آموزش روش های مراقبت از نوزاد - چگونگی نگهداری ازکودک
آموزش روش های مراقبت از نوزاد
چگونگی نگهداری ازکودک
کوتاه کردن ناخن ها
ناخن‌های کودک نرم تر و تا شونده تر از ناخن‌های شماست ولی اشتباه نکنید؛ کودکان ناخن‌های تیزی دارند. اگر ناخن‌های کودک را به موقع نگیرید ممکن است هنگام دست و پا زدن صورت شما یا خودش را زخمی کند. شاید لازم باشد این کار را در اولین روزهای بازگشت به خانه انجام دهید. ناخن‌های دست نوزاد خیلی به سرعت رشد می‌کنند و ممکن است لازم باشد چند بار در هفته ناخن‌های او را کوتاه کنید. سرعت رشد ناخن‌های پا از ناخن‌های دست کمتر است. آسان ترین راه کوتاه کردن ناخن های دست کودک با استفاده از قیچی مخصوص کودکان است. نوک این قیچی‌های ناخنگیر گرد است و تیز نبودن آن کمک میکند تا در صورت تکان خوردن به کودک آسیب نرسد. می‌توانید از ناخن گیر مخصوص کودک نیز استفاده کنید، در اینصورت باید خیلی دقت کنید که پوست یا حتی گوشت نوک انگشت کودک بطور اتفاقی در آن گیر نکند. بهتر است همراه یک نفر دیگر نسبت به انجام این کار اقدام کنید. یکی از شما دو نفر کودک را نگه می‌دارد و یا مانع حرکت زیاد او میشود و نفر دیگر ناخن‌ها را کوتاه میکند. یک روش دیگر این است که هنگام شیر خوردن و یا موقعی که کودک در خواب است نسبت به چیدن ناخن‌هایش اقدام کنید زیرا آرامتر است. هنگام چیدن ناخن، نوک انگشت کودک را از لبه ناخن دور کنید تا در ناخن گیر یا قیچی گیر نکند و در عین حال دست او را محکم نگه دارید
مراقبت از محل قطع شدن بند ناف
بند ناف نوزاد بعد از تولد از نزدیکی بدن بسته شده و بطور بدون دردی بریده میشود. محل بریدگی باید تا آنجا که ممکن است تمیز و خشک نگه داشته شود. معمولاً مدت یک هفته تا ?? روز طول می‌کشد تا بند ناف خشک شود و بیفتد. ترمیم محل افتادن بند ناف ممکن است چند روز بطول انجامد. موقع افتادن بند ناف ممکن است پوشک کمی خون ی شود، این امر طبیعی است. پوشک را زیر بند ناف ببندید تا جریان هوا برای خشک کردن آن کافی باشد و ادرار با آن تماس نداشته باشد. مادام که بند ناف نیفتاده است از حمام وان استفاده نکنید. درهوای گرم بهتر آنست که تنها یک پوشک و یک تی شرت آزاد به نوزاد بپوشانید تا هوا جریان کافی داشته باشد و خشک شدن بند ناف تسریع شود. تا وقتیکه بند ناف نیفتاده است از پوشاندن زیر پوشهای سرهمی بپرهیزید. برای مراقبت درمنزل دست اندرکاران امور بهداشتی همواره توصیه می‌کنند که قاعده بند ناف را با یک سواب پنبه‌ای (مانند گوش پاک کن) یا یک تکه گاز آغشته به الکل روزی یک یا دو بار تمیز کنید. بسیاری از پزشکان به این روش عقیده دارند ولی بعضی نیز امروزه معتقدند که بهتر است بدون هیچ اقدامی صبر کنیم تا بند ناف بخودی خود خشک شود. اگر شما نمی‌دانید که چه کنید بهتر است با پزشک کودک خود صحبت کنید. (این سوال خوبی است که می‌توانید آن را در ویزیت اول بپرسید). علائم عفونت اگر چه نادرند عبارتند از: تورم یا قرمزی، جمع شدن چرک در قاعده بند ناف و تب. بنابراین اگر ناف کودک قرمز و ملتهب شد یا شروع به آب دادن کرد با پزشک وی تماس بگیرید.
حرارت اتاق نوزاد
حرارت اتاق نوزاد بین ۱۸تا۲۰ درجه بیشتر نباشد، نوزاد را در سرما قرار ندهید و بیش از اندازه نیز نپوشانید. لباس نوزاد بایستی سبک و گشاد و راحت باشد. از قنداق کردن نوزاد که یک عمل غیر بهداشتی و زیان آور است بپرهیزید و از قنداق کردن نوزاد حتی بمدت کوتاه خودداری کنید
حمام کردن
حمام کردن روزانه نوزاد با داشتن بند ناف نه تنها اشکالی ندارد بلکه مفید است. از بدو تولد نوزاد بایستی حداقل یک روز در میان حمام داده شود و تمام بدن نوزاد را با آب و صابون و یا شامپوی مناسب شستشو داد.حمام دادن نوزاد بهیچوجه اثر سوء روی ناف نوزاد و محل ختنه نداشته بلکه شستشوی ناف با آب و صابون از بروز عفونت جلوگیری می‌نماید.
قنداق
قنداق بچه باید تنها با یک پوشک پوشیده باشد، میتوان در داخل قنداق از یک لایه نازک تور (گاز پانسمان) یا پارچه نخی استفاده کرد. طبق تحقیقات زیادی که انجام شده پایان زمان قنداق کردن تقریباً به اندازه شروع قنداق مهم است! کارشناسان، قنداق را تنها در طی ماه اول بعد از تولد توصیه کردند چون در ماههای دیگر قنداق سبب وقفه در رشد کودک میشود
هدف اصلی قنداق ایجاد احساس اطمینان و امنیت در بچه است، تنها زمانی از قنداق استفاده کنید که نوزاد ایراد می‌گیرد یا گریه میکند یا نمی‌تواند بخوابد یا به سرعت دست و پا را تکان می‌دهد.
اگر تمام احتمالات گریه کردن نوزاد را کنترل کردید مثل اینکه گرسنه یا تشنه است، موقعیت پوشک مناسب نیست یا شاید چسب سفت پوشک به بدن بچه چسبیده است و... و به نتیجه نرسیدید و کودک هنوز رنجور و آزرده است قنداق را امتحان کنید.
پتوها و قنداق های مخصوص
طراحان، قنداق بچه را به گونه‌ای طراحی کرده‌اند که دستهای نوزاد در کنار بدن نگهداشته شود. شما می‌توانید قنداق یا هر پارچه بزرگ دیگر را که برای پیچیدن دور بچه از سینه تا پا کافی باشد، را انتخاب کنید و با بندی قنداق را به همان حالت ثابت نگه دارید. تکه پارچه‌ای که انتخاب می‌کنید اگر مربع باشد بهتر از مربع مستطیل است، حتی وقتی پارچه‌ای در دسترس نداشتید از تکه سفره یا هر چیز دیگری که بتوان دور بچه پیچید، استفاده کنید. در اصطلاح بچه را ساندویچ کنید.
== چگونگی قنداق کردن ==
چگونگی بستن قنداق بسیار راحت است خصوصاً اگر تاکنون نان ذرت مکزیکی را پیچیده باشید! اگر در فست فود یا اغذیه و ساندویچی کار نکرده‌اید در اینجا طریقه قنداق کردن توضیح داده میشود:
وضعیت پارچه چهار گوش را به حالت لوزی قرار دهید.
نوک بالایی لوزی را به سمت پایین تا کنید و نوزاد را در مرکز پارچه قرار دهید.
دستهای بچه را هم میتوان خم کرد (در این صورت به نوزاد اجازه می‌دهید انگشتانش را مک بزند که این امر به او آرامش می‌دهد) هم میتوان صاف و مستقیم در کنار بدن قرار گیرد (نه کاملاً صاف بلکه دستها بصورت طبیعی نیمه خم در کنار بدن باشد).
سمت چپ پارچه را روی دست چپ نوزاد تا کنید بطوریکه از روی بدنش بگذرد خیلی سفت تا نکنید تا سبب ناراحتی نوزاد نشود.
سمت راست را روی دست راست تا کنید.
قسمت پایینی پارچه را روی پا و ران نوزاد تا کنید.
می‌توانید از یک باند نخی یا پارچه‌ای برای ثابت نگه داشتن قنداق دور بچه استفاده کنید البته نبایستی سفت ببندید.
جامه‌ای برای قنداق نوزاد
قنداق یا کیسه خواب برای یک نوزاد نرمال، موهبتی است. والدین جوان ممکن است ندانند که زمانی که با گریه نوزاد در ۲ نیمه شب مواجه میشوند باید او را قنداق کنند.
با کیسه‌های خواب نیز میتوان قنداق کرد. پارچه‌ای شبیه بال هواپیما که نوزاد را مثل جسمی داخل جعبه در بر می‌گیرد و دو طرف پارچه دور تا دور نوزاد پیچیده میشود و پاهای او در محفظه‌ای کوچک تر قرار می‌گیرد.
می‌توانید هر قنداق با هر اندازه‌ای داشته باشید، با پارچه چیت نرم یا مشابه آن می‌توانید قنداق با اندازه دلخواه بسازید، مثلاً از پارچه‌های مات با لبه اطلسی، قنداق ی شبیه کلوچه توت فرنگی بسازید و یا هوس کنید برای افراد بالغ قنداق بسازید!
اموزش نوزاد داری
چقدر خوب می‌شد اگر نوزادی که تازه از بیمارستان به خانه می‌آید، همراه خودش یک دفترچه راهنمای مراقبت هم داشته باشد! درست مثل ال‌سی‌دی یا ماشین ظرفشویی جدیدتان! این همان راهنماست که دنبالش بودید! اگر به‌تازگی صاحب فرزند شده‌اید، حتما ذهن‌تان پر از سوالات متعدد درباره نگهداری و مراقبت از نوزادتان است. خب، حق هم دارید چون بچه‌ای که تازه متولد شده، آن قدر به‌نظر ظریف و شکستنی می‌آید که بعضی از مادرها حتی می‌ترسند بغلش کنند! اما نکته‌ای که بد نیست بدانید آن است که همین نی‌نی ظریف آن‌قدر قوی هست که بتواند خیلی از مشکلات را خودش به تنهایی پشت سر بگذارد. بنابراین خیلی نگران نباشید، با خواندن این مطلب یاد می‌گیرید چگونه از فرق سر تا نوک پا از نی‌نی مراقبت کنید. پوستش جوش دارد؟
خیلی از نوزادان در بدو تولد در سرتا سر بدن‌شان جوشهای ریز و چرکی دارند اما خوشبختانه این جوش‌ها بعد از چند هفته خودبه‌خود از بین می‌روند. همچنین وجود جوشهای ریز سفیدرنگ شبیه کورک روی صورت و به‌خصوص روی پل بینی ، طبیعی است و آن هم خودبه‌خود برطرف خواهد شد. این جوش‌ها به دلیل فقدان تکامل غدد عرق در بدن نوزاد دیده میشوند و در حدود 4 تا 6 هفتگی نیز از بین خواهند رفت. سرش پوست پوست شده؟
سر نوزادان یکی از آسیب‌پذیرترین عضوهای بدن‌شان است چون هنوز استخوان‌های آن کاملا سفت نشده و به هم متصل نشده‌اند. قسمت نرمی که به اسم ملاج در بین مردم شناخته میشود، ناحیه‌‌ای است که استخوان‌ها در آن هنوز به یکدیگر به‌طور کامل جوش نخورده‌اند. نوزادان 2 ملاج دارند؛ یکی در قسمت جلویی و یکی در قسمت پشتی‌سرشان. این 2 قسمت در 2 سال آینده کاملا بسته خواهند شد. در مورد این 2 قسمت خیلی باید با احتیاط رفتار کنید، هر چند یک لایه ضخیم پوست از آنها مراقبت میکند. یکی از مشکلاتی که سر نوزادان پیدا میکند، آن است که پوست سر آنها، به ویژه قسمتی که موقع خواباندن نوزاد روی زمین قرار می‌گیرد، پوسته‌پوسته و قرمز و خشک میشود. برای برطرف کردن این مشکل باید با کمی روغن بچه، این ناحیه را خیلی آرام ماساژ داده و بعد با آب بشویید. از چشم‌هایش چطور مراقبت کنم؟
وقتی نوزادتان را حمام می‌کنید، از صابون‌‌هایی که معطر هستند و رایحه قوی دارند، استفاده نکنید. برای پاک کردن چشم‌های نوزاد هم از یک پارچه تمیز یا حوله نرم استفاده کنید. پارچه را مرطوب کرده و از گوشه داخلی چشم به سمت بیرون به آرامی روی پلک نوزاد بکشید. وقتی نوزادتان را به حمام می‌برید حتما با دست‌تان روی پیشانی‌اش را بپوشانید تا کف صابون یا شامپو وارد چشم‌های او نشود. اگر در چند ماه اول چشم‌های نوزادتان بی‌هدف این‌طرف و آن طرف میرود، نترسید! ممکن است به‌نظر برسد نوزادان تا چند هفته اول چشم‌شان چپ است! ولی این موضوع طبیعی است و نوزاد شما در حال تمرین برای به دست آوردن کنترل کامل روی ماهیچه‌های چشم‌هایش است. چند وقت یک بار شیر بدهیم؟
در 2 ماه اول باید هر وقت نی‌نی شیر می‌خواهد به او شیر بدهید یعنی تقریبا هر 2 ساعت یکبار. اگر نوزاد شما شیر خودتان را می‌خورد، هر بار اجازه دهید 01 تا 51 دقیقه از هر سینه شیر بخورد و اگر شیر خشک به او می‌دهید، هر بار بین 06 تا 021 سی‌سی برای او لازم است. نوزادان با هر بار شیر خوردن مقدار زیادی هوا بلع می‌کنند، بنابراین هر بار بعد از شیردهی باید حتما باد معده آنها را بگیرید. نوزاد را به حالت ایستاده نگهدارید و سر او را با دست خودتان حمایت کنید. سپس به آرامی پشت او را مالش دهید. صبر داشته باشید، برای اینکه بادگلو نوزاد را بگیرید گاهی لازم است تا 54 دقیقه منتظر شوید. چطور از جوش پوشک جلوگیری کنم؟
ناحیه تناسلی نوزادان نیاز به مراقبت خاصی دارد. پوشک نوزادتان را باید به‌طور منظم عوض کنید، به‌خصوص این که نباید اجازه دهید تا پوشک کثیف در پای نوزاد بماند. بعد از هر بار عوض کردن پوشک و شستشوی نوزاد، باید صبر کنید تا پای او کاملا خشک شود و بعد پوشک را بپوشانید. برای جلوگیری از جوش پوشک می‌توانید از روغن‌های ملایم نوزاد یا روغن مایع معمولی استفاده کنید. پزشکان استفاده از پودر را توصیه نمی‌کنند چون ممکن است باعث مسمومیت نوزاد شود. در مورد پسربچه‌ها موقع باز کردن پوشک این کار را به آهستگی انجام دهید چون باز کردن ناگهانی پوشک باعث ادرار کردن غیرارادی آنها میشود. در مورد دختر بچه‌ها هم یادتان باشد پای آنها را از جلو به عقب بشویید، برعکس این حالت باعث می شود تا عفونت‌های مدفوعی به سمت جلو راه پیدا کرده و نوزاد را دچار عفونت ادراری کنند.
حواس‌تان به گردنش باشد!
یکی از مهم‌ترین چیزهایی که باید در مورد نوزاد خیلی به آن دقت کنید گردن نوزاد است. همیشه وقتی نوزاد را برمی‌دارید یا می‌خوابانید، همچنین هر وقت او را در آغوش می‌گیرید، باید با دست‌تان گردن و سر او را حمایت کنید البته زیاده از حد هم نباید او را سفت نگهدارید، بالاخره نوزادان هم برای حرکت احتیاج به فضا دارند! موقع حمام کردن نوزاد هم به چینهای پشت گردن او توجه کنید و با دقت آنها را بشویید. زانوها وآرنج‌هایش آسیب نبیند
وقتی نوزاد شما لذت حرکت کردن را کشف میکند، شروع به خزیدن روی زمین میکند. بهترین کار این است که در این زمان کمی روغن ملایم بچه یا وازلین روی آرنج‌ها و زانوهای نی‌نی بمالید تا موقع حرکت کردن پوستش آسیب نبیند. بغلش کنم، لوس میشود؟
بعضی از مادرها فکر می‌کنند، اگر به محض گریه کردن به او توجه کنند، به سراغش بروند و او را برداشته و در آغوش بگیرند، نوزاد در آینده لوس بار می‌آید. ولی باید بدانید دست کم در سال اول باید از هر فرصتی برای گرفتن نوزاد در آغوش خودتان استفاده کنید. نوزادان به جز خواب و خوراک برای رشد بهتر به یک چیز دیگر هم نیاز دارند و آن آغوش مادر است. تحقیقات زیادی نشان داده، نوزادانی که به میزان کافی از توجه والدین بهره‌مند نمیشوند و مادر با آنها ارتباط تماسی و چشمی برقرار نمی‌کند، دچار عقب‌ماندگی رشدی میشوند. بنابراین تا جایی که می‌توانید نوزادتان را در آغوش بگیرید، با او ارتباط چشمی برقرار کرده و او را نوازش کنید. همه این کارها باعث میشود تا کوچولوی شما دنیا را جایی امن‌تر برای زندگی بداند. بند ناف ش کی‌می‌افتد؟
بند ناف معمولا تا پایان هفته دوم یا سوم با نوزاد شما خواهد بود البته استثناهایی هم وجود دارد. مثلا ممکن است برای بعضی از نوزادان افتادن بند ناف 8 هفته طول بکشد. برای مراقبت از بند ناف به نکات زیر توجه کنید: منطقه اطراف بند ناف را خشک وتمیز نگهدارید.
بعضی پزشکان توصیه می‌کنند، روزی یک یا دو بار بند ناف را با الکل تمیز کنید. در این مورد از پزشک کودک‌تان مشورت بخواهید.
نوزاد را برای حمام کردن به‌طور کامل درون وان فرو نبرید، تا زمانی که بند ناف بیفتد با اسفنج مرطوب بدن نوزاد را تمیز کنید.
هنگام تعویض پوشک لبه بالای آن را زیر بند ناف تا کنید تا بند ناف در معرض هوا قرار داشته باشد و با ادرار تماس پیدا نکند.
در هوای گرم به نوزاد باید فقط پوشک و یک تی شرت گشاد بپوشانید تا جریان هوا زیر لباسش برقرار شده و بند ناف سریعتر خشک شود.
از پوشاندن لباس‌های زیر دکمه دار تا زمانی‌که بند ناف بیفتد خودداری کنید.
هیچگاه سعی نکنید بند ناف را با دست بکنید حتی اگر خیلی شل شده باشد و تنها اتصال آن رشته‌ای نازک باشد. بگذارید بند ناف خودش بیفتد.
چگونه ناخنشش را بگیرم؟
نوزاد شما در بدو تولد آن‌قدر کوچک است که بعید است بتوانید بدون آسیب زدن به انگشت‌های نازکش ناخن‌های او را بگیرید. بنابراین بهتر است، صبر کنید تا یک ماهی بگذرد. بعد می‌توانید به کمک ناخنگیر مخصوص نوزاد، ناخن‌های او را کوتاه کنید. برای اینکه در این مدت کوچولو با ناخن‌هایش صورتش را خراش ندهد، می‌توانید دست‌هایش را با دستکش بپوشانید. راستی! ناخن‌های پا تا 3 ماهگی نیازی به کوتاه کردن ندارند.
چگونه حمامش کنم؟
تا قبل از افتادن بند ناف نباید نوزاد را کاملا در آب فروببرید بلکه باید با استفاده از اسفنج مرطوب او را تمیز کنید. نوزاد را روی یک سطح صاف بخوابانید و «چشم از او برندارید!» نوزاد را کاملا لخت نکنید. در طول تمیز کردن هر قسمت از بدن نوزاد، بقیه بدن او باید در حوله پیچیده باشد.
تمیز کردن را از چشم‌ها شروع کنید. با یک حوله تمیز چشم‌های نوزاد را پاک کنید. برای پاک کردن گوش‌ها و بینی هم مانند چشم، فقط از آب ساده استفاده کنید. بقیه قسمت‌های صورت را می‌توانید با یک صابون ملایم بچه غیر معطر پاک کنید. بعد از شستن صورت آن را به آرامی خشک کنید. موقع شستن بدن نوزاد توجه خاصی به نواحی پشت گوش‌ها، چینهای گردن، بازوها و ناحیه تناسلی او داشته باشید. قبل از لباس پوشاندن به نوزاد اطمینان حاصل کنید که همه جای بدن او کاملا خشک شده است.
چگونگی مراقبت از رشد کودک
مراقبتهای دوره نوزادی حرارت اتاق نوزاد را بین 18تا20 درجه بیشتر نباشد ، نوزاد را در سرما قرار ندهید و بیش از اندازه نیز نپوشانید . لباس نوزاد بایستی سبک و گشاد و راحت باشد . از قنداق کردن نوزاد که یک عمل غیر بهداشتی و زیان آور است بپرهیزید و از قنداق کردن نوزاد حتی بمدت کوتاه خودداری کنید حمام کردن روزانه نوزاد با داشتن بند ناف نه تنها اشکالی ندارد بلکه مفید است . از بدو تولد نوزاد بایستی حداقل یک روز در میان حمام داده شود و تمام بدن نوزاد را با آب و صابون و یا شامپوی مناسب شستشو داد . حمام دادن نوزاد بهیچوجه اثر سوء روی ناف نوزاد و محل ختنه نداشته بلکه شستشوی ناف با آب و صابون از بروز عفونت جلوگیری می نماید. حتما ناف نوزاد را با الکل یده پانسمان و با کاز استریل بپوشانید . روزی جند بار ناف نوزاد را با الکل و یا بتادین تمیز نمائید و پس از افتادن ناف ، محل بندناف را با الکل و یا بتادین تمیز کنیدبه هیچ وجه به چشم نوزاد دست نزنید ، اگر ترشحی نشان می دهد به پزشک مراجعه کنید
در موقع گرفتگی بینی به هیچ وجه از شیر و سنجاق استفاده نکنید ، کمی سرم فیزیولوزیک ، نرمال سالین ، داخل بینی او بچکانید برای جلوگیری از سوختگی پای نوزاد نخاطر ادرا و مدفوع او را زود به زود عوض نمایی و در صورت ابتلا از پودر استفاده نکنید ، پای نوزاد را با آب و صابون بشوئید و خشک کنید سپس با پماد آ+د چرب نمائید هر گریه نوزاد بخاطر گرسنگی نیست ، در صورت تداوم گریه حتما به پزشک مراجعه کنید .
وجود ترشحات بیرنگ یا خون آلو ده در قسمت تناسلی نوزاد دختر طبیعی است
در صورت مشاهده مواردی نظیر : زردی ، اسهال ، بیحالی ، بدنفس کشیدن و استفارغ مکرر ، خوب شیر نخوردن ، تب ، سرفه ، جوشهای چرکی ، ترشح از ناف و تشنج و حرکات غیرطبیعی در نوزاد هر چه سریعتر به پزشک و یا مرکز بهداشتی مراجعه کنید
زردی در نوزادان موجب ضایعات جبران ناپذیر سلول مغزی و عقب ماندگی عقلانی می شود . در هفته های اول تولد بایستی دقیقا مراقب زردی در نوزاد بود . شروع زردی بیشتر در سفیدی چشم کودک بروز می کند و در تنه گسترش پیدا می کند ، بمجرد مشاهده زردی بدون فوت وقت در هر زمان از شبانه روز مراجعه نماید . این مسئله اورژانس و فوریت دارد . هرچه زردی زودتر تشخیص داده شود درمان سبکتر و راحتتر است . در موارد خفیف شاید نیاز به بستری و قرار گرفتن در زیر نور مخصوص باشد و در موارد شدید تعویض خون حتما باید انجام گیرد . از بکار بردن پیشنهاد اطرافیان در مورد استفاده از شیرخشت و یا نور مهتابی و ...و نظایر آن خودداری کنید . بکار بردن این روشها به قیمت سلامت نوزاد تمام می شود
توجه داشته باشید که نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند دفعات اجابت مزاج شان بیشتر است ولی حجم مدفوع آنها کم ، رنگ آن زرد و احیانا کف آلو د و گاهی سبز است ، آن را با اسهال اشتباه نکنید
خوردن مایعات زیاد توسط مادر و مک زدن پستان مادر بوسیله نوزاد شیر را زیاد می کند و ناراحتی عصبی موجب کم شدن شیر مادر میشود . قرص ضدحاملگی اثر سوء بر روی شیر مادر دارد .
در موقع شیر دادن بهداشت شخصی را رعایت کنید قبل از شیر دادن دستها را بایستی با آب و صابون و نوک سینه ها را با آب ولرم تمیز کرد از بوسیدن زیاد نوزاد به خصوص توسط ملاقات کنندگان جدا خودداری کنید . ملاقات افراد متعدد که اغلب ناقل میکروبهای مختلف می باشند با نوزاد خطر انتقال عفونت را در بر دارد دود سیگار برای همه کس مضر است و برای شیرخوار خطرناکتر است ، به هیچ وجه اجازه ندهید در جایی که کودکان هستند سیگار کشیده شود. مشاوره پزشکی با پزشک کودکان دو بار در ماه اول و سپس ماهی یکبار توصیه می شود. شیرخوار بایستی در فواصل معین برای معاینه ، بررسی رشد و تکامل ، دریافت دستورات تغذیه و واکسیناسیون بموقع به متخصص اطفال مراجعه نمایید . در شش ماه اول هر ماه یک بار ، در شش ماه دوم هر دو ماه یکبار ، در سال دوم هر سه تا چهار ماه یکبار و بعد از دو سال هر شش ماه یکبار
از بکار بستن توصیه های افراد غیرمتخصص و اطرافیان غیرپزشک در مورد نوزاد جدا خودداری کنید واکسن ها را بطور منطم انجام دهید برنامه واکسیناسیون را بخوانید . توصیه می شود که واکسیناسیون کودک در یک محل واحد انجام شود . شیرخورانی که از پستان مادر تغذیه می شوند ، غریزه مکیدن آنان ارضاء میشود و معمولا تمایلی به مکیدن پستانک و یا انگشت خود ندارند ، لذا عدم استفاده از پستانک ارجح است ولی چنانچه شیرخوار شروع ب مکیدن انگشت خود نمود بهتر است به وی پستانک داده شود تا عادت به مکیدن انگشت پیدا نکند از روز پانزدهم بعد از تولد روزانه 6تا10 قطره مولتی ویتامین در یک قاشق آب جوشیده خنک شده به نوزاد داده می شود در صورتیکه شیرخوار از شیر مادر استفاده می کند نیازی به نوشیدن آب اضافی ندارد چنانچه بعلت گرمی محیط شیرخوار نیاز به آب اضافی داشته باشد میتوان آب جوشیده خنک شده بدون قند به شیرخوار داد . تا یکسالگی بایستی از آب جوشیده خنک شده استفاده شود از تجویز آب قند زیاد یا داروهای خانگی مثل ترنجبین یا شیرخشت و غیره به نوزاد بایستی خوداری شود
قنداق کردن نوزاد
هیچگاه کودک را قنداق نکنید . چرا که قنداق کردن کودک سبب ایجاد احتمالات مفصلی بخصوص مفصل لگن در کودک می شود . قنداق کردن دختر بچه ها خطر ناکتر بوده چرا که خطر دررفتگی مادرزادی لگن و احتمالات مفصل لگن در دختربچه ها بیشتر است و قنداق کردن باعث ایجاد اختلال در رشد لگن و بعدها در راه رفتن کودک می شود .
کلینیک دکتر ورشیپ ، فواید یا ضرر قنداق نوزاد چیست
آیا قنداق گرفتن نوزاد خطرناک است ؟ اصلاً چه دلیلی دارد که عده ای از مادران و پدر ان برای نوزادان خود قنداق تهیه می کنند ، آیا بهره گیری ازاین قنداق ها خطر جانبی به دنبال ندارد؟
سالها بود که قنداق کردن نوزاد را خطرناک می دانستند اما چندی است که محققان می گویند اولاً نوزادان را باید روی پشتشان خواباند و روی شکم قراردادن نوزادان خطرناک است ، ثانیاً روش و سنت قدیمی قنداق کردن (پیچیدن پارچه دور نوزاد برای محدودکردن حرکات نوزاد) می تواند جلوی خواب مرگی کودک را بگیرد. در واقع قنداق گرفتن نوزاد باعث محدودکردن حرکت شده وهنگامی که کودک را به پشت می خوابانیم احتمال برگشتن روی شکم کمتر ودرنتیجه احتمال وقوع خواب مرگی کم می شود.
با وجود تأکیدهای بسیار زیادی که دراین زمینه به عمل آمده هنوز ۲۰درصد مردم آمریکا معتقدند اگربچه را روی شکم بخوابانید آروغ خواهد زد وراحت تر می خوابد . اما محققان اصرار دارند بقبولانند که بچه هایی که قنداق می شوند راحت تر و بهتر می خوابند. هنوز رسم قنداق کردن بچه درکشورهایی مانند ترکیه، افغانستان و آلبانی به چشم می خورد. محققان گمان می کنند که در قنداق نوزاد احساس امنیت می کند واز احتمال حرکات ناگهانی وخطرناک کاسته می شود.
باید این نکته بسیار مهم را مدنظر داشت که منظور از قنداق کردن این نیست که چنان نوزاد را در پارچه ای بپوشانیم که هیچ حرکتی در ناحیه لگن وجود نداشته باشد و یا تنفس نوزاد دچار اختلال گردد. دانشمندان به بررسی وارزیابی REM (حرکت سریع چشم) وخواب آرام Quiet sleep پرداخته والگوهای تنفسی نوزاد را به دقت بررسی می کنند.
اگر بچه را قنداق گرفته باشند ، طول زمان حرکات چشم کندتر می شود. در هرحال نتایج تحقیقات جدید ادله واسناد کافی در اختیار گذاشته که بتوان از سنت دیرینه قنداق دفاع کرد. اما بازهم تأکید می شود که آزادی عمل ورشد نوزاد نباید دچار خدشه شود و بهتر است که پارچه نازکی مورداستفاده قرار بگیرد. چون گرمای زیاد نیز موجب مرگ ناگهانی نوزاد می شود بنابراین پارچه مورداستفاده برای قنداق نوزاد باید نازک و نرم باشد
سئوال یکی از مادران در مورد قنداق :
می خواستم بدونم آیا قنداق کردن نوزاد مفید است ؟ اگر نیست چه معایبی دارد ؟ واصولا توصیه به قنداق کردن می کنید یا نه ؟ دوم اینکه این رختخوابهای آماده که جنس داخلش از پشم شیشه است آیا برای نوزاد مشکل ایجاد می کنه یا نه ؟ آیا می شود از آنها استفاده کرد چون خیلی سبک و قابل شستشو هستند . هیچگاه کودک را قنداق نکنید! قنداق کردن کودک باعث ایجاد احتمالات مفصلی خصوصاً مفصل لگن در کودک میشود. قنداق کردن دختر بچه‌ها خظرناکتر است چرا که خطر در رفتگی مادر زادی لگن و احتمالات مفصل لگن در دختر بچه‌ها بیشتر است و قنداق کردن باعث ایجاد اختلال در رشد لگن و بعدها در راه رفتن کودک شود. با اینحال اگر اصرار به قنداق کردن نوزادتان دارید ...
روی شکم و زانوهای او را سفت و محکم نبندید. زانوان کودک را هم به هم نچسبانید زیرا حالت طبیعی زانوهای نوزاد این است که از هم باز باشد. علاوه بر آن، اگر او را محکم نبندید، کودک می‌تواند ران‌هایش را از هم باز نگه دارد که این عمل از دررفتگی لگن خاصرهٔ وی جلوگیری میکند. برای اینکه مطمئن شوید که طفل را خیلی سفت قنداق نکرده‌اید، باید بتوانید انگشت اشاره‌تان را به‌راحتی بین بدن وی و قنداق قرار دهید. بعد هنگامی که طفل شروع به راه رفتن میکند،باید توجه کنید که کمربند لاستیکی که برای نگه داشتن شلوار و یا دامن وی به‌کار می‌برید، بیش از حد سفت نباشد و درست روی کمر او یعنی بین بالا تنه و زیر دنده‌ها بسته شود. بستن کمربند در قسمت بالاتر از کمر طفل، به‌ویژه اگر سفت هم باشد روی قفسه فشار می‌آورد و مانع از تنفس عمیق کودک میشود. به‌طور کلی بهتر است برای دامن دختران و شلوار پسران به‌جای کمربند از بند شانه استفاده کنید. پشم شیشه و پشم حساسیت زا هستند ...از تشک و بالش پنبه ای استفاده کنید.
آموزش نوزادان
مادران از قنداق کردن نوزادان حتی به مدت کوتاه پرهیز کنند
مواد غذایی که ممکن است در شیرخوار زیر یک سال ایجاد حساسیت کنند:
• شیر گاو (در تهیه فرنی، جوشاندن شیر مقدار مواد آلرژن موجود در شیر را کمتر می کند)
• سفیده تخم مرغ
• انواع توت، کیوی، آلبالو، گیلاس و خربزه
• بادام زمینی
مواد غذایی که در دوره شیرخوار ی مجاز نیست و ممکن است باعث خفگی شیرخوار شود:
• دانه کشمش
• دانه انگور
• ذرت
• تکه های سوسیس
• آجیل
• تکه های سفت و خام سبزی ها مثل هویج و ...
• تکه های گوشت
مواد غذایی که ممکن است مشکلات دیگری ایجاد نمایند:
• قهوه یا چای پررنگ: سبب بی قراری کودک می شود.
• عسل: باعث مسمومیت می شود (بوتولیسم) ولی استفاده از عسل پاستوریزه اشکالی ندارد.
به طور کلی تا پیش از پایان یک سالگی مصرف مواد زیر برای کودک توصیه نمی شود:
عسل غیر پاستوریزه، شیر پاستوریزه، پنیر، سفیده تخم مرغ، شکلات، میگو، بادام زمینی، فلفل و ادویه جات، ترشی ها، نمک، نوشابه های گازدار، آب میوه های صنعتی، از میوه ها خربزه، کیوی، انواع توت (توت سفید، توت فرنگی ، شاه توت، تمشک)، آلبالو، گیلاس، از حبوبات لپه و نخود، از گروه سبزی ها اسفناج و کلم.
در تهیه غذای کمکی، ارجحیت با غذای خانگی است یا غذای کمکی تجاری؟
غذای کمکی خانگی که در خانه تهیه می شود بر آنچه که به صورت تجاری و در قوطی های آماده در دسترس خانواده ها قرار می گیرد ارجحیت دارد زیرا اگر چه غذاهای کمکی تجاری مزایایی دارند از جمله:
• تا زمانی که در قوطی باز نشده است تمیز و بهداشتی هستند.
• تهیه کردنشان آسان است.
• بیشتر کودکان طعم آنها را دوست دارند.
• بعضی از آنها نیز مخلوط بسیار خوبی از مواد مغذی هستند.
ولی مضر اتی نیز دارند که به آنها اشاره می شود:
• خیلی گران هستند و در مقایسه با هزینه غذای کمکی که در خانه تهیه می شود قابل مقایسه نیستند.
• ممکن است در آب سرد نجوشیده حل شوند لذا در مناطقی که آب آلو ده است احتمال بیماری زیاد تر خواهد شد.
• اکثر اوقات برای نگهداری آنها موادی اضافه می کنند که برای شیر خوار مناسب نیست.
• نحوه نگهداری آنها در کشتی، گمرک، انبارهاو مغازه ها نامعلوم است.
• طعم آن با طعم غذاهای خانواده متفاوت است و در سفره هیچ خانواده¬ای غذای کمکی تجاری دیده نمی شود.
مراقبت از نوزاد در روزها و هفته های اول پس از تولد
● تغذیه نوزاد : ▪ تغذیه نوزاد را بلافاصله بعد از زایمان شروع کنید و ادامه دهید . این کار باعث تولید بیشتر شیر میشود. ▪ قبل از شیر دادن حتما دستهای خود را بشویید و استحمام روزانه فراموش نشود. ▪ شیر روزهای اول ( آغوز یا ماک ) که زرد رنگ است بسیار مغذی و دارای مواد ایمنی بخش برای نوزاد است و او را از بسیاری بیماریها حفاظت میکند.آن را از فرزندتان دریغ نکنید. ▪ هنگام شیر دادن نوزاد را بغل کرده سر اورا بالاتر بگیرید و تمام نوک سینه و بیشتر هاله قهوهای رنگ داخل دهان نوزاد باشد. ▪ بهتر است در هر بار از هر دو سینه به نوزادتان شیر بدهید. ▪ بعد از تخلیه یک سینه نوزاد را به صورت ایستاده بغل گرفته و به آرامی پشت اورا ماساژ دهید تا هوای معده تخلیه شود . سپس سینه دیگر را در دهان فرزندتان بگذارید. ▪ بعد از شیر خوردن او را به پهلوی راست بخوابانید تااحتمال ورود شیر به ریه کودک را به حداقل برسانید. ▪ هر زمانی که نوزاد تقاضای شیر داشت به او بدهید . شیردهی ساعت خاصی ندارد.( هر۳ -۱ساعت ) ▪ اگر به هر دلیلی از شیرخوار تان دور میشوید مانند کار و بیماری یا مسافرت هر ۲ ساعت شیر خود را بدوشید . ▪ شیر دوشیده شده مادر تا ۶ ساعت در درجه معمولی اتاق و تا ۲ روز در یخچال قابل نگهداری است. ▪ برای تشخیص کافی بودن شیر مادر به تعداد دفعات ادرار و مدفوع کودک و نیز میزان وزن گیری او توجه شود. روزانه تا ۷ ۶ بار دفع طبیعی است . ▪ از دادن آب قند و ... خودداری کنید و تنها استفاده از قطره مولتی ویتامین بنا به تجویز پزشک مجاز است. تا ۶ ماهگی فقط شیر مادر و بعد از آن غذای کمکی به فرزندتان بدهید. ● پوست و مو : ▪ پوست نوزاد ان به ویژه نوزادان پره ترم ( نارس )نازک/ ظریف / وکمی قرمز رنگ است . پوست بعضی نوزادان در هنگام گریه کردن به دلیل کندی جریان خون ونیز زود بسته شدن گلوت قبل از شروع گریه به رنگ قرمز تیره یا بنفش کبود دیده میشود . باید گفت که مورد نگران کننده ای وجود ندارد وبا رشد کودک این حالت برطرف میشود. ▪ روی پوست نوزاد ان ماده چرب و سفید رنگی به نام ورنیکس دیده میشود . این ماده در تامین حرارت بدن نوزاد موثر است ونباید آن را پاک کرد . ورنیکس خود به خود طی ۳ -۲ روز بعد از تولد از بین میرود . مادر باید توجه داشته باشد که لباس نوزاد را هر روز تعویض کند زیرا ممکن است مقداری از ورنیکس به لباس نوزاد چسبیده باشد . ▪ باید نوزاد را هر روز یا یک روز در میان حمام کرد وجهت حفظ ایمنی او از وان مخصوص نوزاد باید استفاده شود. توجه کنید ارتفاع آب باید پایین تر از ناف نوزاد باشد. ▪ نوزادان دارای موهای نرم و نازکی هستند که ممکن است مقدار آن روی پیشانی / شانه ها و پشت بیشترباشد. به این موهای نرم و کرکی لا نوگو گفته میشود که در اثر سایش با اطراف تا حداکثر ۴- ۲ هفتگی میریزد.Lanugo ▪ ممکن است سرعت ریزش مو ها زیاد باشد و ظاهرا سر کم مو به نظر آید و یا طاسی موقت دیده شود . موهای دایمی تا ۶ ماهگی رشد می یابند و ممکن است رنگ آنها با موی قبلی متفاوت باشد. ▪ مدت کوتاهی بعد از تولد روی گونه اکثر نوزادان لکه ها یا دانه های قرمز رنگی دیده میشود وممکن است در طول روز کم رنگتر ویا پر رنگتر شوند. این لکه ها ناشی از حساسیت پوست نوزاد به بعضی مواد غذایی خورده شده توسط مادر ویا تماس مداوم گونه با سینه مادر و یا بوسیدن نوزاد می باشد. توصیه میشود مادرمواد حساسیت زا نخورد و گونه نوزاد را با پماد چرب کند و اطرافیان را از بوسیدن کودک منع نماید. ● ملاج یا فونتانل نوزاد: ▪ روی سر نوزاد در قسمت بالا وجلو بخش نرمی وجود دارد که با آن فونتانل قدامی گفته میشود . ملاج قدامی لوزی شکل و اندازه طبیعی آن۱۰+_ ۲۰ میلیمتر است و تا سن ۱۸- ۱۲ ماهگی بسته میشود . فونتانل پشتی یا خلفی در پشت سر به اندازه نیم در نیم سانتیمتر دیده میشود و تا حداکثر سن ۴ ماهگی بسته میشود. ▪ ممکن است ملاج نبض داشته باشد و یا هنگام گریه برآمده تر به نظر آید که کاملا طبیعی است . مادر باید بداند اگر ملاج فرورفته / برجسته یا بزرگتر و کوچکتر از حد طبیعی بود به پزشک مراجعه کند. ▪ دیر بسته شدن ملاجها نشانه مسائلی مثل کمبود کلسیم / هیدروسفالی ( تجمع مایع در سر ) و بعضی بیماریهای مادر زادی است و زود بسته شدن آن نشانه میکروسفالی و عقب ماندگی ذهنی است. ● مراقبت از ناف : ▪ ناف نوزادان تا ۱۰- ۷ روز و حداکثر۱۵ روز بعد از تولد از محل خود جدا میشود. در صورت عدم رعایت بهداشت نوزاد ممکن است عفونت کرده و حتی منجر به عفونت حفره پریتوان ( پریتونیت ) شود ▪ شستشوی روزانه ناف با آب و صابون یا الکل طبی۳ -۲ بار وبستن پوشک کودک زیر ناف تا آلو ده به ادرار و مدفوع نشود و در معرض هوا باشد از اقدامات موثر پیشگیرانه میباشد. ▪ علائم عفونت ناف عبارتند از داشتن ترشح چرکی / گرمی / قرمزی و ورم ناف و د یر افتادن ناف. والدین با دیدن این نشانه ها باید با پزشک مشورت کنند. ● نکات مهم : ▪ در صورت دیدن ترشحات زرد رنگ و چسبنده در چشم طوری که پلکها باز نمیشوند احتمال عفونت چشم نوزاد مطرح است که با نظر پزشک باید تحت درمان دارویی قرار گیرد. ▪ مراقب سوختگی محل پوشک نوزاد باشید .( راش پوشک ) ▪ درجه حرارت اتاق نوزاد باید بین ۲۸ -۲۵ درجه سانتیگراد ودرجه حرارت بدن نوزاد ۳۷ -۵/ ۳۶ حفظ شود . ▪ باید شرایطی فراهم کرد تا نوزاد خواب کافی داشته باشد . نوزادان در طول شب ۳- ۲ بار برای شیر خوردن بیدار میشوند حدود ۱۶ -۱۵ ساعت در شبانه روز میخوابند.( ساعات خواب در کودکان ) ▪ نی نی لای لای فقط تا سن ۴ -۳ ماهگی مناسب خوابیدن شیرخوار است زیرا بعد از این سن کودک قادر است آن را برگرداند و احتمال آسیب به کودک وجود دارد . ▪ اگر سینه نوزاد متورم است نباید آنرا فشار داد. ▪ تنفس هوای آزاد در طول روز برای نوزادان و کودکان ضروری است و در فرصت مناسب باید هوای اتاق راعوض کرد . کودکی که دائما در اتاق گرم زندگی کند اشتها به غذا نخواهد داشت . نوزاد باید را زمانی از اتاق بیرون برد که درجه حرارت هوا بالاتر از ۱۵ درجه سانتیگراد باشد . مناسبترین وقت در زمستان بین ساعات ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر است . در این هنگام کودک ناراحت نمیشود . ▪ باید اجازه داد تا صورت نوزاد کمی آفتاب بخورد . باید دقت داشت زمان و شدت آفتاب گرفتن کودک نباید طولا نی شود . نور آفتاب و اشعه ماورا بنفش آن برای ساخته شدن ویتامین د در بدن لازم است . تابیدن نور آفتاب از پشت شیشه در ساخته شدن ویتامین دی در کودک ( همچنین بزرگسالان ) تاثیری ندارد. ▪ اگر سرو صورت و دستها به مدت نیم س