گامي ديگر در شناخت نمايش كودك

این کتاب متن آموزشی و کاربردی در ارتباط با نمایش کودک به ‌خصوص نمایش خلاق و بازی‌هاي نمایشی است. نویسنده که از استادان و دست‌اندر‌کاران با سابقه تئاتر کودک و نوجوان است، تجربیات آموزشی و تدریس خود را در کلاس‌هاي نمایش خلاق به‌ویژه آموزش‌هاي مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گرد آوری، تنظیم و منتشر كرده است.

بخش عمده کتاب حاوی بازی‌های نمایشی (حرکتی وکلامی) مربیان مراکز فرهنگی هنری کانون است که به عنوان تکلیف در این کلاس‌ها ارائه و توسط استاد؛ جمع آوری، طبقه بندی و در 23 بخش از کتاب گنجانده شده است.

عناوین تعیین شده برای بخش‌هاي مختلف کتاب در قالب گفت‌وگوهای نمایشی میان مربی (استاد) و شاگردان کلاس تنظیم و تصویری عینی، عملی و کاربردی از یک کلاس یا کارگاه نمایش خلاق ايجاد مي‌كند.

در این کتاب بیش از 300 بازی، ترانه عامیانه، قصه(متل) و گاه نمایشنامه کوتاه، جمع آوری و ارائه شده تا مربیان علاقه‌مند با استفاده از آن‌ها به کار نمایش خلاق با کودکان سامان ببخشند.

این بازی‌ها به نمایشی، آموزشی، هوش، حرکتی، کلامی، خیالی، و... تقسیم، و کاربردهای خاص برای آنها پیشنهاد شده که خوانندگان با مطالعه کتاب می‌توانند بیشتر با آنها آشنا شوند.

همچنين؛ کتاب حاوی مباحث نظری با رویکرد عملی در حوزه نمایش خلاق و بازی‌های نمایشی است و تاکید عمده بر استفاده از بازی‌ها، ترانه‌ها و ادبیات عامیانه در فعالیت آموزشی نمایش کودک و نمایش خلاق دارد.

از آموزه‌های علمی و اخلاقی نمایش خلاق توجه مثبت و سازنده به آفرینش‌هاي ادبی و هنری و ارزشیابی با نگاه مثبت و سازنده و نقادی موثر است.

ثبت تجربیات کارگاه آموزشی نمایش خلاق و انتقال آن به مربیان علاقه‌مند و دانش‌پژوهان با توجه به کمبود منابع آموزشی نمایش کودک، کاربردی بودن تمرین‌ها و بازی‌های ارائه شده به زبان ساده و قابل درک برای مربیان تازه کار و جوان، گرد‌آوری بازی‌‌ها و ترانه‌های محلی از مناطق مختلف ایران و طبقه‌‌بندی و تنظیم آنها برای فعالیت سازنده نمایش خلاق، تحلیل علمی و عملی نمایش خلاق به‌زبان ساده و تهیه متون نمایشی مبتنی بر فرهنگ عامه، تعیین کاربردهای آموزشی بازی‌های نمایشی و... برخی از عناوين مطالب این کتابند.

در حوزه کودک و نمایش ،به‌خصوص نمایش خلاق منابع آموزشی محدود طی دو دهه اخیر در ایران ترجمه و تالیف شده که پاسخگوی همه نیازهای علمی و عملی منطبق با فرهنک این مرز و بوم نیست. لذا تدوین چنین مجموعه هایی کماکان به توسعه و گسترش این فعالیت‌‌ها مدد رسانده و زمینه رشد آنها را فراهم می‌کند.

آثار تالیفي با موضوع نمایش خلاق در زبان فارسی اعم از کتابچه‌های آموزشی این واحد درسی در مراکز آموزش عالی و سایر کتب ملهم از دو کتاب اصلی ترجمه (دیوئی چمبرز و راث بیل هیینیک) است و اصولا حرفي نو برای گفتن ندارند.

تلاش نویسندگان و صاحب نظران به ویژه مدرسانی که به‌طور عملی در این حوزه فعالیت داشته‌اند می‌تواند راه گشایی علمی در اين حوزه محسوب شود و به توسعه عملی نمایش خلاق بیانجامد.

«کودک و نمایش» متن مفید و قابل‌ توجه و کاربردی برای مربیان و محققانی است که به این مقوله اعتقاد داشته و در مسیر دستیابی به اهداف تربیتی و تعلیمی از واسطه‌های هنری و ادبی بهره‌وری می‌کنند.

از سوی دیگر گردآوری و تنظیم یک مجموعه بازی با هویت فرهنگی ایرانی و هدایت آنها به سوی نمایش خلاق تلاشی با ارزش برای حفظ و احیای فرهنگ عامه و ادبیات قومی محسوب می‌شود که انصافا تنوع و زیبایی و خلاقیت را یکجا در خود دارد.

اگر این بازی‌ها به درستی مورد استفاده قرار گیرد و مربیان آگاه و مجرب در سازماندهی نمایش خلاق از آن بهره وری کنند، قطعا شاهد تحول مثبت و سازنده در فعالیت نمایش خلاق خواهیم بود.

تاکید کتاب بر نقش مربی و تعیین برنامه عملی و کاربردی برای اجراکنندگان نیز از نکات مثبت و کلیدی است که مولف به آن توجه كرده است.

نام کتاب (نمایش کودک) یک عنوان کلی و جامع در حوزه هنرهای نمایشی و کودک است که با محتوای اصلی آن مطابقت ندارد. در حوزه نمایش کودک یا کودک و نمایش، تئاتر با کودکان، تئاتر برای کودکان، نمایش عروسکی کودکان، نمایش درمانی، نمایش آموزشی، نمایش بی کلام (پانتومیم)- نمایش خلاق و... قابل تصور و تقسیم است. اما در این کتاب بیشتر به نمایش خلاق با گرایش به بازی‌هاي نمایشی پرداخته شده بنابراين عنوان «نمایش خلاق کودکان» یا «بازی‌هاي نمایشی» با محتوای کتاب بیشتر مطابقت دارد.

محتوا و ساختار موضوعی اصلی کتاب نمایش کودک، عمدتا حول محور بازی و بازی‌هاي نمایشی‌-آموزشی و حرکتی و کلامی با گرایش به بازی‌هاي محلی ارائه شده مربیان شرکت کننده در دوره‌های آموزشی نمایش خلاق شکل‌ گرفته‌است.

به نظر می‌رسد در این فرایند سایر عناصر اصلی نمایش خلاق بویژه ادبیات کودکان و قصه کمرنگ شده است.

هر چند در جوهره بازی‌ها و ترانه‌هاي عامیانه پیشنهاد شده، قصه‌ها امکان جریان یافتن دارند، اما به زعم استادان و منابع علمی، هسته اصلی نمایش خلاق، ادبیات کودکان و قصه‌ها هستند که می‌توانند کودک را با استفاده از پوسته بازی و نمایش به آفرینش نمایش خلاق نزدیک کنند.

در هر صورت بخش محتوایی این کتاب می‌توانست رویکرد ادبیات کودکان را نیز در حوزه نمایش خلاق مورد توجه قرار داده و با استفاده از شاکله داستانی اشعار، ترانه‌ها و بازی‌هاي مطرح شده دستور کار مربی نمایش خلاق کودکان را بصورت کاربردی تعیین کند.

قصه، بازی و نمایش عناصر به هم پیوسته نمایش خلاق و جوهره در هم تنیده این روش جدید آموزشی است که با پر رنگ کردن هر یک مسیر خروجی متفاوتی پیدا می‌کند.

در بخش چهارم تا هشتم کتاب کاربرد‌هاي آموزشی، پرورشی، درمانی و... مطرح شده برای بازی‌ها بعضا به جای کاربردهای نمایش خلاق نشسته و با توجه به پر رنگ شدن عنصر بازی در این متن تعمیم پیدا می‌کند. به بیان دیگر و با توجه به تحلیل‌هاي داده شده هر گاه این بازی‌ها مورد بهره وری قرار گیرند، کاربردهایی از این دست پیدا می‌کنند.

این بازی‌ها در مدرسه و توسط مربی پرورشی یا ورزشی نیز با کودکان کار می‌شود و کاربردهایی از همین دست برای آنها تعریف شده است، لذا ضرورت دارد تا کاربردهای خاص نمایش کودک یا نمایش خلاق تعیین شوند.

اغلب تمرین‌هاي داده شده نیز چیزی بین بازی و نمایش‌اند. برخی بازی‌ها به حرکات نمایشی نزدیک می‌شوند و در بافت خود قصه، شخصیت، حادثه و... عناصر داستانی دارند و بعضی صرفا بازی مبتنی بر حرکت و کلام اند.

در مجموع طرح کارهای داده شده کتاب، نوعی برنامه مقدماتی یا زمینه ورود به نمایش خلاق را فراهم می‌کنند و با خود نمایش خلاق فاصله دارند.

در بخش نهم تا یازدهم عناصر انسانی و هنری نمایش و نمایش خلاق، شامل مربی، کودک و نوجوان و مخاطب، کارگردانی، بازیگری، طراحی و... با یکدیگر مقایسه و نقش هر یک در شکل‌گیری نمایش در قالب گفت‌وگو میان مربی کلاس و فراگیران مشخص شده است.

اطلاق واژه «عنصر» به عوامل انسانی دخیل در فعالیت نمایش چندان دلچسب نیست. پیشنهاد می‌شود به جای کلمه عناصر (عوامل) در نظر گرفته شود تا بدین ترتیب نقش عامل انسانی تقویت شود و مقایسه آن با عناصر هنری مطرح شده مثل متن، نور ، لباس، کارگردانی، بازیگری و... میسر شود.

برخی واژه‌ها و اصطلاحات در نظر گرفته شده برای طبقه بندی و تقسیم بازی‌ها نیز می‌توانست مطابق تعاریف و طبقه بندی علمی و شناخته شده بازی‌ها در حوزه علوم تربیتی صورت پذیرد تا بدین ترتیب تعاریف شناخته شده و استنباط عینی واحد برای خوانند گان کتاب اعم از مربیان و... فراهم آید.

گامي ديگر در شناخت نمايش كودك

مطالب مشابه :

نرم افزار کتابخانه ای رسا

گامي ديگر در شناخت نمايش كودك

گزارشی از سومین جلسه انجمن کتابخانه های شهرستان دزفول