اهواز استان خوزستان ایران - کارگاه مجسمه سازی در اصفهان
اهواز
اَهواز یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان خوزستان است. این شهر که بخش مرکزی کلانشهر اهواز می‌باشد، از نظر جغرافیایی در ۳۱ درجه و ۲۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۴۰ دقیقه طول شرقی قرار گرفته‌است و در جلگه خوزستان به ارتفاع ۱۸ متر از سطح دریا واقع می‌باشد.
شهر اهواز با ۲۲۰ کیلومتر مربع مساحت، دومین شهر وسیع ایران پس از تهران می‌باشد. جمعیت آن نیز در سرشماری سال ۱۳۸۵ ۹۶۹٬۸۴۳ نفر بوده که اهواز را در جایگاه هفتمین شهر پرجمعیت ایران قرار می‌دهد.
کارگاه مجسمه سازی در اصفهان
کارون پرآب‌ترین رود ایران، اهواز را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم کرده‌است که این امر جلوه زیبایی به این شهر داده‌است. وجود کارخانجات بزرگ صنعتی، شرکت مناطق نفتخیز جنوب و شرکت ملی حفاری ایران در اهواز، این شهر را به یکی از مهم‌ترین مراکز صنعتی ایران تبدیل کرده‌است و همین امر سبب شده که مهاجران بسیاری را در خود بپذیرد.
شهرهای اطراف اهواز عبارت‌اند از: شهرهای تاریخی دزفول و شوشتر و شوش در سمت شمال، رامهرمز در شرق، ماهشهر، شادگان و خرمشهر در جنوب و دشت آزادگان در سمت غرب.
تاریخچه اهواز
پیش از اسلام
در زمان ایلامی‌ها در حدود شهر کنونی اهواز شهری به نام تاریانا قرار داشته‌است. عده‌ای از مورخین متأخر نیز بدون استناد تاریخی عنوان نموده‌اند نام اهواز در دوران باستان اوکسین بوده‌است، در صورتی که چنین چیزی واقعیت نداشته و نام این شهر در دورهٔ ایلامیان تاریانا (Tareiana) بوده. اوکسین احتمالاً تلفظ یونانی اوز یا هوز است مراد از آن همان خوزستان است. در زمان هخامنشیان هووج یا خوجستان یا همان هوجستان خوانده میشود و داریوش کبیر در کتیبه بیستون خوزستان را به همین نام هووج نام برده‌است. خوز به معنی نیشکر و خوزستان به زبان ایلامی شکرستان است.
در زمان اردوان چهارم از سلسله اشکانی اهواز مدتی پایتخت بوده‌است. در جنگ اردشیر بابکان و اردوان پنجم که در رامهرمز صورت گرفت و اردشیر بر اردوان غلبه کرد اهواز صدمات بسیاری دید. اردشیر بابکان مؤسس دودمان ساسانیان در محل قدیمی شهر اهواز دو شهر بنا نهاد که در یکی از آنها بازاریان سکونت داشتند و در دیگری بزرگان و اشراف. نخستین هوجستان واجار (خوزستان بازار) و دومی را هرمزداردشیر نام داشت.
شهر اهواز در آن زمان هرمزشهر (هرمزداردشیر) نام داشت.[۴] (بازمانده‌های هرمزشهر که در زیر سطح اهواز کنونی قرار دارد به خاطر پروژه مترو با خطر تخریب روبروست.[۵]) البته در روزگار ساسانیان رامشهر نیز نامیده می‌شده‌است.
در زمان ساسانیان به ویژه در زمان اردشیر بابکان و پسرش شاپور اول بر روی کارون در حدود اهواز سدهای زیادی ساخته شد از جمله سد اهواز یا بند اهواز یا شادروان اهواز که به سد خداآفرید هم معروف بود و توسط اردشیر بابکان ساخته شد. کانال‌های آبیاری و نهرهای مختلف که از سد مذکور منشعب شده بود باعث آبیاری کشتزارها و نخلستانها و در نهایت سرسبزی و خرمی اهواز شده بود. مثل نهر شاهجرد که در بالای سد اهواز از کارون جدا می‌شد و از داخل بخش قدیمی شهر عبور می‌کرد و آن را به دو بخش تقسیم می‌کرد: بخشی که بین نهر شاهجرد و رود مسرقان (گرگر) بود که اصل شهر اهواز و در واقع هستهٔ اولیه و بافت قدیمی شهر و در حدود کوهپایه واقع شده بود.
حدود محلهٔ کارون کنونی اهواز و منبع آب و بازار و مسجد جامع شهر آنجا بود لذا آن را مدینه یا شهر می‌گفتند و در قسمت شرق نهر شاهجرد بود و قسمت دیگر به نام الجزیره یا جزیره که بین شاهجرد و کارون اصلی واقع شده بود نامیده می‌شد و در واقع بخش غربی اهواز قدیم بود (حدود بخش مرکزی و کنونی شهر مثل باغ شیخ و نادری و ۳۰ متری و باغ معین و خیابان۲۴ متری) آثار نهر شاهجرد هم اکنون در محله اهواز قدیم کنونی بین خزعلیه (خرم‌کوشک) و اهواز وجود دارد.
دوران اسلامی
نام کنونی اهواز، به ظاهر بازمانده از دوران اسلامی است ((جمعِ مکسر ”هوز“) به نام «خوزی» (در منابع یونانی ouxioi و در متون هخامنشی huja = عیلام). در وقایع اسلامی اهواز به دست ابوموسی اشعری والی بصره به فرمان عمر بن الخطاب در سال ۱۷ هجری قمری اشغال شد. در اثر این حمله بخش اشرافی‌نشین شهر که به هرمز اردشیر موسوم بود به کلی ویران شد ولی بخش بازاری آن باقی ماند و این بخش همان اوز یا هوز است که در قرن اول هجری به نام اولیه اهواز یا سوق‌الاهواز (خوزستان بازار) خوانده می‌شد.
در زمان آل بویه اهواز به تصرف آنان درآمد و تحت حکومت آل بویه قرار گرفت. در سدهٔ ۴ هجری عضدالدوله دیلمی (فنا خسرو) اقدام به مرمت و آبادانی اهواز کرد و شبکه‌های آبیاری را مرمت کرد و پل معروف هندوان اهواز را از نو ساخت. اهواز در این دوره به حدی آباد و حاصلخیز شد که مقدسی آن را انبار بصره گفته‌است محلهٔ شرقی اهواز در این دوره بنا و با پلی جزیره‌ای که در میان کارون به نام دجیل قرار داشت به محله ناصری بعدی وصل شد.
یاقوت حموی و حمزه اصفهانی و مقدسی گویند: «اهواز قدیم به وسیله نهر شاهجرد به دو محلهٔ بزرگ تقسیم شده بود محلهٔ غربی که بین رودخانه و نهر شاهجرد واقع و جزیره خوانده می‌شد و محلهٔ شرقی که در پای کوه و بازار و مسجد جامع در آن بنا شده بودند و به اصطلاح شهر یا مدینه خوانده می‌شد. شهر شاهجرد در بالای سد اهواز از کارون جدا و روی به طرف شکارهٔ کنونی می‌رفت. لفظ اوباره که اکنون محلی است در اهواز در جنوب خیابان ۳۰ متری به معنی آب‌باره و محل عبور آب است که یادآور همان نهرهای شاهجرد و غیره‌است.»
ابن منشاد می‌نویسد: «اهواز شهر بزرگی است، مردمش زرتشتی و مسلمان و انبار کالاها و فرآورده‌های خوزستان شکر، بافته‌های پشمی، جامه‌های دیبا، پارچه‌های کنفی و دیگر محصولات را از همهٔ شهرهای ایران به اهواز می‌آورند و از این شهر و به وسیلهٔ کشتی از راه خلیج فارس به هندوستان و چین و از راه بصره و عراق و اصفهان به سایر کشورهای جهان حمل می‌کنند. بازرگانان و سوداگران و بیگانگان در این شهر سود بسیار می‌برند. نام اهواز با کالاهای شکر و پارچه، در همهٔ جهان مشهور و به بزرگی موصوف بود و به همین جهت عرب‌ها این شهر را «سوق‌الاهواز» نامیده‌اند.»
منظرهٔ پل سفید، قدیمی‌ترین پل دایر روی رود کارون در اهواز، زمستان ۸۴از قرن ششم هجری قمری به بعد به علت خراب شدن سد شادروان و همچنین جنگل‌ها و اغتشاشات داخلی و بروز بیماری‌های وبا و طاعون، اهواز رو به خرابی رفت تا آن که در سال ۱۸۶۹ میلادی (۱۲۴۸ هجری خورشیدی) همزمان با حفر کانال سوئز و توجه اروپائیان رونق تازه‌ای گرفت. ناصرالدین شاه قاجار هم از این فرصت برای گسترش کشتیرانی بر روی رود کارون استفاده کرد و در سال ۱۲۶۶ هجری خورشیدی کشتیرانی را بر رود کارون برای خارجیان آزاد اعلام کرد و توسط والی خوزستان در کنار اهواز قدیم بندرگاهی به نام «بندر ناصری» احداث کرد. در پی احداث این بندر نام اهواز به «ناصریه» تبدیل شد ولی در دورهٔ پهلوی به نام قدیمی «اهواز» خوانده شد.
کشتیرانی در خوزستان از طریق رود کارون صورت می‌گرفته و به ناچار دو بخش بوده‌است. در شاخهٔ کارون شمالی از شوشتر تا اهواز و در شاخهٔ جنوبی از اهواز تا خلیج فارس کشتیرانی می‌شده‌است. این امر به این دلیل بوده‌است که در مسیر کارون در محل کنونی اهواز صخره‌ای بزرگ قرار داشته که عبور کشتی از آن را ناممکن می‌کرده‌است. همچنین ویرانه‌های سد اهواز نیز مانع دیگری برای کشتیرانی بوده‌است. بنابراین کشتی‌هایی که از شوشتر می‌آمده‌اند در محل اهواز بارها را به کشتی دیگری در سمت دیگر صخره منتقل می‌کرده‌اند. این کار باعث به وجود آمدن انبارها و کاروانسراهای بسیاری در اهواز شد و یکی از دلایل رونق تجارت در اهواز هم همین امر بوده‌است. در شوشتر اسنادی به دست آمده که حاکی از تجارت دریایی با دورترین بندرهای دنیا است و این امر جز با وجود بندری در کنار صخرهٔ پیش‌گفته برای تخلیه و بارگیری مجدد میسر نمی‌شده‌است.
پل‌ها
یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهر اهواز پلهای اهواز هستند. هم اکنون ۷ پل بر روی کارون در اهواز وجود دارد که از این میان پل سفید (پل اول - پل معلق) و پل هفتم به دلیل سبک خاص معماری و طراحی منحصر به فرد، چشم‌انداز زیبایی به شهر داده‌اند. هفتمین پل اهواز با نام پل ششم یا پل فولاد نیز به تازگی به بهره‌برداری رسیده‌است.
همچنین در حال حاضر عملیات ساخت پل جدیدی به روی رودخانه کارون در شهر اهواز در حال اجراست. این پل که بزرگترین پل کابلی ایران خواهد بود پیچ استادیوم را به خیابان زند در قسمت شرقی شهر متصل میکند و تا حدودی از بار ترافیکی دیگر پل‌ها می‌کاهد.
عملیات ساخت دو پل دیگر نیز بر روی اتوبان کمربندی اهواز در حال اجراست که پیش‌بینی میشود عملیات ساخت این دو پل تا پایان سال ۸۷ خاتمه یابد.
پل های اهواز
در حال حاضر 6 پل بر روی رودخانه کارون وجود دارد که بخش های غربی و شرقی شهر اهواز را به هم متصل می کند. این پل ها به ترتیب ساخت عبارتند از:
پل سیاه یا پل راه آهن
در سال 1308 هجری شمسی همزمان با احداث راه آهن سراسری ایران اولین پل شهر اهوازکه بعد به دلیل رنگ سیاه بدنه و پایه ها به پل سیاه شهرت یافت بر روی رودخانه کارون احداث شد تا خط آهن بندرامام (ره) (شاهپورسابق) درجنوب شرقی استان خوزستان را از دهانه خور عبداله درکناره خلیج فارس و بندرگاه گمرک به ایستگاه راه آهن اهواز متصل نماید و از این طریق ایستگاه راه آهن اهواز با ورود به مسیرآهن سراسری در شمال به بندر ترکمن متصل شود .
پل سیاه از نوع فلزی با فونداسیون های بتنی بر روی بستر سنکی کف رودخانه کارون بنا شده است و با طول 1050 متری و عرض حدودی 6 متر دارای 52 پایه است.
در سطح پل دو خط رفت و برگشت برای عبور قطار وجود دارد و در طرفین آن پیاده رو هایی به عرض حدوداً یک متری قرار گرفته است. این پل متعلق به اداره راه آهن جنوب است ودر زمان جنگ جهانی دوم به عنوان مسیر حمل آذوقه، نیرو ومهمات ارتش روس مورد استفاده قرار می گرفت وبه دلیل تاثیر زیادی که در پیروزی متفقین داشت به آن لقب(پل پیروزی) داده شد.
پل سفید اولین پل معلق ایران
کمتر از پنجاه سال پس از احداث و افتتاح پل بروکلین ( اولین پل فلزی جهان ) در شهر اهواز پایه های احداث چهارمین پل معلق دنیا گذاشته شد که امروزنماد و مظهر زیبایی شهر به شمار می رود.
از جمله روایات مربوط به احداث پل, این است که می گویند مهندسی آلمانی به اتفاق همسرش که او نیز مهندس بود شروع به ساختن پل نمود وکار را تا مرحله سوار کردن یکی از هلالی ها با موفقیت پیش برد, ولی انگلیسی های حاکم بر شرکت نفت در آن زمان لوازم و ادواتی را که در اختیار سازنده پل گذارده بودند از جمله جرثقیلی که با آن هلالی اول را بالا کشیده و مهار می کردند پس گرفتند. این عمل انگلیسیها موجب بیماری ومرگ مهندس آلمانی سازنده پل شد. ولی پس از چندی همسر او, کمر همت بست و با ابتدایی ترین وسایل ممکن در آن زمان و بکارگیری چند دوبه بجای جرثقیل , موفق شد هلالی دوم را بر اسکلت پل سوار نموده و ساختمان آن را به پایان برساند.
- قرارداد پل
در تاریخ 10 خرداد سال 1312 از طرف ریاست اداره بهره برداری راه آهن ناحیه جنوب – اهواز ( اریک کسوندسن) و معاونت فنی و مهندسی سیف الله خان مشاور پروژه , ساختمان یک پل جدید بر روی رود کارون جهت عبور و مرور اهالی شهر اهواز در به وزارت کل طرق و شوارع داده شد و سه محل برای احداث پل پیشنهاد گردیدتا آن زمان تنها پل معلق بر روی رودخانه کارون پل فلزی راه آهن( پل سیاه) بود. در تاریخ 17 خرداد 1313 قراردادی در 12 ماده بین میرزا علی خان منصور وزیر طرق و شوارع ایران و اسکار لیندال نماینده شرکت سوئدی سونسکاانترپرناداکتی پولاکت(سنتاب) منعقد گردید وطبق این قرارداد پنج میلیون وهفتصد وهشت ریالی، مسئولیت احداث پل کارون اهواز، امتحان زمین وتهیه نقشه های اصلی به شرکت مذکور واگذار شد و بانک ملی موظف شد طی 12فقره چک هزینه قرارداد را تامین نماید.
یک ماه بعد یعنی در تاریخ 20 مرداد 1313 گوتنبرگ از طرف شرکت سنتاب به سمت ریاست ساختمان پل اهواز منصوب و به اهواز اعزام شد. مهندس سیف الله خان مشاور نیز از طرف وزارت طرق و شوارع به نمایندگی انتخاب شد.
در اوایل مهر ماه سال 1313 موقعیت خط وسط پل بر روی رود کارون تعیین و در دوم شهریور همان سال به منظور استحکام زمین برای شالوده ریزی پایه های پل از شرکت نفت درخواست وسایل حفاری شده که در اواخر همین ماه یعنی در 28 مهر 1314 اولین پی کنی آن آماده شده و تا 20 بهمن ماه همان سال پنج پایه از هفت پایه اصلی پل براساس طرح (ک. لوبرک استاد آکادمی استکهلم) پی کنی و بتون ریزی شد. در ماههای اردیبهشت و تیر سال 1314 دو پایه باقیمانده آن نیز تکمیل شد.
قطعات فلزی پل که در کارخانه (مولارک استاد) سوئد ساخته شده بودند به هم متصل شده , سپس در روز 18 مرداد 1314 اولین قطعه پل فلزی اهواز بالا کشده شد.
در 12 مرداد 1315 بتون ریزی سرتاسر پل به پایان رسید و در 15 مرداد آسفالت سطح اتومبیل روی پل آغاز شد . 10روز بعدضمن شروع سیم کشی برق جهت روشنایی پل از سوی شرکت سنتاب اعلام شد که پل اهواز 14 روز بعد افتتاح خواهد شد.
آزمایش پل چهار ساعت و نیم به درازا کشید و سرانجام در ساعت ده و سی دقیقه 30 شهریور سال 1315 با بیش از هفت ماه تاخیرو با ضمانت بیست و چهار ماهه و عمر مفید پنجاه ساله به ناحیه راه آهن جنوب تحویل داده شد. سپس در تاریخ 15 آبان ماه 1315 افتتاح و ضمن تاکید رعایت موارد زیر مسیر ارتباطی اهواز قدیم و اهواز جدید را فراهم نمود.
1- در موقع عبور و مرور بیش از یک ماشین روی پل در حرکت نباشد.
2- چند درشکه پشت سر هم روی پل در حرکت نباشد.
3- حداکثر سرعت حرکت اتومبیل بر روی پل 5 کیلومتر در ساعت باشد
پل تمام فلزی سفید به طول 20/501 و عرض 8/9 متر , با دو پیاده رو , دارای دو دهانه بزرگ به طولهای 136 و 130 متر و سه دهانه میانی 49 متری و دو دهانه کناری به طول های 12و 20 متر است و تمامی قطعات آن توسط پیچ و مهره به هم متصل شده اند. این پل بر روی پایه بتنی قرار دارد که درگذشته جهت عبور و مرور درشکه و وسایل نقلیه سبک , انسان و احشام و ... مورد استفاده قرار می گرفت و در حال حاضر جهت عبور عابران و وسایل نقلیه به صورت یک طرفه مورد استفاده قرار می گیرد.
پل سفید درسال1378 به شماره 2493 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
پل سوم
ساختمان پل سوم درشهریور1346 هجری شمسی آغاز شد و در بهمن 1349 مورد بهره برداری قرارگرفت. این پل میدان شهید بندر(چهارشیر) را به شمال کیانپارس وصل کرده وبا قرار گرفتن درمسیر حمل کالاهای وارده بندر امام خمینی(ره) به سایر نقاط کشور نقش پل ترانزیتی را ایفا می کند. در زمان احداث پل و به منظور اتصال آن به راه آهن اهواز- تهران، یک رشته خط آهن برای عبور قطار بر روی آن تعبیه شد که البته هرگز مورد استفاده قرار نگرفت و طی مرمت سطح پل در سال1387 ریل های روی آن حذف شدند. طول پل 496 متر وعرض آن 14متر و50سانتی متر با 16چشمه31 متری است. برای احداث پل سوم بالغ بر 310 میلیون ریال هزینه شده است.
پل چهارم یا پل سلمان فارسی
در سال 1354 شمسی پل چهارم یا پل نادری که خیابان سلمان فارسی را به منطقه امانیه و فلکه ساعت و میدان مولوی متصل می کند با هدف کاهش بار ترافیکی و روان شدن جریان حرکت خودروها از خیابان سلمان فارسی و هسته تجاری مرکز شهر طراحی و احداث شد. طول پل 576 متر وعرض آن 16متر و71سانتی متر است و با هزینه ای در حدود 230میلیون ریال ساخته شده است.
پل پنجم
پل پنجم به منظور کاهش بار ترافیکی پل چهارم احداث ودر سوم خرداد 1375 شمسی افتتاح شد ومورد بهره برداری قرار گرفت. این پل میدان جمهوری و جنوب خیابان شریعتی(30 متری) و جاده کوت عبدا... را به فلکه دانشگاه و لشکرآباد متصل می کند. پل پنجم 480متر طول، 30مترو70سانتی متر عرض داشته و در آیلند وسط آن لوله آب شهری مستقر شده است.
پل ششم یا پل صنایع فولاد
محل احداث پل ششم معروف به پل صنایع فولاد در جنوب اهواز ودرحدود دو روستای چنیه درغرب کارون و روستای کوت عبدا... در شرق رودخانه تعیین شده و پس از تکمیل وبهره برداری، راه اصلی ارتباط کارخانه های نورد وصنایع فولاد در دوسوی رود خواهدبود و تاثیر کاهنده ای درترافیک کلان شهر اهواز خواهد داشت.
هزینه احداث پل 400متری ششم حدود70 میلیارد تومان برآورد شده و در آینده نزدیک به مرحله بهره برداری خواهد رسید.
پل هفتم
ساختمان پل از ابتدای سال 1375 هجری شمسی آغاز شد و از بهمن ماه 1377 راه ارتباطی اتوبان آیت ا... بهبهانی در شرق با بلوار توحید و خیابان شهیدچمران (فلکه دوم کیانپارس) در غرب کارون است و یکی از زیباترین پل های شهر به شمار می رود.
پل هفتم با 490 متر طول و16متر عرض، درهرساعت امکان عبور 5600 را فراهم نموده است. هزینه 20 میلیارد ریالی ساخت پل از محل اعتبارات شهرداری اهواز تامین شده است.
پل هشتم
به منظور تسهیل تردد ودسترسی آسان تر به بخش مرکزی شهر وبا هدف کاهش بار ترافیکی پل های سلمان فارسی وپل پنجم، مقرر شد پل هشتم درحدفاصل پل های چهارم وپنجم احداث شودو درسال جاری اقدامات اولیه جهت تجهیز کارگاه وعملیات اجرایی آن آغاز شده است..
شایان ذکر است در زمان جنگ تحمیلی دو دهانه پل موقت یکی درشمال استادیوم تختی به نام پل شناور و دیگری در روستای چنیبه درجنوب اهواز احداث شد که با افتتاح وبهره برداری از پل های چهارم وپنجم پل های شناورجمع آوری شدند.
رودخانه کارون
کارون بزرگ،رودی که درسنگ نوشته های باستانی کرن، کرنک وکوهرنگ نامیده شده و اولین تمدن های بشری درکنار آن شکل گرفته است ، باطول حدود 850کیلومتر وعرضی متفاوت، از دره های تنگ وعمیق سرچشمه خود درارتفاعات زاگرس میانی تا بستر پهن وگسترده درمصب، جریان یافته وبزرگترین وطویل ترین رود ایران وخاورمیانه است. رودخانه ابتدا در جهت عمومی شمال غرب وسپس در جهت جنوبی از میان بلندی و پستی های زاگرس به سمت جلگه خوزستان حرکت کرده وپس از خروج از کوهستان و اتصال تعداد زیادی رود به آن، درشمال شوشتر به دوشعبه تقسیم می شود. شعبه خاوری گرگر یا دودانگه وشعبه باختری که بزرگ تراست شطیط یا چهاردانگه نامیده می شود.
دو رود منشعب شطیط وگرگر ورودخانه دزکه بزرگترین ریزآب های کارونند در حوالی محلی به نام بند قیر در نزدیکی شوشتر بهم متصل می شوند وکارون بزرگ و حیات بخش را می سازند. پس ازآن رودخانه وارد اهواز می شود وبا مشروب ساختن نواحی حاشیه ای شهر، از وسط آن عبور کرده واز سمت جنوب شهرستان به سمت خرمشهر جریان می یابد. در شرق شهر خرمشهر به دوشاخه تقسیم میشود. شاخه غربی به نام بهمنشیر به جنوب غربی جریان یافته واز طریق خورموسی به خلیج فارس راه می یابد وشاخه شرقی از جنوب خرمشهر گذشته وبه اروند رود می ریزد.
داستان حیات ، قصه ای جدانشدنی از نام کارون است. براساس مطالعات انجام شده، در رودکارون 32گونه ماهی زندگی میکند که تقریباً شامل18% گونه های آب شیرین ایران است. شیربت، توینی، لوتک، حمری، برزم، نازک، اتره، شلج، کپور، گاراء نا، بنی، کتان، سلیمانی، بیاح، مارماهی، اسیله، چمو و... شماری ازماهیان ساکن در رودخانه اند.از گیاهان غوطه ور وبرآمده از آب کارون می توان به نی، گرز، هفت بند، آب تره (بولاغ اوتی)، سازو(تنجدصوف)، اویارسلام، نخل مردابی و تیزک اشاره کرد که ضمن تامین اکسیژن آب به عنوان منبع سرشار از مواد غذایی مورد استفاده آبزیان قرار می گیرند.
قورباغه هایی با خصوصیات ظاهری و جثه های متفاوت و انواع لاک پشت از دیگر جانداران رود به شمار می روند که معمولاً در کانال ها وشبکه های آبیاری قابل مشاهده اند.
بیشه زارهای پوشیده ازپده، گز و جاز، در دوسوی کارون که تا زمانی نه چندان دور جولانگاه گوزن زرد، یوزپلنگ و گربه وحشی خوزستان بود،و ساحل زیبای کارون امروزه زیستگاه ده ها نوع پرنده بومی مانند حواصیل، گاوچرانک، اردک مرمری، دال، کبک، تیهو، دراج، یلوه، فاخته، سبز قبا، ماهی خورک، هدهد چکاوک، دم جنبانک، چلچله، سار، توکا، گنجشک و... است.
این بیشه زارها همه ساله در فصول سرد پذیرای صدها هزار مرغ مهاجر مانند کشیم، پلیکان، بالکان، بوتیمار، حواصیل، کفچه، لک لک، فلامینگو، غاز، آنقوت، تنجه، کله سبز ، اردک، بلدرچین، درنا، هوبره، صدف خوار، پرستو، سینه سرخ، بلبل وحتی عقاب وشاهین و کرکس است که با توجه به اقلیم خاص استان و به امید هوایی مطبوع و غذای کافی درقالب دسته های بزرگ به مهمانی زمستانه دشت بخشنده خوزستان و رود پرآب کارون می آیند.
عرض زیاد وبستر نسبتاً عمیق رودخانه، امکان کشتی رانی درآن را مهیا نموده است به طوری که تا اوایل قرن جاری این رودخانه تا اهواز، بخشی از مسیر آبی حمل کالا به شمار می رفت. اما امروزه درمحدوده شهر اهواز به دلیل عدم لایروبی بستر رود و احداث پلهای متعدد امکان کشتی رانی وجود ندارد .
اماکن تاریخی و دیدنی شهر اهواز
شادروان اهواز
شادروان یاسد اهواز قدیم درحدود پل سیاه وبرروی سنگهای بستر رودخانه کارون که به دلیل آبراهه های متعدد به رود سد ره(صدراه) شهرت داشت، ساخته شده بود و آب انباشته شده درپشت آن از طریق سه دریچه به نهرهای آبیاری اراضی وکشتزارهای کرانه های شرقی وغربی رود جاری می شده است.در کتب سده های میانی شهرت شادروان اهواز از شهرت شادروان شوشتر و سایر ساختمانهای جهان کهن کمتر نیست و بنابر روایتهای ایرانی ، تاریخ بنای آن به روزگار کیانیان می رسد. بنابر مطالعات باستانشناسی در دوران ساسانیان هفت سد بر روی رودکارون ساخته شده بود که آخرین آنها سد اهواز بوده است.تاریخ شکستن شادروان به درستی مشخص نیست ولی احتمال می رود درنیمه دوم قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری ویران شده باشد. ازچرخابهایی که به منظور جهت دهی وهدایت آب برآن نشانده شده بود تا قرن چهاردهم هجری یاد شده است.
بقایایی این سد عظیم را می توان در زمان فروکش آب در حدود پل راه آهن(پل سیاه) نظاره نمود.
گورستان زرتشتیان
در کوهستان شرق اهواز دخمه هایی در دل کوه تراشیده شده که مدفن زرتشتیان اهواز در دوران پیش از اسلام بوده است. وضع موجود دخمه ها چنین می نماید که آنها ابتدا معبد بوده اند وبعدها مدفن مردگان شده اند. درسایر نقاط خوزستان نیز می توان دخمه های مشابه را مشاهده نمود.
ساختمان سه گوش(دانشکده ادبیات اهواز)
عمارت مثلثی شکل واقع در مقابل میدان مولوی در شرق رودخانه کارون با دو ورودی شمالی وجنوبی وحیاطی با صفا دربخش مرکزی ، در سال 1313 توسط بانک ملی استان به عنوان ساختمان سرپرستی وبا شیوه معماری ایرانی پس از ورود مدرنیسم ساخته شد.
قوس های دایره ای ایوان ورواق های حیاط مرکزی حاکی از معماری دوره پهلوی است که در تناسب وارتفاع آن اغراق شده است. طرح کاشی کاری ایوان که عیناً به وسیله آجر تکرار شده است، آجرکاری سایر بخش های ساختمان، قوس ها ورواق ها، ارتباط درب های اصلی بنا به حیاط مرکزی که به دلیل بلندی دیوارهای جانبی و افزایش مدت سایه در تابستان هم خرم وبا صفا است و طرح کلی ساختمان که به شکل مثلث است از عوامل جذابیت وزیبایی این بنای منحصر به فرد است.
در اواسط سال1336 با اعلام فروش ساختمان سه گوش توسط بانک ملی که در آن زمان محل استقرار استانداری، فرمانداری، شهرداری و اصل چهاربود، مسئولین دانشگاه جدید التاسیس جندی شاپور که نیازمند مکانی مناسب برای گسترش آن بودند درصدد خرید ساختمان برآمدند و به دلیل بودجه بسیار محدود وناچیز دانشگاه پس از مذاکرات فراوان بانک ملی موافقت کرد ساختمان را به قیمت تمام شده 20سال قبل از آن تاریخ (سال1315) یعنی تقریباً یک ششم قیمت روز(در حدود بیست ودو میلیون ریال) به دانشگاه بفروشد و بهای آن را دراقساط سه ساله دریافت نماید.
از مهر 1336 که سند مالکیت ساختمان سه گوش به دانشگاه شهید چمران (جندی شاپور) انتقال یافت تا امروز بر سر این ساختمان تابلوی دانشکده پزشکی، دانشسرای عالی، مرکز علوم پایه، مرکز علمی و بصری، دانشکده علوم، سازمان مرکزی و در نهایت دانشکده ادبیات و علوم انسانی نصب شده است.
دانشسرای مقدماتی پسران
در دوره پهلوی اول در انتهای خیابان بختیاری و مشرف به رودخانه کارون به منظور ایجاد دانشسرای پسرانه اهواز ساختمانی بزرگ در زمینی 3900 متر مربعی ساخته شد که در طول عمر 70 ساله خود شاهد علم اموزی جمع کثیری از فرهیختگان و مفاخر کشور بوده است.کاشی نوشته های سردر قدیمی عمارت حکایت از تاسیس ساختمان در سال 1314 هجری شمسی دارد اما برخی معتقدند ساختمان بیش از این تاریخ بنا شده ولی از زمان یاد شده به عنوان دانشسرا مورد استفاده قرار گرفته است.
این ساختمان با شماره 2605 در فهرست انبیه تاریخی به ثبت رسیده و امروز به عنوان دبیرستان دخترانه حجاب با مالکیت آموزش و پرورش استان در حال فعالیت است.
سرای معین التجار
یکی از بناهای ارزشمند بافت قدیم اهواز سرای بازرگان سر شناس بوشهری حاج محمد تقی معین التجار است که در دوره قاجاریه با همکاری محمد حسن خان سعدوالدوله در ساحل رودخانه کارون بنا شد.معین تاجربوشهری در ابتدای شکل گیری بندر ناصریه وارد شهر اهواز می شود و در ساحل رود کارون دفتر کار خود را تاسیس کرده در کنار آن حمام، بازار، باغ و مسجدی احداث می نماید که این مسجد از کنار رودخانه تا حدود خیابان کاوه و بیمارستان امام (ره) (بیمارستان جندی شاپور)امتداد می یافته است.
تاجر بوشهری با ساخت این سرا و کشیدن یک رشته خط آهن از کنار رودخانه تا محل مسجد حاج رئیس (معروف به مسجد سر سچه) مال التجاره ای را که از خرمشهر به وسیله کشتی به بندرگاه اهواز وارد می شود با واگن های اسب کش تا این محل انتقال می داد و سپس با استفاده از خط آهن شرکت نفت تا محل اهواز قدیم حمل کرده و در آنجا پس از تخلیه به وسیله کشتی به محلی به نام شلیلی در سه فرسنگی شوشتر می رساند.
از سال 1307 تا سال 1332 کشتی های تجاری بار خود را در سرای تاجر بوشهری تخلیه می کردند.تا چند سال قبل سرا به صورت غرفه-غرفه و یا به عنوان انبار مورد استفاده قرار می گرفت تا اینکه در سال 1374 بر اثرآتش سوزی بخش اعظم آن از بین رفت و بیشتر ستونها و سقف دچار آسیب دیدگی شدید شد.
بازار معین معروف به ساباط مانند بازارهای سنتی سایر شهرهای ایران مسقف و گنبدی شکل است.این عمارت با شماره 2158 و به عنوان بازار قدیمی در فهرست اثار ملی ثبت شده است.
عمارت ماپار
در دوره پهلوی اول ساختمان ماپار در خیابان خوانساری جنوبی ساخته شد. در حال حاضر این ساختمان توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان خوزستان به کارگاه هنرهای سنتی استان تبدیل شده است و در آینده نزدیک افتتاح خواهد شد.
این بنا دارای تزینات اجری بوده و وجود زیرزمین های سنگی، دو حیاط بزرگ در دو سوی ساختمان و استفاده از طاق نما از ویژگی های آن به شمار می رود.عمارت ماپار به شماره 4226 به ثبت رسیده است.
هتل قو
در زمان حکومت رضا خان هتل قو در قالب یک ساختمان دو طبقه با تعدادی ساختمان جانبی شامل سالن، آشپزخانه و سرایداری در خیابان شهید غلامپور( خسروی) به صورتی زیبا و مشرف به مناظر چشم نواز کارون احداث شد.
آجر فرش محوطه، دیوار آجری ساختمان با برجستگی های زیبا، حوض های آب و درختان بلند کهنسال،گچبری های هنرمندانه دیوارها و نمای متشکل از چوب و سیمان و سنگ در کنار چشم انداز ساحل کارون که از تراس های طبقه دوم قابل رویت است این ساختمان را به نگینی زیبا و خوش منظر در میان ابنیه بر جای مانده از زمان پهلوی اول تبدیل نموده است.هتل قو مدتی به عنوان اداره بهداشت اهواز مورد استفاده قرار گرفت و در حال حاضر به عنوان منزل مسکونی تغیر کاربری داده است.
بنا به شماره 3354 در فهرست ابنیه تاریخی کشور به ثبت رسیده است.
سقاخانه حضرت ابولفضل العباس(ع):
سقاخانه حضرت ابوالفضل العباس(ع) با مساحت 15 متر مربع واقع در خیابان شریعتی نبش کیکاوس روبروی مسجد اصفهانی ها یکی از آثار مذهبی تاریخی است که در سال 1371 ه.ق به همت میرزاحسن حکیم به صورت شش ضلعی با گنبدی کوچک برسقف ساخته شد و شاید منظور سازنده آن تجسم قبر شش گوشه ای امام حسین (ع) بوده است.
نمای بیرونی سقاخانه با کاشی کاری زیبایی به سبک دوره قاجاریه با اشعار شاعر معروف (محتشم کاشانی) که در ذکر مصایب حادثه کربلا سروده زینت یافته و داخل سقاخانه به سبک معماری سنتی دوره قاجاریه گچ بری و با کاشی رنگی تزئین شده است.
سقاخانه حضرت عباس(ع) در سال 1372 ش/ 1415 ه.ق توسط سازمان اوقاف استان تعمیر شد.
منبع : پرتال شهرداری اهواز
ویکی پدیا
,