بیمارستان های قدیمی

بیمارستان های قدیمی -  بحران پنهان<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

نوشته شده توسط : مهندس محمد رضا اردلانی

 

مراکزعلمی و تحقیقاتی هر چه قدیمی تر و جا افتاده تر باشند ، در جوامع دانشگاهی مقبول تر و علل اصول از خطای کمتر و بهره وری علمی بیشتری بر خوردار خواهند بود . اگر چنانچه بیمارستان را صرفآ یک مرکز علمی بدانیم ، عمر و سابقهء یک  بیمارستان  قدیمی ٬  نشانگر افتخار و صلابت ان خواهد بود چرا که این اصل برای مراکز علمی همیشگی و خدشه ناپذیر است . لیکن بیمارستان به عنوان یک مرکز علمی ٬ وظیفه ای خدماتی نیز بعهده دارد ؛ انجا که سرویس درمانی به عموم مردم و بیماران نیازمند به خدمات بهداشتی ودرمانی مطرح میگردد ، نقش بیمارستان ، به عنوان محور عمدهء تولید درمان وتنظیم سلامت جامعه ، غیر قابل انکار و غیر قابل تعویض با هر وجههء دیگری میباشد .

نمی توان بیمارستانی را در نظر گرفت که از نظر علمی بسیار در سطح بالا ، ولی از نظر خدمات درمانی به بیماران در حد پائین باشد ، انموقع اساسآ اطلاق نام بیمارستان به ان مرکز بایستی مورد تجدید نظر قرار گیرد . زیرا به هر صورتی ، اصلی ترین وظیفه بیمارستان خدمت رسانی است ، گر چه به روز نگهداشتن زمینه های علمی این خدمات ، بسیار سخت تر از خود خدمت نمودن باشد .

انچه از این مقدمه منظور ماست توجه به این نکته است که گر چه ، ارزش علمی یک بیمارستان قدیمی بسیار بالا باشد وارزش های دیگری از جمله تاریخی ، فرهنگی ، اموزشی ، وحتی اقتصادی نیز بر ان متصورباشیم لیکن وقتی بیمارستانی بدلیل قدمت ابزار منقول وغیر منقول فیزیکی ، از دادن خدمات به روز وایمن و مطابق با مقتضیات زمانه عاجز باشد ، ایا مصلحت جامعه در اتخاذ تصمیمات مناسب ، مثلآ توقف فعالیت ، موضوعیتی برای طرح دارد یا خیر ؟

به نظر میرسد چنانچه متولیان امور درمانی کشور و نیز سرمایه گذاران بخش درمان ( اعم از دولتی و خصوصی و متفرقه ) واز همه مهم تر بیماران ومصرف کنندگان اصلی ، بتوانند وجه تمایز موضوع را درک ونسبت به ان حساس وسخت گیر تر باشند ، مطمئنآ خود به خود وبه مرور زمان این موضوع نهادینه خواهد شد . شاید به همین دلیل باشد که بیمارستانهای قدیمی نیز به طور دایم ٬ سعی در به روز نگه داشتن امکانات خود دارند .

اگر چه این موضوع در امورات مدیریتی ، اموزشی ، دکوراسیون ، وحتی تجهیزات پزشکی میتواند با اندکی هزینه قابل حصول باشد ، لیکن در بخش ساختمان و سازه و تاسیسات بدلایل مختلف از جمله مشکلات اقتصادی ، فنی ، زمان بر بودن ، واز همه مهمتر الزام به توقف فعالیت درمانی تا احداث سازه جدید ، کمتر محقق شده و اساسآ بغیر از چند بیمارستان بزرگ عمومآ دولتی ، که با زمین ومحوطه خوب امکان توسعهء همزمان را دارند ، متاسفانه در مورد بیمارستان های کوچک ، بدلیل محدودیت در املاک مجاور ، وعدم امکان احداثا ت موازی با ساختمان های موجود ٬ موضوع با نقض غرض به شکل غلطی دنبال وبا تغییرات مداوم فضاها ٬ وپرداخت هزینه های سنگین بازسازی ٬ نه تنها ٬ مشگلی را حل نخواهند نمود ٬ بلکه به تفصیل مطالب اتی ، دایمآ مشکلات ساختمانی بیشتر و خطر ناکتر گردیده وکل موضوع را زیر سوال اساسی خواهد برد . . . .

دراین مقاله ابتدا به نمونه هایی از این مشگلات و خطرات در جهت اگاه سازی و تبیین تخصصی معضل پرداخته ودر بخش دوم راه کارهای منطقی مهار کردن بحران بیمارستانهای قدیمی را ارایه خواهیم نمود :

بخش اول : تغییر استاندارد های درمانی والزام دربازنگری بخشهای مختلف بیمارستانی

علم پزشکی دائمآ در حال پیشرفت بوده واستانداردهای درمانی هم به تبع ان در حال تغییر مداوم میباشد . تجهیزات پزشکی نیز با سرعتی باور نکردنی در حال تغییر ودگرگونی اساسی است و همگی اینها الزاماتی را بر مقولهء فضای درمانی دیکته مینماید . بخصوص بخشهای اساسی و مادر در بیمارستانها نظیر اطاق های عمل ، ICU ، CCU ، بخش استرلیزاسیون مرکزی ، اورژانس ، و دپارتمان تصویر برداری و حتی هتلینگ و فضاهای پشتیبانی نظیر رختشویخانه ، نیز دچار تحولات اساسی شده به طوریکه میتوان مدعی بود استانداردهای امروز با موازین علمی دو دهه قبل ، اختلافات فاحش و بعضآ معکوس دارند .

خوشبختانه با تدوین برنامه ملی ارزشیابی بیمارستانهای عمومی کشور در تابستان سال 1376 وعملیاتی کردن دستورالعمل های خوب وتقریبآ جامع دفتر ارزشیابی ضوابط و استانداردهای درمانی وزارت بهداشت ودرمان واموزش پزشکی ، از تابستان 1377 به صورت اهسته ولی پیوسته ، کم کم این الزامات به بیمارستانها به خصوص بیمارستانهایی که همانند بخش خصوصی هزینه دریافت مینمودند ، ابلاغ ، وبا ترفندی کاملآ علمی وعملیاتی ، خیلی از نقاط اجباری ، شناسایی واز ریشه این مشکلات به تدریج حل گردید . ( مثل مشگل رعایت فضای اورژانس )

لیکن به مرور همین استاندارد های خوب ،علی رغم محسناتی که در بخشهای دیگر بیمارستانی نظیر نیروی انسانی ٬اموزش ٬تجهیزات ٬و . . . . داشته است در بخش ساختمان وابنیه ٬ به دلیل رفرمی و سطحی عمل کردن مضامین ان و یا عدم تسلط بر دانش تخصصی ساختمان و یا بکار گیری مهندسین مشاور غیر مجرب در بعضی از بیمارستانها ٬ به ویژه بیمارستانهایی که امکانات ساختمانی کمتری دارند ، تبدیل به یک معضل بزرگتر و بحرانی تری شده است که از درون ساختار بیمارستانهای قدیمی را نشانه گرفته ودر حال اضمحلال ان میباشد .

بعضی مدیران بیمارستانهای قدیمی کشور ما ، به خصوص شهر تهران و علی الخصوص بیمارستانهای کمتر از 150 تختخوابی ، در بخش خصوصی ، در طی یک دوره 7 ساله ٬ چنان به جان پیکر نحیف وفرسوده و بعضآ غیر قابل اعتماد بیمارستان های قدیمی و صرفآ برای کسب نمرات بیشتری از بازرسین تیم های نظام ارزشیابی در این برنامه ملی ، افتاده اند که گویی اصلآ یادشان رفته است بررسی نمایند سن ساختمان چند سال است و این ابنیه در چند دهه قبل و برابر چه سطحی از استانداردهای ساختمانی ساخته شده است ؟

برای مثال کافی است به عنوان نمونه توجهی به مقایسه قدمت بیمارستان های تهران در دهه های گذشته داشته باشیم :

بیمارستان های احداثی سالهای 1300 الی 1310 وقبل از ان :            9  بیمارستان -2337 تخت بستری

بیمارستان های احداثی سالهای 1310 الی 1320 ان :                       9 بیمارستان -1245 تخت بستری

بیمارستان های احداثی سالهای 1320 الی 1330:                            11 بیمارستان -1813 تخت بستری

بیمارستان های احداثی سالهای 1330 الی 1340:                            31 بیمارستان -4619 تخت بستری

بیمارستان های احداثی سالهای 1340 الی 1350:                            31 بیمارستان -5676 تخت بستری

بیمارستان های احداثی سالهای 1350 الی 1360:                            11 بیمارستان -1918 تخت بستری

بیمارستان های احداثی سالهای 1360 الی 1370:                            10 بیمارستان -1166 تخت بستری

توجه : امار ذکر شده فقط مربوط به داخل محدوده ء شهر تهران است . و بیمارستانهای شهرک های اطراف تهران در انموقع   و بیمارستانهای نظامی ٬ دراین امار ذکر نشده است .

- برای اشنایی با جزییات کامل امار مذکور و مجموعه ء دیگری از تحلیل های اماری بیمارستان های تهران میتوانید بزودی به مقاله بیمارستانهای تهران در زلزله تهران  بعد از افتتاح رسمی ٬ سایت تخصصی صنعت بیمارستان سازی درایران ٬ مراجعه نمایید .

تحلیل های مختلفی از امار مذکور منتج میگردد ؛ ولی خلاصه ترین تحلیل ان است که ٬ از 112 بیمارستان این جامعه اماری با تعداد 18783 تخت بستری در فقط این محدوده ء تهران ، در حال حاضر حداقل 60 بیمارستان با 10014 تخت بستری ، قدمتی بیش از سی واندی سال دارند و اگر بدانیم اولین ایین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله ( همان ایین نامه 2800 ) مصوب مورخه 27/12/1367 یعنی کمتر از ۱۸ سال قبل بوده ، پس اصولآ سازهء ساختمان این تعداد بیمارستان قابلیت طرح وگفتگو برای بحث مقاومت در برابر زلزله را ندارند ، تازه اگر چنانچه سال بهره برداری به ثبت رسیده ء این بیمارستانها را با سال اجرای استراکچر انها یکی بدانیم ودر نظر نگیریم که حد اقل بین 5 وحتی مواردی تا 17 سال هم بین اجرای استراکچر و افتتاح وبهره برداری رسمی بیمارستان فاصله ء زمانی وجود دارد .

در چنین اوضاع واحوالی وبا چنین سازه هایی و چنین استقامتی ، تغییرات ساختاری و ساختمانی وبزرگ و کوچک کردن درب و دیوار و پنجره و سرویس و کف و سقف و . . . برای جابجایی فضاهای داخلی بیمارستان های قدیمی ، تب و بلای خانمانسوزی است که ظرف این چند سال اخیر بیمارستان های قدیمی را محاصره وضمن اضمحلال انها از درون ، امنیت انبوه سرمایه های مالی ، تجهیزاتی ، انسانی ، ومهمتر از همه ، جان سرمایه های علمی ما ( متخصصان علوم مختلف ) را نشانه گرفته است .

بازرسان جوان طرح ارزشیابی بیمارستانها نیز برعکس بازرسان پیر و پر تجربه ، براین طبل بیشتر میکوبند و یکسره دستور جابجایی وتغییر وتحول در ساختمان های فرسوده را میدهند چرا که قاطعیت جوانی و سن و تجربه تخصصی ایشان نیز اجبار در ایجاد زرق و برق ظاهری را براستحکام استراکچر و سازه ترجیح داده و انتظاری غیر از این را هم محکوم مینماید . فاجعه انجاست که هیچ ارگان ونهاد و وزارتخانه و اداره ای غیر از ایشان نیز این دستورات را چک نکرده و حتی شهرداری ها نیز بدلیل داخلی بودن تغییرات و تخصصی بودن موضوع ، هیچ نوع نظارتی در این راستا نداشته و ندارند .

به امید مد نظر قرار گرفتن این هشدار تخصصی ، و به عنوان عضوی از جامعه ء بیمارستانی کشور ، وبرای تبیین علمی این مشکلات ، بعضی از مصادیق این تغییرات را بشرح ذیل طرح مینماییم :

مشکلات درباز سازی محل بخش های ویژه واطاقهای عمل :

دردستور العمل ها و استاندارد های جدید ابلاغی ٬ بسیاری از مشخصات اطاقهای عمل و بخشهای ویژه تغییرات اساسی نموده است ؛

بعضی از این موارد عبارتند از : تغیرات در ابعاد واندازه ها واستاندارد جدید الزامی فضاها نظیر فاصله تخت های ریکاوری وای سی یو و سی سی یو ٬ تعداد تختهای ریکاوری وای سی یو و سی سی یو ٬ ابعاداطاقها ی عمل ٬ . . . - تغییرات در سیکل ورود و خروج کار تمیز و کار کثیف - الزام در استفاده از مصالح جدید در نازک کاری های کف وبدنه - توسعه فضای پشتیبانی تخصصی بخش های ویژه نظیر تریدمنت ٬ ایزوله ٬ رست ٬. . . - توسعه اختصاصات تجهیزاتی فضا های ویژه - تغییرات در نوع و تعداد و محل وسایل گرمایشی و سرمایشی - تغییرات در تعداد و محل وابعاد سرویس های بهداشتی ٬ اسکراپ ها ٬ تی شور ها ٬ سینک های تخلیه ساکشن ها ٬ . . . - اضافه کردن تجهیزات پزشکی جدید و . . . .

به همین دلیل نوعی الزام در تغییر فضاها و باز سازی کلی در اطاقهای عمل و ای سی یو و سی سی یو بیمارستانها به وجود امده است و تقریبآ بیمارستان سی ساله ای در کشور نداریم که این تغییرات را در فضاهای خود و صرفآ جهت حفظ و یا ارتقاء نمرات ارزشیابی انجام نداده باشد .

از طرفی اصل تغییر فضاهای درمانی غیر قابل اجتناب است ولی در سازه هاییکه پیش بینی این تغییرات در بار گذاری های طراح اولیه بوده باشد . لذا معضل اساسی در حال حاضر تغییراتی است که به سبب ان ٬ سازه های این بیمارستان های قدیمی را دچار مشگل بنمایند . تازه اگر این ساختمان های قدیمی را دارای سازه و استراکچر محسوب نماییم زیرا اکثر انها فاقد یک قاب سازه ای بوده وصرفآ با دیوارهای بار بر ٬ تحمل بارهای عمودی را داشته وتحلیلی برای بارهای جانبی برای انها متصور نیست . به همین دلیل مشکلات ذیل در بیمارستانهای قدیمی کشور بشدت جلب توجه مینماید :

۱ - در بحث اطاقهای عمل٬ به صورت ناخواسته ٬ بعضی مدیران بیمارستانها ٬ با استفاده از استاد کاران تجربی ویا مهندسین جوان ٬ وبدون رعایت موارد تحلیل سازه ای ٬ بدلیل تغییرات ذکر شده در بالا وافزایش حجم و وزن وسایل و تجهیزات وتغییراتی که در نازک کاری های کف و بدنه بوجود میاورند ٬ موجب میگردند جرم و وزن امروز این طبقه ٬ با جرم و وزن طبقه در زمان طراحی ٬ دچار اختلاف شده و به همین دلیل در محاسبات ایستایی سازه ٬ مرکز ثقل سازه ء طراحی شده در روز اول ٬ با مرکز ثقل ومرکز جرم سازه در زمان حال ٬ بر هم منطبق نبوده و به همین دلیل خیلی ساده ٬ در زلزله ها ٬ توان ایستایی ساختمان برابرمعیار های منظور شده در محاسبات اولیهء طراحی ٬ عمل ننموده و جواب مثبت نخواهد داد .

۲ - همچنین در بحث ای سی یو و سی سی یو نیز بدلیل تغییرات جدید و توسعه میدانی این بخش ها والزام به افزایش وسعت سالن ها ٬ با تجویز های غیر کارشناسی مبنی بربرداشتن تیغه های موجود و بارگذاری های جدید و تغییرات تآسیساتی ٬ ضمن وجود مشگل بالا ( تغییر مرکز ثقل و مرکز جرم سازه ) مشگل دیگری به نام ایجاد طبقه نرم نیز متولد خواهد شد . طبقه نرم به صورت ساده معضلی است که با برداشتن تیغه ها ودیوارهای یک طبقه از یک ساختمان عمودی بوجود خواهد امد و ان طبقه در مقابل طبقات بالایی ٬ دیگر یکنواختی ونظم وتکرار دیوار ها را ندارد . این امر موجب میگردد در مقابل بارهای وارده به خصوص بارهای جانبی ٬ طبقه مذکور به عنوان ضعیفترین حلقه زنجیر ٬ کمترین مقاومت را داشته وخطر پرس شدن ان تا ۷۰٪ بیش از حد معمول مطرح گردد .

۳ - یکی دیگر از معضلات این تغییرات برهم زدن نظم و تقارن پلان طبقات میباشد . هرچه قدر شکل و پلان و ارتفاع طبقات ساختمان منظم تر و حول محور های فرضی ٬ متقارن تر باشد ٬ ان ساختمان در مقابل بارهای وارده به خصوص زلزله مقاومتر است . متآسفانه تنها چیزی که در تغییرات ساختمان بیمارستانهای قدیمی به ان توجه نمیشود همین مسآله بوده وبا کمی دقت در این بیمارستانها ٬ کاملآ مشخص است که با تغییرات مداوم در طول زمان بهره برداری ٬ دیگر هیچ نوع تقارن ونظمی در پلان طبقات این بیمارستان ها چه در سطح افقی وچه در سطح عمودی باقی نمانده است ؟

۴ - بدلیل تغییرات معماری در طبقات ٬  تغییراتی در تآسیسات این طبقات به وجود می اید که خود منشاء مشکلات دیگری خواهد بود . تغییر در مسیر لوله های فاضلاب ٬ تغییر در سیرکولاسیون هواو حجم و میزان ان  ٬ تغییر در میزان گرمایش و سرمایش موردنیاز و عدم همخوانی ان با طراحی اولیه و حجم های بنا در ان زمان ٬ . . . . . باعث میشود سیستم تاسیساتی دچار نقص گردیده  و نقصان در سیرکولاسیون هوا و نیز  دمای غیر مطلوب و همچنین گرفتگی های دوره ای فاضلاب ها و . . . از عوارض ان خواهد بود .

 ۵ - احداث سرویس ها و فضای پشتیبانی جدید برای   ای سی یو  و  سی سی یو نیز موجب برهم زدن محاسبات در بار گذارهای اولیه  در سقف ان منطقه شده  و مشکلات عملکردی را در زمان وقوع بارهای جانبی حادث خواهد نمود . 

 ۶ - اکثر این تغییرات بعضآ غیر اصولی  ٬ در مرحله اجراء غیر اصولی تر هم عملیاتی شده و مشکلات خاص خود را دارند . مثلآ به دلیل  سرعت در کار  و یا رعایت نظافت و یا عدم ایجاد سر و صدا و نیز جلوگیری از گرد و خاک  ؛ معمولآ استاد کاران تجربی که مدتها در بیمارستانها  جا هم خوش کرده اند ٬ به بهانه بیمارستان بودن ٬ از کنده کاری طفره رفته و بارهای مرده قبلی را بر نداشته و تغییرات نازک کاری در کف و بدنه را روی همان سطوح قبلی انجام  و موجب افزایش مضاعف بار مردهء ساختمان میشوند  ( حتی تا ۵  لایه نازک کاری روی هم در کف این بیمارستانها دیده شده که هرکدام یاداور مصالح زمان خاصی میباشد ).  

مشکلات در باز سازی هتلینگ بیمارستان ها

هتلینگ بیمارستان ٬ تابلوی بیمارستان محسوب میشود . بیمار از انچه که در درون اطاق عمل با وی رفتار میشود  اطلاع واگاهی ندارد  وکیفیت و سطح ان برایش نامشخص ونا ماءنوس میباشد  ٬  لیکن دکوراسیون و معماری وخدمات جانبی اطاق بیمار و سرویس پرستاری در هتلینگ و سطح خدمات کاخداری در ان ٬ برای وی و همراهانش  مد نظر  و برای تبلیغات بیمارستان وجلب  رضایت بیماران  ٬ بسیار  تعیین کننده میباشد .  به همین دلیل عمومآ بیمارستان های بخش خصوصی در این زمینه موفق تر از بیمارستانهای دولتی هستند  ٬ گر چه شاید در تجهیزات و امکانات اطاق های عمل و . . بیمارستان های دانشگاهی و دولتی جلوتر  و مجهز تر از بیمارستانهای قدیمی بخش خصوصی باشند ٬ به هر حال بیمار با هتلینگ و زیبایی های محل اقامتش در طول دوره درمان ٬ بیمارستان را در خاطر خواهد سپرد .

 در این باب  بعضآ بیمارستانها ٬ به ویژه بخش خصوصی ٬ از برنامه های ارزشیابی وزارت بهداشت و درمان نیز جلوتر و پیشگام ترند و به همین دلیل ٬ اتفاقآ خوب است وزارت مذکور از همین دریچه الزامات ساختمانی و سازه ای را به انان دیکته  ٬  ومبنای محاسبات را بر عکس رفاهیات  ٬ با اختصاص نمرات بیشتر  ٬ به امنیت  و پایداری سازه سوق دهد  که در بخش دوم به ان میپردازیم  . در بازسازی هتلینگ بیمارستانهای قدیمی  ٬ به صورت تیتر وار  مشکلات ذیل وجود دارد :

 ۱ - تمامی بیمارستانها در صدد تغییر و مدرن کردن وضعیت معماری اطاق بیمار بوده  وبا ایجاد سرویس های اختصاصی در هر اطاق سعی در جلب نمرات نظام ارزشیابی بیمارستانها ٬  همراه با جلب نظر بیماران دارند . این خواستهء به حق و منطقی ٬ در صورتی که در کل ساختمان و سازه  ایجاد مشگل نکند ٬ قابل ارزش و قابل اجراء خواهد بود ٬ لیکن در ساختمانی که بیش از  سی  سال از عمر ان گذشته است ٬ ایجاد سرویس دستشویی برای هر اطاق  و یا  کوچک کردن سالن های بستری قبلی و ایجاد اطاقهای کوچک خصوصی با سرویس های مجزا ٬ موجب بر هم زدن یک دستی وتقارن پلان طبقات  ٬  تغییر مرکز ثقل و مرکز جرم سازه ٬ ایجاد طبقهء پر دیوار در مقابل طبقات زیرین کم دیوارتر ٬ و . . . میگردد که  اثرات ان در بالا مطرح گردید  .

 ۲ - در بازسازی وتوسعهء هتلینگ بیمارستانهای قدیمی ٬  به صورتی غیر کارشناسی  ٬ از فضای طره ها  ( بالکن ها )  استفاده میشود که ٬ ضمن تغییر میزان بارگذاری ها ٬ موجب برهم زدن . . . . . . . .


مطالب مشابه :


بیمارستان های قدیمی

مدیریت بیمارستان. بیشتر و خطر ناکتر گردیده تغییراتی در تآسیسات این طبقات به




نقش مدیران بیمارستان در مدیریت پسماندهای بیمارستانی

نقش مدیران بیمارستان در مدیریت خدمات بیمارستان در معرض خطر تاسیسات بیمارستان:




نقش مدیران بیمارستان در مدیریت پسماندهای بیمارستانی

نقش مدیران بیمارستان در مدیریت خدمات بیمارستان در معرض خطر تاسیسات بیمارستان:




استانداردهای بین المللی اعتباربخشی بیمارستان ها

pci.7.4- بیمارستان، خطر عفونت در وسایل مدیریت تاسیسات و برنامه مدیریت خطر در محیط




چک لیست اجرائی حاکمیت بالینی

آموزش به پرسنل بیمارستان در خصوص در خصوص مدیریت خطر: rc7: عقونت،تاسیسات و




استانداردبین المللی اعتباربخشی بیمارستان ها

pci.7.4- بیمارستان، خطر عفونت در وسایل مدیریت تاسیسات و برنامه مدیریت خطر در محیط




اصول نگهداشت تجهیزات پزشکی در بیمارستان

اصول نگهداشت تجهیزات پزشکی در بیمارستان. تاسیسات و پزشکی در حوزه مدیریت




مدیریت پسماند وسازمان بهداشت جهانی

مدیریت در بیمارستان‌ها انواع اقدامات های بیمارستانی بی‌خطر در کیسه




آزمایشگاه

مهم ترین منبع ایجاد خطر در و مدیریت تخصصی بیمارستان جلد تإسیسات و




برچسب :