زايمان را بدون درد تجربه كنيد
زايمان را بدون درد تجربه كنيد
در ايران در سال 79 حدود 35 درصد از كل زايمان‌ها به روش سزارين بود. در سال هاى بعد اين رقم سير صعودى پيدا كرد و در سال 82 آمار سزارين در بيمارستان‌هاى دولتى دانشگاهى به 29 درصد، در بيمارستان‌هاى دولتى غيردانشگاهى 44 درصد و بيمارستان‌هاى خصوصى 88 درصد رسيد.
در حال حاضر هم 60 درصد زايمان‌هاى زنان ايرانى سزارين است. متاسفانه عمل‌هاى سزارين در برخى بيمارستان‌هاى خصوصى به 100 درصد رسيده است.
امروزه در اروپا حدود 80 درصد و در آمريكا 50 درصد زنان درخواست بي‌دردي حين زايمان را دارند، اما در ايران چون خانم‌ها از اين موضوع بي‌اطلاع هستند رو به سزارين مي‌آورند.
به جاي سزارين، زايمان بدون‌درد را تجربه كنيد
درد از همان ابتداي خلقت با بشر بوده است و انسان‌ها هميشه سعي داشته‌اند به طرق گوناگون با آن مبارزه كنند. يكي از شديدترين اين دردها، درد زايمان است؛ اين روزها با زياد شدن سزارين به رغم همه عوارضي كه به دنبال دارد، اغلب خانم‌ها تنها براي رهايي از درد زايمان، اين روش را به صورت انتخابي جايگزين زايمان طبيعي مي‌كنند.
اما انتخاب سومي نيز وجود دارد: زايمان طبيعي آن هم بدون‌درد. در اغلب كشورهاي پيشرفته آمريكايي و اروپايي بيش از 3 دهه است كه به دليل خطر بيهوشي، جراحي و عوارض عمل سزارين، روش زايمان بدون‌درد متداول شده است.
در واقع پزشكان و متخصصان معتقدند با تكنيك‌هاي جديد و بدون عوارضي كه براي انجام زايمان بدون‌درد در اختيار است، ديگر هيچ خانم بارداري نبايد هنگام زايمان درد شديد آن را متحمل شود. اين روش همچنين از افزايش تعداد سزارين‌هايي كه به دليل ترس از درد زايمان انجام مي‌شوند به تعداد چشمگيري كاسته است.
به طور كلي سزارين كه در واقع درماني براي زايمان‌هاي مشكل و خطرآفرين محسوب مي‌شود، امروزه به علل مختلف در جوامع گوناگون و بويژه در شهرها رواج زيادي يافته است. دوره درد و ناتواني طولاني‌مدت مادران، عوارض داروهاي بيهوشي در نوزادان اين مادران و نيز امكان پارگي رحم در زايمان‌هاي بعدي از معايب سزارين به شمار مي‌آيند.
از سوي ديگر پزشكان معتقدند سزارين تنها در موارد عدم امكان انجام زايمان طبيعي يا مواردي كه سلامت و زندگي مادر، جنين يا هر دوي آنها در خطر است، به عنوان روش زايمان نجات‌بخش است. سزارين عوارضي دارد كه زايمان طبيعي ندارد. از آن جمله عفونت لگني پس از سزارين تقريبا ۳۰ برابر بيش از زايمان طبيعي است و شخصي كه يك بار سزارين شده باشد، به احتمال زياد ديگر قادر به زايمان طبيعي نخواهد بود و بايد عمل جراحي مجددي را متحمل شود.
به همه اينها بايد هزينه‌هاي سنگين سزارين را نيز اضافه كرد. متخصصان زنان و زايمان معتقدند، خطر زايمان سزارين بسيار بيش از زايمان طبيعي است از اين رو سزارين نبايد اولين انتخاب باشد، مگر به تشخيص پزشك متخصص. هم‌اكنون در كشورهاي پيشرفته نيز روز به روز از ميزان سزارين‌ها كاسته و روش زايمان طبيعي با شيوه زايمان بدون‌درد جايگزين آن شده است.
در چنين شرايطي كنترل درد چه در اعمال جراحي و پس از آن و چه در بيماري‌هاي مزمن به عهده متخصص بيهوشي است. امروزه درمانگاه‌هاي درد در نقاط مختلف دنيا و نيز در كشور ما راه‌اندازي شده و متخصصان بيهوشي با به‌كارگيري جديدترين روش‌ها و با كمترين عارضه دردهاي حاد و مزمن را تسكين مي‌دهند. حتي كار به جايي رسيده كه دردآورترين پديده فيزيولوژيك يعني زايمان نيز بي‌درد اجرا مي‌شود و اين مهم به عهده متخصصان بيهوشي است. بسياري از خانم‌هايي كه تقاضاي جراحي سزارين براي به دنيا آوردن فرزند خود دارند يكي از دلايل مهم ايشان ترس از درد زايمان است و معتقدند چرا بايد درد زايمان را با وجود روشي مثل سزارين كه بدون‌درد است تحمل كنند.
كمك به مادر در مراحل زايمان
به طور كلي زايمان به 3 مرحله اساسي تقسيم مي‌شود. مرحله اول با شروع انقباضات رحمي شروع مي‌شود كه با درد همراه است. در اين مرحله انقباضات رحمي سبب چرخش جنين و حركت آن به سمت پايين يعني كانال زايمان مي‌شود. همچنين با انقباضات رحمي و نزول جنين، گردن رحم باز شده و در نهايت به قطر حدود 10 سانتي‌متر مي‌رسد. در اينجا مرحله اول پايان مي‌پذيرد. البته خود اين مرحله از نظر كلاسيك شامل 2 بخش به اسامي فاز تاخيري و فاز فعال است. پس از باز شدن كامل گردن رحم، مرحله دوم آغاز مي‌شود كه جنين در كانال زايماني به سمت پائين آمده و با ادامه انقباضات رحمي در نهايت خارج مي‌شود، خروج جنين، پايان مرحله دوم زايماني است. مرحله سوم نيز كه مرحله پاياني است از خروج جنين تا خروج جفت را شامل مي‌شود.
براي تسهيل در اين فرآيند سه مرحله‌اي بيش از 150 سال است كه زايمان بدون‌درد يا كم‌درد در دنيا شروع شده است و بيش از 150 روش در اين زمينه شناخته شده است كه آنها را به 2 دسته كلي دارويي و غيردارويي تقسيم مي‌كنيم.
ازجمله روش‌هاي بي‌دردسازي غيردارويي، آماده كردن روحي و رواني زن باردار براي قبول و گذراندن يك زايمان طبيعي است. اگر زني هنگام تولد فرزند اول خود با مراحل مختلف زايماني آشنا باشد و با انگيزه‌اي قوي زايمان را شروع كند، دردي معادل درد يك زن چندزا را تجربه خواهد كرد؛ در صورتي كه زنان آموزش نديده، دردهاي شديدتري را تجربه خواهند كرد. البته به طور كلي روش‌هاي غيردارويي نياز به زمان دارند و آموزش مادر از چندين ماه قبل از زمان زايمان آغاز مي‌شود.
القاي خواب يا هيپنوتيزم، مراقبت‌هاي روحي و رواني، طب سوزني، تحريك الكتريكي پوست (TENS)، زايمان در آب، ماساژ و آرامش (Relaxation) از ديگر روش‌هاي پيشنهادي غيردارويي هستند.
متخصصان زنان و زايمان معتقدند، خطر زايمان سزارين بسيار بيش از زايمان طبيعي است از اين رو سزارين نبايد اولين انتخاب باشد مگر به تشخيص پزشك متخصص
به طور كلي، روش‌هاي غيردارويي بي‌دردسازي زايمان درد را به تمامي از بين نمي‌برند و ما مجبوريم كه از روش‌هاي ديگري نيز در كنار آنها استفاده كنيم. در اين موارد بايد به مادر تذكر داده شود كه بي‌دردي كامل نيست.
روش‌هاي بي‌دردي دارويي به 3 دسته تقسيم‌بندي مي‌شوند. يكي از آنها استفاده از گازهاي استنشاقي است. گاز N2O شايع‌ترين و قديمي‌ترين داروي استنشاقي مصرفي در اين مورد است. در روش تزريق دارو، از انواع مخدرها و آرامبخش‌ها براي كاستن از اضطراب حين زايمان و به درجاتي، تخفيف درد استفاده مي‌شود.
از روش‌هاي ديگر، بهره‌گيري از بي‌حسي موضعي است. داروي بي‌حسي در مرحله مشخصي از زايمان، از طريق سوزني كه در ناحيه كمر فرو مي‌رود، به فضاي دور نخاعي، نخاعي و گاه هر دو تزريق مي‌شود. بي‌دردي ايجاد شده در اين روش نسبتا كامل است.
روش‌هاي كاهش درد غيردارويي، امروزه به عنوان روشي بي‌ضرر و مفيد در سراسر جهان كاربرد وسيعي يافته است و اصولاً براساس توانمندسازي مادر و كاهش ترس و اضطراب وي و حمايت همسر و خانواده استوار است و در نتيجه نوزاد نيز از اين روش‌ها بسيار سود مي‌برد.
روش‌هاي كاهش درد غيردارويي
تمرين‌هاي كششي، ماساژ، تن آرامي و مهارت‌هاي تنفسي:
مجموعه اين مهارت‌ها، طي دوران بارداري (كه ۹ الي ۱۲ جلسه است) به مادر و همراه وي آموزش داده مي‌شود. مادر باردار چگونگي تسلط بر درد زايمان و كاهش ترس و اضطراب را مي‌آموزد و اين تكنيك‌ها را طي زايمان به كمك همراه و عامل زايمان به كار مي‌برد. زناني كه از اين شيوه استفاده كرده‌اند، لحظات تولد نوزاد و روند زايمان را به عنوان بهترين و خوشايندترين پديده زندگي خود ياد كرده‌اند.
قرار گرفتن در وضعيت‌هاي مختلف هنگام درد:
در اين روش مادر، در اتاق زايمان در وضعيت‌هاي دلخواه خود قرار مي‌گيرد و به هيچ عنوان مجبور به خوابيدن و نشستن نمي‌شود. كاملا آزاد است تا در هر حالتي كه احساس راحتي بيشتر مي‌كند، قرار گيرد، به طوري كه حتي مي‌تواند به همراه يا همسر خود تكيه كند، راه برود و از بالش‌ها يا توپ زايمان استفاده كند.
لمس، ماساژ و انرژي درماني:
اين روش‌ها بر نوازش اطمينان بخش و دوستانه قسمت‌هاي مختلف بدن يا ماساژ نواحي دست، كمر و باسن توسط همراه استوار است كه مي‌تواند تاثير بسزايي در كاهش درد و ايجاد آرامش براي مادر داشته باشد. مادر احساس تعلق خاطر و وابستگي عاطفي بيشتري به همسر و خانواده خود خواهد داشت، ضمن اين كه دردهاي وي به نحو چشمگيري كاهش پيدا مي‌كند.
تحريك الكتريكي اعصاب از راه پوست:
در اين روش يك دستگاه الكتريكي مخصوص كه روي كمر نصب مي‌شود با فرستادن امواج هنگام انقباض، موجب كاهش درد مي‌شود.
آروماتراپي:
روغن‌هاي خوشبو مانند عصاره گل سرخ، بابونه، پونه و... كه همراه با ماساژ استفاده مي‌شوند آرامش‌بخش هستند.
موسيقي:
شنيدن موسيقي يا اصوات مورد علاقه مادر مي‌تواند سبب كاهش درد و اضطراب شود. در اين روش مادر مي‌تواند از واكمن مخصوص خود به همراه موزيك مورد علاقه‌اش استفاده كند. برخي مادران از گوش دادن به صداي اذان يا صوت قرآن لذت مي‌برند.
هيپنوتيزم (خواب مصنوعي):
حالتي است كه در آن خودآگاهي فرد تغيير پيدا مي‌كند و با تلقين‌پذيري، درد زايمان كم مي‌شود كه البته بايد توسط فرد ماهري انجام شود.
بيوفيدبك:
براساس اين روش مادر با آموزش در مورد فيزيولوژي بدن خود و تمركز بر آن طي زايمان، مي‌تواند به خود كمك كند تا درد كمتري احساس كند كه روش بسيار موثري است.
سرما و گرمادرماني:
استفاده از كيسه آب گرم، حوله، پارچه گرم يا سرمادرماني همگي در كاهش درد ازجمله درد زايمان موثرند.
زايمان در آب:
در اين روش مادر طي دردهاي زايماني در وان مخصوص كه در اتاق زايمان تعبيه شده است قرار مي‌گيرد و تولد نوزاد با نظارت و سرپرستي ماما در آب انجام مي‌شود.
روش‌هاي دارويي
روش‌هاي دارويي با تزريق يا استنشاق داروهاي مسكن انجام مي‌شود.
بي‌حسي نخاعي يا اپيدورال:
در اين روش داروي بي حسي در فضاي ستون فقرات و در اطراف يا داخل نخاع تزريق مي‌شود. مادر، درد را احساس نمي‌كند ولي بيدار و هوشيار است. اين روش در اغلب كشورهاي جهان طرفداران بسياري دارد و داراي عوارضي نظير سردرد، كمردرد و افت فشار خون است. لازمه كاربرد اين روش مراقبت دقيق مامايي است.
استنشاق داروي بي‌دردي يا انتونكس:
داروي بي‌دردي استنشاقي در كپسول‌هاي قابل حمل تعبيه مي‌شود و مادر هنگام انقباض‌هاي دردناك رحمي با هدايت عامل زايمان، توسط ماسكي كه روي بيني و دهان وي قرار مي‌گيرد، گاز بي‌حسي را تنفس مي‌كند كه تاثير مناسبي در تسكين درد هنگام زايمان دارد و به راحتي قابل استفاده است. چگونگي تنفس هنگام درد، توسط ماما به مادر آموزش داده مي‌شود. در اين روش حضور مداوم عامل زايمان بر بالين مادر ضروري است.
تزريق داروهاي مسكن و مخدر:
در اين شيوه داروهاي بي‌دردي در رگ يا عضله مادر تزريق مي‌شود كه تا حدود زيادي سبب كاهش درد و كوتاه شدن زمان زايمان مي‌شود و در برخي موارد ممكن است باعث عوارضي براي نوزاد شود.
سزارين، بدترين روش براي فرار از درد زايمان
شايد يكي از بدترين روش‌هاي فرار از درد زايمان، انجام سزارين است. در اين روش گرچه مادر هنگام تولد نوزاد در بيهوشي كامل است و دردي احساس نمي‌كند، ولي پس از عمل سزارين نه‌تنها درد ناشي از برش جراحي مادر را رنج مي‌دهد، بلكه سبب بروز عوارض متعددي نظير عفونت، افزايش حجم خونريزي، طولاني شدن دوره بستري، اختلال در تغذيه نوزاد با شير مادر، افزايش مشكلات دوره نوزادي و حتي مرگ و مير مادر و نوزاد مي‌شود. بنابراين هيچ مادر عاقل و آگاهي، به دليل ترس از درد زايمان تقاضاي زايمان به روش جراحي يا سزارين را نمي‌كند، چرا كه مي‌داند سزارين مي‌تواند عوارض بسياري را براي وي و نوزاد ايجاد كند. در واقع اين روش تنها در صورتي پيشنهاد مي‌شود كه گروه پزشكي هنگام زايمان، با مشكلي مواجه شوند كه استفاده از جراحي در زايمان ضرورت پيدا كند. البته اين مشكلات تنها در ۱۰ الي ۱۵ درصد بارداري ها، ممكن است اتفاق بيفتد و ۸۵ درصد مادران مي‌توانند با تسلط و اطمينان كامل نوزاد خود را به صورت طبيعي به دنيا بياورند.
خوشبختانه در بسياري از مراكز درماني كشور، زايمان بي‌درد دارويي نظير بي‌حسي نخاعي يا بي‌حسي استنشاقي انجام مي‌شود. به زودي شاهد گسترش زايمان طبيعي به روش‌هاي غيردارويي خواهيم بود كه براساس پروتكل اداره سلامت مادران وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و با تلاش ماماهاي كشور، مادران باردار ايراني ضمن شركت در كلاس‌هاي آمادگي زايمان و آشنايي با روش‌هاي آرام سازي عضلاني و ديگر روش‌هاي موثر در كاهش درد زايمان، مي‌توانند زايماني خوشايند، كم درد و با نشاط داشته باشند. طي اين كلاس‌ها كه در ۹ جلسه و از 5 ماهگي تشكيل خواهد شد، خانم باردار مي‌تواند با يك نفر همراه در كلاس‌هاي آموزشي شركت كند و حين زايمان، همراه وي در محل زايمان حضور خواهد داشت و مادر باردار تمام تكنيك‌ها را به كمك عامل زايمان اجرا مي‌كند. فراموش نكنيم با افزايش آگاهي مادر و خانواده وي، آموزش كافي در مورد بارداري و زايمان ميل به زايمان طبيعي در آنها بيشتر خواهد شد و شاهد نوزاداني سالم و مادراني شاد و با نشاط خواهيم بود.
دكتر سهيلا مكملي
متخصص بيهوشي ـ دردشناسي
رئيس انجمن ليزر پزشكي ايران
مطالب مشابه :
مقاله : آزار و اذیت جسمی در دوران بارداری و زایمان زودرس
واحد آموزش بيمارستان سينا اهواز در وقوع زایمان پره ترم و جراحت یا درد
هيپنوتيزم
دانشجویان تغذیه اهواز بدون بیهوشی در جراحی بدون درد و تولد فرزندش در
زايمان را بدون درد تجربه كنيد
زايمان طبيعي آن هم بدون‌درد. در اغلب كشورهاي پيشرفته آمريكايي و اروپايي بيش از 3 اهواز
زایمان بی درد اما طبیعی
بیمارستان نجمیه اولين مركز زايمان بي درد در ایران. به خاطر داشته باشيم كه زايمان بدون درد
دانستنی‌های زایمان طبیعی در آب
دانشگاه علوم پزشكي جندی شاپور اهواز. در آب ترس از درد زایمان و بدون اینکه
مقایسه سزارین با زایمان طبیعی
دانشگاه علوم پزشكي جندی شاپور اهواز. درد در زایمان طبیعی، بعد و 2 دقیقه بدون درد
زایمان در آب
زایمان در قطب علمی آموزش الكترونیكی پیشرفته در دانشگاه علوم پزشكي جندی شاپور اهواز.
احساس درد در زمان رابطه جنسی
احساس درد در در نتیجه کاملا مشخص است که واژن برای نفوذ بدون برنامه از قبیل زایمان.
برچسب :
زایمان بدون درد در اهواز