زهکشی در اراضی شیبدار
آبخیزداری راهکاری دائم و مناسب برای مقابله با کمبود آب
- مقدمه: امروزه بسیاری از مردم عادی و کارشنتاسان در سرتاسر جهان و از جمله در کشور ما نیز مشکلات ناشی از کمبود آب را در زندگی روزمره خود احساس مینمایند و لذا مساله مدیریت و حفاظت از منابع آب را بعنوان چالشی جدی برای خود و جامعه محسوب مینمایند. وجود بحران آب در سطح جهانی مساله ای نیست که قابل کتمان و اغماض باشد و بر این اساس گامهای بسیار مهمی برای به حداقل رساندن تاثیرات بحران و کمبود آب توسط بخشهای مختلف و مسئول در بحث مدیریت منابع آب و مدیریت منابع طبیعی برداشته شده است . بروز خشکسالیهای ممتد و پی درپی ، تاثیرات ناشی از تغییر اقلیم و افزایش سریع و روزافزون جمعیت و نیاز غذایی این خیل عظیم جمعیت ، گستره و عمق بحرانهای ناشی از کمبود آب و تنشهای آبی را دوجندان ساخته و لزوم توجه جدی و همه جانبه به بحث مدیریت منابع آب را بیش از پیش مطرح ساخته است . اکنون زمان آن فرا رسیده است که با ارائه اموزشهای عمومی به مردم ، آنها را در راستای حل دائمی مشکلات ناشی از کمبود آب و بحران آب و نیز شکوفایی و استفاده بهینه و خردورزانه از منابع آب ترغیب و تجهیز نمود. ارتباط تنگاتنگ و ساختاری مدیریت منابع آب با مدیریت حوزه های آبخیز و برنامه های آبخیزداری در حوزه را تبیین و روشن نمود. مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری با رویکرد مدیریت و برنامه ریزی بر روی سه عامل اساسی موجود در عرصه های طبیعی شامل آب ، خاک و گیاه شکل گرفته و به اجرا گذاشته میشود. آب به عنوان حیاتی ترین عنصر موجود در طبیعت هیچگونه درک و شناختی از واحدهای توسعه مد نظر انسان نداشته و در چارچوب شرایط طبیعی و فیزیکی در حوزه های آبخیز جریان یافته و به حرکت در می آید. مدیریت نامناسب و ناقص این منابع سه گانه منجر به یک تاثیر فراگیر و پیوسته در سرتاسر محدوده حوزه آبخیز خواهد شد که منجر به تخریب شدید حوزه ها، تخریب محیط زیست ، فقر منابع پایه ، کاهش بهره وری و تولید ، کاهش درآمد آبخیزنشینان و تهدید امنیت اقتصادی و غذایی و نهایتا توسعه نایافتگی منطقه میگردد . بنابر این حوزه های آبخیز در یک برنامه توسعه محور به عنوان ظرف طبیعی و مناسب برای مدیریت منابع سه گانه آب ، خاک و گیاه شناخته شده و بکار گرفته میشوند. - حوزه های آبخیز : حوزه آبخیز به عنوان یک واحد ژئوهیدرولوژیکی که تمامی بارش فرو ریخته بر آن توسط یک سیستم زهکشی به یک خروجی واحد منتقل میگردد شناخته و تعریف میگردد. تمامی اراضی بر روی کره خاکی بعنوان بخشی از یک حوزه آبخیز مشخص بشمار میروند . بنابر این حوزه آبخیز یک محدوده آبی و خاکی به همراه یک سیستم زهکشی مشخص است به عبارت دیگر حوزه آبخیز یک سیستم بیولوژیکی ، فیزیکی ...
اهمیت زهکشی و استفاده بهینه از
به این علت به رشته پزشکی آمدید که جان افراد را نجات دهید؟ اگر جواب مثبت است، شاید بهتر باشد دانشکده پزشکی را رها کنید و به رشته مهندسی آب بروید. برای آگاهی از علت این توصیه مقاله ای را که از سایت گلوبالیست ترجمه شده است ،در پی می آوریم . اگر به تلاش های صورت گرفته برای ریشه کنی بیماری و خطرات بهداشتی در جهان توجه کنیم، متوجه می شویم که آبله را ریشه کن کرده ایم. اما براساس تحقیقات هنوز ۹۰ درصد بیماریها در جهان مرتبط با آب است. هشتاد درصد مرگها در کشورهای در حال توسعه ناشی از بیماریهای مرتبط با آب است. این بدان معناست که هر سال حدود شش میلیون نفر براثر آب آلوده می میرند. به همین علت است که بهداشت همچنان یک موضوع مهم جهانی است. به رغم پیشرفتهای مهندسی که آب سالم محصول آن است، این مشکل بسیار فراتر از کشورهای در حال توسعه است. امروزه حتی بسیاری از کشورهای توسعه یافته با مشکل آب تصفیه شده روبرو هستند. بسیاری از شبکه های انتقال آب کهنه و شکننده است، در نتیجه آلودگی در بسیاری کشورهای پیشرفته روبه فزونی است. بسیاری از شهروندان کشورهای توسعه یافته در بطری آب حمل می کنند، در خانه تصفیه کننده آب دارند و حتی شبکه آب خانگی مخصوص خود را دارند. علت این امر آن است که به شبکه آب شهری اطمینان ندارند. کمبود آب در حالی که معیارهای آب تصفیه شده و ایمن بالا می رود، آلوده کننده ها و عوامل بیماری زای بیشتری پیدا می شود. به غیر از موضوع بهداشت، باید کمبود آب را نیز در نظر گرفت. در سال ،۱۹۵۰ فقط دو شهر بود که بیشتر از ۸ میلیون نفر جمعیت داشتند. در حال حاضر، بیش از ۲۳ شهر وجود دارد که بیش از ۱۰ میلیون نفر جمعیت دارد و از این تعداد ۱۸ شهر در کشورهای در حال توسعه است. تا سال ۲۰۳۰ یعنی ۲۵ سال دیگر، جمعیت شهری به دو برابر جمعیت روستایی خواهد رسید که معادل رشد ۱۶۰ درصد جمعیت شهری است. بسیاری از این شهرها در معرض کمبود شدید آب هستند. در هر صورت، غالباً از امکانات انتقال و تصفیه آب بهره مند نیستند.براساس برآوردهای بانک جهانی، حدود ۳۰۰ میلیون نفر اکنون در مناطقی زندگی می کنند که با کمبود جدی تا شدید آب روبرو است. تا ۲۵ سال دیگر، این رقم به ۳ میلیارد نفر خواهد رسید. هدرروی آب میزان آب شیرین موجود همچنان در حد یک درصد ثابت خواهد ماند. بقیه آب جهان شامل آب شور اقیانوسها یا آب شیرین موجود در دو قطب، در خاک، برف و رطوبت است. آبیاری کشتزارها در همه جا با هدرروی فراوان آب همراه است. روشهای کشاورزی نامناسب و قیمت های یارانه ای آب که تناسبی با هزینه واقعی آن ندارد و انگیزه ای برای صرفه جویی دربر ندارد باعث هدرروی بیشتر آب می شود.در حالی که ۷۰ درصد آب جهان ...
آب هاي زيرزميني
چاه دو نوع چاه داریم ، عمیق و نیمه عمیق چاه نیمه عمیق چاهی است که معمولاٌ با دست آنرا حفر می کنند و مقنی ها در احداث این نوع چاهها از تجربیات زیادی برخوردارند . در مواردی که میزان نیاز به آب اینگونه چاهها بسیار محدود و سطح آب زیرزمینی در نزدیکی سطح زمین قرار دارد از دلو و طناب برای آبکشی استفاده می شده است . اخیراٌ همین چاههای نیمه عمیق را بصورت دهانه گشاد حفاری کرده و سپس آنرا با استفاده از کول های سیمانی یا بتنی ، لوله گذاری نموده و با استفاده از پمپ و موتور ،آبکشی می نمایند . چاه عمیق چاه عمیق را با دستگاه حفاری حفر می کنند و پس از اتمام حفاری آنرا لوله گذاری می کنند و سپس برای آبکشی از آنها از تجهیزات موتور و پمپ استفاده می کنند .در زمانی که برداشت آب زیرزمینی بیش از ورود آب نفوذی به مخزن باشد ، رو به کاهش می گذارد و بمرور سطح آب زیرزمینی عمیق تر میشود . سیستم آبخوان سفره آب زیرزمینی هم به مانند یک سیستم عمل می کند ، یک تعدادی ورودی دارد و تعدادی هم بعنوان فاکتورهای خروجی آن عمل می کند . هرگاه میزان ورودی های این سیستم کمتر از میزان خروجی های آن شود ، معادله سیستم به هم خورده و دچار مشکل می شود . هر گاه میزان ورودی ها بیشتر از میزان خروجی ها گردد نیز مشکل به شکل دیگری بروز می کند . بنابراین بحث تعادل در سیستم آبخوان ، بسیار حائز اهمیت است و هرگونه اخلال در آن موجب دردسر ساکنان و بهره برداران و سازمان های مسئول میشود . مشکلات سیستم همانطور که ذکر شد هرگونه خللی که در دو طرف معدله سیستم آب زیرزمینی بروز کند باعث ظهور مشکلاتی میگردد که دو مشکل عمدة آن عبارت از بالا آمدگی سطح آب زیرزمینی و پایین افتادن سطح آب زیرزمینی ، میباشند و هریک از آنان نیز پیامدهای خاص خودشان را دارند .بالا آمدگی سطح آب زیرزمینی بشکه ای را در نظر بگیرید که از یک شیر آب در حال پر شدن است ، همچنین بشکه مزبور دارای یک شیر در پایین خود است و آب بشکه از طریق شیر شماره 2 تخلیه میشود . در این مثال تمامی قسمتهای بشکه نفوذناپذیر فرض شده است و معادله این سیستم دارای یک فاکتور ورودی ( شیر شماره 1 ) و یک فاکتور خروجی ( شیر شماره 2 ) می باشد . سطح آب را در ابتدای آزمایش در میانه ارتفاع بشکه فرض کرده و سپس شیرهای آب 1 و 2 را باز کنید .چنانچه پس از شروع آزمایش ، مقدار آب ورودی از شیر 1 بیش از مقدار آب شیر خروجی شماره 2 باشد ، چه اتفاقی می افتد ؟ سطح آب درون بشکه بمرور بالا و بالاتر می آید تا جایی که بشکه پر شده و آب آن سرریز نماید . آب سرریز شده ممکن است در مسیر خود موجب خسارت های زیادی گردد . پایین افتادن سطح آب زیرزمینی این حالت زمانی اتفاق می افتد که در بشکه فرضی ...
اهمیت زهکشی و استفاده بهینه از آب
اگر به تلاش های صورت گرفته برای ریشه کنی بیماری و خطرات بهداشتی در جهان توجه کنیم، متوجه می شویم که آبله را ریشه کن کرده ایم. اما براساس تحقیقات هنوز ۹۰ درصد بیماریها در جهان مرتبط با آب است. هشتاد درصد مرگها در کشورهای در حال توسعه ناشی از بیماریهای مرتبط با آب است.این بدان معناست که هر سال حدود شش میلیون نفر براثر آب آلوده می میرند. به همین علت است که بهداشت همچنان یک موضوع مهم جهانی است. به رغم پیشرفتهای مهندسی که آب سالم محصول آن است، این مشکل بسیار فراتر از کشورهای در حال توسعه است. امروزه حتی بسیاری از کشورهای توسعه یافته با مشکل آب تصفیه شده روبرو هستند. بسیاری از شبکه های انتقال آب کهنه و شکننده است، در نتیجه آلودگی در بسیاری کشورهای پیشرفته روبه فزونی است. بسیاری از شهروندان کشورهای توسعه یافته در بطری آب حمل می کنند، در خانه تصفیه کننده آب دارند و حتی شبکه آب خانگی مخصوص خود را دارند. علت این امر آن است که به شبکه آب شهری اطمینان ندارند.کمبود آب در حالی که معیارهای آب تصفیه شده و ایمن بالا می رود، آلوده کننده ها و عوامل بیماری زای بیشتری پیدا می شود. به غیر از موضوع بهداشت، باید کمبود آب را نیز در نظر گرفت. در سال ،۱۹۵۰ فقط دو شهر بود که بیشتر از ۸ میلیون نفر جمعیت داشتند. در حال حاضر، بیش از ۲۳ شهر وجود دارد که بیش از ۱۰ میلیون نفر جمعیت دارد و از این تعداد ۱۸ شهر در کشورهای در حال توسعه است. تا سال ۲۰۳۰ یعنی ۲۵ سال دیگر، جمعیت شهری به دو برابر جمعیت روستایی خواهد رسید که معادل رشد ۱۶۰ درصد جمعیت شهری است. بسیاری از این شهرها در معرض کمبود شدید آب هستند. در هر صورت، غالباً از امکانات انتقال و تصفیه آب بهره مند نیستند.براساس برآوردهای بانک جهانی، حدود ۳۰۰ میلیون نفر اکنون در مناطقی زندگی می کنند که با کمبود جدی تا شدید آب روبرو است. تا ۲۵ سال دیگر، این رقم به ۳ میلیارد نفر خواهد رسید.هدرروی آبمیزان آب شیرین موجود همچنان در حد یک درصد ثابت خواهد ماند. بقیه آب جهان شامل آب شور اقیانوسها یا آب شیرین موجود در دو قطب، در خاک، برف و رطوبت است. آبیاری کشتزارها در همه جا با هدرروی فراوان آب همراه است. روشهای کشاورزی نامناسب و قیمت های یارانه ای آب که تناسبی با هزینه واقعی آن ندارد و انگیزه ای برای صرفه جویی دربر ندارد باعث هدرروی بیشتر آب می شود.در حالی که ۷۰ درصد آب جهان صرف کشاورزی می شود، در فاصله نه چندان زیادی از کشتزارها، شهرها با کمبود شدید آب و قیمتهای بالا روبرو هستند. مثلاً در بخشی از ایالت کالیفرنیا کشاورزان بابت هر فوت جریب آب ۵۰/۱۵ دلار می پردازند در حالی که شهرنشینان جنوب این ایالت بابت همین ...
اثر بخشی پروژه های تغذیه مصنوعی
اثربخشی تغذیه · اثربخشی اثر بخشی پروژه های تغذیه مصنوعی به فاکتورهای بسیاری بستگی دارد ، که مهم ترین آنها : مناسب بودن اراضی محل تغذیه، دانه بندی خاک و صاف و زلال و بدون رسوب بودن آب تغدیه ای است . چنانچه هریک از این فاکتورها زایل شود از اثر بخشی پروژه بشدت کاسته شده و حتی به سمت بی تاثیر بودن میل می کند . نمونه مفید آن که با جمع شدن تمامی شرایط مثبت حاصل شده ، تغذیه های گودالی در دشت گرمسار بود ، که دقیقاٌ بیست روز پس از شروع تغذیه ، قنات روستای اکبر آباد واقع در 4 کیلومتری جنوبشرقی گودالها ، که 40 سال از زمان خشکیدن آن می گذشت دوباره آبدار شد . نمونه بی تاثیر آن نیز تغذیه مصنوعی حوضچه ای – استخری زرتل سمنان بود ، که در اثر ورود آب سیلابی حاوی رسوبات بسیار ریز مارنی ، و کور شدن چشمه های نفوذ آبرفت بستر حوضچه ها ، عملاٌ حوضچه ها کاملاٌ غیرقابل نفوذ شد و حتی بعنوان حوضچه محل پرورش ماهی مورد استفاده موردی نگارنده قرار گرفت . انواع رودخانه · تخلیه آبخوان حتی اگر تمامی شرایط هم برای تغذیه فراهم باشد ولی آبخوان مملو از آب باشد ، هیچ امکانی برای تغذیه باقی نمی ماند ، لذا باید آبخوان فضای خالی برای تغذیه داشته باشد . تا زمانی که آبخوان کاملاٌ پر و مملو از آب باشد ، آبهای جدید وارده مانند جریان سطحی از روی آن عبور نموده و خارج خواهد شد . · رودخانه تغذیه کننده در قسمت هایی از رودخانه ، آب رودخانه در بستر فرو می رود و به اصطلاح غرق می شود ، در این بخش ها رودخانه بستر خود را تغذیه می کند و رفته رفته از دبی آن کاسته می شود . در رودخانه حبله رود گرمسار در فاصله بسیار کمی از طول رودخانه ، بخش عمده ای از آب رودخانه در گسل بن کوه فرو می رفت و در واقع رودخانه گسل را تغذیه می نمود . · رودخانه تغذیه شونده وقتی رودخانه در طول خود با ورود آب از حاشیه ها و بستر خود مواجه شده و دم به دم به دبی آن افزوده میگردد ، رودخانه را تغذیه شوند می نامند . عمدتاٌ رودخانه ها در قسمت های علیای خود ماهیت تغذیه شنده داشته و در قسمت سفلی به نوع تغذیه کننده تبدیل میشوند . تغذیه عمقی تغذیه عمقی این روش را شاید بهتر باشد تزریق تلقی کنیم ، زیرا با انجام تمهیداتی آب را تا عمقی پایین می بریم تا با لایه نفوذناپذیر مجاور شده و مستقیماٌ در لایه آبدار تزریق گردد . در این روش بدلیل اینکه آب به جای نفوذ قائم ، در جهت افقی نفوذ می کند ، ریسک برخورد آن با لایه های نازک رسی بازدارنده به حداقل می رسد و در این حالت میزان نفوذ بمراتب بیش از حالت تغذیه سطحی خواهد بود . بنا به بررسی هایی که در زمان اجرای پروژه ها در سمنان انجام شد ، میزان نفوذ ...
دستورالعمل احداث، اصلاح و جایگزینی بادام، گردو و فندق
وزارت جهاد کشاورزی معاونت تولیدات گیاهی دفتر امور میوه ها دستورالعمل احداث، اصلاح و جایگزینی بادام، گردو و فندق سال 1388 «عملیات مناسب دراحداث و نگهداري باغ بادام» 1- شرایط کاشت 1-1 آب و هوا: ایران در عرض جغرافیایی 40 – 25 درجه شمالی واقع شده است . و اصولاً مناطق بادام کاری در دنیا در عرض 55-30 درجه شمالی واقع گردیده اند. بعبارتی بغیر از استانهای جنوبی و شمالی کشور(حاشیه خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر) سایر مناطق کشور در صورت فراهم گردیدن ساير فاکتورهای آب و هوائی می ،توانند به کشت بادام اختصاص یابند. بادام درختی است که در شرایط آب و هوای مدیترانه ای در نواحی که دارای تابستانهای گرم و خشک و زمستان ملایم باشند به خوبی رشد میکند، ولی این درخت را در مناطقی که دارای زمستانهای سرد می باشد پرورش می دهند تا نياز سرمايي آن رفع شود. نیاز سرمايي بادام حدود500-100 ساعت دمای صفر تا 7 درجه سانتیگراد بسته به رقم می باشد. درجه حرارت لازم برای رشد و تکامل حداقل 10 درجه سانتیگراد و حداکثر 45 درجه سانتیگراد و اپتیمم 23 درجه سانتیگراد می باشد. طول دوره رشد بادام 240-150 روز می باشد. دمای مناسب برای محصول دهی مناسب بطور میانگین 25-20 درجه سانتیگراد و حداکثر 35 درجه سانتیگراد می باشد. درجه حرارت لازم برای آغاز فعالیت درخت و بیدار شدن از خواب زمستانی میانگین 6 + درجه سانتیگراد می باشد، حداقل دمائی که درخت بادام می تواند تحمل کند 22- درجه سانتیگراد می باشد. بادام به سرمای دیروقت بهاره حساس است لذا مصون بودن نسبی منطقه از سرمای بهاره دیروقت الزامی است . در دامنه های مشرف به جنوب گلدهی سریعتر اتفاق می افتد اما خطر سرمازدگی بهاره را افزایش میدهد. درجه حرارت 1- تا 2- درجه سانتیگراد باعث سرمازدگی چغاله بادام می باشد. حرارت 2- تا 4- درجه سانتیگراد باعث سرمازدگی گل باز شده می گردد. حرارت 4- تا 6- درجه سانتیگراد باعث سرمازدگی در مرحله ظهور گلبرگها میشود. درجه حرارت مناسب برای گرده افشانی 25-15 درجه سانتیگراد می باشد. وجود حرارت مناسب برای فعالیت زنبور عسل 21+ درجه سانتیگراد می باشد. هوای ابری و بارانی در تابستان باعث تشکیل لکه های قهوه ای در روی پوست میوه در حال رسیدن خواهد شد. درمناطق احداث باغ بادام بایستی امکان تهیه آب با در نظر گرفتن میران نزولات آسمانی وجود داشته باشد،ولی پرورش این درخت بصورت دیم نیز با رعایت اصول فنی امکان پذیر است. از کشت و پرورش بادام در مناطقی با رطوبت نسبی بالاي 70 درصد باید خودداری کرد ،اما رطوبت نسبی کمتر از 20 درصد توام با دمای بیش از 35 درجه سانتیگراد نيز عمل لقاح را دچار ...
لایه بندی خاک در مطالعات زهکشی
کلیات: لایه بندی خاک عبارت است از بررسی و شناخت لایه های مختلف خاک از سطح زمین تا عمق لازم شامل تعیین رنگ، بافت، میزان رطوبت، موقعیت سطح ایستایی نوسانات فصلی آن با استفاده از رنگدانه ها، وجود مواد شیمیایی مهم از نظر هدایت هیدرولیکی خاک و تعیین موقعیت لایه های متراکم خاک و غیره.... به منظور تعیین مشخصاتی که بر روی چگونگی ورود و حرکت آب در خاک تاثیر مهم و تعیین کننده دارد. نتایج مطالعاتی متعارف خاک شناسی دارای ارزش محدود برای استفاده در مطالعات زهکشی است. زیرا در این مطالعات معمولا از عکسهای هوایی، پوشش گیاهی، فیزیوگرافی و زمین شناسی سطحی زمین برای مشخص نمودون وضعیت اراضی استفاده فراوان شده و با حفر چالهای آزمایشی به عمق 2/1 تا 5/1 متر موارد مورد مطالعه بطور دقیق تر بررسی می گردد، در صورتیکه در مطالعات زهکشی به بررسی لایه های عمیق تر خاک بویژه از لحاظ موقعیت لایه غیر قابل نفوذ یا لایه محدود کننده زمین شناسی و هیدروپدولوژی که تاثیر آنها کمتر بر سیمای ظاهری خاک منعکس میباشد، توجه خاص مبذول میگردد و در واقع قابلیت انتقال آب در لایه های مختلف از اهمیت خاص برخوردار میباشد. 1- بررسی لایه های خاک: برای تعیین مشخصات مهم فیزیکی و به ویژه حرکت آب در لایه های مختلف خاک مطالعاتی به شرح زیر در صحرا انجام می گیرد. الف- بافت خاک : توزیع ذرات معدنی خاک را از نظر اندازه و میزان نسبی هر یک از آنها بافت خاک مینامند، عملیات تشخیص بافت خاک به روش لمسی و با توجه به صفات کلاسهای مختلف بافت از نظر ورقه شدن، رویان شدن، وضعیت ترک خوردگی رویان در اثر خم نمودن و... ایجاد صدا در گوش هنگام مالش ورقه های خاک مربوط و دیگر اقدامات رایج در صحرا همزمان با حفاری صورت می گیرد. به منظور تدقیق تشخیصهای صحرایی بافت خاک در صورت لزوم از لایه های مختلف در نقاط لازم نمونه خاک اخذ و به آزمایشگاه ارسال خواهد شد. ب- ساختمان خاک: طرز قرار گرفتن ذرات خاک شامل ماسه، سیلت ورس در یک فضای سه بعدی ساختمان خاک را تشکیل می دهد و در چهار گروه اصلی بر اساس نسبت طول های محور های عمودی به افقی از یکدیگر متمایز میگردند که عبارتند از: ساختمان ورقه ای platy ساختمان منشوری prismatic ساختمان مکعبی blocky و ساختمان دانه ای Granular . ج- رنگ خاک: از عمده ترین مشخصاتی است که در مطالعات لایه بندی به آسانی قابل بررسی است. وقتی رنگ خاک به همراه بافت، ساختمان، رطوبت، پایداری و مقاومت در مقابل حفاری مورد مطالعه قرار می گیرد اطلاعات زیادی از لحاظ شرایط فیزیکی و شیمیایی بدست می دهد. رنگ خاک تابعی از طبیعی سنگ مادر، مسائل و مشکلات زهکشی و نیز درجه حرارت متداول محیط خاک است در عملیات لایه ...