سرانه های تاسیسات شهری :

1- تلفن : نسبت به نقاط مختلف یک شهر 20000 نفری حداقل 20 دستگاه تلفن عمومی و یک دستگاه تلفن برای هر خانوار و 1/0 متر مربع فضا برای تاسیسات مرکزی تلفن پیشنهاد می شود .

2- آب : به طور کلی حد متوسطمصرف روزانه هر شهروند (خانگی و غیر خانگی بین 150 تا 225 لیتر می باشد .طبق استاندارد سطح مورد نیاز برای تصفیه خانه های آب به طور متوسط 2 متر مربع به ازای هر شهروند می باشد در ایران سرانه 8/0 متر مربع برای احداث تصفیه خانه آب به ازای هر 20000 نفر جمعیت پیشنهاد می گردد .

3- برق :حداقل سرانه ماهانه مصرفی برق برای مصارف خانگی 25 کیلو وات است با توجه به سطوح مورد نیاز جهت ایجاد تاسیسات و تقویت کننده های برق سرانه 3/0 متر مربع به ازای هر 20000 نفر جمعیت شهری در نظر گرفته می شود .

4 -گاز : سرانه زمین پیشنهادی جهت احداث تاسیسات مربوط به گاز رسانی در شهر 20000 نفری 15/0 متر مربع می باشد .

5-راه و شبکه های ارتباطی : با توجه به اینکه راه ها سبب ارتباط تاسیسات مختلف شهری به یکدیگر می شوند لذا از ارزش و اهمیت بیشتری برخوردار می باشند عموما سرانه های اختصاص داده شده به راه ها بین 25/0 تا 3/0 متر مربع می باشد ضوابط مربوط به عرض معابر شهری عبارتند از : کوچه 12-8 متر - خیابان فرعی 24 – 18 متر خیابان اصلی 35 – 30 متر -خیابان اصلی سراسری 35 متر راه پارکی 45 متر بزرگراه 45 متر آزاد راه 76 – د45 متر .

رده بندی اراضی تاسیسات وتجهیزات شهری

1 رده محله : شامل پست های کوچک برق. 2- رده ناحیه:شامل مراکز فنی وخدماتی شبکه تلفن شهری ، پست های فرعی برق ومحلهای جمع آوری زباله .

3- رده منطقه:شامل ایستگاههای آتش نشانی ، پست های اصلی برق،پمپ بنزین ، مراکز فنی پست و تلگراف وتلفن و امور آبرسانی مناطق .

4- رده حوزه : شامل پست های امدادی شبکه آبرسانی و گازرسانی .

5- رده شهر و فراتر : شامل مراکز اصلی پست و تلگراف و تلفن ، تاسیسات اصلی گاز رسانی و جمع آوری و دفع زباله ، شبکه اصلی و پست های سراسری برق ، کشتارگاه، گورستان ، ندامتگاه و زندان ، ایستگاه مرکزی آتش نشانی و تاسیسات فنی شبکه های رادیو و تلویزیون .

روند برنامه ریزی تاسیسات عمومی در شهرهای قدیم ایران : در شهر سازی سنتی ایران ، تاسیسات عمومید به نسبت جمعیت ،دانش فنی و نیاز زمان برنامه ریزی شده است این برنامه ریزی، ضمن آنکه دارای کارائی مناسبی بوده ،در شرایط حاضر نیز قابلیت اجرایی دارد .تاسیسات عمومی بافت سنتی شهرها ، با توجه به ردرجه بندی و نیاز در مناطق مختلف شهری ایجاد شده است . روند برنامه ریزی در شهر های سنتی شامل بررسی موقعیت ، نقش و عملکرد ، نوع ومقدار ، ظرفیت و گنجایش و حجم تاسیسات می باشد .

موقعیت تاسیسات عمومی : در بافت شهر های قدیم موقعیت تاسیسات عمومی بر حسب موقعیت شبکه ارتباطی ، تراکم جمعیت ، نحوه استقرار جمعیت و همچنین عوامل اجتماعی و اقتصادی تعیین شده است بطوریکه علاوه بر اینکه نیازهای اجتماعی را رفع می کرده است از جایگاه مناسبی نیز برخوردار بوده است . مثلا تاسیساتی که تولید صدا می کنند در مناطقی قرار داشتند که ایجاد مزاحمت محیطی نکنند .

نقش و عملکرد تاسیسات عمومی : شکل گیری تاسیسات عمومی در شهر های سنتی برحسب عملکرد محلات و بافت های شهری و شبکه راهها و جمعیت فضای شهر بوده است و براساس نقشی که این تاسیسات در شهر ها و محلات داشته اند عملکرد آنها (مذهبی ، تجاری، خدماتی و بهداشتی ) نیز مشخص می شده است .

ظرفیت و گنجایش :ظرفیت و گنجایش این تاسیسات بر حسب نقش آنها در سطح شهر و محلات تعیین می شده است مثلا مسجد جامع بدلیل عملکرد گسترده ظرفیت و مساحت بیشتری نسبت به مساجد دیگر بوده است .

نوع و تعداد تاسیسات عمومی :در انتخاب نوع و تعداد تاسیسات عمومی عواملی چون اندازه محلات ،درجه بندی راه ، تعداد جمعیت ، دوری یا نزدیکی به فضای اصلی مرکزی شهر یا محله موثر بوده است .

حجم تاسیسات :حجم این تاسیسات بر حسب عملکرد آنها در شهر، ویژگیهای طبیعی ، اقتصادی و اجتماعی در شهر تعیین شده است .

نقش راه در شهر سازی سنتی : در احداث راه ها وشبکه بندی معابر باید نکاتی را در نظر گرفت که عبارتند از :کارایی مطلوب راه در آمد و رشد جمعیت .- سازگاری با اقلیم منطقه .- رفع نیاز های محله ای - خصوصیات فرهنگی و اجتماعی محلات

-در شهر سازی سنتی ایران در احداث راه ها به نکات فوق توجه ویژهای شده است . در شهر سازی سنتی ایران هر عضو شهری دارای جایگاه ویژهای است و بین این عناصر ( مسکونی ،تجاری،فضای فرهنگی)ارتباطی یکپارچه وجود دارد و راههای اصلی و فرعی بر حسب نقش خود با مرکز محلات مسکونی و سپس مراکز تجاری ، اجتماعی شهر ارتباط دارند .

-در شهر سازی سنتی ایران گذشته از مقر حکومتی چند فضای اصلی مطرح می باشند که عبارتند از :بازار و محل خرید و فروش و عرضه کالا .- محلات مسکونی .- تاسیسات وابسته به محلات مسکونی و بازار .- شبکه های ارتباطی و راهها .

بازار :در گذشته بازار به عنوان محل خرید و فروش و همچنین یک راه ارتبای معمولا سر پوشیده بوده است و تقسیمات مختلفی داشته است که عبارتند از :

1-راسته بازار : عرض 4 تا8 متر و شامل راسته اصلی بازار است و به شهر مرکزیت می داد . راسته بازار در ابتدا و انتهای خود به نواحی بیرونی و دروازه های شهر مربوط می شده است و معمولا در مسیر خود یا به چهار سوق (انشعابات بازار )و یا به یک مرکز فرهنگی و مذهبی پیوند می خورده است .

2-بازارچه: راسته بازار دارای انشعاباتی بوده که به آن بازارچه می گویند . در هر یک از این بازارچه های اصناف مختلفی به فعالیت می پرداختند .

3-تیم و تیمچه : کاروانسرای بزرگ را تیم می گویند و قسمتی از بازار است که محل عرضه اختصاصی تری از کالاست . کاروانسرای کوچک را تیمچه می گویند ودارای چند دکان بوده که تاجران در آن داد و ستد می کردند .

بازار در گذشته حالتی سلسله مراتبی داشته بدین صورت که راسته بازار محل رفت و آمد عابران و بازارچه محل فروش یک نوع کالای ویژه بوده است . تیم و تیمچه هم به صورت مجزا و فرعی تر به داد و ستد اختصاص داشتند . در طول راسته بازار و بازارچه ها تاسیسات مورد نیاز مردم شامل مسجد ، حسینیه ،گرمابه،سقاخانهو آب انبار قرار داشته است و در پیرامون بازار محلات مسکونی قرار داشتند .

محلات مسکونی: محلات مسکونی بر حسب وسعت از نظر جای گزینی واحد های مسکونی و دسترسی تاسیسات عمومی دارای ویژگی هایی می باشند . با توجه به اینکه محلات مسکونی ،محل زندگی و ارتباط انسانها با یکدیگر می باشد راهها را در این مناطق از اهمیت ویژهای برخوردار است و به فراخور فرهنگ و اقلیم و اقتصاد و نوع مصالح ساختمانی محیط خود شکل گرفته است . راهها در مناطق مسکونی با توجه به کوچکی و بزرگی محله به راههای اصلی و فرعی و فرعی ترتقسیم می شده است . شبکه راهها دارای تقسیماتی به شرح ذیل می باشد :

1- راه عمومی :بین بازار و محلات مسکونی .2 - راه های نیمه عمومی :راه های داخل محلات مسکونی . 3 - راههای نیمه خصوصی :راههای جزئی تر و کوچکتر محلات که در بعضی موارد به صورت بن بست می باشد . 4 - راههای خصوصی: به چند واحد مسکونی می رسد .

نتیجه اینکه راههای ارتباطی در نواحی مسکونی به صورت سلسله مراتبی از خانه شروع شده و به فضای مشترک چند خانه و سپس از طریق راههای محله ای کوچک به شبکه راههای محله ای و در نهایت به راههای اصلی و بازار شهر منتهی می شود .در ایجادراهها در محلات مسکونی عواملی چون عوامل اقلیمی ،فرهنگی ، بصری و زیبایی ،کالبدی و دفاعی نیز تاثیر گذار بوده است .

تاسیسات وابسته به محیطهای مسکونی و بازار :در شکل گیری این تاسیسات عواملی چون میزان جمعیت ،نوع عملکرد محیط و سطح نیاز به آنها و نوع راههای ارتبای دخالت داشته است به عنوان مثال معمولا در شهر های قدیم مسجد جامع در راههای اصلی و اصلیترین راه قرار داشته است .

سرانه های تاسیسات شهری :

مطالب مشابه :

تاسیسات شهری – سیستم برق رسانی شهری – نیروگاه سیکل ترکیبی

کاربری تاسیسات و تجهیزات شهری سبزوار

سرانه های تاسیسات شهری :

جزوات درس تاسیسات و تجهیزات شهری مهندس قائمی پور

شهری روی دریا!