ارزیابی محتوای کتب علوم تجربی دوره راهنمایی از دیدگاه الگوی آموزش

  • رشته علوم تربیتی (برنامه ریزی درسی) مشاوره پایان نامه مقاله اجرایی پروپوزال فوری09123600694

    گروه تحقیقاتی پلاسما02166944215 09123600694 تهران ، میدان انقلاب، ساختمان اسفند ، واحد [email protected] -------------------------------



  • لیست پایان نامه های گروه علوم تربیتی

    لیست پایان نامه های گروه علوم تربیتی   بررسي وضعيت آموزش كارآفريني در دانشگاههای دولتي شهر تهران و ارائه الگوي آموزش كارآفريني  بررسی میزان رعایت استانداردهای بین المللی ایزو در تدوین پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته مدیریت آموزشی در دانشگاه های تهران، شهید بهشتی و علامه طباطبایی در طی سالهای 86-1380  ارزیابی استراتژیهای تولید علم در گروه فنی- مهندسی با تأکید بر چشم انداز 20 ساله جمهوری اسلامی ایران   بررسي تاثير تجاري‌سازي تحقيقات دانشگاهي بر تنوع‌بخشي منابع مالي دانشگا‌ه‌ها و دانشكده‌هاي صنعتی  ارزيابي مهارتها و شايستگي هاي مديران دبيرستانهاي تهران از نقطه نظر معلمان  امکان سنجی بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس متوسطه شهر تهران ازدیدگاه دبیران  بررسی اثربخشی دوره ی آموزش مجازی از دیدگاه اساتید و دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1387   شناسایی رابطه کيفيت زندگي کاري با بهره­وري از دیدگاه کارکنان مناطق سازمان آموزش و پرورش شهر تهران در سال 87  ارزیابی کیفیت آموزش پزشکی عمومی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج) براساس استانداردهای ملی و جهانی از دیدگاه اساتید و دانشجویان پزشکی عمومی  جايگاه قوميت در کتب درسي دوره ابتدايي ايران  بررسی سیمای زن در کتاب های فارسی دوره ابتدایی  ارزیابی درونی گروه آموزشی الکترونیک دانشکده برق دانشگاه شهید بهشتی   شناخت مشکلات تدوین پایان نامه در دوره­های کارشناسی ارشد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی  بررسي ضرورت‌ها و الزامات ايجاد مركز توسعه مديريت در آموزش و پرورش از ديدگاه مديران ارشد و مياني (آموزش و پرورش)، اعضاي هيأت علمي پژوهشكده تعليم و تربيت و اعضاي هيأت علمي دانشكده علوم تربيتي دانشگاه شهيد بهشتي  ارزیابی کیفیت درونی و بیرونی برنامه درسی رشته برنامه ریزی درسی دوره کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی  بررسي ضرورت و الزامات ايجاد كانون تفكر در مناطق آموزش و پرورش شهر تهران از ديدگاه مديران ارشد و مياني مناطق آموزش و پرورش شهر تهران ، اعضاء هيئت علمي پژوهشكده تعليم و تربيت و اعضاء هيئت علمي دانشكده علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه شهيد بهشتي  بررسی علل و عوامل مؤثر در افزایش درصد قبولی دوره مقدماتی سال 83 نهضت سوادآموزی شهرستان چناران   شناسایی رویکرد غالب برنامه درسی معلمان مدارس ابتدایی منطقه شهر قدس شهریار در سال تحصیلی 88-87   بررسی رابطه بين فرهنگ سازمانی و عملکرد ...

  • شیوه نگارش طرح درس

    چگونه طرح درس بنویسیم؟<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />      طرح درس روزانه پیش بینی مجموعه فعالیتهای است كه معلم برای تدریس در یک جلسه درس تدارك می بیند. در طرح درس فعالیتهای ضروری و مهم آموزشی به ترتیب ودر زمانهای مشخص تنظیم می شود و به كیفیت آموزش كمك خواهد كرد. تدوین طرح درس برای معلمان تازه كار و دانشجویان تا حدودی وقت گیر و مشكل است و به تدریج وپس  از كسب تجربه تهیه آن آسان تر خواهد بود. اجزای طرح درس رعایت نكات زیر برای تدوین طرح درس روزانه ضروری است: مشخصات عمومی 1-هدف كلی درس 2-هدفهای رفتاری 3-الگوی تدریس 4-پیش بینی رفتار ورودی 5-وسایل مورد نیاز 6-مراحل تدریس ( فعالیتهای مقدماتی، ارزشیابی تشخیصی ، آماده سازی و ایجاد انگیزه ، نحوه ی ارائه درس ، جمع بندی) 7-فعالیتهای تكمیلی ( ارزشیابی پایانی ، تكلیف ) 8-خود ارزیابی مشخصات عمومی قسمت اول هر طرح درس شامل قسمت های زیر است: نام درس                موضوع درس              پایه تحصیلی                     نام مدرسه نام معلم                 مدت جلسه              تعداد شاگردان                 تاریخ   1-هدف كلی آن دسته از اهداف آموزشی كه به صورت عبارتهای كلی بیان می شوند هدفهای كلی آموزشی گفته می شود هدفهای كلی تغییر مطلوبی را كه باید در رفتار شاگردان ایجاد شودمشخص نمی كنند هدفهای كلی مبهم اند و به آسانی قابل وصول نیستند   معمولا هدف كلی در یك جمله و به صورت كلی بیان می شود و تقریبا مشابهت زیادی با عنوان درس دارد. مثال: دانش آموزان با مفهوم مقاومت و كاربرد آن آشنا شوند0 2-هدفهای جزئی هدفهای جزئی یا مرحله ای از هدفهای كلی محدودتر و نسبت به هدفهای رفتاری جامعیت و شمول بیشتری دارند. هدف جزئی نسبت به هدف كلی جنبه های عملی بیشتری دارد دقت در نوشتن هدفهای جزئی و تنظیم درست توالی آن موجب نظم بیشتر فعالیتهای آموزشی می شود0 در طرح درس لزومی به نوشتن اهداف جزئی نیست ولی نوشتن آنها كه براساس عناوین فرعی درس نوشته می شود به نوشتن هدفهای رفتاری كمك خواهد كرد. 3-هدفهای رفتاری     behavioral objectives  هدفهای رفتاری یا هدفهای اجرایی به آن دسته از هدفها گفته می شود كه نوع رفتار و قابلیتهایی را كه انتظار داریم شاگرد پس از یادگیری مطلبی خاص به آنها برسد مشخص می كند و براساس آنها مواد آموزشی و روش تدریس مناسب انتخاب می شود 0 این هدف ها با واضح ترین عبارات و با دقت كافی آنچه را كه شاگرد باید در جریان یادگیری بیندیشند ،انجام دهد و یا احساس كند را روشن می نماید هدفهای عملكردی به اندازه كافی مشخص و پر جزئیات هستند و به خوبی عملكرد دانش آموز را مشخص می كنند و اینكه چه ...

  • سنجش محتوای دروس عمومی دوره دبیرستان از منظر مولفه های فرهنگ کار

    ·        مقدمه ترویج و نهاینه سازی مقوله فرهنگ کار ( مجموعه ای از دانش، باورها و ذهنیت ها ، انگاره ها و سنت ها، ارزش ها و هنجارها، بایدها و نبایدهای مشترک  گروه یا  جامعه ای  که  منجر به تمایل بیشتر نسبت به کار و کوشش ، استفاده درست و بهینه از منابع و ذخایر مادی و معنوی، بالا بودن روحیه خلاقیت، ابداع و ابتکار، ابتنا به نظم پذیری ، مشارکت جویی و انجام کارها به صورت جمعی و گروهی،  پایبندی به الزامات اخلاق حرفه ای و ...،) در هر جامعه ای ، نیازمند طرح ها و برنامه های جامع فرهنگی، هنری، تربیتی و آموزشی کوتاه مدت، میان مدت و همینطور بلند مدت می باشد. سیاستگذاری ها، ماموریت ها و  جهت گیری طرح ها و برنامه های  کلان اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر جامعه ای نیز مبتنی بر واقعیت ها  نیازها، الزامات، اقتضائات و امکانات آن جامعه تدوین و ترسیم می گردد؛ و تردیدی نیست که غفلت  یا نادیده  انگاشتن هر یک و یا بخشی از این عرصه های مهم می تواند ضربات و  آسیب های جبران ناپذیری را تحمیل آن جامعه نماید. متن و محتوای نظام آموزشی فعلی کشور، یعنی محتوای کتب درسی مدارس در مقاطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان، که حاصل زحمات و تلاش های مدبرانه و کارشناسانه جامعه علمی کشور می باشد دارای  وجوه و ابعاد مثبت زیادی بوده و در خیلی از زمینه ها وعرصه ها از کارایی و  کارآمدی بالایی از جمله در حوزه دانش و معارف عالیه الهی و بشری ؛ اخلاق و بینش اسلامی و انسانی  برخوردار است که ثمرات و نتایج آن نیز ملموس بوده و  مورد اذعان همگان نیز می باشد. اما با همه وجوه مثبتی که در متون و محتوای کتب درسی مقاطع مختلف تحصیلی قابل احصاء می باشد اما به نظر می رسد خروجی و برایند کلی این متون نسبت به مقوله فرهنگ کار و مولفه های بنیادین آن در حدی که انتظارات جامعه را برآورده سازد نیست. شکاف بین نیروی کار و  بازار کار، زاویه دار بودن جهات خروجی مدارس و همینطور نهادهای آموزشی کشور در نسبت با  نیازمندی شرکت ها و بنگاههای اقتصادی کشور علت و ریشه در کاستی های نظام آموزشی  موجود دارد. در مجموع، ارزیابی های صورت گرفته نشان می دهد سطح مطالب مرتبط با فرهنگ کار، چه از بعد  کمی و چه از بعد  کیفی، از کتابی نسبت به کتاب دیگر و از مقطعی به مقطع دیگر و نیز از رشته ای به رشته دیگر از شدت و ضعف قابل توجهی برخوردار است. آنچه که مسلم است این که اکثر مطالب مرتبط با مولفه های فرهنگ کار، مطالبی هستند که اغلب ارتباط غیر مستقیم به مولفه های فرهنگ کار دارند و از وجوه ایجابی، سلبی و خنثی، می توان ادعا نمود که وجه خنثی بر سایر وجوه از سنگینی محسوسی برخوردار است. ·        روش  متد پژوهشی حاضر، ...

  • سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

    به گزارش میگنا،  در مقدمه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش آمده است: تحقق ارزش‌ها و آرمان‌های متعالی انقلاب اسلامی مستلزم تلاش همه‌جانبه در تمام ابعاد فرهنگی، علمی، اجتماعی و اقتصادی است. احراز عرصه تعلیم و تربیت از مهمترین زیرساخت‌های تعالی پیشرفت همه‌جانبه کشور و ابزار جدی برای ارتقاء سرمایه انسانی شایسته کشور در عرصه‌های مختلف است. به این ترتیب تحقق آرمان‌های متعالی انقلاب اسلامی ایران مانند احیای تمدن عظیم اسلامی، حضور سازنده، فعال و پیشرو در میان ملت‌ها و کسب آمادگی برای برقراری عدالت و معنویت در جهان در گرو تربیت انسان‌های عالم متقی و آزاده و اخلاقی است. تعلیم و تربیتی که تحقق بخش حیات طیبه، جامعه عدل جهانی و تمدن اسلامی ایرانی باشد در پرتو چنین سرمایه انسانی متعالی است که جامعه بشری آمادگی تحقق حکومت جهانی انسان کامل را یافته و در سایه چنین حکومتی ظرفیت و استعدادهای بشر به شکوفایی و کمال خواهد رسید. تحقق این هدف نیازمند ترسیم نقشه راهی است که در آن نحوه طی مسیر، منابع و امکانات لازم، تقسیم کار در سطح ملی و الزامات در این مسیر به صورت شفاف و دقیق مشخص شده باشد. در تهیه سند ملی تحول بنیادین آموزش و پرورش کوشش شده است تا با الهام‌گیری از اسناد بالادستی و بهره‌گیری از ارزش‌های بنیادین آنها و توجه به اهداف راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران، چشم‌انداز و اهداف تعلیم و تربیت در افق 1404 هجری شمسی تبیین شود. تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش مبتنی بر آرمان‌های بلند نظام اسلامی باید معطوف به چشم‌اندازی باشد که در افق روشن 1404، ترسیم‌گر ایرانی توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه با هویتی اسلامی انقلابی، الهام‌بخش جهان اسلام همراه با تعاملی سازنده و مؤثر در عرصه روابط بین‌المللی است. هرچند در سه دهه گذشته تلاش‌های وافر و قابل تقدیری از سوی مسئولان و دست‌اندرکاران نظام تعلیم و تربیت برای بهبود و اصلاح نظام آموزشی کشور به عمل آمد که خوشبختانه نتایج مثبت و مفیدی نیز برجای گذاشته است؛ لیکن هنوز آموزش و پرورش با چالش‌های جدی روبه‌رو است و برونداد آن در طراز جمهوری اسلامی ایران و پاسخگوی تحولات محیطی و نیازهای جامعه نمی‌باشد. از این رو، تأکیدات حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی مبنی بر ضرورت تحول بنیادی در آموزش و پرورش با تکیه بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی ـ ایرانی و تدوین الگویی اسلامی ـ ایرانی برای تحول و پرهیز از الگوهای وارداتی، کهنه و تقلیدی محض، چراغ راه برون‌رفت از چالش‌های نظام آموزشی کشور می‌باشد. خوشبختانه با درک ضرورت و اهمیت این امر و در ...

  • خلاصه ای از فصل هفتم کتاب اصول ومفاهیم برنامه ریزی درسی

    خلاصه فصل هفتم خلاصه ای از  فصل7کتاب  اصول ومفاهیم برنامه ریزی درسی تالیف دکتر کوروش فتحی واجار گاه  انتشارات بال 1388    مفهوم محتواچیست ؟ محتوای یک ماده درسی عبارت است از دانش سازمان یافته و اندوخته شده، اطلاعات، واقعیات، حقایق، قوانین، اصول، روش ها، مفاهیم، تعمیم ها، پدیده ها و مسایل مربوط به همان ماده درسی. انواع محتوا در برنامه ریزی درسی:        1 - محتوای مکتوب : محتوا ممکن است به صورت متون و کتب درسی تدوین شود رایج ترین شکل محتوای مکتوب همان کتابهای درسی است .    2- محتوای شفاهی : محتواممکن است به صورت شفاهی باشد مانند توضیحات معلم در تدریس در مجموع می توان محتوا را معادل برنامه درسی فرض نمود زیرا حقایق خاص ، عقاید ، اصول ، مسائل و موارد مختلف دیگر معمولا در یک درس خاص گنجانده می شود . جنبه های مختلف انتخاب محتوا انتخاب محتوی می تواند:  1- جنبه نظری یا علمی داشته باشد. محتوا باید از نظر علمی معتبر باشد ، یعنی مفهوم و اصولی که آموزش داده می شود اعتبار علمی داشته باشد .  2- مقوله ای اجتماعی یا فرهنگی باشد. با شرایط و ویژگیهای فرهنگی ، محیطی و اجتماعی ارتباط داشته باشد.  3- مقوله ای سیاسی باشد.  4- مقوله ای فردی باشد.زیرا همواره در انتخاب محتوای برنامه درسی ، فرد یا کمیته خاصی دخالت دارند و انتخاب محتوا در حقیقت نشانگر نقطه نظرات دیدگاههای  افراد است . دیدگاه های اساسی در انتخاب محتوا:  1- دیدگاه سنتی (انتقال میراث فرهنگی) برنامه ریزان وسیاستگذارانی که دارای دیدگاه سنتی هستند ،هدف اصلی آموزش مدرسه ای را انتقال میراث فرهنگی از گذشته به دانش آموزانمی دانندتاازاین رهگذر وفاداری وصداقت به آن سنت هارا به دانش آموزان القاء گردد وآداب ورسوم جاودانه وابدی شود .  2- دیدگاه پویا (محتوا در خدمت تغییر و تحول) برنامه ریزان وسیاستگذارانی که حال نگر وآینده نگر هستند ، مهم ترین وظیفه نظام آموزش مدرسه ای را توانا سازی دانش آموزان برای سازگاری وانطباق بهینه با تغییر وتحولات اجتماعی می دانند ومی خواهند دانش آموزان را به نحوی آماده کنند تا از عهده تحولات سریع در یک جامعه جدید بر آیند . حامیان این دیدگاه نوعا محتوا وبرنامه درسی رابا توجه به کاربرد آنهادر کمک به دانش آموزان برای حل مسائل فعلی وآتی موردارزیابی قرار می دهند . اینان موضوعاتی نظیر مطالعات جهانی ، ربانهای جدید وزنده ، آموزش کامپیوتر و مطالعات محیطی را در اولویت قرار می دهند .  3- دیدگاه سازنده (محتوا برای تغییر) افرادی که از این دیدگاه حمایت می کنند، معتقد به بازسازی وتجدید نظر در برنامه درسی می باشند .در این دیدگاه برای مدارس نقش فعال ترازآنچه که دردیدگاه ...

  • الگوی سازماندهی محتوای برنامه درسی

    حضرت علی(ع ) می فرماید : (به یاری فکر تیرگی کار روشن وآشکار می شود.)     آینده هر کشور و سرنوشت هر ملتی، بستگی مستقیم به کیفیت تعلیم و تربیت و چگونگی تأثیرگذاری نظام آموزش و پرورش آن کشور دارد.تربیت منابع انسانی و شکوفایی استعداد‌ها وآماده‌سازی نسل جوان برای کسب مهارت‌های زندگی از اهم وظایف و مأموریت‌های آموزش و پرورش بشمار می‌آید. موفقیت انسان ها بیش از آنکه به میزان هوش آنها بستگی داشته باشد به میزان تفکر آنها بستگی دارد.موفقیت ها به میزان تفکر شخص بستگی دارد .مهارت تفکر انتقادی وخلاق لازمه دنیای مدرن است وتفکر خلاق منحصر به افراد فوق العاده نیست بلکه همه می توانند از این مهارت در کار وزندگی خود استفاده نمایند.مدیران آموزشی نیز در فعالیت های خود در نظام آموزشی می توانند از آن بهره گیرند .در این مقاله به شرح تعاریف خلاقیت، ویژگی های مدیران خلاق بویژه مدیران آموزشی ،عوامل موثر در پرورش خلاقیت دانش آموزان و... از دیدگاه صاحب نظران پرداخته شده است. خلاقیت ،نوآوری وکارآفرینی مفاهیمی هستند که اغلب اشتباهاً به جای یکدیگر بکار برده می شوند در حالیکه هر یک از این واژه ها دارای معنی مشخصی هستند.  خلاقیت :creativity توانایی تلفیق ایده ها به شیوه ای منحصر بفرد برای برقراری ارتباط غیرمعمول بین ایده های مختلف است.   نوآوری  innovation: فرایند بکارکردن یک ایده خلاق وتبدیل آن به یک محصول، خدمت یا شیوه مفید می باشد. خلاق به کسی می‌گویند که در موقعیت‌های لازم و ضروری، در برخورد با مسائل، راه‌حل‌هایی مؤثر و کاربردی برای حل مسائل و رفع موانع ارائه می‌کند.  برنامه درسی عبارت است از مجموعه ای از تصمیم های از پیش گرفته شده و مسیر شناخته شده ای که یادگیرندگان براساس تشخیص برنامه ریزان باید طی کنند ، تکیه دارد . معلمانی که خود روحیه حادثه جویی دارند این روحیه را در دانش آموزان تقویت می کنند ودر خلاق تر شدن آن ها تاثیر دارند. بر طبق الگوی سیستم خلاق معلمان از طریق ۵عملکرد اساسی می توانند زمینه های رشد خلاقیت در دانش آموزان را فراهم کنند وعملکرد معلم تحت تاثیر عوامل شخصیتی وحرفه ای معلم ،همچنین برنامه درسی قرار دارد. برای طرح‌ریزی محتوا و مواد آموزشی توجه به چند نکته ضروری به نظر می‌رسد که عبارتند از: 1 - ایجاد پیوند عاطفی و شناختی با برنامه درسی 2 - فرصت مناسب برای فعالیت یادگیری چندگانه 3 - ارتباط محیط کلاس با محتوا و ضوابط برنامه 4 - ارتباط مواد آموزشی و محتوا . موانع و عوامل زیادی در بروز خلاقیت نقش دارند که از جمله می توان به : موانع ‏شناختى، موانع عاطفى ، موانع خلاقیت در مدرسه و موانع اجتماعى اشاره کرد. کلید واژه : عناصر ...

  • نقد زبان فارسی(3)عمومی کد 3/249چاپ 87(سازمان آموزش و پرورش استان فارس)

     پیش گفتارکتاب درسی مهمّترین عامل آموزش زبان بعداز معّلم است . به همین جهت برای دست یابی به نتایج مفید آموزشی ، ارزیابی کتاب درسی نقش مهمـّی ایـفا می نماید . ارزیابی کتب درسی باعث اصلاح روند آموزش و ارتقا ء آن می گردد . در اینجا برآنیم که کتاب زبان فارسی سال سوم عمومی دوره متوسطه را بر اساس ملاکهای عمومی ارزیابی زبان ، ارزیابی نماییم . در این ارزیابی جنبـه های ظاهری و کلی کتاب و جنبه های محتوایی آن مورد بررسی قرار گرفته است و بـا توجّه به اهداف کتاب ،مبنی بر تکیه و تأکید بر مهارت های زبانی و با توجه به آمار وارقام ارائه شده , نشان داده شده است که این مهارتها در محتوای کتاب جای چندانی اشغال ننموده اند و جنبه های آموزشی دستور ونگارش و املا بیشـترمورد توجّه قرار گرفته است و به حوزه¬های کاربردی زبان که در استقلال و خودکفایی زبانی وتوسعه¬ی ارتباطات فرد کمک می نماید کمتر توجه شده است . امید است کــه این تحقیق هرچند از نقص و عیب مصون نیست ، قدمی در عرصه ی آمـوزش به حساب آید. ما معلمّان زبان فارسی مسئولیّت مهم و بسیار مشکلی را بر دوش خود حمل می نماییم . چرا که زبان فارسی در جایگاه زبان ملّی ،همواره حامل وضعیّت سهل و ممتنعی بوده است . از جهتی به جرم آنکه زبـان مادری است وهمگان توانایی تسلط بر آن را دارند ، ساده انگاشته شده و از پرداختن توجّه کافـی بدان در مقایسه با سایر درسها محروم مانده و وقت آن فدای دیگر درسها شده است . از جهت دیگر معلمّین زبان فارسی همیشه شاهدان فعّالی بر این مدعا بوده اند که عدم تسلط کافی بر زبان مادری تا چه حد بر درک و فهم سایر دروس تأثیر می گذارد و تا چه حد درک و انتقال مفاهیم در سایرعلوم ، وابسته¬ی تسلط کافی داشتن بر مهارت های زبانی است . از این جهت توجّه به زبان مادری توجّهِی شایسته تر و فراتر از آنچه امروز بدان می شود ، می طلبد . اگر این درخت خوب آبیاری نشود و در اثر بی توجهی و سهل شمردن آن ، تغذیه کافی نگردد، می خشکد و کاریاد گیری و یاد دهی سایرعـلوم نیز دچار تعّلل می گردد . برای رسیدن به یک نظر مشترک ، در ابتدا لازم است که باور کنیم تدریس زبان مادری نه فقط یک وظیفه آسان و پیش پا افتاده نیست ، بلکه از اهمّیت ویژه¬ای برخوردار است . دوم بر اساس نقدهای وسیع بر تصمیماتی که برنامه ریزی درسی بر مبنای آنها نگاشته شده است و اصول آموزشی که مواد درسی بر طبق آنها طراحی شده است درجهت رشد و ارتقاء آموزش زبان فارسی قدمی برداریم . باید در نظر داشت که درمسأله آموزش زبان، عوامل گوناگونی وجود دارند که همه¬ی آنها به هم وابسته اند، بطوریکه یک عامل به تنهایی نمی تواند عامل شکست یا موفقّیت یک برنامه آموزشی باشد ...