زبان کردی در اربیل
کردستان عراق را دریابیم
"اقلیم کردستان" دارای یک مجلس یا پارلمان یکصد نفره ، نخست وزیر و هیات دولت محلی می باشد. نیروی پلیس و تشکیلات امنیتی خودش را دارد. 17در صد بودجه کل کشور اختصاص به اقلیم کردستان دارد و اقلیم کردستان از بسیاری جهات بصورت مستقل اداره می شود. بسیاری از کشورهای مهم در "اقلیم کردستان" دفتر نمایندگی یا کنسولگری دارند. اقلیم دارای وزارتخانه های مستقل برای خودش است. زبان رسمی آن کردی و پرچمش هم از پرچم عراق متفاوت است. پایتخت اقلیم کردستان شهر اربیل است و شهرهای مهم دیگر آن شامل سلیمانیه و کرکوک می باشند. البته هنوز اختلافات مهمی میان اقلیم و دولت مرکزی در بغداد وجود دارد. از جمله و مهمترین آنها در خصوص تملک بر منطقه نفت خیز کرکوک و اساسا تقسیم درآمدهای نفتی منطقه شمال عراق با همان اقلیم کردستان می باشد. حاجت به گفتن نیست که اربیل خواهان سهم بیشتر و خودمختاری بیشتری از دربرداشت از نفت شمال و مالکیت کرکوک می باشد و متقابلا دولت مرکزی در بغداد خواهان کنترل بیشتر نفت شمال و کنار زدن اقلیم از مدیریت صنایع نفت کرکوک می باشد. به بیان دیگر اقلیم خواهان خودمختاری بیشتر و دخالت هر چه کمتر بغداد در شمال است و متقابلا بغداد خواهان کنترل بیشتر بر اقلیم و تسلط هر چه کمتر آن بر منابع و تاسیسات نفت کرکوک می باشد.واقعیت آنست که اقلیم کردستان و مابقی عراق (دست کم بغداد و مناطق جنوبی آن کشور که شیعه نشین می باشند) از بسیاری جهات مثل دو کشور یا دو سرزمین متفاوت می باشند. انسان وقتی در اربیل یا سلیمانیه است باورش نمی شود که این همان کشوری است که بخش های دیگر آن شامل بغداد، نجف و کربلا می شود. از نظر فرهنگی گرفته، تا وضعیت شهر نشینی، تا مسائل امنیتی ،ترافیک، آزادی و غیره . کمتر وجه اشتراکی میان بغداد یا اربیل به عنوان دو شهر اصلی یک کشور وجود دارد. الا اینکه هر دو جزء کل بزرگی هستند به نام جمهوری عراق.آنچه مسلم است، بوجود آمدن اقلیم کردستان و تداوم آن ظرف یک دهه گذشته به گونه ای در آمده که به نظر می رسد که برای همیشه آن منطقه در اداره کردها دیگر باقی خواهد ماند. یا به شکل دیگری اگر گفته باشیم ، هیچ جور دیگر قابل تصور نیست که به گذشته باز گردیم و 5 میلیون کردهای عراق به همراه مناطق شمال آن کشور مجددا به زیر کنترل بغداد در آیند. حمله آمریکا به عراق در سال 1382 و شکسته شدن طلسم مخوف جنایتکارانه صدام بر کردهای آن کشور( و شیعیان و سنی ها و مابقی 20 میلیون مردم عراق) باعث بیرون آمدن غولی شده بنام آزادی و خودمختاری که دیگر بنظر نمی رسد هیچ قدرتی بتواند آنرا به مجددا درون بطری بالز گرداند. بماند اینکه از زمان به استقلال رسیدن عراق در سال 1932 ...
از فعالیت به زبان کُردی تا رقابت رسانه ای در خاورمیانه و جهان
گفتگوی کردپرس با مدیر خبرگزاری آناتولی ترکیه از فعالیت به زبان کُردی تا رقابت رسانه ای در خاورمیانه و جهان قصد داریم کاری کنیم که در یکصدمین سالگرد تاسیس آناتولی، این خبرگزاری با توجه به قدمت، تجارب و نیروهای ارزشمند خود، یکی از 5 خبرگزاری برتر جهان باشد و اخبار خود را به 11 زبان تولید و منتشر کند. پیش از این ما به زبان های ترکی استانبولی، انگلیسی، عربی، بوسنیایی و روسی فعالیت می کردیم و با افتتاح بخش کُردی، یک قدم به هدف مهم خود یعنی رسیدن به تولید خبر با 11 زبان زنده، نزدیک تر شده ایم.خبرگزاری آناتولی (Anadolu haber ajansı) یا به صورت اختصاری آن AA در سال 1920 میلادی تاسیس شده و به عنوان مهم ترین خبرگزاری رسمی و حکومتی ترکیه، فعالیت می کند و اخبار روزانه ی آن به زبان های ترکی استانبولی، انگلیسی، عربی، بوسنیایی، روسی و کُردی تولید و منتشر می شود. این خبرگزاری در روز نخست ماه جاری میلادی، بخش زبان کُردی خود را با هر دو لهجه ی کُرمانجی و سورانی افتتاح کرده و دفتر مرکزی بخش کُردی را در اربیل اقلیم کردستان عراق مستقر کرد. برای کسب اطلاع از اهداف و برنامه های خبرگزاری آناتولی و انگیزه ی این رسانه ی دولتی ترکیه از فعالیت به زبان کُردی، با کمال اُزترک مدیر خبرگزاری گفتگو کردیم.کمال اُزترک در سال 1969 میلادی به دنیا آمده و در رشته ی ارتباطات تحصیل کرده است. وی از سال 1995 به صورت حرفه ای وارد فعالیت مطبوعاتی و مستندسازی شده و چند سال در خارج از کشور به منظور یادگیری زبان خارجه و تحقیق در خصوص مبانی مستندسازی اقامت کرده است. وی در سال 2003 به عنوان مشاور رسانه ای مجلس ملی ترکیه، در سال 2005 به عنوان مشاور رسانه ای رییس مجلس ملی و بعدها به عنوان مشاور رسانه ای رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه فعالیت کرده است و از سال 2011 تاکنون عهده دار پست ریاست خبرگزاری آناتولی است. کردپرس: خبرگزاری آناتولی از دو هفته پیش فعالیت به زبان کُردی و با هر دو لهجه ی کُرمانجی و سورانی را آغاز کرده است. لطفا بفرمایید که اهداف و انگیزه های خبرگزاری شما از فعالیت رسانه ای به زبان کُردی چیست؟کمال اُزترک: خبرگزاری آناتولی در سال 1920 میلادی تاسیس شده و در حال حاضر در ردیف یکی از آژانس های خبری معتبر دنیا قرار دارد. در سال 2020 میلادی، خبرگزاری ما صد ساله خواهد شد و ما قصد داریم کاری کنیم که در یکصدمین سالگرد تاسیس آناتولی، این خبرگزاری با توجه به قدمت، تجارب و نیروهای ارزشمند خود، یکی از 5 خبرگزاری برتر جهان باشد و اخبار خود را به 11 زبان تولید و منتشر کند. پیش از این ما به زبان های ترکی استانبولی، انگلیسی، عربی، بوسنیایی و روسی فعالیت می کردیم و با افتتاح ...
هه ولیر (اربیل)
اربیل (هه ولیر) هه ولیر هه ولیر °۴۴٫۰۳۳شرقی °۳۶٫۱۱۲۸شمالی اطلاعات کلی نام رسمی : هه ولیر کشور : عراق استان : اربیل نام محلی : هه ولیر مردم جمعیت ۲٬۲۹۳٬۸۳۹ زبانهای گفتاری: کردی سورانی مذهب: سنی شافعی جملهٔ خوش‌آمد به شهر به خیر هاتن بو پاریزگای کوردستان دید هوایی از شهر اربیل که در آن ارگ اربیل در وسط دیده می‌شود. اَربیل (سورانی: ھەولێر، Hewlêr، با تلفظ: هاؤلِر، عربی: أربيل) یکی از شهرهای کردستان عراق و مرکز استان اربیل است. مختصات جغرافیایی آن ۳۶٫۱۲ شمالی و ۴۴٫۰۱ شرقی است و در ۸۰ کیلومتری شرق موصل قرار گرفته‌است. جمعیت این شهر در سال ۲۰۰۹ (میلادی) ۲٬۲۹۳٬۸۳۹ میلیون نفر برآورد شده‌است. قدمت شهرنشینی در این شهر به ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای مسکون دنیاست. هه ولیر نام کردی این شهر است. محتویات ۱ اربیل باستان۲ اربیل معاصر۳ محله‌ها۴ فرودگاه۵ نویسندگان معروف اربیل۶ ابنیه تاریخی و مکان‌های گردشی۷ دانشگاه‌ها۸ منابع اربیل باستان ارگ باستانی اربیل. اربیل شهری بسیار باستانی است که در زمان آرامیها بنیاد گشت. نام آن از ریشه سامی «اربع ئیلا» به معنای «چهار ایزد» است. نام امروزی کردی آن یعنی هه‌ولیر هم دگرگون‌شده همان واژه اربیل است. اربیل در زمان آشوریان مرکز دینی مهمی برای آیین پرستش ایزد ایشتار بود. منطقه اربیل در طی سده‌ها بخشی از شاهنشاهی ایران هخامنشی را تشکیل می‌داد و مدتی نیز بدست نیروهای اسکندر مقدونی افتاد. پس از آن اشکانیان و ساسانیان طی سده‌های پیاپی بر آن فرمانروایی کردند. جنگ گوگمل که در آن اسکندر مقدونی، داریوش سوم را در سال ۳۳۱ پ. م. شکست داد در جایی حدود صد کیلومتر در غرب اربیل رخ داد. اربیل معاصر شهر امروزی اربیل بر روی تپه‌ای باستانی قرار دارد. بر روی آن تپه، دیوارها و بقایای یک دژ عثمانی به چشم می‌خورد. در سده‌های میانه اربیل به یک کانون بازرگانی بر جاده میان بغداد و موصل تبدیل شد و امروزه نیز با قرار داشتن در مسیرهای جاده‌ای و ریلی از اهمیت زیادی برخوردار است. مجلس منطقه خودگردان کردستان از سالها پیش در شهر اربیل تشکیل می‌شد ولی کنترل آن تا زمان شورش کردها در پایان جنگ خلیج فارس، عملآ در دست صدام حسین بود. در سال‌های میانی دهای ۱۹۹۱ میان دو حزب اصلی کردها یعنی حزب دموکرات کردستان عراق و اتحاد میهنی کردستان جنگی درگرفت و مجلس نامبرده منحل شد. حزب دموکرات با کمک صدام حسین در سال ۱۹۹۶ اربیل را در دست گرفت. پس از سرنگونی صدام بدست نیروهای آمریکایی، در دهم آوریل ۲۰۰۳ اربیل شاهد جشن و سرور مردم در خیابان‌ها بود. پس از جنگ چندین بمب ...
دانلود آهنگ کردی
دانلود آهنگ کردی http://karduuok.blogfa.com/
زبان کردی
زبان کردی به زنجیره گویشی ای گفته می‌شود که کردها هم اینک با آن سخن می‌گویند. زبان کردی یا زبانهای کردی از زبانهای ایرانی شاخه غربی هستند که با زبان فارسی و بلوچی خویشاوندی دارند. تعریف یک زبان به عنوان «کردی» همواره دستخوش عوامل غیر زبان‌شناختی به‌ویژه عوامل سیاسی، و فرهنگی است.. در واقع «زبان کُردی» به مانند زبان فارسی به معنای یک زبان با یک شکل استاندارد و مرز و تعریف مشخص نیست بلکه امروزه به طیفی از زبانهای ایرانی شمال غربی اطلاق می‌شود که گاه به هم نزدیک و گاه نسبت به هم از نظر زبان‌شناسی دورند. این زبانها که در پی تصمیمات اجتماعی/سیاسی[نیازمند منبع] در دوران معاصر نام «کردی» به خود گرفته‌اند عبارتند از: کرمانجی، کلهری، سورانی، گورانی و اورامانی. زبان زازا را نیز گروهی جزو زبانهای کردی به‌شمار آورده‌اند. شبیه‌ترین زبانها به زبان کردی بلوچی، گیلکی، و تالشی هستند، این زبانها نیز متعلق به زیرگروه شمال غربی زبانهای ایرانی هستند. از دیگر زبانهای مشابه به زبان کردی که زیرگروه جنوب غربی زبانهای ایرانی به شمار میایند، لری و بختیاری و فارسی هستند.که هرکدام در مناطق وسیعی تکلم میشوند. گویشهای مختلف عمدتا در بخشهایی از ایران، عراق، سوریه و ترکیه مورد استفاده قرار می‌گیرد. جمعیتهای پراکنده کرد همچنین در جمهوری آذربایجان، ارمنستان لبنان و اسرائیل نیز زندگی میکنند.[۹] در برخی دسته‌بندی‌ها کردی به سه دسته اصلی شماری، جنوبی و میانه تقسیم شده که خود شامل بیست و دو نوع گویش می‌باشد و هر گویش نوع نگارش و تلفظ خاصی دارد. تلاش برای یک زبان استاندارد برای کردی نتوانسته به موفقیت‌های چشمگیری برسد. شاخه‌های اصلی زبان کردی عبارتند از: کردی شمال-غرب:کرمانجی کردی مرکز:سورانی گویشهای جنوبی کردی:کرمانشاهی، فیلی، کلهری، و لکی. زبان کردی سورانی در عراق زبان رسمی است [۲۰] در حالی که در کشور سوریه ممنوع است. تا اوت ۲۰۰۲ در ترکیه محدودیت‌های شدیدی بر آن (کردی کرمانجی) اعمال می‌شد گرچه هنوز کاربرد آن در ترکیه محدود است .[۲۱]. در ایران نیز در برخی رسانه‌ها امکان استفاده از آن وجود دارد در حالی که استفاده از آن در نظام آموزشی دولتی هنوز صورت نپذیرفته‌است. محدوده‌هایی که بنا بر اطلاعات سازمان سیا در آنها زبان کردی به عنوان زبان مادری سخن گفته می‌شود. زبان کردی اخص را کرمانجی می‌نامند که خود لهجه‌های متعدد دارد مانند: مکری، سلیمانیه‌ای، اردلانی، کرمانشاهی، بایزیدی، عبدویی، زندی. زبان کردی با دسته شمالی لهجه‌های ایرانی غربی بعض مشابهات دارد، و از زبانهای مهم دسته غربی بشمار می‌رود ...
طبقه بندی لهجه(زاراوه کان)زبان و ادبیات کردستان
به صورت کلی زبان کردی را به چهار لهجه ،گویش یا شاخه می توان طبقه بندی نمود. 1-شاخه ی کرمانج شمال (باکور) این شاخه از زبان کردی در مناطق زیر رایج است. الف:ایران :طوایف هرکی،میلان،شکاک،حیدری که این طوایف در محدوده شهرهای ارومیه،سلماس،خوی،ماکو،برادوست وشمال خراسان و....سکونت دارند. ب:ترکیه .:تمام طوایف کرد ترکیه با این شاخه از زبان کردی تکلم می کنندودر شهرهای مثل ارزروم ،دیاربکر،بایزید،شمدینان،ماردین و....،سکونت دارند. ج :عراق .:بیشتر طوایف اطراف شهرهای عمادیه،زاخو،سنجارسا باز با این شاخه از زبان کردی تکلم میکنند. د:قفقاز شوروی سابق:تمام طوایف کرد این ناحیهه:سوریه :تمام کردهای مناطق کرد نشین این کشور . 2-شاخه ی کرمانج جنوبی یا سوورانی و اردلانی: این شاخه نیز در مناطق سلیمانیه ،کرکووک،موصل،اربیل واکثر کردهای ایران رواج دارد تمام کتابهای استادانی چون مرحوم عبدالرحمن شرفکندی(هژار)مرحوم ماموستا هیمن و دیگر بزرگان کرد به این لهجه می باشد. لازم به ذکر است که این لهجه به 3زیر شاخه تقسیم می شود:کرمانج عراقی-کرمانج مکری(مهاباد و بوکان وسقز)وکرمانج سنندج یا سورانی 3-شاخه ی کلهری : این شاخه در مناطق کرمانشاه،ایلام،لرستان،شهرهای بدره ،خانقین،زرباطیه،فیلی های بغداد رایج است. زیر شاخه های این شاخه از زبان کردی را می شود به گویش سنجابی (جافی)، گویش کلیایی، گویش هرسینی ،گویش لکی،گویش لری تقسیم نمود4-شاخه ی اورامی (هورمانی)یا گورانی: زیر شاخه های این شاخه به قرار ذیل طبقه بندی می شوند: الف:گویش زازا که در نواحی ارزنجان ترکیه ی رایج است. ب:گویش اورمان لهون ج:گویش پاوه و جوانروود د:گویش گورانی قدیم که شامل زبان کتابت کتب اهل حق است. ه:گویش باجلان که درمنطقه دشت زهاب و عراق رایج است.
اربیل (هولیر)(4)
روز سوم از سفرمان راهی شدیم به سمت اربیل (هولیر). "آزاد" از سر لطف ما را تا کنار جاده برد و ما از شانس خوش یکی از بهترین هیچ هایک های سفر را تجربه کردیم: کمی جلوتر از ما، با ماشین شاستی بلند مشکی رنگی کنار جاده نگه داشت، موهای قهوه ای رنگش را بالای سرش بسته بود و عینک آفتابیش را گذاشته بود روی موهاش. به زبان انگلیسی و با لهجه خوش سلام گرمی به ما داد و خرت و پرت های روی صندلی را برداشت تا بنشینیم. وقتی گفتیم مسافرانی از ایران هستیم، خنده ی بلندی سر داد و سعی کرد با واژه های فارسی که به یاد داشت بگوید پدرش کرد کرمانشاه بوده و فارسی خوب می فهمد هرچند روان حرف نمی زند. "فرشته" پر از انرژی زندگی بود. مدیر British School in kurdistan که حالا بعد از سالها از انگلیس برگشته تا کاری برای کردستان کند. هم صحبتی با فرشته، زیبایی مسیر را چند برابر می کرد. انگار کسی این کوه را نقاشی کرده بود می گفت هر روز از این مسیر دو بار رد می شود تا به کارهای هر دو شعبه در سلیمانیه و اربیل رسیدگی کند. او تنها زن طول این سفر بود که نه تنها از نوع سفر ما شگفت زده نشد بلکه کلی انرژی به ما داد برای ادامه راه. ساعتی نرفته بودیم که در جاده کوهستانی بعد از دکان در نقطه مرتفعی که مشرف بر دریاچه بود نگه داشت و ما را به خوردن یک استکان چایی در آن هوای سرد و منظره زیبا دعوت کرد. منظره زیر پایمان از بالکن کافه ای که درش چایی خوردیم در اربیل ما را جایی که با کوچ سرفر میزبانمان قرار داشتیم، درست جلوی Majiddi Mall پیاده کرد و خاطره خوشش را برای همیشه در ذهنمان حک. وما در حالیکه از شیرینی های خوشمزه ای ( به نام کلمه کازی) که به ما هدیه داده بود می خوردیم به Amer زنگ زدیم که ما رسیده ایم. بعد از دقایقی سوار ماشین مشکی رنگ آمر بودیم به سمت خانه اش. آمر پزشک بود و در طول راه برای ما توضیح داد که آنقدر سرش شلوغ است که حتی شبها خانه نمی آید، پس کلید خانه را به ما داد و رفت. خانه ای که دو روز بعد کلید را جایی که گفته بود گذاشتیم و درش را بستیم و با مشتی خاطره ترکش کردیم. چیزی از ورودمان به اربیل نگذشته بود که خودمان را قدم زنان میان خیابان های پهن شهر یافتیم. کلی راه رفتیم تا رسیدیم به مرکز شهر و ارگ بزرگی که بر بلندی، روی تپه ای با ارتفاع حدود 30 م قرار دارد. تپه ای که تا همین پنج سال پیش برای چند هزار سال زندگی بر آن جریان داشت. حالا ارگ را خالی کرده اند تا مرمتش کنند و تبدیلش کنند به جایی خوشایند برای بازدید توریستها! حس می کردم تپه این زندگی جدید را دوست ندارد و دلش تنگ است برای آدمهایی که ریشه های چند هزار ساله اش بودند. این تصویر را از ویکی پدیا گرفته ام، عکسی هوایی از موقعیت تپه نشانه ...