معرفی چندبنای تاریخی

تاریخچه خانه بروجردی ها
زمانی که مرحوم حاج سیدحسن نطنزی(مشهوربه بروجردی)تاجرمعروف فرش کاشان دخترهمکارش مرحوم حاج سیدجعفرنطنزی رابرای پسرخودسیدمهدی خواستگاری کرد،خانواده دختر(که درخانه فعلی طباطبایی های کاشان زندگی می کردند) ساخت خانه ای درشان وموقعیت اجتماعی شان رابرای محل زندگی دخترشان شرط این ازدواج قراردادند.
خانواده بروجردی ازمعروف ترین معمارشهر(استادعلی مریم کاشانی)درخواست کردند که خانه موردنظررابسازد.استاد بعدازبه پایان رساندن سفت کاری خانه برای انجام نازک کاری وتزیینات ازبرجسته ترین هنرمندان نگارگرشهردعوت به عمل آورد.واین هنرمندان داستان هاوروایات عاشقانه خمسه نظامی وهفت پیکرجامی رادرجای جای طاق هاورواق ها به تصویرکشیدند.ساخت این خانه حدود18سال توسط25نفرمعماروهنرمندبه طول انجامید.ودرزمان حکومت ناصرالدین شاه 1280-1292ساخته شد.واکنون حدود 130 سال از عمر این خانه سپری شده.

روش کاراستادعلی مریم کاشانی:شیوه کاراین استاداین گونه بوده که ابتداماکت ساختمان موردنظررامی ساخته وپس ازتاییدطرح توسط کارفرمانسبت به ساخت آن اقدام می کرده.تیمچه امین الدوله وخانه طباطبایی از آثاراوست.وی این خانه را باالهام ازشیوه معماری اصیل ایرانی ساخته است.
شرح مواردی درباره ی خانه های مناطق گرم:
درون گرایی:ملاحظات دینی واجتماعی ورعایت عدم دید مسقیم ازبیرون به درون باساخت دالان یادهلیز رعایت شده است.
دلیل ساخت طاق گنبدی:یکی از دلایل ساخت وجودموریانه فراوان است.
نمای خانه های گرمسیری:سیم گل وکاهگل به رنگ روشن،وجودسایبان وسرتاس وکنسول درنماها
پنجره ها: کوچک وچوبی باحفاظ مشبک آجری
بادگیر: ایجادکوران غیرمستقیم
حیاط بزرگ باحوض وسیع وکاشت درخت به ویزه اناربرای مرطوب شدن هواوپایین آوردن دما
اختلاف سطح حیاط:حفاظی دربرابربادهای شدیدوگرم
هشتی:درونگرایی ومانع کوران بادهای شدیدوگردبادهاازسمت کوچه به داخل حیاط

شرح پلان خانه بروجردی هامعماری داخلی وعملکردفضاها)
*مساحت 1700مترمربع-زیربنا1000مترمربع-
*دوطبقه ودربعضی قسمتها مثل قسمت جنوبی که باسرداب دارای 3طبقه است.
*دارای یک حیاط با ابعاد20در30-
*دارای 3ورودی درشمال(ورودی اصلی)،غرب(مخصوص مراسم مذهبی وغیره) وجنوب(برای خواص)-ایوان های سرپوشیده دراطراف حیاط.
*جلوخان درفضای هشتی که دارای 6عددسکو برای انتظارمراجعین می باشد.این سکوها پاخوری نام دارد.

تقسیمات خانه بروجردی ها: بیرونی-اندرونی
بخش بیرونی شامل:بخش شمالی-بخش جنوبی(تابستانی)-بادگیرها
بخش اندرونی شامل:بخش شمالی_بخش جنوبی
بخش بیرونی:
1.هشتی
2.راهرو و دهلیز
3.حیاط مرکزی مستطیل شکل20×30
4.بخش اصلی وتابستانی بنا(بخش اعظم تزیینات دراین قسمت است)
5.سرداب درزیرزمین(دمادراین سرداب درتابستان حدود20درجه کمترازطبقاط بالایی ست.سرداب با یک سیتم کانال کشی افقی وعمودی به 2بادگیرارتباط دارد.نمای سرداب از گچ وآجراست.
6.آشپزخانه وانبارها:دربخش شمالی قراردارند.
7.بادگیرها:دردوبخش شمالی وجنوبی قسمت بیرونی می باشد

انواع بادگیر: (یک سویه-چهارسویه-چندوجهی-مدور-)
بادگیرهای این خانه هشت ضلعی هستند.

بخش اندرونی:
1.دارای 9اتاق
2.دارای حیاط خلوت واتاق پنج دری ساده،صندوق خانه،اتاق نشیمن ویک سرداب بزرگ دربخش جنوبی آن
3.دربخش شمالی شامل حیاط مرکزی-تالارپذیرایی ست.

تامین نوردرخانه بروجردی ها:
نورهشتی:تعبیه روزنه ای درسقف
نورزیرزمین:دربخشی از دیوارها وزیرایوانهایاطاقچه ها،پنجره های مشبکی وجودداردکه نقش عبورجریان هواراایفا کرده وفضای راهروی زیرزمین را نیزروشن می کند.
نورآشپزخانه:آشپزخانه وانبارهای خانه درگوشه هاوقسمت هاییازخانه است که نیازبه نوروتهویه درآن جاهااندک است.
نورتالاراصلی:نوربه وسیله نورگیرفوقانی درسقف تامین می شود.

مصالح مورد استفاده درخانه بروجردی ها:
آجر-کاشی-سیم گل-گچ ورنگ درتزیینات
*آجر:کف فرش حیاط-اتاق ها-راهروها-
*کاهگل وسیم گل:پوشش دیوارهای بیرونی
*گچ: پوشش داخلی بعضی اتاقها
*رنگ روغن:پوشش تالاراصلی
همچنین این بنادارای تزیینات اندک کاشی،آجرچینی ساده،گچبری های زیباونفیس ونقاشی ورنگ آمیزی دربخش بیرونی وتزیینات آینه کاری دربخش اندرونی می باشد.

گرمي سوزنده آفتاب کاشان وقتي که از خيابان فاضل نراقي به خيابان علوي قدم مي گذاري نم نمک صورتت را مي سوزاند. در گوشه و کنار اين خيابان بناها و خانه هاي تاريخي متعددي از پس يکديگر قرار دارند. در ميانه خيابان پس از عبور از کنار خانه تاريخي عامري ها - آنجا که ديوارهاي آن تا وسط خيابان پيش آمده و حريم خود را از خيابان چند ده ساله بازپس گرفته است - وارد کوچه اي مي شوي و چند قدم جلوتر، در ميانه آن مقابل دري مي ايستي که بر بالاي آن بر کاشي هاي مزين به گل هاي اسليمي، نوشته: اداره ميراث فرهنگي کاشان. اينجا خانه تاريخي بروجردي ها است.
آنگاه که از در ورودي به سوي حياط سرازير مي شوي، پله ها و دالاني نسبتا بلند و پيچ دار را پشت سر مي گذاري، فضاي زيبا و رويايي حياط خانه چشمت را نوازش مي دهد و آنگاه که به اندروني و بيروني خانه سرک مي کشي از اين همه زيبايي و جلال در شگفت مي ماني!
اينجاست که ناخودآگاه بر استاد معمار اين خانه آفرين مي گويي که چگونه اين چنين زيبا و موزون خشت و گل و گچ و آجر را در کنار هم به خانه اي چنين مجلل و باشکوه تبديل کرده است!
خانه اي که اينک پس از حدود 150 سال استوار و پابرجاست و زيبايي هاي خود را آن چنان حفظ کرده که در گذر زمان چيزي از ابهت و چشم نوازي اش کاسته نشده!
خانه تاريخي بروجردي ها که در محله قديمي سلطان اميراحمد کاشان قرار دارد، نمونه يکي از خانه هاي مسکوني دوره قاجار است که در سال 1280 هجري قمري توسط يکي از بازرگانان معروف کاشان، حاج سيدحسين نطنزي ساخته شده و برخي از تزئينات بدنه داخلي هشتي ورودي آن در سال 1295 هجري قمري به انجام رسيده است
خانه بروجردي ها متناسب با خصوصيات اقليمي و شرايط آب و هوايي منطقه کويري کاشان طراحي و ساخته شده، به گونه اي که در گرماي شديد تابستان هواي خنک و بسيار مطبوعي از طريق بادگيرهاي واقع در بالاي پشت بام به صورت طبيعي و دائمي به زيرزمين ها سرازير شده و در آنها جريان مي يابد. خانه بروجردي ها به طور کلي شامل دو بخش بيروني و اندروني است که سر در اصلي و هشتي ورودي بين اين دو بخش مشترک است.
علاوه بر اين هر يک از اين دو بخش درهاي جداگانه اي نيز دارند که به وسيله آنها مستقيما به کوچه دسترسي پيدا مي کنند.
اما قسمت بيروني خانه، در حقيقت همان عمارت و حياطي است که در حال حاضر مورد بازديد علاقه مندان قرار مي گيرد و مشتمل است بر: راهروي ورودي، حياط مرکزي، تالار سرپوشيده و نورگير فوقاني آن،
نقاشي هاي خانه بروجردي ها زير نظر دو هنرمند بزرگ و نامدار نقاشي ايران دوران قاجار "مرحوم ميرزا ابوالحسن غفاري کاشان" (بنيانگذار اولين مدرسه نقاشي در ايران) و برادرزاده اش "مرحوم ميرزا محمدخان غفاري کاشاني" ملقب به "کمال الملک" ترسيم و طرح هاي گچبري خانه نيز با نظارت اين دو استاد به انجام رسيده است.
به طور کلي خانه بروجردي ها از نظر طرح و معماري، قدمت، تزئينات و نقاشي گچبري در زمره نفيس ترين آثار تاريخي کشور قرار دارد که بخش بيروني آن در سال 1353 توسط دولت خريداري و با شماره 1082 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
تاکنون مرمت بخش هاي مختلف و نيز استحکام بخشي قسمت هاي عمده خانه و تثبيت نقاشي ها به وسيله کارشناسان و استادکاران اداره ميراث فرهنگي کاشان انجام و برخي الحاقات و تغييرات غيراصولي انجام گرفته است. - موقعيت فعلي اثر:
شهرستان كاشان، بخش نياسر، شهر نياسر، خيابان شهيد منتظري، خيابان شهيد نامجو
ملک مذکور در باغي مشهور به باغ قاضي و در مجاورت محور طبيعي بيشه قرار گرفته است. محور بيشه جزئي از محله چاله‌قاب نياسر است که خود داراي آثار ارزشمند زيادي همچون خانه بروجردي‌ها، برج چاله‌قاب، گذر تاريخي چاله‌قاب و خانه بخشي تقي (خانه توكلي) است.
2- مشخصات پلاک ثبتي اثر:
مالکيت باغ متعلق به خانواده بروجردي است که پس از تفکيک نسبت به فروش برخي از قطعات آن اقدام نموده‌اند. از مشخصات ثبتي اثر اطلاعاتي در دسترس نمي‌باشد.
3- تاريخچه و وجه تسميه اثر:
باغ قاضي توسط حاج سيد شکرال‍... بروجردي فرزند حاج سيد حسن نطنزي (معروف به بروجردي، مالک خانه معروف بروجردي‌هاي کاشان) خريداري شده و در سال 1321 ه‍. ش، طي 9 ماه توسط استاد حسين مهندس - از معماران بنام شهر کاشان - محوطه سازي شده و احداث گرديد. بدين جهت به خانه بروجردي‌ها معروف است.
پس از فوت مرحوم شکر ال‍... بروجردي باغ و عمارت مذکور (باغ قاضي) توسط ورثه مرحوم بروجردي تفکيک گرديد و در حال حاضر در معرض فروش است.
4- سوابق پژوهشي اثر، شناسايي، بررسي، گمانه زني، حفاري
هيچگونه پژوهشي در مورد اين بنا صورت نپذيرفته است.
5- نوع و توضيحات مالکيت اثر:
مالكيت خصوصي
6- مشخصات اثر- تپه:
7- مشخصات اثر- بنا:
ساختمان به ابعاد 17.30 × 14.90 متر بنا گرديده است. جنس مصالح عبارت از خشت و گل و پايه بنا از سنگ لاشه محلي و ساروج است. بنا داراي 7 اتاق در طبقه همكف، ايواني در جلوخان و دو اتاق در طبقه زيرين است. درهاي ورودي اتاق‌هاي زيرزمين رو به بيرون بازشده و طبقه اصلي با يک متر ارتفاع از سطح زمين ساخته شده تا از رطوبت محل در امان باشد. بازشو‌هاي ساختمان چوبي بوده و اندود داخلي بنا به‌جز يک اتاق، بقيه از جنس گچ مي‌باشد. سقف‌هاي عمارت داراي سيستم تاق-تويزه و تاق-چشمه گنبدي بوده و از جنس خشت بنا گرديده است. نوع پوشش بام متناسب با محيط از غوره گل، کاه‌گل و لايه‌اي از برگ گياهان ساخته شده است. نماي عمارت ترکيبي از آجر، گچ و شمشه‌هاي گچي است که در قسمت فوقاني نما به شکل زيبايي خودنمايي مي‌کند.
حياط به ابعاد 75×105 متر و داراي دو حوض بزرگ است که آب چشمه اسکندريه پس از گذر از باغ تالار، آبشار نياسر، با رسيدن به اين منطقه وارد حوض اول گرديده و پس از گذر از زير ساختمان وارد حوض دوم در قسمت جلويي ساختمان مي‌شده است.

8- ويژگي اثر:
عمارت در جهت شمال شرق-جنوب غرب داراي تقارن مي‌باشد. تزئينات داخلي بنا عمدتا از گچ است و نماي خارجي آن از آجر، گچ و شمشه‌هاي گچي است. سقف جلوخان ايوان با قوس‌هاي گوناگون تزئين شده است.
باغ مزبور داراي درختان کهنسال بوده و در حال حاضر هم انبوهي از درختان سرو، کاج، بادام، پسته، انار و انجير در آن موجود است. معابر داخلي باغ با آجر، کف‌سازي گرديده است.
9- نوع بهره برداري اثر:
اين بنا در گذشته مسكوني بوده و در حال حاضر خالي از سكنه است. در صورت مرمت، مكاني مناسب جهت ارائه خدمات به گردشگران و يا استقرار فعاليتهاي فرهنگي مي‌باشد. در طرح توسعه كالبدي-گردشگري شهر نياسر نيز داراي كاربري فرهنگي و گردشگري است.
10- اقدامات انجام شده در مورد حريم اثر (حريم پيشنهادي):
اين اثر تاکنون تعيين حريم نگرديده است.
11- توضيح دخل و تصرفات انجام شده و مشهود در اثر:
در اثر تفکيک باغ، قطعات همجوار با محور بيشه به فروش رسيده و 5 واحد مسکوني در اين قسمت تا فاصله يک متري عمارت ساخته شده است. همچنين در قسمت پشتي باغ نيز، بنايي مهم ساخته شده که جزئي از باغ قاضي بوده است.
12- توضيح تعميرات گذشته در اثر:
تا كنون هيچ‌گونه تعميراتي در بنا صورت نپذيرفته است.
13- توضيحات ضروري و اختصاصي اثر:

از آن رو که توسط فرزند مرحوم بروجردي (مالك خانه بروجردي‌هاي كاشان) ساخته شده، جزئي از تاريخ اجتماعي منطقه کاشان است.
اين بنا ييلاقي است و به محلي براي تفرج خانواده بروجردي اختصاص داشته است. با توجه به زمان و گونه ساخت در منطقه کاشان کم ‌نظير است. در شهر نياسر اين بنا تنها با عمارت کوشک باغ تالار قابل قياس مي‌باشد.
به لحاظ ويژگي‌هاي معماري و محيطي عمارت و باغ داراي ارزش است.
در صورت تاخير در ثبت، به دليل تصميم خانواده بروجردي به فروش قطعات تفکيک شده، در معرض تهديدي جدي است.
بنا در جوار خانه با ارزشي معروف به خانه بخشي تقي است كه آن‌هم قابليت ثبت را دارد و اين دو بنا به همراه باقيمانده‌هاي آسياب‌هاي قديمي تشكيل يك مجموعه با ارزش را مي‌دهند.
در مجاورت محور طبيعي-گردشگري بيشه و در کنار چند آسياب قديمي مخروبه قرار گرفته و در صورت ثبت و مرمت، مکاني مناسب جهت ارائه خدمت به گردشگران و يا فعاليت‌هاي فرهنگي بوده و در تمرکز زدايي از منطقه تالار و آبشار نياسر و كاهش فشار وارده جمعيتي بر آن موثر است.
14- شرح وضعيت موجود خطرپذيري و دلايل آسيب هاي وارده:
متاسفانه تمام سقف‌هاي عمارت طي چندين سال گذشته فرو ريخته و تنها نما و ديوارهاي داخلي سالم است. همچنين بر اثر عبور آب از منازل تازه‌ساز همجوار عمارت ( تغییر مسیر ) ، باغ و عمارت کوشک طراوت گذشته را از دست داده است. سازه ديوارهاي عمارت کوشک به‌جز چند محل نياز به مرمتي خاص ندارد.
تجزيه و تحليل نماي اصلي:
-معرفي قسمت اصلي خانه با ارتفاع بيشتر نسبت به کل ساختمان
-معرفي ورودي ها با ايجاد تو رفتگي و پله
-نحوه قرارگيري باغچه ها وحوض به حس دعوت کنندگي خانه کمک مي کند
-کلا شکل هندسي کار حس دعوت کنندگي را القا مي کند
-تقارن و تکرار در پنجره ها با قوس هاي کار باعث ايجاد حس معنويت کار شده است.
-ايجاد فصاي تاريک و روشن
-استفاده از حوض باعث ايجاد آينه
-آب نماد پاکي باعث ايجاد حس زيبايي و آرامش
-طرح هاي مشبک کار دقت و نظم در معماري
-پيوستگي نما با تقارن و قوس و رنگ يکسان
-استفاده از رنگ هاي طبيعي
-تعادل و تقارن در کار کاملا مشخص است
-استفاده از پنجره هاي متعدد باعث ايجاد حس سبکي در خانه شده است خانه بروجرديها ، مجموعه ساختمانی زیبا و باشکوه در جنوب شرقیِ شهر کاشان است. خانه بروجردي از مشهورترين خانه‌هاي تاريخي اين شهر است. می گویند چون صاحب خانه مال التجاره از بروجرد وارد می کرده، لذا بهبروجردی مشهور شده و خانه او هم به خانه بروجردی موسوم گردیده است. این بنا در اواخر سلطنت پهلوی بر اثر بی توجهّیِ ساکنان آن رو به انهدام می رفت ، اما پس از ثبت در فهرست آثار تاریخی تعمیر و بازسازی شد و اینک کاربرد فرهنگی ـ اداری دارد.
معمار اين خانه يكي از نوابغ معماري كاشان و از طراحان معروف ساختمان به نام استادعلي مريم بوده‌است كه در ايجاد دو بناي تاريخي ديگر كاشان، يكي خانه تاريخيطباطبايي (در نزديكي خانه بروجردي) و ديگري تيمچه امين‌الدوله (واقع در بازار) نقشداشته‌است.
خانة بروجردیها در زمینی به مساحت تقریبی 700 ، 1 مترمربع ساخته شده ومساحت اين بنا حدود 3000 مترمربع و شامل دو حياط اندروني و بيروني و مشتمل است بر دو ورودی اصلی و فرعی ، هشتی ، راهرو، حیاط ، تابستان نشین ، زمستان نشین ، آشپزخانه ، حیاطهای سرپوشیده در اطراف ، و زیرزمینی وسیع .
این بنا از نظر خصوصیات محلّی و عناصر معماری و تزیینات داخلی از اهمیّت فوق العاده ای برخوردار است نقاشي‌هاي اين بنا در شيوه‌هاي متنوع و با رنگ و روغن و آبرنگ و زير نظر هنرمند نامدار، مرحوم ميرزامحمد خان غفاري ملقب به كمال‌الملك طراحي و اجرا شده است. در بام تالار نيز نورگيرها و بادگيرهاي بسيار جالب خودنمايي مي‌كند كه از نظر طرح و اجرا در زمره آثار بديع معماري سنتي ايران است. قدمت خانه بروجردي ها به طوري كه در كتيبه چهار طرف تالار آن آمده به سال 1292 ه.ق باز مي گردد اين خانه را حاج سيد جعفر نطنزي كه از بروجرد مال التجاره وارد مي كرده ساخته است .
بنابر اظهارات موثق ساخت اين مجموعه در حدود 18 سال يعني از سال 1292 تا سال 1310 ه.ق به درازا كشيده در آن بيش از 150 بنا و هنرمند گچ كار و آينه كار و ديگر هنرمندان بكار گرفته شده اند .
بناي مذكور در اصل به صورت اندروني و بيروني بوده و اين بخش از بنا كه شرح آن خواهد آمد قسمت بيروني خانه است . اين قسمت از سال 1353ه.ش به تملك سازمان ميراث فرهنگي درآمده و در فهرست آثار تاريخي كشور ثبت شده است . بخش اندروني كه در شمال شرقي و شرق بنا واقع است هنوز تحت مالكيت خصوصي مي باشد بنا حياطي كشيده دارد كه در دو سر آن دو مجموعه فضائي مهم قرار گرفته اند و ورودی اصلی در شمال ساختمان واقع شده و، بویژه به سبب نحوة اتصالی که میان خانه و کوچه پدید آورده ، به شکوه ساختمان افزوده است . دیوارهای آن تا ارتفاع معینی تنها با گچ پوشیده شده و ساده است ، اما سقف آن تزییناتی برجسته دارد. در دیوارهای ورودی سکّه هایی تعبیه شده که با مقرنس کاری گچی به طاق نمای اصلی سقف متصل می شود. ورودی از طریق در چوبیِ بزرگی با کنده کاریها و گُلْ میخهای متعدد و دو کوبه که بر پاشنة سنگی می چرخد، به هشتی راه می یابد. هشتی پس از ورودی اصلی است و گنبدی آراسته به کاربندیهای بسیار زیبا دارد که در مرکز آن نورگیری تعبیه شده و از طریق دری مشابه درِ اصلی ، که روبروی آن قرار گرفته ، به حیاط راه می یابد. بیش از نیمی از مساحت زمین به حیاط اختصاص دارد. معبر ورودی حیاط دالانی است غلام نشین ، با تزییناتی چندضلعی و هلالی ، و راهروی پیچ دار با سقفی که در آن نورگیرهایی تعبیه شده است . در وسط محور طولی حیاط حوض بزرگی با سنگ سیاه تراش خورده و پاشوهایی در اطراف قرار دارد که آب آن از قنات نصرآباد تأمین می شده است . در جانب چپ و راست حوض نیز چهار باغچه به چشم می خورد.
تابستان نشین ، که مهمترین و اصلیترین بخش خانة بروجردیهاست ، مقابل ورودی اصلی و پشت به قبله واقع شده است ، و قوس بزرگِ نمای آن که در تمام خانه های اعیانی قدیمی کاشان دیده می شود، احتمالاً تقلیدی است از طرح مثلّث در نمای معماری اروپایی که تحت تأثیر معماری ایرانی به صورت منحنی در آمده است . در داخل محدودة قوس ، گچبریهای برجسته ، متأثر از تزیینات روسی مانند سماور و قوری ، به چشم می خورد.

تابستان نشین شامل دو اتاق ، تالار اصلی ، دو سرپوشیدة فرعی ، یک سرپوشیدة اصلی ، دو گوشواره ، یک شاه نشین و تالار طَنَبی است . در مرکز آن ، گنبدی با نورگیرهای زیبا و تزیینات مقرنس کاری قرار دارد. ایوان اصلی در محور تقارن تابستان نشین ، پس از حیاط عامل دوم در تقسیم فضا و برای استفادة ساکنان در فصل گرما است . در دو جانب ایوان و تالار طنبی راهروهای ورودی و اتاقهای نشیمن قرار گرفته اند که چشمگیرترین آثار تزیینی در همین قسمت به کار رفته است .

زمستان نشین ، در شمال مجاور راهرو ورودی و مشتمل بر یک اتاق ، یک شاه نشینِ پنج در با گچبریهای زیبا و ایوانی وسیع و آفتابگیر است . در قسمت شرق مشتمل بر سه اتاقِ سه در در حدّفاصل زمستان نشین و تابستان نشین است که از راهروهایی مشترک به یکدیگر راه می یابند. سقف اتاقها مسطح و فاقد تزیینات است . قسمت غربیِ زمستان نشین نیز با دو اتاق کوچک به همراه فضایی سرپوشیده ، قسمت شمالی و جنوبی بنا را به هم می پیوندد. آشپزخانة وسیع با طاقچه ها و صندوقخانه و انباری در شمال و سمت راست مجموعه واقع است و از راهروی باریک بدان راه می یابند. از زیرزمین که در زیرِ سه بخش شمالی و جنوبی و غربی قرار دارد، بیشتر به عنوان سرداب و انبار و فضای خدماتی استفاده می شده است .

سازندگان این بنا در تزیین سقفها و دیوارها با استفاده از ترکیب خاک رس نرم و کاه الک کرده و کاهگل اُخری ‘ دقت و ظرافت بسیاری به خرج داده اند. در دیوار شاه نشین ، تصاویری از شاهان قاجار، به شیوه ای متأثر از نقاشی اروپایی ، ترسیم شده است . روی بعضی دیوارها مناظری با رنگ آبی کشیده اند که هیچکدام اصالت ایرانی ندارند، لباس اشخاص کاملاً اروپایی است . با این حال ، قدرت و نفوذ معماری ایرانی ، بویژه در قسمت جنوبی بنا، تزیینات قسمتهای دیگر را تحت الشعاع قرار داده است .

جبهه جنوبي حياط مهمترين بخش خانه و مشتمل بر يك تالار بزرگ, پر عظمت و مرتفع به شكل هشت ونيم هشت با اتاق ها و فضاهائي است كه در دو طبقه و دور تا دور تالار قرار گرفته اند . در جلوي تالار فضائي وجود دارد كه رابط بين تالار و ايوان بزرگ مشرف به حياط است . در دو سوي اين قسمت رابط دو فضاي سرپوشيده وسيع ديگر قرار دارند كه خود واسط اتصال اتاق هاي كناري مجموعه با يكديگر شده اند . اغلب فضاهاي اصلي اين بخش از خانه داراي تزئينات مفصلي هستند به خصوص تالار اصلي كه سقفي گنبدي و يزدي بندي شده دارد و نورگيرهايي در لابلاي واحدهاي آن تعبيه شده كه سقف را به صورت در متلا لئي در آورده اند . حجم بيروني اين نورگيرها به همراه نورگير اصلي وسط شكل ويژه اي به گنبد بخشيده اند . ديوارهاي شاه نشين تالار نقاشي هايي از پادشاهان قاجار بر خود دارند كه تاثير سبك اروپايي در آنها كاملا مشهود است . كليه جداره هاي تالار نيز داراي تزئينات گچ بري رنگي مي باشند. ايوان جلوي اين بخش با نمائي شاخص و بلند در جلوي حجم پر هيبت سقف تالار خود نمائي مي كند.

مجموعه اين عناصر با دو بادگير واقع در دو سوي اين جبهه اهميت اين بخش را به مخاطب تازه وارد گوشزد مي نمايد و حوض طويل و كشيده ميان حياط و باغچه هاي دو سوي آن نيز به شكوه اين منظره مي افزايند. سرداب بزرگ خانه در زير اين بخش واقع شده و ورودي آن بر محور حياط و در زير ايوان اصلي واقع است
در قسمت جنوبی بنا تالار سرپوشیده ای به چشم می خورد که بر پیشانی آنمی توان هنرنمایی استادکار ایرانی را نظاره گر بود.تالار سرپوشیده که محل برگزاریاعیاد ومراسم سوگواری بوده است شامل یک ایوان که دارای سقف بلندی است درجلو ویکقسمت شاه نشین درانتهای تالار که از قسمتهای دیگر مرتفع تر بوده ودارای تزئیناتخاصی است.سقف تالار با طرح بسیار زیبایی گچ بری ومقرنس کاری ورنگ آمیزی گردیدهاست.سقفها و بدنه داخلی سرپوشیده و تالارهای جانبی آن با نقوش گل و مرغ وشکارگاه وحیوانات گچ بری و یا نقاشی شده است.نقاشیهای این بنا در شیوه های متنوع و با رنگ وروغن وآبرنگ و زیر نظر هنرمند نامدار نقاشی ایران، کمال الملک ترسیم گردیدهاست.
با توجه به گچ بریهای قسمتهای مختلف این خانه به خصوص پنجره های مشبک گچیداخل اتاق بزرگ که از کمال ظرافت به پارچه توری شباهت دارد به مرتبه ذوق و هنر اینهنرمند ایرانی ودیگر استادکاران و معمار این خانه واقف می گردیم. مجموعه واقع در جبهه شمالي داراي يك تالار پنج دري با شاه نشين است كه محل پذیرایی مهمانان بوده و يك مهتابي در جلوي خود دارد و بادگيري هم در پشت آن ديده مي شود. فضاي داخلي تالار داراي تزئينات گچ بري است. دو اتاق سه دري كوچك در دو سوي مهتابي قرار دارند كه در مقايسه با تالار و فضاهاي طرفين آن از ارتفاع كمتري برخوردارند و تركيب حجمي خاصي را بوجود آورده اند.دو طرف آن دو اتاق بهار خواب قرار دارد که بهعلت نور مناسب وگرمای زیاد، بیشتر در زمستانها مورد استفاده قرار می گرفتهاست.
قسمت شمال شرقی مطبخ(آشپزخانه) قرار دارد.در قسمت شرقی بنا اتاقها و ایوانهای سرپوشیدهبه چشم می خورد که در جلو ایوانها پله هایی جهت رفتن به سردابها ساخته شده است.اینسردابها در جبهه های مختلف بنا واقع اند که بوسیله بادگیرهایی هوای آنها خنک وتهویهمی شوند.
در جبهه شرقي سه اتاق و فضاهاي خدماتي قرار دارند و در جبهه مقابل تنها طاق نماهايي قرينه با نماي روبرو ديده مي شوند كه يك ايوان ستون دار كم عمق در ميانه آنها قرار گرفته است . ورودي خانه شامل يك سردر و جلوخان با تزئينات گچبري چند فضاي متوالي مختلف الشكل و دالاني است كه به حياط منتهي مي شود . اين تركيب جالب وارد شونده را طي سلسله مراتبي و به گونه اي خاص به درون هدايت مي كند .نماي اين دو بخش نسبت به دو جبهه ديگر ارتفاع بيشتري دارد .

معرفی چندبنای تاریخی

مطالب مشابه :

دانلود رایگان نقشه های ساختمانهای آجری با زیربناهای مختلف

سقف کاذب5

کاخ چهلستون

دتایل بارگذاری و ترکیب بار های ایین نامه

انواع دیوار

معرفی چندبنای تاریخی

دانلود پروژه های دانشجویی عمران (بتن فولاد راهسازی و...)

متریال های مورد استفاده در دکوراسیون داخلی