شیوهٔ اجرای پاپیه ماشه - اموزش طرز ساخت جعبه پاپیه ماشه
اموزش طرز ساخت جعبه پاپیه ماشه
پیشینهٔ پاپیه‌ماشه در ایران
گمان مى‌رود که پاپیه‌ماشه ابتدا در هند رواج داشته و سپس به اروپا رفته و بعد به ایران آمده است.
در دورهٔ ایلخانى، جلد تاب بسیار معتبر از نوع جلد ساده یا ضرب بوده و تا آن زمان پاپیه‌ماشه در ایران رایج نبوده است. اما مدارک نشان مى‌دهد که این هنر از دورهٔ صفویه به ایران راه یافته است و به تکامل رسیده است. در آن دوران جلد کتاب و اشیاى دیگر از جمله قلمدان را با این روش مى‌ساخته‌اند که در تزئین آنها اغلب مناظرى از شکار شاهان را نقاشى مى‌کردند. در این دوره قزوین و اصفهان مرکز عمدهٔ تولید این محصول بوده‌اند.
در اواخر این دوره، نقش گل سرخ و گل و برگ‌هاى سایه‌دار طبیعى در پاپیه‌ماشهٔ اصفهان جاى خاصى داشتن، این هنر در دورهٔ زندیه به اوج کمال رسیده و در دورهٔ قاجار و تا امروز نیز ادامه یافته است.
انواع بکارگیرى پاپیه‌ماشه
از شیوهٔ پاپیه‌ماشه بیشتر در جلدسازى، قلمدان‌سازى و مصنوعاتى مثل قاب آینه و سطوح رحل قرآن و ... استفاده مى‌شود.
جلدهاى لاکى
جلدهاى لاکى از زیباترین جلدهاى کتب خطى است که از قرن نهم هجرى در ایران متداول شد و پیوسته به ظرافت و زیبایى آن افزوده شد. در قرون ۱۲ و ۱۳ هجرى به بالاترین درجهٔ شکوه و ظرافت دست یافت. جلدهاى روغنى با توجه به نوع بوم و شیوه‌هاى تزئین بسیار متنوع هستند. از جمله مى‌توان به جلد روغنى بوم سفید، بوم موجی، بوم سیاه، و بوم ته طلایى سبز و قرمز و ... اشاره کرد.
قلمدان‌سازى
قلمدان‌سازى یکى از دست‌ساخته‌هاى نفیس هنرى ایران در گذشته است. موضوع نقاشى‌هاى روى قلمدان‌ها اغلب افسانه‌هاى قدیمى و شاعرانه مثل شیرین و فرهاد، خسرو و شیرین، لیلى و مجنون، یوسف و زلیخا و همچنین صحنه‌هاى شکار و رزم و بزم بوده است.
نقاشى لاکى روى سایر دست‌ساخته‌ها
از نقاشى لاکى براى تهیه مصنوعات مسطح چون جلد آلبوم، جلد کتا، قاب آینه، سطوح رحل قرآن و ... نیز استفاده مى‌شود.
شیوهٔ اجراى پاپیه‌ماشه
در این روش نیاز به یک لوح سنگى صیقلى است که ضخامتى بین ۱۲ تا ۱۵ سانتى‌متر داشته باشد و طول و عرض آن حدود ۵۰ و ۶۰ باشد. براى ساخت جلد یک کتاب، یک صفحه کاغذ سفید مرغوب که از هر طرف ۲ سانتى‌متر بزرگ‌تر از جلد نهایى است، در آب خیس مى‌کنند. سپس آن‌را روى لوح سنگى صاف مى‌کنند تا حباب هوا در زیر آن نماند.
سپس ورقه‌هاى کاغذ چاپ با همان اندازه را در یک تشت بزرگ خیس کرده و با دقت روى کاغذ اصلى قرار مى‌دهند، تا حدى که ضخامت دلخواه بدست آید. سپس کاغذ نازک دیگرى روى آن مى‌گذارند. و تخته‌اى روى آن قرار داده و ۲۴ ساعت زیر فشار مى‌گذارند تا خشک شوند. بعد دور ورقه‌ها را مى‌بُرند و آمادهٔ کار مى‌شود.
در قلمدان‌سازى از دو قالب استفاده مى‌شود، یکى براى غلاف، یکى براى کشو. براى ساخت غلاف دور قالب توپرى را با صابون آغشته مى‌کنند و ورقه‌هاى کاغذ روى آن مى‌چسبانند و مى‌کوبند و پرداخت مى‌کنند. پس از پایان کار، یک انتهاى آن را به شیوه‌اى که شکل نهایى غلاف خواهد بود، مى‌برند و قالب را در مى‌آورند.
کشو را در درون قالبى با همان ابعاد قالب غلاف مى‌سازند. پس از خشک شدن کشو، قالب را در مى‌آورند و انتهاى بریده شده غلاف را بر یک انتهاى آن سوار مى‌کنند و سپس هر دو را سوهان مى‌کنند تا هم اندازه شوند. آنگاه رویه قلمدان آمادهٔ نقاشى است. زمینهٔ نقاشى تنها یک پوسته است؛ در قلمدان‌هاى مرغوب از کتیرا و در انواع ارزان‌تر، از سریشم یا صمغ عربى استفاده مى‌شود. کار نقاشى مستقیماً روى پوسته واحد انجام مى‌شود. در گذشته رنگ‌ها را با سفیده تخم‌مرغ مى‌آمیختند ولى اکنون از سریشم یا صمغ عربى یا شیره انگور استفاده مى‌کنند.
پس از پایان نقاشی، روى قلمدان روغن مى‌زنند، که ترکیبى است از روغن بَزرک، روغن جلا و سندروسی. در روش قدیمى فقط روغن جلا مى‌زدند. در حال حاضر از مقوا به‌جاى لایه‌هاى کاغذ استفاده مى‌شود.
منبع:aftabir.com
,