سد سبلان

سد سبلان در 55 کیلومتری شمال غربی شهرستان اردبیل و 35 کیلومتری شمال شرقی مشگین شهر قرار دارد. این سد با هدف تامین‌آب کشاورزی 12500 هزار هکتار از اراضی بر روی رودخانه قره سو احداث می شود.

مشخصات سد

سد سبلان از نوع سنگریزه أی با هسته رسی مرکزی بوده و ارتفاع آن از پی در حالت حداکثر به 90 متر می‏رسد. طول تاج سد 290 متر و عرض آن 12 متر طراحی شده است. تراز کف رودخانه در محل احداث 1053 متر از سطح دریا بوده و ضخامت پوسته در این تراز حدود 420 متر می‏باشد. تراز آستانه سرریز 1123 متر از سطح دریا بوده و با احتساب 5 متر تیغه آب روی سرریز و ارتفاع آزاد، تراز تاج سد در رقوم 1130 متر از سطح دریا قرار دارد. حجم کل مخزن در تراز نرمال 105 میلیون متر مکعب است. سیستم آب بندی انتخابی، پرده تزریق به طول کلی حدود 45000 متر می باشد.

زمین شناسی

از نظر زمین شناسی ، سد سبلان در تکیه گاه ها و کف بر روی سنگ های آذرین از نوع آندزیت بازالت، بازالت، آگلومرا قرار داردو عمق آبرفت در ساختگاه به طور متوسط حدود 8 متر می‏باشد.

مشخصات سازه های جنبی

سد سبلان دارای سازه های جنبی به شرح زیر می‏باشد:

- سرریز : از نوع آزاد بوده و به طول 120 متر و دبی تخلیه 2936 متر مکعب بر ثانیه درجناح راست طراحی شده است.

- سیستم انحراف : شامل دو تونل به قطر 5/4 متر می باشد که در جناح چپ قرار دارد. تونل های فوق با ظرفیت 295 متر مکعب بر ثانیه و برای انحراف سیل 50 ساله طراحی شده اند.

- سیستم آبیاری: برج آبگیر و شفت متصل به‌آن قادر است از طریق دریچه و شیر فلکه آب مورد نیاز اراضی پایاب در حد 21 متر مکعب بر ثانیه را انتقال دهد. یکی از تونل‏های سیستم انحراف به عنوان سیستم آبیاری و سیستم تخلیه کننده تحتانی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

سد یامچی (سد اردبیل)

رودخانه بالخلی چای از ارتفاعات شرق سبلان سرچشمه میگیرد و به طرف دشت اردبیل سرازیر میشود. در فصول سیلابی و غیر آبیاری بخش عظیمی از این آب به هدر میرود. این هرز آب از طریق رود خانه های قره سو دره رود به ارس می ریزد. به دلیل وجود اراضی گسترده و حاصل خیز در دشت اردبیل و نیاز مبرم به آب در این منطقه انگیزه مهار این جریان سطحی هرز رونده بوجود آمد. هدف از طرح سد رفع نیازهای کشاورزی و آب مصرفی شهر اردبیل می باشد. سد یامچی تامیین کننده 65 میلیون متر مکعب آب در سال در بخش کشاورزی و 20 میلیون متر مکعب آب در سال یرای مصارف شهری اردبیل می باشد.

به طور کلی در انتخاب نوع سد ، شرایط توپوگرافی و زمین شناسی محل انتخابی ، وضعیت دسترسی به منابع قرضه ، امکانات اجرایی در دسترس و هزینه اجرایی آن دخیل می باشند. در مورد سد یامچی با توجه به مطالب ذکر شده گزینه سد خاکی با هسته ناتراوای میانی برای ساختگاه این سد مناسب ترین است. سازه های هیدرولیکی این سد مشتمل بر تاسیسات آبگیری، تخلیه کننده های عمقی مخزن، سیستمهای تخلیه سیلاب و انحراف موقت آب حین عملیات ساختمانی سد می باشد. در مورد انحراف آب 2 گزینه مورد بررسی قرار گرفت: یکی استفاده از تونل و دیگری گالری کندوپوش می باشد. با توجه به عرض زیاد بستر (حدود400متر) و همچنین ضخامت کم آبرفت و با در نظر گرفتن اینکه حفاری در پی سد دامنه گسترده ای نخواهد داشت گالری کندوپوش به عنوان یک گزینه قابل مطالعه جهت انحراف آب و سپس به عنوان یکی از اجزای سیستم آبگیری و تخلیه تحتانی شناخته شده و مورد بررسی قرار گرفت. موقعیت گالری مزبور با توجه به سنگ بستر با حداقل عملیات حفاری در جناح راست در نظر گرفته شد طول گالری حدود 350 متر می باشد. گزینه دیگر در مورد انحراف آب از طریق تونل می باشد. اجزا طرح در این سیستم شامل دو تونل در جناح چپ با قطر اسمی 2/3 متر در ترکیب با فرازبندی با ارتفاع ظاهری 5/10 متر و رقوم تاج 5/1401 جهت انحراف آب در نظر گرفته شد. طول تونل ها به ترتیب برابر 450 و 420 متر می باشد. ظرفیت سیستم تخلیه تحتانی در حدود 40 متر مکعب در ثانبه در نظر گرفته شده است که از این طریق تخلیه مخزن طی مدتی کمتر از 40 روز امکان پذیر خواهد بود. همچنین با باز نگهداشتن این دریچه کنترل تراز مخزن سد زیر رقوم 5/14 هنگام ورود سیلابی با دبی حداکثر حدود 70 متر مکعب در ثانیه به راحتی عملی می باشد.

سیستم تخلیه سیلاب

در هر سد مخزنی باید سازه ای به عنوان سرریز جهت تخلیه ایمن سیلابهای ورودی به مخزن سد احداث گردد. ابعاد این سرریز بر مبنای سیلاب ورودی طرح به مخزن سد، تعیین می گردد. آستانه سرریز از نوع جانبی با طول تاج 50 متر می باشد. حداکثر بار آبی در روی آستانه سرریز در سیلاب طرح معادل 54/6 متر خواهد بود. جریان سیلاب پس از سرریز شدن از آستانه وارد جام سرریز شده پس از استهلاک انرژی تحت یک رژیم زیر بحرانی از جام خارج و به سمت تندآب هدایت می گردد. با هدف کاهش دبی واحد عرض حوضچه آرامش و نیز کاهش ابعاد حوضچه عرض تند اب در انتها توسط تبدیل مناسبی از 25 متر به 35 متر افزایش داده می شود بذین ترتیب عرض حوضچه آرامش 35 متر طول آن در حدود 60 متر و کف آن در تراز 1376 متری خواهد بود.

سد سبلان

مطالب مشابه :

آتشفشان سبلان

سد سبلان

دانشگاه پيام نور اردبيل

گزارش صعود به قله سبلان

صعود به قله سبلان

لیست دانشگاههای غیرانتفاعی

کوه سبلان/ ساوالان

صعود موفقیت آمیز تیم کوهنوردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان به قله سبلان