معماری اسلامی مصر
جدول خلاصه معماری مصر باستان
معماري مصر نام بنا<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> دورة حكومتي دورة تاريخي منطقه جغرافيايي شكل بنا و ويژگي‌هاي بنا مصالح و اجزاي ساختماني بنا نوع بنا مقبرة مصطبه‌اي دوره پادشاهي كهن قرن 30 ق.م مصر سكوي بلند و مستطيل شكل ديواره‌هاي پرشيب مفروش از سنگ و آجر اولين شكل مقابر در مصر هرم پله‌اي زوسر دوره پادشاهي كهن سلسله سوم 2750 ق.م سقاره حرم پله‌اي، چند مصطبه روي هم توسط ايمحوتپ ساخته شد چند مصطبه‌هاي سنگي كه روي هم هستند و رفته رفته كوچكتر مي‌شوند (سنگ) نخستين مقبرة عظيم پادشاهي مصر اهرام ثلاثه (خوفو، خندع، منكوريچ) دوره پادشاهي كهن سلسله چهارم 2700 ق.م جيزه ساختماني سنگي حرمي شكل توده غو (پيكري ساختمان‌سازي با سنگ آهك و كوهي از سنگ) آرامگاهها و مقبرههاي عظيم پادشاهان مصر مقربة خنوم حوتپ دوره پادشاهي ميانه سلسله 11 و 12 2300 ق.م دربني حسن در صخره‌ها كنده مي‌شود فضاهاي سنگي طبيعي شامل دهليز، تالار ستوندار، اتاقك مقدس مصالح سنگ/ درهاي چوبي از درخت سرو جايگزين آرامگاه‌هاي هرمي دورة پادشاهي كهن (مقبرة صخره‌اي) مقبرة منتوحوتپ دوره پادشاهي ميانه 2056 ق.م ديرالبحري سطوح تراس‌ها با راهروهاي ستوندار و معابر شيب‌دار تركيب معماري و طبيعت و هرم سنگي كوچك مقبره و پرستشگاه معبد صخره‌اي رامس دوره پادشاهي جديد رامسس دوم مصر بزرگنمايي غيرعادي اندازه‌ها و 4 تنديس بزرگ فرعون سنگ/ ستونها از دل صخره‌ها تراشيده شده معبد و پرستشگاه صخره‌اي مقبرة حتشب سوت دوره پادشاهي جديد 1500 ق.م مصر از سطح كف دره تا سه طبقه ستوندار با خرپشته‌هاي اتصالي/ توالي رنگهاي سياه و سفيد سنگ/ سنگ‌هاي دراز عمودي و افقي و ستونهاي 4 گوش و 6 ضلعي يخدار مقبره با نقوش برجسته معبدالقصر دوره پادشاهي جديد سلسله 19 1390 ق.م تب داراي حياط و تالارهاي ستوندار و اتاق مربع به نام قدس‌الاقداس و سر در دار/ ستونهاي هرمي/ توسط آمحوتپ سوم ساخته شده داراي ديوارهاي جسيم با برهاي اريب/ سنگ معبد براي پرستش «آمون» معبد آمون رع كرنك دوره پادشاهي جديد مصر داراي حجم بزرگ و تالار ستوندار و حياط‌هاي رواق‌دار/ سردر دار داراي ستونهاي با سرستون‌هاي غنچه‌اي و زنگوله‌اي و سقف تخته سنگ/ مصالح سنگي معبد براي پرستش «آمون»
معماری مصر
معماری مصری سرگذشت اسرار و نبوغ معماران این سرزمین باستانی در طول تاریخ بوده است که به خلق شاهکارهای منحصربه‌فردی منجر شده است. مصر دارای جغرافیای ساده است (رودخانه - صحرا - صخره) سواحل نیل به طول 900 و پهنای 16 کیلومتر منبع حیات این سرزمین و ساکنان آن بوده است و می توان به جرأت گفت که شاهرگ حیاتی تمدن مصر محسوب می شود. در مصر بر خلاف بین النهرین، ما شاهد ایجاد یک تمدن و امپراطوری واحد و طولانی با سنت های واحد - مذهب واحد و عقاید و سیستم نظامی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی واحد هستیم و بدین جهت در زمینه های هنری دارای هویتی مستقل و با ثبات و دست نخورده است که برای مدتی طولانی این ثبات را حفظ نموده است.برای حدود 10 هزار سال، دره نیل جایگاه یکی از بانفوذترین و باشکوه‌ترین تمدن‌های عصر خود بود. حتی امروزه هم برخی از آثار به جا مانده از این تمدن کهن همچون اهرام و ابوالهول در زمره مشهورترین و شگفت‌انگیزترین بناهای تاریخی جهان محسوب می‌شوند. مصر گنجینه آثار معماری است که در نوع خود نظیر ندارد.آثار معماری به جا مانده از تمدن مصر باستان با توجه به مصالحی که در ساخت آنها به کار رفته است به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته نخست بناهایی هستند که مصالح به کار رفته در آنها آجر نپخته بوده است. از این نوع آجر در ساخت خانه‌های مصری در طول تمدن‌های فراعنه، یونانی، قبطی و اسلامی استفاده می‌شده است و امروزه در ساخت خانه‌های روستایی کاربرد دارد. نوع دوم معماری سنگی است. مصر از ذخیره غنی معادن سنگ‌هایی نظیر بازالت، آهک، مرمر و گرانیت برخوردار بود. بهره‌برداری از معادن سنگ زیر نظر دولت انجام می‌گرفت. این امر از یک طرف به دلیل اهمیت پروژه‌های ساختمانی در آن زمان بود از طرف دیگر کارگران تا اتمام کار مجبور بودند در مجاورت معدن سنگی که بنای مورد نظر باید با آن شکل می‌گرفت، زندگی کنند در نتیجه حراست از مصالح با ارزش این بناها مهم شمرده می‌شد. از نکات جالب توجه‌ای که در ساخت بناهای شگفت‌آور مصر شایان ذکر است ساده بودن ابزار کارگران آن دوران در مقابل خلق این بناهای اعجاب‌آور است. ساخت مقبره‌های سلطنتی در قدیم بسیار اهمیت داشت در واقع توجه به ساخت این مقبره‌ها به اوایل تمدن مصر باستان باز می‌گردد. علاوه بر این مقبره‌ها که اوج هنر معماری در آنها به کار گرفته می‌شد، ساخت زیارتگاه‌ها نیز ارزش زیادی داشت. دولت بهترین مصالح، معماران و هنرمندان خود را وقف ساخت این بناها می‌کرد.معابد در مصر دو دسته‌اند: یکی معابد برای عبادت خدایان مثل معبد هوروس در ادفو و دیگری معابد برای مردگان مثل معبد ملکه حتشپسوت ...
هنر و معماری مصر باستان
خصوصیات مصر مصر دارای جغرافیای ساده است (رودخانه - صحرا - صخره) سواحل نیل به طول 900 و پهنای 16 کیلومتر منبع حیات این سرزمین و ساکنان آن بوده است و می توان به جرأت گفت که شاهرگ حیاتی تمدن مصر محسوب می شود (تصویر 1). در مصر بر خلاف بین النهرین، ما شاهد ایجاد یک تمدن و امپراطوری واحد و طولانی با سنت های واحد - مذهب واحد و عقاید و سیستم نظامی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی واحد هستیم و بدین جهت در زمینه های هنری دارای هویتی مستقل و با ثبات و دست نخورده است که برای مدتی طولانی این ثبات را حفظ نموده است. ( تصویر 1) ساکنان مصر از دو تیره ی مختلف بودند، در قسمت شمالی (مصر سفلی) یعنی دلتای نیل انسان هایی از نژاد آسیایی با صورت های گرد و پوست های روشن و در قسمت جنوبی (مصر علیا) یعنی دره ی نیل مردمی از نژاد آفریقایی با پوست های قهوه ای و صورت های کشیده می زیسته اند. زمانی که نارمر پادشاه مصر علیا بر مصر سفلی غلبه یافت (حدود 3200 ق.م) این دو قسمت با هم یکی شده و اتحادی همیشگی در مصر آغاز شد. تئوری های سیاسی و مذهبی یکی گشته و سلطنت مطلقه با آیین «رع» شکل می گیرد. بر اساس این آیین به هنگام تولد انسان «خود» دیگری با انسان همراه و زاده می شوند به نام «کا» که بعد از مرگ به حیات خود ادامه می دهد و به همین جهت برای جاودانگی بقای «کا» پس از مرگ دست به اقدامات زیادی می زده اند از جمله مومیایی کردن اجساد جهت لانه کردن «کا» پس از مرگ در جسد و همین طور ساخت تندیس های متوفی و یا مقبره های با عظمت و به طور کلی قسمت اعظم آثار هنری و معماری مصریان از همین اعتقاد سرچشمه می گیرد. قدرت دین در مصر باستان را قدرت پادشاهان یکی بوده، چرا که پادشاهان مصر خود را دارای نیروی الهی می دانسته اند. در هنر مصر به خاطر ثبات حکومت و نگرش دینی، ما شاهد نوعی یگانگی در موضوع، تلقی و بیان در مدت زمان قریب به 2000 سال می باشیم. هنر مصر مورخان تمدن، مصر باستان را به سه دوره ی به هم پیوسته تقسیم می کنند: 1) پادشاهی کهن (سلسله های 1 تا 11) 3200 تا 2040 ق.م 2) پادشاهی میانه (سلسله های 11 تا 18) 2040 تا 1650 ق.م 3) پادشاهی جدید (سلسله های 18 تا 20) 1550 تا 1070 ق.م هنر پادشاهی کهن خصوصیات پادشاهی کهن بعد از اتحاد و یکپارچگی در سراسر مصر به دست «نارمر» پادشاهی کهن آغاز می شود. هنر مصر در عهد کهن را می توان اجمالاً با صفات «دینی»، «ابدیت گرایی»، «کاهنی» و «ایستایی» توصیف نمود. در نظام مصر پادشاهان موجوداتی تلقی می شدند که در مقررات جاری عالم هستی و حیات طبیعی مشارکت داشته اند. آنان از مقام اولوهیت برخوردار بوده و تجلی خدا بر روی زمین هستند. بدین جهت ما شاهد هستیم در بیش تر موارد آثار هنری را نقش برجسته ها و تندیس ...
مصر پادشاهي ميانه( مقبره هاي تخته سنگي،نقاشي و پيکرتراشي)
مصر پادشاهي ميانه( مقبره هاي تخته سنگي،نقاشي و پيکرتراشي) مصر پادشاهي ميانه( مقبره هاي تخته سنگي،نقاشي و پيکرتراشي) O پادشاهي ميانه حدود سال 2300 پيش از ميلاد ، زمينداران جاه طلب به زور آزمايي با قدرت فراعنه برخاستند و کشور مصر را تقريبا تا يک سده در دريايي از ناآراميها و آشوبهاي داخلي گرفتار کردند . سرانجام يکي از اميران طيوه (تبس ) به نام منتحوتپ ا توانست مصر را يکبار ديکر متحد کند و تحت فرمان پادشاه واحدي در آورد. در دوره حاکميت سلسله يازدهم و دوازدهم ( که پادشاهي ميانه ناميده مي شود ) به دنبال تحول مزبور ، هنر از نو احيا شد و ادبياتي غني و پر تنوع پديد آمد . ■ مقبره هاي تخته سنگي از جمله مهمترين و مشخص کننده ترين بازمانده هاي مربوط به دوره پادشاهي ميانه مي توان از مقبره هاي تخته سنگي در بني حسن نام برد ( تصوير 79 ) . يکي از سالم مانده ترين مقابر مزبور مقبره خنوم حوتپ است ؛ وي در کتيبه اي که در همان مقبره به دست آمده از شکوه و بيمانندي اين مقبره به خود مي بالد و مي گويد که درهاي آن را از چوب درخت سرو به ارتفاع هفت کوبيت ( 61 متر ) ساخته است . او ضمن بيان طرز فکر مصريان درباره منزلگاه آخرت ، مي افزايد : نجابت اصلي من اين بود : مقبره اي تخته سنگي ساختم ، زيرا آدمي بايد از کاري که پدرش انجام مي دهد تقليد کند . پدرم براي خودش خانه اي در خورد کا شهر مرنوفرت ، از سنگ اعلاي آيان ساخت تا نامش را علي الابد جاوداني کند و تا دنيا دنياست برپا نگه دارد . 79 – مقابر تخته سنگي ، بني حسن ، حدود 1800 ق. م . مقبرههاي تخته سنگي دوره پادشاهي ميانه ، در بيشتر موارد جانشين مقبره هاي هرمي متعلق به پادشاهي کهن شدند . هزينه گزاف و تلاش بيهوده اي که صرف نگهداري از جسد موميايي شده پادشاه در زير هرمي بزرگ ، آشکار و قابل نفوذ مي شد . موجب پيدايش اين رسم جديد تدفين مردگان گرديد ، که در آن مقبره ها را در نقاط دور افتاده از دل تخته سنگها مي کندند . اين مقبره ها که در جلوشان يک سرسراي ستوندار کوتاه ساخته مي شد ، واحدهاي بنيادي معماري مصر – سرسرا يا دهليز ، تالار ستوندار و اتاقک مقدس – را شامل مي شدند (تصوير 80 ) . در تصوير 81 که ار داخل مقبره تخته سنگي آمنمحت ا گرفته شده ، تالاري ديده مي شود که ستونهاي سرسرا بخشي پيوسته به بافت يکپارچه تخته سنگ هستند . ( مخصوصا به ستون شکسته در انتهاي تالار توجه کنيد که همچون يک استالاکتيت از سقف آويزان است . ) ديوارهاي مقبره ، همچون روزگاران گذشته ، با انواع نقاشي و نقشهاي برجسته رنگين با موضوعاتي تقريبا مشابه موضوعات پيشين ، تزيين شده بودند . 80 ...
معماری مصر ، عجایب دنیای باستان را خلق کرد !
معماری مصری سرگذشت اسرار و نبوغ معماران این سرزمین باستانی در طول تاریخ بوده است که به خلق شاهکارهای منحصربه‌فردی منجر شده است. برای حدود 10 هزار سال، دره نیل جایگاه یکی از بانفوذترین و باشکوه‌ترین تمدن‌های عصر خود بود. حتی امروزه هم برخی از آثار به جا مانده از این تمدن کهن همچون اهرام و ابوالهول در زمره مشهورترین و شگفت‌انگیزترین بناهای تاریخی جهان محسوب می‌شوند. مصر گنجینه آثار معماری است که در نوع خود نظیر ندارد.آثار معماری به جا مانده از تمدن مصر باستان با توجه به مصالحی که در ساخت آنها به کار رفته است به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته نخست بناهایی هستند که مصالح به کار رفته در آنها آجر نپخته بوده است. از این نوع آجر در ساخت خانه‌های مصری در طول تمدن‌های فراعنه، یونانی، قبطی و اسلامی استفاده می‌شده است و امروزه در ساخت خانه‌های روستایی کاربرد دارد. نوع دوم معماری سنگی است. مصر از ذخیره غنی معادن سنگ‌هایی نظیر بازالت، آهک، مرمر و گرانیت برخوردار بود. بهره‌برداری از معادن سنگ زیر نظر دولت انجام می‌گرفت. این امر از یک طرف به دلیل اهمیت پروژه‌های ساختمانی در آن زمان بود از طرف دیگر کارگران تا اتمام کار مجبور بودند در مجاورت معدن سنگی که بنای مورد نظر باید با آن شکل می‌گرفت، زندگی کنند در نتیجه حراست از مصالح با ارزش این بناها مهم شمرده می‌شد. از نکات جالب توجه‌ای که در ساخت بناهای شگفت‌آور مصر شایان ذکر است ساده بودن ابزار کارگران آن دوران در مقابل خلق این بناهای اعجاب‌آور است. در واقع این مسأله بیش از پیش بیانگر نبوغ و خلاقیت معماران آن دوران بوده است. در دوران فراعنه وجود یک طرح معماری پیش از اقدام به ساخت یک بنا ضروری محسوب می‌شد. نمونه‌هایی از این طرح‌ها را می‌توان روی کوزه‌ها و سنگها دید. در واقع در مصر باستان صنعت‌گرانی که مهارت‌های خاصی در ساخت بنا و ارایه طرح آن داشتند در قالب یک متخصص تجربیات خود را نسل به نسل منتقل کردند و شاهکارهایی را که ما امروز شاهد آن هستیم از خود به جا گذاشتند. ساخت مقبره‌های سلطنتی در قدیم بسیار اهمیت داشت در واقع توجه به ساخت این مقبره‌ها به اوایل تمدن مصر باستان باز می‌گردد. علاوه بر این مقبره‌ها که اوج هنر معماری در آنها به کار گرفته می‌شد، ساخت زیارتگاه‌ها نیز ارزش زیادی داشت. دولت بهترین مصالح، معماران و هنرمندان خود را وقف ساخت این بناها می‌کرد. گذشته از معماری که در خدمت مذهب و مراسم تدفین بود نوع دیگری از معماری با نام معماری نظامی نیز در مصر رواج داشت که معرف آن قلعه‌ها و برج‌هایی بودند که در آن زمان ساخته شده‌اند این ...
گستره مکانی و زمانی معماری در جهان اسلام
گستره مکانی و زمانی معماری در جهان اسلام Architectutrs Spatial and Temporal Range in the Musgim World گردآوری: محمدعلی استادعلیفهرست مطالب - مقدمه - معماری، برترین هنر اسلامی - سوریه و فلسطین در دوره امویان - عراق، ایران و مصر در دوره عباسیان - تونس و مصر در دوران اغلبیان و فاطمیان - مغرب و اسپانیای اسلامی - آسیای مرکزی و آسیای صغیر در دوران سلجوقیان و خوارزمشاهیان - ایران و آسیای مرکز در دوران ایلخانیان - ایران و آسیای مرکزی در دوران تیموریان - آسیای صغیر در دوران عثمانی - ایران در دوران صفوی - هند در دوران گورکانیان - ایران در دوران زند و قاجار تا دوران معاصر - سبک شناسی معماری ایران - منابعمقدمه با ورود اسلام به مناطق مختلف، منش و تفکر اسلامی به جزئی از فرهنگ و سنت آن منطقه تبدیل شد. بدین ترتیب بر معماری سنتی آن مناطق نیز تاثیر گذاشته و در آینه آن متبلور شده است. بنابراین مطالعه معماری گذشته و تجلی مفاهیم اسلامی در آن از چند جنبه دارای اهمیت و ضرورت است : -برای پیشرفت و نوآوری ابدا باید دست آوردهای گذشتگان را تاحد امکان مطالعه کرد. -آشنائی با شیوه کلی تجلی مفاهیم در آثار معماری، از طریق مطالعه تجلی مفاهیم اسلامی در کالبد فضا میسر می گردد. این شناخت می تواند رهگشای معماران برای انعکاس دیگر مفاهیم در کالبد معماری نیز باشد. -آشنائی با نمادها و نشانه های که چکیده و عصاره یک فرهنگ هستند. شناخت عمیق تر از فرهنگ و سنت یافته است. -بسیاری از مفاهیم اسلامی در فرهنگ و سنت ما در آمیخته و از این طریقريال در معماری سنتی ما تجلی یافته است. هنر اسلامی یا هنر های مسلمانان بخشی از هنر اطلاق می شود که در جامعه مسلمانان و نه لزوماً توسط مسلمانان رواج داشته است. هر چند ممکن است این هنرها در مواردی با تعالیم و شریعت اسلامی انطباق نداشته باشد ولی تاثر فرهنگ اسلامی و منطقه ای در آن به خوبی نمایان است. هنر اسلامی یکی از دوران های شکوهمند تاریخ هنر و یکی از ارزشمندن ترین دستاوردهای بشری در عرصه هنری به شمار می آید و شامل انواع متنوعی از هنر همچون معماری، خوشنویسی، نقاشی، سرامیک و مانند آنها می شود. هنر اسلامی هنری نیست که فقط به آئین اسلام ارتباط داشته باشد . اصطلاع «اسلامی» نه تنها به مذهب، بلکه به فرهنگ غنی و متنوع مردمانی نیز اشاره می کند که آئین اسلام در سرزمین های آن رواج دارد . هنر اسلامی غالباً عناصری سکولاری که توسط برخی از علمای اسلامی حرام شمرده نشده را نیز در در بر می گیرد. همچنین به آن دسته از مفاهیم و موارد ...