اصول استاندارد لوله کشی برق

فهرست

:: 1 استاندارد ساخت
:: 2 طبقه بندي
2-1 طبقه‌بندي بر حسب جنس لوله
2-2 طبقه‌بندي بر حسب روش اتصال لوله
2-2-1 لوله‌هاي قابل دنده پيچ كردن
2-2-2 لوله‌هاي بدون دنده پيچ
2-3 طبقه‌بندي براساس خواص مكانيكي
2-4 طبقه‌بندي برحسب قابليت‌ خمش
2-5 طبقه‌بندي برحسب درجه حرارت
2-6 طبقه‌بندي برحسب مقاومت در برابر شعله
2-7 طبقه‌بندي برحسب ويژگي‌هاي الكتريكي
2-8 طبقه‌بندي برحسب مقاومت در برابر اثرات عوامل خارجي
2-8-1 حفاظت در برابر نفوذ آب
2-8-2 حفاظت در برابر ورود اجسام صلب خارجي
2-8-3 مقاومت در برابر مواد خورنده يا آلاينده
2-8-4 طبقه‌بندي برحسب ميزان مقاومت در برابر نور خورشيد
::3 انواع لوله‌ و موارد كاربرد
3-1 لوله‌هاي فولادي سياه
3-2 لوله‌هاي گالوانيزه
3-2-2 لوله فولادي گالوانيزه عمقي داغ
3-2-3 لوله‌هاي فولادي گالوانيزه بدون درز ضد انفجار
3-3 لوله‌هاي فولادي قابل انعطاف
3-4 لوله‌هاي غيرفلزي
::4 ظرفيت لوله‌ها
::5 اصول و روش‌هاي نصب لوله‌هاي برق
5-1 كليات
5-2 لوله‌كشي توكار
5-3 لوله‌كشي روكار
5-4 روكشي روكار ضدانفجار
::6 علايم ترسيمي‌الكتريكي براي لوله‌كشي برق

:: 1 استاندارد ساخت

لوله‌هاي فلزي و لوازم مربوط به آن، كه براي حفاظت‌هادي‌هاي عايق‌دار در تاسيسات الكتريكي ساختمان‌ها به كار مي‌رود، بايد براساس استانداردهاي IEC423، IEC423A، IEC614-1 و IEC614-2-1 و يا جديدترين اصلاحيه استاندارد ملي شماره 294 ساخته شده باشد. لوله‌هاي غيرفلزي و اتصالات مربوط به آن، كه در تاسيسات مزبور مورد استفاده قرار مي‌گيرد بايد براساس استاندارد‌هايIEC423، IEC423A، IEC614-1 و IEC614-2-2 و لوله‌هاي خرطومي‌پلاستيكي مطابق جديدترين اصلاحيه استاندارد ملي شماره 283 توليد شده باشد.

ساير انواع لوله‌ها كه مشمول استانداردهاي فوق نمي‌شود يا براي مصارف يا محيط‌هاي ويژه مانند مناطق مخاطره‌آميز به كار مي‌رود بايد برابر يكي از استانداردهاي شناخته شده بين‌المللي همچون كميسيون بين‌المللي الكتروتكنيك ساخته شده باشد. لوله‌هايي كه به وسيله يكي از استانداردهاي نامبرده مورد تاييد قرار نگرفته باشد نبايد مورد مصرف قرار داده شود.

:: 2 طبقه بندي

لوله‌هاي برق با توجه به نوع جنس، روش اتصال، ويژگي‌هاي الكتريكي و مكانيكي، قابليت انعطاف، مقاومت در برابر حرارت و آتش و حفاظت در برابر اثرات عوامل خارجي به شرح زير طبقه‌بندي شده است(IEC614-1):

2-1 طبقه‌بندي بر حسب جنس لوله

- لوله‌هاي فلزي

- لوله‌هاي عايق

- لوله‌هاي مركب

2-2 طبقه‌بندي بر حسب روش اتصال لوله

2-2-1 لوله‌هاي قابل دنده پيچ كردن

2-2-2 لوله‌هاي بدون دنده پيچ

- لوله‌هاي ساده

- لوله‌هاي خرطومي

2-3 طبقه‌بندي براساس خواص مكانيكي

- لوله‌هاي مناسب براي تنش‌هاي مكانيكي خيلي سبك

- لوله‌هاي مناسب براي تنش‌هاي مكانيكي سبك

- لوله‌هاي مناسب براي تنش‌هاي مكانيكي متوسط

- لوله‌هاي مناسب براي تنش‌هاي مكانيكي سنگين

- لوله‌هاي مناسب براي تنش‌هاي مكانيكي خيلي سنگين

2-4 طبقه‌بندي برحسب قابليت‌ خمش

- لوله‌هاي سخت

- لوله‌هاي قابل خم نمودن

- لوله‌هاي خودبرگردان

- لوله‌هاي قابل انعطاف

2-5 طبقه‌بندي برحسب درجه حرارت طبق جدول زير:

حدود تغييرات دما در بهره‌برداري دايمي‌(C°)	حداقل معمولي دما	طبقه‌بندي دما(C°)
دماي نصب واستفاده (C°)	دماي حمل و انبار (C°)
5- تا 60+ 15- تا 60+ 5- تا ٭60+	5- 15- 5-	5- 25- 5-	5- 25- 90+
٭ در مواردي كه لوله نوع 90+ در بتن پيش ساخته استفاده مي‌شود موقتا تا حرارت 90+ درجه پايدار خواهد بود.

توجه: لوله‌هاي عايق تا حرارت C°200 در دست بررسي است.

2-6 طبقه‌بندي برحسب مقاومت در برابر شعله

- لوله‌هاي مقاوم در برابر شعله

- لوله‌هاي آتشگير

2-7 طبقه‌بندي برحسب ويژگي‌هاي الكتريكي

- لوله‌هاي فاقد مداومت الكتريكي

- لوله‌هاي داراي مداومت الكتريكي

- لوله‌هاي فاقد خواص عايق‌بندي

- لوله‌هاي داراي خواص عايق‌بندي

2-8 طبقه‌بندي برحسب مقاومت در برابر اثرات عوامل خارجي

2-8-1 حفاظت در برابر نفوذ آب

- لوله‌هاي بدون حفاظت IPX0

- لوله‌هاي داراي حفاظت در برابر ترشح آب IPX3

- لوله‌هاي داراي حفاظت در برابر پاشيدن آب IPX4

- لوله‌هاي داراي حفاظت در برابر فوران آب IPX5

- لوله‌هاي داراي حفاظت در برابر امواج دريا IPX6

- لوله‌هاي داراي حفاظت در برابر فرو رفتن در آب IPX7

- لوله‌هاي داراي حفاظت در برابر فرو رفتن نامحدود در آب IPX8

2-8-2 حفاظت در برابر ورود اجسام صلب خارجي

- لوله‌هاي داراي حفاظت در برابر اجسام صلب بزرگ‌تر از 5/2 ميليمتر IP3X

- لوله‌هاي داراي حفاظت در برابر اجسام صلب بزرگ‌تر از يك ميليمتر IP4X

- لوله‌هاي داراي حفاظت در برابر گرد و غبار IP5X

- لوله‌هاي داراي حفاظت كامل در برابر گرد و غبار IP6X

2-8-3 مقاومت در برابر مواد خورنده يا آلاينده

الف – لوله‌هاي داراي حفاظت يكسان در سطوح داخلي و خارجي

- لوله‌هاي داراي حفاظت كم

- لوله‌هاي داراي حفاظت متوسط

- لوله‌هاي داراي حفاظت زياد

ب – لوله‌هايي كه حفاظت سطح خارجي آن بيش از سطح داخلي آن است.

- لوله‌هايي كه در سطح خارجي داراي متوسط و در سطح داخلي داراي حفاظت كم است.

- لوله‌هايي كه در سطح خارجي داراي حفاظت زياد و در سطح داخلي داراي حفاظت كم است.

- لوله‌هايي كه در سطح خارجي داراي حفاظت زياد و در سطح داخلي داراي حفاظت متوسط است.

2-8-3 طبقه‌بندي برحسب ميزان مقاومت در برابر نور خورشيد

الف – لوله‌هاي فاقد حفاظت در برابر نور خورشيد

ب – لوله‌هاي داراي حفاظت در برابر نور خورشيد

- لوله‌هاي داراي حفاظت كم در برابر نور خورشيد

- لوله‌هاي داراي حفاظت متوسط در برابر نور خورشيد

- لوله‌هاي داراي حفاظت زياد در برابر نور خورشيد

::3 انواع لوله‌ و موارد كاربرد

3-1 لوله‌هاي فولادي سياه

اين نوع لوله‌ و لوازم مربوط به آن، كه به وسيله رنگ يا وارنيش مقاوم مي‌شود، را مي‌توان صرفا در داخل ساختمان‌ها (فضاي سرپوشيده) مورد استفاده قرار داد. مصرف اين قبيل لوله‌ها در ارتباط مستقيم با ساختمان‌ها (فضاهاي سرپوشيده) مورد استفاده قرار داد. مصرف اين قبيل لوله‌ها در ارتباط مستقيم با زمين و يا در محل‌هايي كه در معرض نفوذ عوامل زنگ‌زدگي و خوردگي شديد است مجاز نخواهد بود.

3-2 لوله‌هاي گالوانيزه

1-3-2-1 اين نوع لوله‌ و لوازم مربوط به آن را كه در برابر زنگ‌زدگي و خوردگي با ماده مقاومي‌مانند روي يا كادميم، از داخل و خارج پوشيده مي‌شود، مي‌توان زيراندود گچي مورد استفاده قرار داد.

3-2-2 لوله فولادي گالوانيزه عمقي داغ

اين نوع لوله و لوازم مربوط به آن در بتن، در تماس مستقيم با زمين، در لوله‌‌كشي‌هاي روكار كه در فضاي آزاد انجام مي‌شود، يا در مواردي كه لوله‌ها در معرض عوامل زنگ‌زدگي و خوردگي قرار مي‌گيرد مانند: محل‌هاي‌تر و مرطوب و همچنين در مواردي كه استحكام مكانيكي زياد مورد نياز است، بايد مورد استفاده قرار گيرد.

3-2-3 لوله‌هاي فولادي گالوانيزه بدون درز ضد انفجار

اين‌گونه لوله‌ها و لوازم مربوط به آن، در لوله‌كشي‌هاي مناطق مخاطره‌آميز (طبقه‌بندي شده) بايد به كار برده شود.

3-3 لوله‌هاي فولادي قابل انعطاف

3-3-1 موارد مصرف

در مواردي كه لوله‌هاي برق از درز انبساط ساختمان عبور مي‌كند و همچنين براي اتصال برق به موتورها يا ماشين‌آلاتي كه ايجاد لرزش مي‌كند بايد از لوله‌هاي فولادي قابل انعطاف متناسب با نوع لوله‌كشي استفاده شود. داخل اين نوع لوله‌ها بايد داراي پوششي از لاستيك، يا مواد مشابه باشد.

3-3-2 موارد عدم مصرف

لوله‌هاي فولادي قابل انعطاف در موارد زير نبايد مورد استفاده قرار گيرد:

الف – نصب در مكان‌هاي‌تر به استثناي مواردي كه‌هادي‌ها داراي پوشش سربي، يا از انواع مصوب براي شرايط مورد نظر باشد و مجاري سيم‌كشي به گونه‌اي باشد كه ورود آب به داخل آن نامحتمل باشد.

ب – استفاده در چاه آسانسور به استثناي مواردي كه در آيين‌نامه مربوط مشخص شده است.

پ – نصب در اتاق باتري‌هاي ذخيره‌اي

ت – كاربرد در محيط‌هاي مخاطره‌آميز به استثناي مواردي كه در آيين‌نامه مربوط تعيين شده است.

ث – استفاده در مواردي كه‌هادي‌هاي لاستيكي در معرض بنزين، روغن و مانند آن قرار دارد.

ج – استفاده در زيرزمين يا در بتن‌ريزي‌ها.

3-4 لوله‌هاي غيرفلزي

اين‌گونه لوله‌ها و لوازم مربوط به آن در مواردي كه در بالاي سطح زمين مورد استفاده قرار مي‌گيرد بايد در برابر رطوبت، فضاهاي شيميايي، ضربه، شعله، تغيير شكل ناشي از حرارت در شرايط بهره‌برداري، برودت و اثرات نور خورشيد مقاومت كافي داشته باشد. لوله‌هاي غيرفلزي مورد استفاده در زير سطح زمين بايد از موادي ساخته شود كه در برابر رطوبت و عوامل خورنده مقاوم بوده و در برابر ضربه‌ و فشارهايي كه ممكن است در حمل و نقل و هنگام نصب به آن وارد شود نيز مقاومت نمايد. در مواردي كه اين نوع لوله‌ها بدون غلاف بتني مستقيما در زمين نصب مي‌شود بايد از موادي ساخته شده باشد كه بارهاي مداوم محتمل پس از نصب را تحمل كند. برخي از موادي كه داراي خواص فيزيكي نام برده مي‌باشد، براي مصارف زيرزميني عبارت است از فيبر، سيمان ازبست، سنگ صابون، پلي واينال كلرايد سخت (PVC)، فايبرگلاس اپوكسي و پلي اتيلن با غلظت زياد و براي مصارف بالاي سطح زمين پلي واينال كلرايد سخت ممكن است به كار برده شود.

3-4-1 موارد مصرف

استفاده از لوله‌هاي غيرفلزي سخت و لوازم مربوط به آن در موارد زير مجاز است:

الف – نصب توكار در ديوار، كف و سقف

ب – در محل‌هايي كه لوله‌ها در معرض عوامل ايجاد خوردگي شديد قرار مي‌گيرد و يا در مكان‌هايي كه در معرض مواد شيميايي باشد. در اين‌گونه موارد بنابر نوع عامل خورنده جنس لوله خاص مربوط بايد به كار رود.

پ – در مكان‌هاي‌تر از قبيل محل‌هايي كه ديوارها غالبا شسته مي‌شود و يا قسمت‌هايي از برخي كارخانه‌ها و كارگاه‌ها مانند لبنيات‌سازي، لباسشويي، كنسروسازي و امثال آن، كليه سيستم لوله‌كشي شامل جعبه‌ها و لوازم مربوط به لوله‌كشي، بايد به گونه‌اي مجهز و نصب شود كه از ورود آب به داخل آن جلوگيري شود. همچنين كليه پايه‌ها، پيچ‌ها، بست‌ها، مهره‌ها و مانند آن بايد از نوع مقاوم در برابر زنگ‌زدگي و خوردگي بوده و يا با پوششي از مواد مقاوم مورد تاييد ساخته شده باشد.

ت – در بخش‌هاي عمل، زايمان و مراقبت‌هاي ويژه (CCU و ICU) كه از سيستم برق ايزوله استفاده مي‌شود، سيستم لوله‌كشي بايد كاملا با لوله‌هاي پي _ وي _ سي صخت (PVC) انجام شود.

ث – كاربرد در مكان‌هاي خشك يا مرطوب منوط به اينكه در بند 1-3-4-2 مصرف آن منع نشده باشد.

ج – نصب روكار در موارد مجاز مشروط بر اينكه در معرض صدمه و آسيب فيزيكي يا تابش مستقيم خورشيد نباشد.

چ – نصب مستقيم در زير سطح زمين منوط به اينكه لوله‌ها براي اين منظور ساخته شده باشد و ضوابط مربوط به حداقل عمق نصب رعايت شود.

3-4-2 موارد عدم مصرف

كاربرد لوله‌هاي غيرفلزي سخت در موارد زير مجاز نخواهد بود:

الف – استفاده در محيط‌هاي مخاطره‌آميز (طبقه‌بندي شده) به جز نصب در عمق حداقل 60 سانتيمتر از سطح زمين كه در اين صورت بايد سيستم اتصال زمين اضافي براي حفظ مداومت الكتريكي مجاري فلزي و قسمت‌هاي فلزي ماشين‌آلات كشيده شود و لوله‌ قبل از خروج از زمين به طول 60 سانتيمتر از نوع فلزي باشد.

ب – كاربرد به عنوان پايه نگهدارنده چراغ‌ها و ساير وسايل برقي

پ – استفاده در مواردي كه در معرض صدمات فيزيكي قرار گيرد.

ت – نصب در محلي كه لوله‌ها در معرض حرارتي بيش از دماي مجاز آن قرار گيرد.

ث – كاربرد در مواردي كه محدوديت حرارتي عايق‌بندي‌هادي‌ها بيش از حرارت مجاز لوله‌ها باشد.

::4 ظرفيت لوله‌ها

4-1 تعداد مجاز‌هادي‌ها در هر لوله بستگي به درصد سطح مقطعي از لوله كه به وسيله‌هادي‌ها اشغال مي‌شود، دارد و نبايد از مقادير تعيين شده در جدول 1-1 تجاوز نمايد.

جدول 1-1 درصد سطح مقطع مجاز اشغال شده در هر لوله برحسب تعداد و نوع‌هادي

4-2 حداكثر تعداد مجاز‌هادي‌هاي روشنايي و نيرو در داخل لوله‌هاي فولادي عايق‌دار، بدون عايق و پلاستيكي سخت برحسب سطح مقطع‌هادي‌ها و قطر داخلي لوله‌ها به شرح مندرج در جدول شماره 1-2 خواهد بود.

4-3 حداكثر تعداد مجاز‌هادي‌هاي جريان ضعيف (تلفن، زنگ و مانند آن) در لوله‌هاي فولادي عايق‌دار، بدون عايق و پلاستيكي سخت برحسب سطح مقطع و يا قطر‌هادي‌ها و قطر داخلي لوله‌ها به شرح مندرج در جدول 1-3 خواهد بود.

جدول 1-2 حداكثر تعداد مجاز‌هادي‌هاي روشنايي و نيرو در داخل لوله‌هاي فولادي عايق‌دار، بدون عايق و پلاستيكي سخت برحسب سطح مقطع‌هادي‌ها و قطر داخلي لوله‌ها.

4-4 حداقل قطر داخلي لوله‌هاي فولادي عايق‌دار برق 4/16 ميليمتر (pg 11) و حداقل قطر داخلي لوله‌هاي فولادي بدون عايق و پلاستيكي سخت 16 ميليمتر خواهد بود.

::5 اصول و روش‌هاي نصب لوله‌هاي برق

5-1 كليات

5-1-1 پيمانكار يا مجري تاسيسات برق به منظور ايجاد هماهنگي و احتراز از دوباره‌كاري بايد قبلا نقشه‌هاي ساختماني و مكانيكي را مورد بررسي و مطالعه دقيق قرار داده و ترتيب انجام عمليات مربوط به لوله‌كشي و نصب تاسيسات برقي را به نحوي فراهم نمايد كه با ساير فعاليت‌هاي ساختماني هم‌آهنگ بوده و موجبات تداخل و تاخير آن نشود. بديهي است در صورتي كه عمليات مذكور تغييراتي در نقشه‌ها ايجاد كند، مراتب بايد به واحد نظارت گزارش و پس از تاييد اجرا شود.

5-1-2 تمامي‌سيم‌كشي‌هاي داخلي ساختمان‌ها، اعم از روكار يا توكار، بايد در داخل لوله‌هاي مخصوص برق يا مجاري ويژه اين كار (ترانكينگ‌ها) انجام شود و براي اجراي انشعاب‌ها، خم‌ها، زانوها، سه يا چهار راهه‌ها و غيره بايد از وسايل و متعلقات استاندارد و مخصوص هر نوع لوله يا مجرا استفاده شود.

5-1-3 سيستم‌هاي لوله‌كشي

سيستم‌هاي زير بايد توسط لوله‌هاي جداگانه و يا تقسيم‌بندي‌هاي متفاوت در كانال انجام پذيرد:

الف – سيستم برق‌رساني به پريزهاي عمومي‌

ب - سيستم برق‌رساني به پريزهاي اضطراري

پ - سيستم برق‌رساني به فن‌كويل‌ها

ت – سيستم روشنايي برق متناوب

ث – سيستم برق اضطراري – برق متناوب

ج – سيستم برق اضطراري – برق مستقيم

چ - سيستم تلفن و فكس

ح – سيستم احضار

خ – سيستم دربازكن

د – سيستم تصويري

ذ- سيستم مادر ساعت

ر – سيستم اعلام حريق

ز – سيستم صوتي

ژ – سيستم تلكس

س – سيستم كنترل تاسيسات مكانيكي از قبيل تهويه مطبوع، آسانسور و غيره

ش – دستگاه‌هاي يك فاز

ص – سيستم شبكه رايانه

يادآوري

مدارهاي سيستم‌هاي جريان ضعيف در موارد زير ممكن است به صورت يكجا كشيده شود.

مشروط بر اينكه ولتاژ هيچ يك از‌هادي‌ها از ولتاژ اسمي‌عايق‌بندي‌هادي‌هاي فشار ضعيف مورد استفاده تجاوز نكند:

- تلفن، تلفكس و نظاير آن

- زنگ اخبار، احضار، دربازكن

- خطوط ارتباطي سيستم اعلام حريق با مركز آتش‌نشاني يا مركز اصلي .

5-1-4 لوله‌هاي حاوي‌هادي‌هاي الكتريكي، جعبه‌ها، كابل‌هاي زره‌دار، تابلو‌ها، زانوها و ساير لوازم مربوط به لوله‌كشي برق بايد براساس ضوابط مشروحه در بند 1- 3 انتخاب شود به نحوي كه براي محيط مورد مصرف مناسب باشد.

5-1-5 مجاري سيم‌كشي (ترانكينگ‌ها) اعم از فلزي يا پلاستيكي، توكار و يا روكار، بايد مجهز به جعبه‌ تقسيم‌ها، جعبه انشعاب‌ها، قطعات اتصالي و انتهايي و انواع زانوها، (داخلي و خارجي) و سه‌راه‌ها و چهار راهه‌هاي مناسب و مخصوص به خود باشد. مجاري سيم‌كشي كه از داخل آن علاوه بر سيم‌كشي‌هاي مربوط به قدرت، سيم‌كشي‌هاي تاسيسات فشار ضعيف نيز عبور مي‌كند، بايد حداقل به يك ديواره جداكننده دو نوع سيم‌كشي مجهز باشد و اين جدايي بايد در سراسر مجرا و جعبه‌ تقسيم‌ها و جعبه‌ انشعاب‌ها و غيره برقرار باقي بماند. مجاري فلزي بايد به پيچ‌هاي مخصوص مداومت الكتريكي بدنه مجهز باشد و در سراسر سيستم مجرا، بدنه‌ها به طور كامل به يكديگر متصل و همگي به‌هادي حفاظتي تابلوي مربوط وصل شود.

5-1-6 تمامي‌لوله‌كشي‌هاي برق بايد از تابلو‌هاي برق مربوط شروع و به جعبه تقسيم يا جعبه كليد و پريز ختم شود، بدين معني كه باقي گذاردن سر لوله به طور آزاد و يا استفاده از سر چپقي براي ختم لوله مجاز نيست.

5-1-7 در مكان‌هاي‌تر و مرطوب كليه اتصالي‌هاي مجراها و لوله‌ها بايد در برابر رطوبت عايق و كليه درپوش‌هاي جعبه تقسيم‌ها داراي واشر بوده و با پيچ به جعبه‌ها متصل شود.

5-1-8 در سيستم لوله‌كشي فلزي به منظور اجتناب از فعل و انفعالات گالوانيك بايد حتي‌الامكان لوله‌هاي فلزي ناهمجنس مورد استفاده قرار نگيرد.

5-1-9 در مواردي كه لوله‌هاي غيرفلزي استفاده مي‌شود بايد كليه لوازم اتصال آن نيز از همان نوع انتخاب شود.

5-1-10 كليه لوله‌هاي روكار و يا توكار بايد با خط‌الراس ديوارها و سقف، موازي و يا عمود بر آن، به طرز منظمي‌نصب شود. همچنين فواصل لوله‌ها از يكديگر بايد مساوي بوده و شعاع خمش لوله‌ها يكسان باشد.

اتصال لوله‌هاي روكار به ديوار بايد به وسيله پيچ و مهره فلزي مناسب انجام شود به گونه‌اي كه ظاهر كار كاملا تميز و مرتب باشد.

5-1-11 در مواردي كه لوله‌هاي برق از درز انبساط ساختمان عبور مي‌كند بايد از بوش منبسط‌شونده استفاده شود و يا ممكن است لوله اصلي را در داخل لوله بزرگ‌تري قرار داد به نحوي كه بتواند آزادانه منقبض و منبسط شود و انتهاي ديگر لوله بزرگ‌تر نيز به وسيله يك تبديل به دنباله لوله‌كشي وصل گردد و يك سيم رابط نيز به منظور حفظ مداومت اتصال زمين بين دو لوله كشيده شود.

5-1-12 خم كردن لوله‌ها – خم كردن لوله‌ها، در صورت لزوم، بايد به گونه‌اي انجام شود كه لوله‌ها زخمي‌نشده و قطر داخلي آن به طور موثر نقصان نيابد. براي لوله‌هاي با قطر 25 ميليمتر مي‌توا از لوله خم‌كن دستي استفاده كرد ليكن براي لوله‌هاي بيش از 25 ميليمتر قطر بايد از ماشين خم‌كن استفاده شود. شعاع داخلي انحناي لوله‌هايي كه در كارگاه خم مي‌شود، در صورتي كه لوله حاوي‌هادي‌هاي بدون روكش سربي باشد نبايد از 8 برابر قطر لوله كمتر باشد و در صورتي كه لوله‌هادي‌هاي داراي روكش سربي باشد 12 برابر قطر لوله بايد در نظر گرفته شود.

5-1-13 تعداد خم‌ها – در مسير لوله‌كشي بين دو نقطه اتصال مكانيكي مانند دو جعبه (اعم از جعبه تقسيم و يا جعبه كليد و پريز) و يا يك جعبه و يك بوشن و يا دو بوشن در صورتي كه تعداد خم‌ها از چهار خم 90 درجه (مجموعا 360 درجه) بيشتر گردد بايد از جعبه كشش استفاده شود.

5-1-14 در مواردي كه لوله‌ها در كارگاه بريده مي‌شود بايد لبه‌هاي تيز و برنده آن از داخل و خارج لوله صاف و به كلي برطرف شود.

5-1-15 لوله‌هاي له شده و زده‌دار نبايد در لوله‌كشي مصرف شود و در هنگام نصب نيز بايد دقت و مواظبت به عمل آيد كه لوله‌ها زخمي‌و معيوب نشود.

5-1-16 تمامي‌مجاري و لوله‌ها بايد از يك نقطه اتصال تا نقطه اتصال ديگر (جعبه تقسيم به جعبه تقسيم يا پريز به پريز و مانند آن) به صورت پيوسته امتداد يابد.

5-1-17 دهانه ورودي لوله‌هايي كه از ساختمان خارج و يا به ساختمان وارد مي‌شود بايد به طريق مصوب در برابر آب و گاز مسدود شود.

5-1-18 كليه لوله‌ها و مجاري و جعبه‌ها و مانند آن بايد در جريان نصب به طريق مناسب و به طور موقت مسدود شود تا از ورود گچ و شن و مواد خارجي مشابه به داخل آن جلوگيري شود.

5-1-19 لوله‌ها بايد در هنگام نصب خالي باشد و سيم‌ها يا كابل‌ها پس از پايان لوله‌كشي به داخل آن هدايت شود.

5-1-20 حداقل فاصله بين لوله‌هاي برق و ساير لوله‌هاي تاسيساتي از قبيل آب، بخار، گاز و امثال آن بايد 15 سانتيمتر باشد.

5-1-21 در مسير لوله‌كشي روكار و يا توكار در هر نقطه اتصال چراغ، كليد، پريز و مانند آن بايد يك جعبه متناسب با مورد كاربرد نصب شود.

5-1-22 كليه‌هادي‌هايي كه به جعبه تقسيم يا جعبه كشش وارد مي‌شود بايد در برابر ساييدگي‌ حفاظت شود، به اين ترتيب كه براي حراست پوشش عايق سيم‌ها، در محل ورود‌هادي يا اتصال لوله به جعبه تقسيم و مانند آن، بايد يك بوشن فيبري و يا برنجي نصب شود مگر اينكه معادل آن در ساخت جعبه در نظر گرفته شده باشد.

5-1-23 اندازه جعبه‌هاي تقسيم يا كشش بايد طوري انتخاب شود كه فضاي كافي براي سيم‌ها و كابل‌هاي داخل آن وجود داشته باشد.

5-1-24 در موارد اتصال لوله به جعبه در صورتي كه از بوشن يا مهره قفلي استفاده شود جعبه‌هاي مدور نبايد به كار برده شود.

5-1-25 جعبه‌هاي اتصال و جعبه‌ تقسيم‌هاي فلزي مخصوص كشش بايد با مهره قفلي يا بوشن متناسب با نوع لوله‌كشي به لوله متصل شود و دقت كافي به عمل آيد كه رزوه‌هاي سر لوله به قدر كافي به داخل جعبه وارد شود ودر نتيجه محل لازم براي نصب بوشن يا مهره قفلي و تامين اتصال الكتريكي محكم با جعبه مربوط به وجود آيد.

5-1-26 در لوله‌كشي فلزي كليه اتصالات اعم از لوله و جعبه‌ها و ساير لوازم مربوط بايد به نحوي انجام شود كه اتصال موثر الكتريكي تحقق پذيرد.

5-1-27 مجاري فلزي، جعبه‌هاي تقسيم و كشش، تابلوها، كابل‌هاي زره‌دار و لوازم لوله‌كشي مربوط، بايد به سيستم زمين اتصال داده شود.

5-1-28 در مواردي كه لوله‌ها به كانال فلزي يا تابلو و يا هر نوع صفحه فلزي ختم مي‌شود، اتصال بايد به وسيله بوشن برنجي و واشر سربي انجام شود.

5-1-29 كليه مجاري و لوله‌هايي كه به جعبه‌هاي تقسيم و يا كشش، تابلوها، كابينت‌ها و مانند آن ختم مي‌شود بايد به طريق مقتضي، علامت‌‌گذاري‌ و مشخص شود.

5-1-30 در مواردي كه لوله‌هاي برق از زير ديوار يا كف بتني و يا از زير پارتيشن عبور مي‌كند، بايد قبل از ديواركشي يا بتن‌ريزي برحسب محل عبور لوله اصلي، لوله‌هاي محافظ از نوع چدني، فولادي يا سيماني پيش‌بيني و نصب شود.

ورودي لوله‌هايي كه از زير ديوار خارجي عبور مي‌كند بايد به نحو مقتضي، در برابر نفوذ آب و گاز و مانند آن مسدود شود. در صورتي كه لوله‌ برق با جاده يا لوله‌هاي آب و گاز و امثال آن تقاطع داشته باشد بايد از غلاف محافظ فلزي مناسب استفاده شود.

5-1-31 كليه لوازم الكتريكي، بايد به طور كامل مستقل روي ديوارها نصب شود و اتكايي به لوله‌هاي برق مجاور خود نداشته باشد.

5-2 لوله‌كشي توكار

5-2-1 در ديوارهاي بتني براي نصب و عبور لوله‌هاي برق بايد هنگام قالب‌بندي محل لازم در نظر گرفته شود.

كندن شيار روي اين‌گونه ديوارها، يا سقف و كف بتني، پس از اتمام بتن‌ريزي، مجاز نخواهد بود.

5-2-2 در ديوارهاي آجري، شياركني و يا جداسازي و ايجاد سوراخ براي نصب لوله‌هاي برق، بايد پس از كاهگل‌كاري و يا گچ و خاك ديوارها و يا سقف انجام شود. عمق اين‌گونه شيارها بايد به نحوي باشد كه اولا بيش از نصف ضخامت ديوار برداشته نشود و ثانيا، سطح خارجي لوله نصب شده، حداقل 5/1 سانتيمتر زير سطح تمام شده ديوار قرار گيرد. شيارهاي فوق‌الذكر بايد حتي‌المقدور با وسايل مكانيكي و در صورت عدم امكان دسترسي به وسايل مذكور با تيشه مخصوص انجام شود. عرض شيار بايد حتي‌الامكان متناسب با مجموع پهناي لوله‌هاي مورد نظر باشد و درآورن شيار بيش از حد لزوم مجاز نمي‌باشد.

5-2-3 تمامي‌جعبه‌هاي تقسيم كشش و كليد و پريز بايد به‌گونه‌اي نصب شود كه لبه خارجي آن با سطح تمام شده ديوار كاملا هم‌سطح و تراز باشد. در مواردي كه اين‌گونه جعبه‌ها پايين‌تر از سطح ديوار قرار گيرد، بايد به وسيله حلقه‌هاي قابل تنظيم لبه‌هاي خارجي جعبه با سطح ديوار يكسان شود.

5-2-4 كاربرد لوله‌هاي بر كمان و خرطومي‌پي_ وي _ سي در سيستم توكار به هيچ‌وجه مجاز نمي‌باشد.

5-2-5 لوله‌هاي توكار بايد به طريقي نصب شود كه از پيچ و خم‌هاي اضافي امتناع شود و حتي‌المقدور از كوتاه‌ترين فاصله استفاده شود.

5-2-6 لوله‌هاي توكار بايد حداقل 15 ميليمتر زير سطح تمام شده ديوار يا سقف نصب شود.

5-2-7 در مواردي كه لوله‌ها در كف نصب مي‌شود حداقل فاصله از روي لوله تا سطح تمام شده، بايد سه سانتيمتر باشد.

5-2-8 جعبه‌هاي تقسيم و كشش و امثال آن، بايد به گونه‌اي نصب شود كه سيم‌ها و كابل‌هاي محتوي آن بدون تخريب ساختمان و يا خاكبرداري قابل دسترسي باشد ضمن اينكه حتي‌المقدور دور از انظار قرار گيرد.

5-2-9 اتصالات بدون رزوه بايد به طور محكم انجام شود. در مكان‌هاي مرطوب يا در جايي كه لوله در بتن يا زير خاك و امثال آن دفن مي‌شود، اتصال بايد از نوعي باشد كه از ورود آب به داخل لوله‌ها جلوگيري كند.

5-2-10 كليه لوله‌ها و لوازم مربوط به ان و ساير تاسيسات برقي كه در زير كار نصب مي‌شود بايد پس از بازرسي، آزمايش و تصويب مهندس ناظر پوشيده شود. بديهي است اين امر بايد به نحوي برنامه‌ريزي و اجرا شود كه موجبات تاخير و يا اختلال در انجام ساير فعاليت‌هاي ساختماني را فراهم نكند.

5-3 لوله‌كشي روكار

5-3-1 در سيستم لوله‌كشي روكار تمامي‌اتصالات بايد از نوع پيچي باشد و به وسيله پيچ و مهره و بوشن و زانو و سه راه به يكديگر متصل شود. محكم كردن لوله‌ها بايد به وسيله لوازمي‌انجام گيرد كه سبب زدگي و يا فرو رفتگي آن نشود.

5-3-2 محل و فاصله بست‌هاي لوله‌هاي روكار به وسيله مهندس ناظر تاسيسات برق دقيقا در كارگاه تعيين مي‌شود ليكن در هر حال فاصله بست‌ها نبايد از 40 سانتيمتر كمتر و از 100 سانتيمتر بيشتر باشد. بست‌ها بايد به وسيله رول‌پلاگ‌ و پيچ به ديوار يا سقف محكم شود. در مواردي كه لوله بر روي سطح فلزي نصب مي‌شود بايد از پيچ‌هاي فولادي مخصوص فلز استفاده شود و در صورتي كه لوله در روي سطح چوب نصب شود پيچ‌هاي مخصوص چوب بايد به كار رود. استفاده از ميخ به منظور محكم كردن لوله‌ها، جعبه‌هاي تقسيم، چراغ‌ها و غيره مجاز نمي‌باشد.

5-3-3 لوله‌هاي برق، در سقف كاذب نبايد روي رابيتس نصب شود بلكه اين‌گونه لوله‌ها را بايد از سقف اصلي عبور داد. در صورتي كه كليه لوله‌هاي برق حتي‌المقدور از كف اطاق‌ها عبور داده شود از نظر آسيب‌ديدگي بيشتر مصون خواهد بود.

5-3-4 اتصال لوله‌كشي به دستگاه‌هاي داراي لرزش (مانند موتور) بايد به كمك لوله‌هاي فولادي قابل انعطاف با بوش‌هاي مناسب، كه حداقل طول آن 20 سانتيمتر باشد، انجام شود.

5-3-5 در لوله‌كشي روكار در صورتي كه از لوله‌هاي فولادي سياه استفاده شود، كليه لوله‌ها، جعبه‌ها و ساير وسايل مربوط، بايد با يكدست رنگ ضدزنگ و يا رنگ ثانويه پوشانده شود. نصب لوله‌هاي فولادي سياه در مكان‌هاي‌تر يا در خارج ساختمان‌ها (فضاي آزاد) مجاز نخواهد بود.

5-3-6 در سيستم لوله‌كشي روكار در مكان‌هاي‌تر داخل ساختمان‌ها، لوله‌كشي روكار بايد به نحوي انجام شود كه بين تمامي‌لوله‌ها، جعبه‌ها و ساير لوازم مربوط به آن و ديوار يا سطح اتكايي حداقل شش ميليمتر فاصل وجود داشته باشد.

5-4 روكشي روكار ضدانفجار

5-4-1 در محيط‌هاي مخاطره‌آميز كه ايجاد جرقه، قوس الكتريكي و دماي بالا خطرساز است مانند محل‌هايي كه گازهاي محترق و قابل انفجار، بخارهاي‌هادي جريان برق، مواد نفتي، رشته‌هاي قابل اشتعال معلق در فضا و مانند آن وجود دارد، بايد كليه لوله‌كشي‌هاي برق براساس طبقه‌بندي‌ها و استانداردهاي وزارت نفت، يا يكي از استانداردهاي شناخته شده بين‌المللي مانند كميته بين‌المللي الكتروتكنيك (IEC) و NFPA انجام شود.

::6 علايم ترسيمي‌الكتريكي براي لوله‌كشي برق

6 علايم ترسيمي‌الكتريكي براي لوله‌كشي برق در جدول 1-4 نشان داده شده است.

اصول استاندارد لوله کشی برق

مطالب مشابه :

دانلود علائم برق ساختمان (مطابق با استاندارد IEC 60617) بصورت بلوک شده

برگزاری کلاس های طراحی و نظارت برق ساختمان

برگزاری دوره آموزش تئوری و عملی ارتینگ

نمونه قرارداد برق پیمانکاری تاسیسات برق ساختمان

توضیحی در مورد آزمون صدور مجوز ارتینگ

فاصله های مجاز تاسیسات گاز و برق در ساختمان

چرا باید از نرم افزار برای طراحی روشنایی استفاده کنیم

دانلود پلاگین های دیالوکس ( Dialux Plugins )

اصول استاندارد لوله کشی برق

برق ساختمان