روش‌هاي مطالعه

يادگيري (Learning) مسئله‌اي است كه در سراسر طول زندگي انسان به ويژه در دوران دانش آموزي و دانشجويي اهميت زيادي دارد. چرا كه دانش آموزان و دانشجويان هميشه در معرض امتحان و آزمون قرار دارند و موفقيت در آن آرزوي بزرگشان است.

شايد به افرادي برخورده باشيد كه مي‌گويند: همه كتابها و جزوه‌ها را مي‌خوانم، اما موقع امتحان آنها را فراموش مي‌كنم، يا من استعداد درس خواندن را ندارم، چون با اينكه همه مطالب را مي‌خوانم اما هميشه نمراتم پايين است و يا ... . بسياري از اينگونه مشكلات به نداشتن يك روش صحيح براي مطالعه باز مي‌گردد. عده‌اي فقط به حفظ كردن مطالب اكتفا مي‌كنند، بطوري كه يادگيري معنا و مفاهيم را از نظر دور مي‌دارند. اين امر موجب فراموش شدن مطالب بعد از مدتي مي‌شود، در واقع آنچه اهميت دارد يادگيري معنا و مفهوم است، چيزي كه نمي‌توانيم و نبايد از آن دور باشيم.

براي آنكه مطلبي كاملا آموخته شده و با اندوخته‌هاي پيشين پيوند يابد، بايد حتما معنا داشته باشد، در اين صورت احتمال يادگيري بيشتر و احتمال فراموشي كمتر خواهد شد. بنابراين قبل از اينكه خود را محكوم كنيم به نداشتن استعداد درس خواندن ، كمبود هوش ، كمبود علاقه ، عدم تونايي و ساير موارد ، بهتر است نواقص خود را در مطالعه كردن بيابيم و به اصطلاح آنها بپردازيم. در اينصورت به لذت درس خواندن پي خواهيم برد. اولين قدم در اين راستا آن است با اندكي تفكر عادتهاي نامطلوب خود را در مطالعه يافته و سپس عادت‌هاي مطلوب جايگزين آن گردد.

براي تغيير عادات مطالعه مراحل زير را بايد در نظر گرفت:

1. آگاهي (درباره موضوع)

2. علاقه

3. ارزيابي (ارزيابي اطلاعات بدست آمده با در نظر گرفتن موقعيتهاي موجود(

4. آزمايش (بكار بستن فكر(

5. مطابقت خود با فكر تازه و اختيار و قبول آن

انواع روش‌هاي مطالعه:

روش اول: روش پس ختام

اين روش يكي از مهمترين و معروفترين روشهاي بهسازي حافظه است. نام اين روش همانند نام انگليسي آن (PQ4R) متشكل از حروف اول شش مرحله آن است.

مراحل پيش خواني

در اين مرحله كتاب يا مطلب بصورت يك مطالعه اجمالي و مقدماتي مطالعه شود. از جمله موارد اين مرحله خواندن عنوان فصلها ، خواندن سطحي فصل ، توجه به تصاوير ، بخشهاي اصلي و فرعي و خلاصه فصلها مي‌باشد. هدف در اين مرحله يافتن يك ديد كلي نسبت به كتاب و ارتباط دادن بخشهاي مختلف كتاب با يكديگر مي‌باشد.

مرحله سؤال كردن

پس از مطالعه اجمالي موضوعات و نكات اصلي ، به طرح سؤال در مورد آنها بپردازيد. اين كار باعث افزايش دقت و تمركز فكر و سرعت و سهولت يادگيري مي‌گردد.

مرحله خواندن

در اين مرحله به خواندن دقيق و كامل مطالب كتاب پرداخته ، كه هدف فهميدن كليات و جزئيات مطالب و نيز پاسخگوي به سؤالات مرحله قبل مي‌باشد. در مرحله خواندن براي فهم بهتر مطالب مي‌توان از كارهايي مثل يادداشت برداري ، علامت گذاري و خلاصه نويسي بهره جست.

مرحله تفكر

در اين مرحله هنگام خواندن ، ساختن سؤالها ، و ايجاد ارتباط بين دانسته‌هاي خود ، درباره مطلب فكر كنيد. در اين مورد نيز مهمترين اصل همان بسط معنايي است. بسط معنايي ممكن است در مراحل پنجم و ششم نيز يعني در مراحل از حفظ گفتني و مرور كردن نقشي داشته باشد.

مرحله از حفظ گفتني

در اين مرحله بايد بدون مراجعه به كتاب و از حفظ به يادآوري مطالب خوانده شده پرداخته شود و بار ديگر به سؤالاتي كه خود فرد طرح كرده بود پاسخ دهد. در اينجا بايد مطالب آموخته شده را در قالب كلمات براي خود كرده ، در غير اينصورت لازم است كه مجددا به خواندن مطالبي كه آموخته نشده پرداخته شود. مرحله از حفظ گفتني در پايان هر بخش انجام مي‌گيرد و وقتي بخشهاي يك فصل به اتمام رسيد به مرحله بعد ، يعني مرور كردن يا آزمون وارد مي‌شويم.

مرحله مرور كردن

اين مرحله ، كه مرحله آزمون نيز مي‌باشد، در پايان هر فصل انجام مي‌گيرد. در اينجا به مرور موضوعات اصلي و نكات مهم و نيز ارتباط مفاهيم مختلف به يكديگر پرداخته و در صورت برخورد با موضوعات مورد اشكال به متن اصلي يا مرجع مراجعه شود. يكي از راههاي كمك به اين مرحله پاسخگوئي به سئوالات و تمرينات پايان فصل است: اجراي اين مرحله مي‌تواند مقداري از اضطراب امتحان را كاهش دهد.

روش دوم: روش دقيق خواني

هدف از اين مرحله اين است كه مطالب كامل و دقيق درك شده و بصورتي سازمان يافته و منظم در حافظه نگهداري شود. برخي از فنون موجود كه مي‌تواند به روش دقيق خواني كمك كند عبارتند از:

تكنيك خلاصه برداري

به نوشتن عبارت ، مفاهيم و موضوعات كليدي متن پرداخته ، بطوري كه در مرور مطالب ، با نگاه كردن و خواندن خلاصه‌ها ، همه مطالب خوانده شده را يادآوري كند. يك روش بسيار مطلوب اين است كه از خلاصه‌ها نيز دوباره خلاصه برداري شود.

تكنيك سازماندهي مطالب

اين تكنيك باعث افزايش درك و سرعت يادگيري و سهولت در بازيابي مطالب آموخته شده مي‌شود. براي سازماندهي مطالب استخراج سه بخش از متن اصلي مورد مطالعه لازم است كه عبارتند از:

· موضوع اصلي: موضوعي كه تمامي مطالب را در بر مي‌گيرد و بقيه مطالب حول و حوش آن مي‌چرخد.

· نكته‌هاي اصلي: خطوط و انديشه‌هاي اصلي و مهم هستند كه در مجموع موضوع اصلي را مي‌سازند و از صراحت بيشتري برخوردار است.

· نكات جزئي: اطلاعات جزئي‌تر هستند كه بصورت مثالها ، نمونه‌ها ، عكس و تصوير اطلاعات واقعي مطرح مي‌گردند.

تكنيك علامت گذاري در متن

در اين تكنيك علامت‌هايي را بر روي متن اصلي انجام داده ، از قبيل علامت گذاري به شكلهاي مختلف در متن ، خط كشيدن زير عبارات مهم ، حاشيه نويسي و ... ، اين موارد بسته به صليقه‌هاي افراد متفاوت مي‌باشد. اما نكته مهمي كه در هر نوع علامت گذاري حائز اهميت است اين است كه ، بهتر است همانند تكنيك سازمان دهي ، مطالب را در سه دسته مجزا (موضوع اصلي، نكته اصلي، موارد جزئي) قرار داده و آنها را با علامت‌هاي مختلف نشان دهيد.

در كنار روش مطالعه عوامل محيطي نيز در ميزان يادگيري تأثير دارد. يك محيط مناسب باعث توجه و تمركز بهتر و بيشتري مي‌شود.

حذف عوامل مزاحم فكري

مواردي هست كه بخش عظيمي از وقت و فعاليت ذهني را موضوعاتي به خود مشغول مي‌دارند كه هيچ رابطه با موضوع ندارند، موضوعاتي مانند: رفتار معلمان و استادان ، افزايش شهريه و نوع رفت و آمد و … برخي از موضوعاتي هستند كه موقع مطالعه اگر به آنها فكر شود از كارايي مطالعه مي‌كاهد. برخي حتي خيال پردازيهايشان را موقع مطالعه انجام مي‌دهند؛ كه به شدت فكر را آشفته كرده و تمركز را از بين مي‌برد. توصيه كلي اين است كه اگر ذهن خود را از افكار مختلف پاك كنيد تا بر روي موضوع مورد مطالعه تمركز كنيد، مطالعه را كنار بگذاريد و زماني مطالعه را شروع كنيد كه سرحال ، علاقمند و متمركز هستيد.

فراهم كردن محيط مناسب

محل و مكاني كه مطالعه در آنجا انجام مي‌شود بايد مناسب باشد. منظور از محل مناسب مكاني است كه آرام ، ساكت و دور از عوامل مزاحم محيطي باشد، اين باعث تمركز بهتر روي موضوع مطالعه مي‌شود. بعضي افراد محل و زماني را براي مطالعه انتخاب مي‌كنند كه بسيار شلوغ و پر سرو صدا است و بعضي از افراد رختخواب را براي مطالعه انتخاب مي‌كنند و توقع يادگيري سطح مطلوب را دارند، ولي از اين حقيقت غافلند كه اين محل‌ها بدترين محل براي مطالعه است.

روش‌هاي مطالعه

مطالب مشابه :

روش‌هاي طلايي درس خواندن

روش ارزش یابی درس آموزش قرآن در دوره ابتدایی

روش‌هاي طلايي درس خواندن

روش‌هاي مطالعه

تفاوت روخوانی و روان خوانی قرآن کریم

روخواني قرآن با روان خواني قرآن

روش تدریس کتاب بیام های آسمانی (قصه گویی)

روش ارزشیابی قرآن دوره ابتدایی