرب 60/40 :

نقطه ذوب اين نوع سيم لحيم از دو نوع لحيم قبلي پايينتر است و غالباً با روغني فعالتر مصرف ميشود مصرف اين نوع سيم لحيم براي كارهاي الكترونيك توصيه نمي شود . اما براي كار روي شيشة رنگي و غيره بسيار مناسب است .

قلع / آنتيموان /آراكس 5/95 :

اين لحيم ، روغني بسيار خورنده دارد و براي لحيمكاري فولاد زنگ نزن و ساير موادي كه لحيمكاري آنها مستلزم استفاده از روغن فعالتر است بسيار مناسب است . از اين نوع سيم لحيم نبايد براي انجام كارهاي الكترونيك يا لحيمكاري مدل استفاده كنيد ، مگر در صورتي كه بتوانيد پس از لحيمكاري ، روغن اضافي را كاملاً پاك كنيد .

آلوسل :

نوعي سيم لحيم تخصصي است و چنانچه از نامش پيداست ، براي لحيم كاري آلومينيوم به كار مي رود . اين نوع سيم لحيم را براي همين مصرف فرمولبندي كرده اند و نبايد براي لحيمكاري مواد ديگر به كار رود . آلوسل نيز نام تجارتي است .

لحيم لوله كشي :

لحيم لوله كشي ، اگر براي لحيمكاري لوله هاي آب به كار مي رود ، نبايد سرب داشته باشد . اين نوع سيم لحيم معمولاً در اندازه هاي ضخيمتر ساخته مي شود و معمولاً با چراغ لحيمكاري به كار مي رود . در كارهايي كه بايد از هويه استفاده شود نمي توان اين نوع لحيم را مصرف كرد .

خمير لحيم :

اين ماده براي تعميرات اضطراري ساخته شده است ، هر چند بعضي اشخاص آن را به جاي سيم لحيم معمولي مصرف مي كنند .

نوار لحيم :

اين نوع لحيم نيز براي تعميرات اضطراري ساخته شده است . اين نوع لحيم با استفاده از كبريت يا فندك ذوب مي شود و براي لحيمكاري با هويه مناسب نيست .

لحيم زود ذوب :

اين لحيم نوعي لحيم تخصصي است كه عمدتاً به سازندگان كيتهاي راه آهن مدل يا بازيچه هاي جنگي از جنس بابيت فروخته ميشود . بعضي از لحيمهاي زود ذوب در دماي بسيار پاييني ذوب مي شوند و عملاً نمي توان ، حتي با استفاده از هويه اي كه در دماي آن بسيار با دقت كنترل مي شود ، آنها را مصرف كرد .

بهترين نوع لحيم زود ذوب در دماي حدود c º140 ذوب مي شود .

ايمني

فيوزگذاري :‌

وقتي از جريان برق V 240 استفاده مي كنيد ، جريان كشي ( ميزان آمپري كه دستگاه مصرف مي كند و به اين واسطه به سيمها فشار عبور جريان وارد مي نمايد )‌ هويه هاي مختلف به شرح جدول زير است :

مصرف نامي هويه جريان كشي ( آمپر )

18 075 ر 0

25 105 ر 0

50 210 ر 0

100 420 ر 0

250 4/1 ر 0

مشاهده مي شود كه فيوز 1 آمپر براي هويه هاي با توان 200 وات كافي است .

هر چيزي كه براي لحيمكاري مصرف مي شود به نوعي خطرناك است . لطفاً پيش از شروع لحيمكاري دست نگه داريد و كمي فكر كنيد تا بتوانيد كار خود را با موفقيت و بدون حادثه انجام دهيد .

· چگونه لحيمكاري كنيم ؟

رمز لحيمكاري در پاكيزگي است . هر چه وقت بيشتري براي تميز كردن محل اتصال صرف كنيد ، احتمال اين كه حاصل كار خوب باشد بيشتر است .

متداولترين علت شكستن لحيم آن است كه قطعاتي كه بايد لحيمكاري شوند ، به خوبي تميز نشده بوده اند . دليل مهم ديگر مناسب نبودن اندازة هويه يا سيم لحيم براي كار مورد نظر است . اگر هويه بيش از اندازه كوچك باشد ، اتصال به خوبي گرم نمي شود تا چسبندگي لازم ايجاد شود . اگر سيم لحيم بيش از حد ضخيم باشد و گرماي زيادي از هويه بكشد ، نيز همين حالت پديد مي آيد .

دماي كار بيشتر هويه هايي كه خوب طراحي شده اند در يك حدود و معمولاً‌ بين 350 و 500 درجه سانتي گراد است . از هويه هايي كه در دماهاي بالاتر از 500 درجه سانتي گراد كار مي كنند نبايد استفاده

كرد ، يا در صورت استفاده بايد دماي آنها را كنترل كرد زير سر هويه به سرعت اكسيد مي شود كه حاصل آن لحيمكاري بد و فرسايش بيش از حد سر هويه است .

· آب بندي سر هويه با قلع :

به محض آن كه دماي سر هويه به نقطه ذوب سيم لحيم برسد ، بايد آنرا با قلع آب بندي كنيد . روش آب بندي با قلع بسيار ساده و به شرح زير است :

الف ) هويه را روشن كنيد تا گرم شود .

ب ) اگر سيم لحيم معمولي مصرف مي كنيد ، به سر هويه روغن لحيم بماليد ولي اگر از سيم لحيم روغني استفاده مي كنيد . اين كار ضرورت ندارد .

ج ) سيم لحيم را روي سطح تخت سر هويه بگيريد پس از مدت كوتاهي ، به نظر مي رسد كه ذوب لحيم شروع شده است .

هـ ) با استفاده از اسفنج مرطوب ، لحيم را از روي سر هويه پاك كنيد . مشاهده مي كنيد كه سطح تخت سر هويه به طور يكنواخت با لايه اي نازك از لحيم پوشانده شده است .

و ) حال دوباره سيم لحيم را به سر هويه بزنيد . اكنون براي لحيمكاري آماده ايد .

هرگز اجازه ندهيد كه روغن لحيم جمع شود و هويه مدت زيادي روشن بماند ، بدون آنكه از آن استفاده كنيد . در نتيجة اين كار ، قشري روي سر هويه ايجاد مي شود كه پاك شدني نيست و فقط با سوهانكاري و ، در نتيجه ، تخريب پوشش سطحي سر هويه مي توان آنرا از بين برد .

اگر از سر هويه خوب مراقبت كنيد ، يك سال يا بيشتر دوام مي آورد .

لحيم سرد محتملترين عيبي است كه در لحيمكاري ديده مي شود و علت شكستن بيشتر لحيمها ، به ويژه در كارهاي الكترونيك ، همين عيب است . علت اصلي ايجاد (( لحيم سرد )) ، بيش از حد كوچك بودن هويه يا سر هويه ، و كثيف بودن سطح كار است .

· لحيم سرد چيست ؟

به بيان ساده ، اين عيب هنگامي پيش مي آيد كه اتصال لحيمي ظاهراً سالم و خوب است ، اما به سبب خوب گرم نشدن يا كثيف بودن سطح كار ، لحيم در حقيقت درست نگرفته است .

علت ايجاد لحيم سرد اكسايش سطح كار و پديد آمدن قشري از اكسيد بين موادي كه بايد لحيمكاري شوند و لحيم است . كه قبل از لحيمكاري مبادرت به تميز كردن آنها نشده است .

v بهتر است موارد ديگر لحيم كاري را خود تجربه كنيد تا موارد لازم در ذهن شما حك شود و از اين تكنيك خرسند شويد .

موفق باشيد .

« لحيم كاري »

پايه

قلع كش مكنده

روغن لحيم :‌

مطالب مشابه :

« لحيم كاري »

آموزش لحيم كاري

ست رومیزی هویه کاری

کار با فلز

آموزش لحیم کاری

لحيم كاری