مسئولیت پذیری در بستر رشد اجتماعی

نتیجه ی رشد اجتماعی ، همانا مهارت اجتماعی دانش آ موزا ن است و مهارت اجتماعی استعدادی است که باعث بروز رفتارهایی می شود که به صورت مثبت یا منفی تقویت می شوند و نه رفتارهایی که مورد تنبیه وا قع می شوند یا توسط دیگران خاموش می شوند .این مهارتها می توانند در روابط آ د می با دیگران نتایج مثبت و موفقیت آمیزی به وجود آورند .

مهارت های اجتماعی شا مل :

مهارت در تشخیص خصوصیات گروه ؛ مهارت در ارتباط گیری با گروه ؛ مهارت گوش دادن ؛ مهارت همد ردی ؛ مهارت در ارتباط غیر کلا می ؛ مهارت در تشخیص ا حسا س ها ی خویش ؛ و مهارت کنترل خویش است .

مسئولیت پذیری دا نش آ موزان یکی از ارزش های مهم و غالب اجتماعی است و زمانی عملی می شود که وجدان جمعی بیدار و پرورش یابد . وجدان جمعی عبارت است از این که در تک تک دانش آموزان ا حساس تعهد ؛ مسئولیت پذیری ؛ ا حساس تکلیف الهی ؛ پاسخگو بودن ؛ و وجدا ن فردی شکل بگیرد و پرورش یا بد و جوانان بتوانند کیفیت های ایجاد شده را با هم هماهنگ ، و تعهدات گروهی را پایه گذاری کنند تا در نهایت به تعهد اجتماعی منجر شود .

رشد اجتماعی ومسئولیت پذیری دا نش آ موزان را می توان درابعا د مختلف خانوا ده ، مدرسه، جامعه مورد ارزیابی قرار دا د .

بُعد خانواده :

خانواده ، نهاد یا جایی است که رشد اجتماعی و به دنبال آن مسئولیت پذیری به صورت واقعی شکل گرفته و نهادینه می شود . رفتارها و عملکرد ها در خانواده وا قعی تر از جامعه و مدرسه است . بر این اساس بهتر می توان آن را ارزیابی و اصلاح کرد .

خانواده در زمره ی گروه های غیر رسمی است که هدف عمده ی آن اجتماعی کردن است و به لحاظ دارا بودن ویژگی های گروه نخستین و ا یجاد روابط چهره به چهره و صمیمانه بین اعضای خانوا ده و همچنین برانگیختن تعلقات شد ید ا حساسی و عاطفی ، بیشترین تأ ثیر را در پذیرش ارزش ها و الگوهای رفتار اجتماعی و یا به عبارتی اجتماعی شدن هدایت می کند .

زیر بنای مشارکت در جامعه و خانوا ده این است که اعضای خانواده و به ویژه دانش آ موزا ن به درجه ی مطلوبی ا ز رشد اجتماعی رسیده باشند . بر این اسا س لازم است مهارت های اجتماعی آنان مورد بازنگری و تقویت قرار گیرد . مدرسه معمولاً یافته های علمی و دا نشی را به دانش آ موزان می دهد و این یافته ها زما نی که با مهارت های اجتماعی تلفیق شود به مسئولیت پذیری منجر می گردد.

یکی از نمود های عملیاتی رشد اجتماعی و مسئولیت پذیری این است که دانش آموزا ن به صورت مطلوب و خود جوش از یافته های مدرسه در حل مشکلات خانواده بهره گیرند . زمانی که دا نش آموزا ن به دانش روز مجهز شوند ، اما از آن درا مور خانوا ده بهره نگیرند ، مطلوب نیست . زمانی می توا ن عملکرد دانش آموزان را مطلوب و مفید دانست که آن ها د انش ِ آموخته شده را در خانوا ده جاری نمایند . دانش و رشد اجتماعی دو روی یک سکه هستند و تلفیق آ ن ها منجر به شکل گیری مشئولیت پذیری می شود و نمود دیگر این، که دانش آ موزان تکالیف خود را در منزل بدون گوشزد و یادآوری دیگران انجام دهند . یکی از مشکلات خا نوا ده ها این است که دانش آ موزان تکالیف خود را به خوبی انجام نمی دهند و لازم است مدرسه یا خانواده قبل ا ز تأ کید بر انجام تکالیف ، روی رشد اجتماعی و مسئولیت پذیری آنان کار کند . زمانی که این دو کیفیت ایجاد شد انجام تکالیف به راحتی صورت می گیرد .

بُعد مدرسه :

مدرسه نهادی است که رشد اجتماعی و مسئولیت پذیری در آن پرورش یافته و چکش کاری می شود . شرکت در فعالیت های درسی توسط دانش آ موزان امری است که وظیفه ی رسمی آنان محسوب می شود . هر چقدر دانش آموزان بیشتر دا وطلب شرکت در فعالیت های فوق برنامه باشند ، بیانگر رشد اجتماعی است .

یکی ا ز جنبه های مهم تعا مل دانش آ موزان که بیانگر رشد اجتماعی و مسئولیت پذیری است بازی های آنان است . بازی وسیله ای برای افزایش فعالیت های مربوط به مهارت های اجتماعی به شمار می رود . بازی می توا ند وسیله ای برای آ موزش مهارت هایی چون رعایت نوبت ؛ شراکت در ابزار ؛ برنده یا بازنده ی خوب شدن ؛ کار گروهی ؛ تعاون ؛ توجه به جزئیات ؛ پیروی از مقررات ؛ خویشتن داری و انواع مهارت های حل مسأ له با شد .

به نظر « گوردن » بازی نوعی تقلید از زندگی واقعی و وسیله ای برای آزمودن حوادث دنیای واقعی است . میزان ، نحوه و کیفیت بازی دانش آ موزا ن بیانگر رشد اجتماعی آنان است.

در کلاس درس امور مختلفی وجود دارد که معلم و دانش آ موز باید به کمک همدیگر در مورد آن ها تصمیم گیری نمایند .هرچه قدر دانش آ موزا ن از رشداجتماعی کمتری برخوردا ر باشند ، نقش معلم در تصمیم گیری پررنگ تر شده وتصمیم گیری انفرادی برکلا س درس حاکم می شود. تصمیم گیری در مورد چگونگی تدریس ؛ محتوا ؛ نوع و نحوه ی امتحان ؛ نحوه ی کلا س داری و ... باید مشارکتی انجام شود که رشد اجتماعی دانش آ موزان تضمین کننده ی آن می باشد .

یکی از جنبه های توسعه یافتگی دانش آموزان این است که در تصمیم گیری های مختلف مربوط به ادا ره ی مدرسه مشارکت جدی و فعا ل داشته باشند . تحقق شعار و آرمان مدرسه محوری بستگی به درجه و میزان رشد اجتماعی و مسئولیت پذیری دانش آ موزان دا رد .

بُعد جامعه :

نمود عملی رشد اجتماعی و مسئولیت پذیری دانش آ موزان ، در جامعه مشروعیت مییابد . رفتارها و عملکرد ها ی دانش آموزا ن در امور جامعه و ا مور شهروندی موجب میگردد که آنان خودشان را محک بزنند . همچنین فرصتی فراهم می شود تا بهتر بتوان مهارت های اجتماعی را سنجید .

جامعه ی سالم یکی ا ز نهادهایی است که به خوبی و با معیارهای واقعی می تواند در مورد رشد اجتماعی و مسئولیت پذیری محصولات آ موزشی و پرورشی قضاوت واقعی نموده و راه کارهای مناسبی برای اصلاح آن ارائه نماید .

به طور کلی معیارهایی را که توجه به آن ها بیانگر رشد اجتماعی در بُعد رعایت هنجارهای جامعه است ، می توان به شرح زیر بیان نمود :

· رعایت نوبت در گرفتن امکانات مختلف ؛

· رعایت ادب و نزاکت در برخورد با دیگران ؛

· مصون ماندن از بلا یای اجتماعی نظیر اعتیاد به مواد مخدر ؛

· نداشتن بزهکاری های خفیف یا متوسط ؛

· پیروی از مقررات جمعی ؛

· آراستن ظاهر مطابق با ارزش های مناسب جامعه ؛

· رفت و آ مد مناسب ، رفتار متعا د ل در تغذیه ؛

نهاد مسجد :

مسجد یکی از محل ها یی است که رشد دهنده ی بینش دینی ، سیا سی و اجتماعی دانش آموزان است و هر ا ندا زه دانش آموزان در فعالیت های مختلف مسجد شرکت نمایند ، رشد اجتماعی و به ویژ ه مسئولیت پذیری آنان تقویت و عملیاتی می شود . مسجد به عنوان یک نها د مذهبی و مدنی در تربیت شهروندان آینده ؛ شکل دهی و پرورش عقاید ؛ و استا ندارد نمود ن رفتار و منش نقش به سزا یی دارد .

مسئولیت پذیری در بستر رشد اجتماعی

مطالب مشابه :

مسولیت پذیری

مسولیت پذیری کودکان

مسئولیت پذیری

مسئولیت پذیری کارکنان

مسئولیت پذیری در بستر رشد اجتماعی

مسئولیت پذیری در خانواده

مسئولیت پذیری

مسئولیت پذیری دانش آموزان