روشهای نوین تصویر برداری فک وصورت

در ترکیب CMOS نیز از مواد نیمه رسانا با پایه سلیکون استفاده شده است. این رسپتور ها بطور محدود برا ی تصویر برداری داخل دهانی استفاده می شوندو از آنها بیشتر در Video camera و چیپس ها ی کامپیوتری استفاده می گردد.

PSP بر پایه خاصیت فسفور سانس کار می کند. این رسپتور در تصویر برداری داخل دهانی و خارج دهانی استفاده می شود. سایز آن به اندازه آن فیلم ها ی رادیوگرافی معمولی است و قابل استفاده مجدد هستند. اما قبل از آن باید مدتی در مقابل نور قرا رگیرند تا تصاویر قبلی پاک شوند. بعداز اکسپوز شدن به اشعه ، رسپتور به دستگاهی خاص جهت ایجاد تصویر دیجیتالی منتقل می شود.

مزایا و معایب:

از مزایای اصلی تصویر برداری دیجیتال آن است که دوز جذبی بیمار کمتر از رادیو گرافی معمولی است. در مقابل رزولوشن (Resolution) تصاویرتهیه شده با این روش کمتر از رادیو گرافی معمولی می باشد. هزینه ابتدایی راه اندازی این سیستم نسبتاً بالاست. بعلاوه رسپتورهای مورد استفاده بسیار حساس هستند و جایگزین کردن آنها به هزینه بالایی نیاز دارد. این معایب سبب می شود که رادیو گرافی معمولی همچنان در سیستم تصویر برداری مورد استفاده قرار گیرد.

یکی از نقاط ضعف رادیو گرافی ها ی معمولی فک و صورت آن است که تصویر برداری از این ناحیه بدلیل تعداد زیاد استخوانهای صورت ، ارتباط پیچیده آنها با هم و روی هم افتادن تصاویر آنها (Superimposition) کلینسین را در تفسیر ضایعات این ناحیه با مشکل مواجه می کند .برای غلبه بر این مشکل توموگرافی معمولی روی کا رآمد. اساس توموگرافی معمولی بر پایه حرکت فیلم و منبع اشعه حول یک محور فرضی (Fulcrum) قرار داشت . با این روش نقاطی که روی این محور قرار داشتند ، چون همواره موقعیت ثابتی نسبت به فیلم و اشعه داشتند ، روی فیلم تصویر می شدند، در عوض نقاط آناتومیکی که در بالا و پایین محور بودند ، به دلیل اینکه موقعیت شان نسبت به فیلم و منبع اشعه متغیر بود به صورت محو تصویر می شدند. نتیجه توموگرافی ، ایجاد تصویر از یک لایه آناتومیک خاص با ضخامت تعیین شده بود که لایه های بالاو پایین آن به دلیل محو شدگی تصویر نمی شدند.تصاویری که د رابتدا با این روش بدست می آمد کیفیت مطلوبی نداشتند . اما با پیشرفت دستگاههای توموگرافی ، تغییر در نوع حرکات فیلم و منبع اشعه و پیچیده ساختن این حرکات، تصاویر کم کم از وضوح خوبی برخوردار شدند . امروزه از دستگاههای توموگرافی پیشرفته برای تصویر برداری از مناطق آناتومیک که کنتراست بالایی دارند، مثل TMJ و تصویر برداری از محل قرار دادن ایمپلنت استفاده می شود. به این ترتیب تصاویری با کیفیت نسبتاً مطلوب از موقعیت کندیل در گلنوئید فوسا(glenoid fossa) و یا فاصله کرست آلوئول تا کانال عصبی یا سینوس در محلی که قرار است ایمپلنت گذاشته شود بدست خواهد آمد

اسکنو گرافی (scanography) :

دراین تکنیک همانند تصویر برداری پانو رامیک ، از پرتوهای باریک باد بزنی شکل و collimate شده برای اسکن ناحیه مورد نظر استفاده می شود . به این ترتیب تصاویر ، قسمت به قسمت بر روی یک فیلم متحرک تصویر می شود. مزیت اصلی اسکنوگرافی به رادیو گرافی های معمولی کنتراست بالای تصویر مربوط به آن است. چون اشعه پراکنده به دلیل کلیماسیون اشعه حذف می گردد.

سی تی اسکن :

در سال 1972 آقای هانسفیلد (Hounsfield) این تکنیک را معرفی نمود. در ساده ترین نوع اسکنر های CT ، پرتو اشعه X بادبزنی (fan shape) و Climate شده بعد از خروج از بیمار به یک سری دریافت کننده (detector) می رسد . بسته به طراحی اسکنر هم تیوب و هم دتکتور ممکن است همزمان دور مریض بچرخند و یا اینکه دتکتورها یک حلقه ثابت را حول مریض تشکیل داده و تنها تیوب بطور دایره ای در داخل این حلقه بچرخد.(شکل 2) پرتو اشعه X رسیده به دتکتور توسط کریستال موجود در آن جذب شده و اطلاعات به دست آمده به صورت یک سیگنال آنالوگ به کامپیوتر منتقل و دیجیتالی می شود ، توسط یک الگوریتم ریاضی آنالیزشده و اطلاعات مربوط به تصویر تو مو گرافیک ایجاد می گردد. دستگاههای سی تی اسکن اولیه زمان تصویر برداری طولانی ای داشتند . در اسکنر های امروزی تصویر به روش اسپیرال (Spiral) تهیه می شود. یعنی همچنان که Gantry (قسمتی که شامل تیوپ و دتکتور است) می چرخد ، تخت بیمارنیز به طور مداوم در حرکت است. به این ترتیب زمان تصویر برداری کاهش یافته ، دوز جذبی بیمار به میزان قابل توجهی کمتر می شود.بعلاوه امکان باز سازی تصاویر در پلان های مختلف وجود دارد.

مزایا:

یکی از ویژگیهای مهم تصاویر سی تی اسکن آن است که د راین تکنیک بافتهایی که دانسیته فیزیکی آنهاتفاوت بسیار جزئی (کمتر از 1 درصد) با یکدیگر دارند، تصویر می شوند.در حالیکه در رادیو گرافی معمولی این اختلاف نشان داده نمی شود و این به دلیل کنتراست رزولوشن بالای این تکنیک می باشد. اخیراً تصاویر سی تی اسکن را می توان با استفاده از نرم افزارهای پیشرفته به شکل سه بعدی باز سازی نمود. در نتیجه تصاویر از زوایای مختلف قابل رویت می باشند. حتی می توان سطوح خارجی تصویر را برداشت تا مناطق عمقی تر قابل بررسی باشند.

تکنولوژی سی تی اسکن به طور مداوم در حال پیشرفت است.در دستگاههای جدید EBCT که با استفاده از پرتوهای الکترونی کار می کنند ، امکان تصویر برداری بسیار سریع از قلب فراهم آمده است .به طوریکه می توان زمانی به کوچکی 50 میلی ثانیه را ثبت نمود . یعنی تصاویر قلب و ریه بدون آنکه آرتیفکت ناشی از حرکت آنها ثبت شود ، با کیفیت مطلوب به دست می آید.

در سالهای اخیر جدید ترین تکنولوژی در زمینه سی تی اسکن بانام CBCT برای تصویر برداری دهان ، فک و صورت بسیارکارآمد تر و اقتصادی تر از روشهای معمولی سی تی اسکن وارد بازار شده است. دراین روش به جای پرتو اشعه X بادبزنی از پرتو اشعه X با خروجی دایره ای یا مستطیلی شکل استفاده می شود.مزیت این روش رزولوشن بالاتر و دوز پایین تر آن نسبت به سی تی اسکن معمولی است . با این روش امکان تصویر برداری از یک دندان و بافت های نگهدارنده آن با رزولوشن عالی و نیز کل ماگزیلا و مندیبل ، استخوانهای صورت ، ساختمان داخلی گوش ، مفصل TMJ و قاعده جمجمه در مقاطع آگزیال ، کرونال و ساژیتال به صورت سه بعدی فراهم می گردد

MRI(Magnetic Resonance Imaging):

در این تکنیک برخلاف روشهای دیگر به جای پرتو یونیزان ، از امواج رادیو فرکانس طیف الکترو مغناطیس استفاده می شود. برای تولید یک تصویر MRI بیمار در یک مگنت(Magnet) بزرگ قرار داده می شود که میدان مغناطیس خارجی نسبتاً قوی را القا می کند.این میدان سبب می شود تا هسته بسیاری از اتمهای بدن از جمله هیدروژن با این میدان در یک راستا قرا گیرند. بعد ازاستفاده از پالس رادیو فرکانس از بدن انرژی آزاد می شود که شناسایی شده وبرای ساختن تصاویر در کامپیوتر ازآن استفاده می شود. حساسیت بالای این روش به تفاوت های جزئی دردانسیته بافتهای مختلف و عدم وجود اکسپوژر به اشعه، از دلایلی هستند که MRI را جایگزین سی تی اسکن برای تصویربرداری از بافت نرم کرده است. اما سی تی اسکن همچنان برای تصویر برداری از بافتهای استخوانی بهترین روش محسوب می شود.

جهت بررسی بافتهای مختلف توسط MRI بطور معمول از تصاویر weightedT2 و T1 استفاده می شود.تصاویر T1 معمولاً برای توصیف آناتومی بخشهای مختلف بکار می روند .تصاویر T2 زمانی استفاده می شوند که در جستجوی تغییرات التهابی یاپاتولوژیک هستیم .در موارد خاص از تصاویر fat suppretion mode,proton density و... نیز استفاده می شود. استفاده از MRI برای تمام بیمارانی که اشیا فلزی ایمپلنت شده در بدن خود دارند ، یا از دستگاههایی استفاده می کنند که دارای فلزات فرو مغناطیس هستند (pacemaker قلبی یا کلیپس ها ی مغزی ) به دلیل پتانسیل ایجاد خطر در مجاورت مگنت تصویر برداری ، ممنوع می باشد.

همچنین MRI در تصویر برداری فک و صورت در موارد مشکوک به internal derangment دیسک مفصل گیجگاهی – فکی و ارزیابی درمان آن بعد از عمل جراحی ؛ شناسایی و لوکالیزاسیون ضایعات بافت نرم این ناحیه و تصویر برداری از پارانشیم غدد بزاقی کاربرد دارد.(شکل 5)

سینتی گرافی(sintigraphy):

تصویر برداری با رادیو نوکلئید یک روش تصویر برداری فانکشنال است که به وسیله آن می توان تغییرات فیزیولوژیک را در بافت مورد نظر مشاهده نمود. دراین روش از ایزو توپ های عناصری مثل ید 131، گالیوم 67، سلنیوم74 و یا تکنسیم 99 که ساتع کننده پرتوهای گاما هستند ، استفاده می شود. معمول ترین رادیو ایزوتوپ مورد استفاده تکنسیم 99 (99TC) می باشد که به صورت داخل وریدی به بدن بیمار تزریق می شود . این ماده همانند ید در بدن پخش می شود و چون پرتو گاما ساتع می کند ، می توان با استفاده از اسکنر ها یا دوربین ها ی گیرنده این پرتو ، آنها را ثبت و شناسایی نمود. در این دوربین ها(gamma camera) کریستالهایی بکار رفته که به دنبال جذب پرتو های گاما در آنها پدیده فلورسانس اتفاق می افتد . نور حاصل از این پدیده تقویت دیجیتالی شده و با استفاده از برنامه کامپیوتری برای تولید تصویر بکار گرفته می شود. یک تکنیک خاص مربوط به این روش SPECT است که تصاویری در چندین پلان مختلف ایجاد می کند. در تکنیک جدید دیگر به نام از رادیو ایزوتوپ عناصری چون فلوئور 18 ، اکسیژن 15 ، نیتروژن 13 و کربن 11 برای تصویر برداری استفاده می شود. تمامی این رادیو نوکلئوتیدها ا زخود پوزیترون ساتع می کنند. این پوزیترون با یک الکترون آزاد تداخل کرده و دو فوتون گامای پر انرژی تولید می کند که توسط دستگاه شناسایی می شوند.

سینتی گرافی در تصویر برداری فانکشنال غدد بزاقی ، جهت بررسی بیماریهای التهابی ، انسدادی ، اتوایمیون ، سیالو زیس(Sialosis) و تومورهای این ناحیه (به ویژه تومور وارتین و انکوساتیوما) ، بیماریهای التهابی فک و صورت و ارزیابی فعالیت رشدی کندیل ها استفاده می گردد

سونوگرافی:

در این روش از امواج صوتی با فرکانس بسیار بالا (MHZ 20-10) جهت تصویر برداری از بافتها استفاده می شود . پروب سونوگرافی و ترانس دیوسر (transduser) داخل آن ، پالس الکتریکی را به امواج صوتی با فرکانس بسیار بالا تبدیل می کند. این امواج از بین بافتهای مختلف عبور کرده و هر بافت که بر اساس امپدانس صوتی خاص خود به یک میزان آنها را عبور داده و یا منعکس می کند. سپس امواج منعکس شده به سمت پروب بازگشته و سیگنال الکتریکی تولید می کند که در ایجاد تصویر شرکت می کند.به این ترتیب هر بافت بر اساس الگوی اکوی داخلی خاص خود تصویر می شود. سونو گرافی در تصویر برداری از ضایعات دهان ،غدد بزاقی ، تشخیص شکستگی های قوس گونه ، اربیت و مشاهده موقعیت دیسک در مفصل گیجگاهی – فکی بکار می رود.

Sources:

1) White SC ,Pharoah MJ.oral radiology principles and interpretation,2004,Mosby.

2) Del Balso AM.Maxillofacial imaging ,Philadelphia , 1990 , WB Saunders.

3) Bushong SC,Radiologic science for technologists.houston,texas,2007 ,Mosby.

روشهای نوین تصویر برداری فک وصورت

مطالب مشابه :

دستگاه رادیوگرافی دندان

تشخيص و درمان ليکن‌پلان

روشهای نوین تصویر برداری فک وصورت

روز 13 را با ما باشید <<<<کرمانشاه>>>>

یه معما!!!!!!

تکنیک سی تی اسکن مغز

کاربرد های رادیولوژی در دندان پزشکی

تکنیک سی تی اسکن سینوس پارانازال