هر چه ما غفلت كرديم .

مشاركت سرمايه گذاران خارجي (براساس ضوابط وضع شده توسط دولت دوبي)، قوانين و مقررات لازم در سطح حداقل و نه دست و پاگير، استقرار در چهار راه جهاني ميان شرق، غرب، شمال و جنوب، ايجاد يك نظام خدماتي (بانكداري، هتلداري، مالي، بندري، تبليغاتي ) درجه يك، كيفيت بالاي زندگي، استقرار يكي از پيشرفته ترين سيستم هاي حمل و نقل (هوايي، دريايي، زميني)، برقراري ايدئولوژي اقتصاد آزاد، رعايت قوانين فدرال و قوانين اسلامي، نظام سياسي فدرال ـ در رابطه با امارات ـ و قرابت طبيعي به ساير شيخ‌نشين‌ها در چارچوب يك نظام اعتماد و همكاري متقابل، همجواري امارات با كشور پهناور ايران و قطب فعاليت‌هاي اقتصادي، سياسي و نظامي خاورميانه به عنوان اصلي‌ترين عامل شكل گيري دوبي شناخته مي شوند.

* شكل گيري دوبي

به گزارش ايسنا در تحقيقي كه از سوي دبير كمسيون‌هاي اتاق تهران انجام شده؛ آمده است كه تحولات اقتصادي چند دهه اخير كه مصادف با افزايش شديد قيمت نفت و منابع ارزي سرشار دولت‌هاي منطقه و به ويژه ايران بود باعث افزايش واردات انواع محصولات مصرفي به ويژه مصالح ساختماني شد، در اين ميان ظرفيت محدود بنادر منطقه و به ويژه ايران و افزايش زمان و هزينه تخليه بارگيري كشتي ها و پرداخت خسارت (دموراژ) و خسارت ديدن بسياري از محصولات حساس نظير چوب، سيمان، گچ، مواد غذايي ، تبديل به فرصتي طلايي براي شكل‌گيري دوبي به عنوان مركز كمكي مبادلات خليج فارس شد.

در اين ميان رهبر امارات با درك صحيح از شرايط موجود و فرصت‌هاي پيش رو در بازار گسترده منطقه و توجه به اين مساله كه اتكاي صرف به درآمدهاي نفتي نمي‌تواند متضمن توسعه اقتصادي موزون كشور باشد؛ با دريافت قرض و وام‌هاي كلان از دولت ثروتمند كويت به توسعه زيرساخت‌هاي بندري دوبي پرداخت و با عميق كردن بندر امكان پذيرش كشتي‌هاي با آبخور بالا فراهم شد و در عين حال با توسعه ساير فعاليت‌هاي پشتيبان از جمله انبارداري به تدريج به عنوان مركز مبادلات و توزيع مجدد واردات كشورهاي خليج فارس شناخته شد و به اين ترتيب بخش اندكي از بازار ايران و ساير كشورهاي خليج فارس را به دست آورد.

با تحولات عمده سياسي منطقه و وقوع انقلاب اسلامي ايران همچنين درگيري دو كشور بزرگ منطقه ايران و عراق در جنگ طولاني، شاهد شكل‌گيري جبل‌علي و رونق فعاليت‌هاي اقتصادي آن هستيم، عملاً بسياري از نقش‌هاي منطقه‌اي ايران به سمت دوبي سرازير شد و بنادر خرمشهر، آبادان و بصره كه با قدمت طولاني فعاليت‌هاي تجاري و بازرگاني، قطب فعاليت‌هاي تجاري و صنعتي خليج فارس محسوب مي‌شدند، به كانون جنگ ايران و عراق تبديل شده و تمامي فعاليت‌هاي اقتصادي آنان به ركود كشيده شد و با گذشت دو دهه هنوز جايگاه پيشين خود را به دست نياورده‌اند تا در مقابل شاهد نفوذ روزافزون دوبي در بازار ايران و عراق باشيم.

* امتيازات از دست رفته ايران

جزيره كيش هيچ گاه به نقش برنامه ريزي شده آن دست نيافت و تمامي نقش تجاري، توريستي و ارتباطي آن را، كه از سه دهه پيش برنامه‌ريزي شده بود، دوبي تصاحب كرد و با گذشت نزديك به دو دهه از فعاليت منطقه آزاد كيش هنوز صرفاً در مقياس جذب گردشگر داخلي، مركز خرده فروشي و تجارت چمداني، سرمايه گذاري ساختماني موفق بوده و با اهداف عالي مناطق آزاد در پردازش و توسعه صادرات ملي فاصله بسيار دارد.

توقف سرمايه‌گذاري خارجي در ايران، قطع يك‌باره روند ورود گردشگران خارجي به ايران، جايگزيني تدريجي فرودگاه بين‌المللي امام خميني (ره) نقش ترانزيت فرودگاه بين المللي تهران ؛ تنها بخشي از امتيازات از دست رفته ايران بود كه با فرصت طلبي دوبي بخش عمده اي از بازار ايران نصيب دوبي شد.

* فرصتي ديگر براي دوبي

جنگ دوم خليج فارس كه عراق و كويت در آن درگير شدند فرصتي ديگر براي امارات پديدار ساخت و عملاً بخش عمده سرمايه‌هاي ارزي كلان كشور كويت به امارات سرازير شد ضمن آنكه بخش ديگري از بازار پرسود طلا و جواهر كه ابتدا در خرمشهر و بصره مستقر بود و در خلال جنگ تحميلي ايران و عراق به كويت منتقل شده بود به دوبي انتقال يافت و امروزه شاهد شكل گيري منطقه آزاد الماس و جواهر در دوبي هستيم و امارات پس از عربستان سعودي دومين بازار پر رونق طلا و جواهر خاورميانه محسوب مي‌شود.

فروپاشي شوروي سابق و روي‌آوردن كشورهاي تازه استقلال يافته آسياي ميانه به كشورهاي جنوب به ويژه ايران بازار گسترده جديدي، در پيش روي كشورهاي خاورميانه قرار داد.

اما متاسفانه فرصت‌سوزي، باعث سلب اطمينان آنان و كسب اين جايگاه توسط دوبي شد. امروزه دوبي يكي از مراكز اصلي مبادلات و تجارت آسياي ميانه محسوب مي‌شود و نقش ايران صرفاً به حمل كالا ميان دوبي تا آسياي ميانه تنزل يافته است و بخش عمده بازار آسياي ميانه در اختيار دوبي قرار گرفته است.

با تامل در آنچه بدان اشاره شد، مشخص مي‌شود آنچه منشأ تحولات دوبي بوده است، نگرش استراتژيك آن به محيط پيرامون و تحولات منطقه بوده است به‌گونه‌اي كه علي رغم ضعف شديد محيط دروني امارات و دوبي و فقدان تمامي زيرساخت‌ها و امكانات توسعه، با بهره بردن از تمامي تحولات منطقه و تبديل تهديدات عمومي منطقه شامل جنگ‌هاي متعدد خليج فارس و خاورميانه، به فرصت‌هاي طلايي توسعه، امروزه از بازارهاي متنوع خاورميانه و آسياي ميانه فراتر رفته و به مركزي مطمئن براي انواع فعاليت‌هاي اقتصادي در سطح جهان تبديل شده است.

* چرا دوبي؟

متاسفانه تفكر و سياست‌هاي كلي مسوولان كشور بر پايه واردات شكل گرفته و در اين وضعيت دوبي يا هر كشور ديگري براي مسوولان و سرمايه‌داران فرقي نمي‌كند.

پايه اصلي مناطق آزاد كشورمان نيز بر پايه واردات گذاشته شده و براي چنين مناطقي كشور امارات نزديك‌ترين مركز براي خريد و فروش خواهد بود، چرا كه نزديك‌ترين و بزرگ‌ترين مركز انبار كالاهاي منطقه است.

منطقي به نظر مي‌رسد كه دوبي ايران را بزرگترين واردكننده كالاهاي خود قرار دهد، چرا كه بيشترين جمعيت و تقاضا را از ناحيه ايران دريافت مي‌كند.

بازار دوبي براي بازرگانان و شركت‌هاي ايراني به محلي مناسب، نزديك و تبديل به باراندازي شده است كه بيشتر كشورهاي صنعتي ارتباط تنگاتنگي با آن دارند.

با توجه به سرمايه‌گذاري‌هايي نظير استفاده از اعتبارات اسنادي ارزان‌تر در دوبي، امكان استفاده سرمايه‌گذاران از وام‌هاي ارزان‌تر نسبت به داخل فراهم شده و حتي با خريد اوراق مشاركت و گذاشتن آن در دوبي به عنوان ضمانت، وام‌هايي را دريافت مي‌كنند و به اين شكل سيكلي پرسود را از اين مسير ايجاد كرده‌اند كه راضي به قطع آن نيستند.

در شرايطي كه مناطق آزاد متعدد كشورمان در سواحل جنوبي قرار بود به مركز تجارت منطقه تبديل شوند اين فرصت به سادگي و بطور دربست در اختيار كشوري قرار گرفت كه با جذب سرمايه ايرانيان و استفاده از توان آنها به پيش مي‌تازد.

به دنبال غفلت مسوولان اقتصادي از رشد و توسعه مناطق آزاد جنوبي كشورمان در سال‌هاي اخير، مناطق آزاد كشورهاي عربي از جمله دوبي آن‌چنان رشد يافته‌اند كه واردات بي‌اندازه و حتي قاچاق كالا از اين مناطق، ضربه‌هاي جبران ناپذيري بر اقتصاد كشورمان وارد كرده است.

* بخش دريايي خليج‌فارس سالانه پتانسيل تجارتي بالغ بر يك ميليارد دلار دارد

مسوولان بازرگاني منطقه آزاد تجاري دوبي معتقدند دروازه‌هاي بازار ايران هم‌چنان به روي صادركنندگان مجدد كالا از دوبي باز خواهد بود و ايران به عنوان واردكننده از دوبي نقش خود را ايفا خواهد كرد.

امروزه بحث ترانزيت و درآمدهاي چشمگير حاصل از آن مورد توجه محافل تجاري دنيا از جمله كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس قرار گرفته است.

در حال حاضر بخش دريايي خليج‌فارس سالانه پتانسيل تجارتي بالغ بر يك ميليارد دلار دارد كه اين رقم به سرعت در حال رشد است و از جمله دلايل اين رشد؛ توسعه اقتصادي خليج‌فارس، افزايش تجارت منطقه‌اي، اكتشافات در زمينه گاز و نفت، توسعه تجارت كشتيراني و باز شدن بازار عراق ارزيابي مي‌شود.

با اين وجود بايد اين سوال مطرح ‌شود كه ايران چه سهمي از رشد تجارت خليج‌فارس را به خود اختصاص داده است؟ و چرا تاكنون در اين خصوص آمار دقيقي منتشر نشده است؟ و يا اينكه كشتيراني جمهوري اسلامي ايران در كدام نقطه از توسعه تجارت كانتينري قرار دارد؟ در حالي كه نيمي از درآمدهاي تجارت دريايي و ترانزيتي خليج‌فارس در اختيار شهر دوبي در كشور امارات قرار دارد.

مسوولان منطقه آزاد دوبي انتظار دارند با توسعه «شهر دريايي دوبي» كه احداث آن آغاز شده است، سرعت رشد خود را با ارائه خدمات دريايي افزايش داده و به نحوي بازارهاي غربي‌ از دست داده را بازيابند.

* خروج ساليانه ميليون‌ها دلار سرمايه

حال بايد پرسيد، شهرهاي خشك و بياباني كشورهاي عربي چه مزيتي نسبت به كشورمان دارند؟ اين همان سوالي است كه با وجود مشخص بودن پاسخ آن مسوولان اقتصادي با غفلت چندين ساله چاره‌اي براي آن نينديشيده‌اند. در چنين شرايطي بايد ديد كه مسولان اقتصادي كشورمان چه تدابيري براي مقابله با اين وضعيت در پيش خواهند گرفت؟

علي‌رغم سند چشم‌انداز بيست ساله جمهوري اسلامي ايران كه تاکيد دارد «ايران کشوري است توسعه يافته با جايگاه اول اقتصادي، علمي و فناوري در سطح منطقه با هويت اسلامي و انقلابي الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بين‌الملل»، جاي تاسف است که روز به روز شاهد کاهش رشد و جايگاه خود در بين ساير کشورهاي منطقه هستيم. در حالي که شايد به جرات بتوان گفت کشور ما از نظر موقعيت ژئوپولوتيک، ژئواکونوميک و ژئواستراتژيک جايگاه ويژه‌اي را در منطقه دارد و شايد توان و استعداد مردم ايران زمين را در کمتر جايي بتوان يافت.

چرا ساليانه شاهد بازديد هزاران توريست ايراني از دوبي هستيم كه آن را آرزويي براي خود دانسته، در حالي كه اين موضوع منجر به خروج ساليانه ميليون‌ها دلار سرمايه از کشورمان به دوبي تنها براي خريد مي‌شود، سرمايه‌گذاري‌هاي هنگفت ايرانيان كه علاقه‌مند به داشتن يک واحد مسکوني يا تجاري در دوبي باعث رونق برج‌سازي در دوبي شده است، به طوري که به گفته مسئولان دوبي اکثر اين واحدها توسط ايرانيان خريد يا پيش‌خريد شده، اينها همه نمونه‌هاي كوچكي از خروج سرمايه از كشور ما به دوبي است.

آيا تنها گوشه‌اي از کشور ما از جمله کيش يا قشم از حيث جاذبه گردشگري قابل مقايسه با کشور دوبي است؟! چرا مناطق آزاد حتي جديد‌التاسيس ما از جمله ارس، انزلي و اروند با اينکه چندين سال از تاسيس آنها مي‌گذرد بواسطه سياست‌هاي نادرست كلان ناشي از سرزمين اصلي هنوز ماهيت اصلي خود را به عنوان مناطق آزاد پيدا نکرده‌اند و جذب سرمايه‌گذار در آنها به کندي صورت مي‌گيرد، در حالي که منطقه آزاد تجاري دوبي در عرض تنها پنج ساله از يک بيابان به مرکزي که شايد نظير آن را کمتر در منطقه مي‌توان يافت، تبديل شده است.

به گفته مسئولان اين منطقه فراموش کردن نفت و اتکا به توسعه و تجارت در اين منطقه دليل اصلي رشد و توسعه اين کشور در ساليان اخير بوده است.

چرا سرمايه‌گذار خارجي همواره با شک و ترديد وارد کشور شده در حالي که از تمامي کشورها و از هر گونه نژادي را در کشور مزبور مي‌توان يافت، حيف است کشوري با توان و قدرت ما با سياست‌هاي نادرست جايگاه اصلي خود را از دست بدهد؟ حيف است كه كشور ما با فرصت‌سوزي‌هاي پيش‌رو، عامل اصلي رشد دوبي تلقي شود!

منبع : ایسنا

هر چه ما غفلت كرديم .

مطالب مشابه :

معرفی منطقه آزاد انزلی

الویت های سرمایه گذاری مناطق آزاد

نشاني مناطق آزاد تجاري - صنعتي

هر چه ما غفلت كرديم .

چند تن از افراد موفق ایران