اصول تربیت و شاخه بري گیاهان باغبانی:
رشد و نمو گياهان را با تغيير در شرايط محيطی و يا دستكاری در خود گياه می‌توان تنظيم كرد، برای رسيدن به چنين تغييراتی در گياه از روش‌های فيزيكی مانند تربيت كردن (Training) و هرس كردن (Pruning) و يا از روش‌های كيمياوي نظير كاربرد مواد تنظيم كننده رشد استفاده می‌شود. واژه تربيت كردن گياهان به معنی تكنيك‌ها و روش‌هايی است كه برای تنظيم اندازه، شكل و جهت رشد گياه بكار می‌روند. هرس كردن يا حذف قسمت‌هايی (جوانه، شاخه، برگ و گل و ميوه) از گياه همراه با عمل تربيت انجام می‌گيرد، تا گياه به شكل يا فرم معينی ايجاد شود. به عنوان مثال تربيت درختان ميوه و گياهان زينتی به اشكال مختلف و يا حصار. تربيت گياهان بايستی در مراحل اوليه رشد انجام شود. شاخه بري منظم برای حفظ شكل و تعادل فيزيولوژيكی لازم برای گلدهی و ميوه‌دهی ضروری است. تربيت گياهان باغی هميشه نياز به شاخه بري ندارد بطوری كه در برخی گياهان بالا رونده مانند گوجه فرنگی، خيار و برخی از لوبياها بايد آنها را به قيم بست تا برگهايشان از نور كافی برخوردار شوند اين عمل به شكل غير مستقيم گلدهی و ميوه‌دهی را تحريك می‌كند و باعث می‌شود كه ميوه آنها تميز بماند.
هدف از شاخه بري:
شاخه بري گياهان باغی بطور عمده به سه دليل زير انجام می‌گيرد:
1- تنظيم اندازه گياه
2- بدست آوردن شكل يا فرم معين
3- بهبود كارآيی يا باروری گياه (تنظيم كميت و كيفيت محصول).
شاخه بري اثر پاكوتاه كنندگی در گياهان دارد. به عنوان مثال كوتاه كردن منظم درختچه‌های زينتی و گياهان حصار باعث می شود كه آنها ارتفاع مناسبی داشته باشند.
شاخه بري درختان ميوه سبب توليد تاجی مناسب برای سهولت در برداشت می شود.
هدف ديگری كه در اثر تربيت و شاخه بري كردن گياه بدست می‌آيد ايجاد اسكلتی مناسب با شكل مشخص و معين است. برای رسيدن به اين مقصود بايد در مراحل اوليه رشد درختان، شاخه‌های اصلی انتخاب و مشخص شوند تا اسكلت آينده درخت تشكيل شود. شاخه‌هايی اصلی انتخاب شده بايد از فضای كافی برخوردار باشند به طوری كه پس از رشد در سالهای آينده و رسيدن به نمو كامل، ميزان سايه‌اندازی آنها به حداقل ممكن برسد. علاوه بر آن زاويه بين شاخه‌های اصلی و تنه درخت (محل انشعاب شاخه‌های فرعی)(Crotch) بايد به قدری كافی باز باشد زيرا اين موضوع مانع از شكستن شاخه‌ها در اثر ميوه‌دهی زياد می شود. اگر اين زاويه كم باشد فرم دهی اسكلت درخت ضعيف است.
تكنيك‌های شاخه بري :
شاخه بري گياهان يكی از روش‌های مهم در باغبانی است كه شامل حذف قسمتی از تاج و مقداری از سيستم ريشه گياه می‌شود تا بدين طريق تعادل لازم بين مراحل جنسی و رويشی ايجاد شود. شاخه بري تاج (اندام‌های هوايی) تعدد نقاط رشد را كاهش داده و مصرف ازت و ساير عناصر ضروری را بيشتر كرده و بكارگيری هيدرات‌های كربن را كاهش می‌دهد. بنابراين رس تاج رشد رويشی را تحريك كرده و مرحله رشد زايشی را به تأخير می اندازد. معمولاً گياهان جوان و قوی را بايستی شاخه بري سبك انجام داد. شاخه بري سنگين گياهان قوی تشكيل جوانه گل و بلوغ را به تأخير می‌اندازد. از طرف ديگر گياهان باغهای قديمی و مسن به انجام شاخه بري شديد نيازمند هستند تا قدرت و جوان سازی آنها تحريك شود.
برش ريشه گياهان سبب كاهش جذب ازت شده، رشد رويشی و تقاضا برای هيدرات‌های كربن كم می‌شود. در نتيجه هيدرات‌های كربن تجمع يافته و تشكيل جوانه گل را تحريك می‌كنند. زمانی كه نسبت C:N زياد باشد گلدهی محقق می‌شود اگر شاخه بري شديد بر روی شاخه‌های قوی انجام گيرد اين نسبت كم شده و رشد رويشی صورت می‌گيرد. تعادل بين مراحل رشد رويشی و زايشی در گياهان كه در نتيجه شاخه بري ايجاد می‌شود، با واژه نسبت C: N بيان می‌شود. بنابراين شاخه بري شاخه و ريشه برای گلدهی و باردهی درختان ميوه بسيار ضروری است.
اصطلاحات شاخه بري:
جوانه انتهايی (Apical bud (apex) : نوك ساقه، يا بالاترين جوانه موجود بر روی ساقه را گويند.
جوانه چوب: جوانه‌ای كه در اثر رشد آن شاخه توليد می‌شود.
جوانه گل: جوانه‌ای كه مولد گل يا خوشه گل است.
زاويه برگی: زاويه بين يك برگ و ساقه‌ای كه بر روی آن قرار دارد.
جوانه راكد(Dormant bud):جوانه‌ای است كه در زاويه برگی قرار گرفته اما فعال نيست، مگر اينكه شاخه‌ها صدمه ببينند.
شاخه پيشاهنگ(Leader shoot): شاخهای كه رشد فعال داشته و به صورت انتهايی قرار دارد و هر ساله بر رشد آن افزوده می‌شود.
شاخه جانبی(Lateral shoot): شاخهای كه از رشد جوانه جانبی موجود در زاويه برگی ساقه ايجاد می‌شود.
شاخه عقيم(Blind shoot): شاخهای است كه به طور كامل رشد نكرده و جوانه انتهايی آن سقط شده است. اين نوع شاخه رشد بيشتری نمی كند.
شاخه سال جاری(Current year's growth) : شاخهای است كه در اثر رشد جوانه فصل جاری ايجاد می‌شود.
چوب يكساله: شاخه يا رشدی است كه حداكثر يك سال عمر دارد.
حذف گلهای خشك(Dead- head): شاخه بري و حذف گلهای خشك و پژمرده يا غلاف‌های نارس محتوی بذر را گويند.
جوانه گيری(Disbudding):حذف جوانه‌ها يا شاخه‌های اضافی را به هنگام آغاز رشد جوانه گيری نامند.
سرزنی شاخه‌های علفی(Pinch back):حذف و شاخه بري انتهای شاخه‌های نرم، علفی و در حال رشد را كه به كمك انگشتان دست انجام ميگيرد پنسمان گويند.
سيخك(Spur): شاخه كوتاهی كه رشد كندی دارد و خوشه‌های جوانه گل روی آن تشكيل می‌شود.
پاجوش(Sucker): شاخهای كه معمولاً از ريشه گياه در زير خاك و يا در سطح زمين منشاء می‌گيرد. پاجوش‌ها شاخه‌هايی نابارور و ناخواسته هستند.
نرك(Water shoot (water sprout): شاخهای است نابارور و نامطلوب كه به شكل عمودی بر روی شاخه‌های مسن ايجاد می‌شود معمولاً برگهای آن از برگهای درخت بالغ كاملاً مشخص و كوچكتر است. گاهی ممكن است در روی تنه درخت نيز رشد كند.
مطالب مشابه :
درختان سیب پادنا
توليد ميوه هايي چون سيب، پرتقال، گلابي، نارنج هرس كردن درخت‌آرايي، هنر هرس
اصول تربیت و شاخه بري گیاهان باغبانی:
کشت و پرورش نارنج. هرس كردن يا حذف قسمت انتخاب و مشخص شوند تا اسكلت آينده درخت تشكيل
گیاهان دارویی
گل و گیاه زینتی نهال درخت و هرس فرم هرمی نکته های تهيه و آماده كردن
انبه-ميوه انبه:
هرس. درخت انبه به صورت گنبدي شكل و تا حدود زيادي تنك كردن ميوه هاي تشكيل شده روي شاخه هاي
بالنگ یا اترنج
گياهى است يا به عبارت روشنتر درختچه‌اى است از خانوادۀ نارنج درخت زيتون هرس كردن.
مركبات
باعث پارگی برگها یاحتی پوست میوه و پوست تنه درخت و هرس. مركبات به شامل جدا كردن میوه
کامکوات
پایه را از سایر مرکبات همانند نارنج شود و پیوندکی که از درخت کامکوات تهیه هرس كردن.
برچسب :
هرس كردن درخت نارنج