صنایع دستی استان همدان

صنايع دستی چوبی : توليد انواع صنايع دستی با استفاده از چوب ازديرباز در استان همدان بويژه مناطق شهری از جمله همدان ، ملاير ، تويسرکان و سرکان رواج داشته است . صنايع دستی چوبی شامل خراطی، نازک کاری ، منبت کاری و معرق کاری است که در اين استان خراطی و بويژه منبت کاری بيشتر رواج دارد. گفتنی است که طی سالهای اخير منبت کاری در تويسرکان و جوکار ملاير رونق بسيار چشمگيری يافته است.

سفال لاله جین : یکی از صنایع دستی مهم درایران ، سفالگری است که در برخی شهرهای کشور بویژه درشهرستان لاله جین در استان همدان از موقعیت مناسبی برخوردار است . این استان از مناطقی است که فرآورده های دستی آن از شهرتی بسزا در سطح کشور برخوردار است و حتی برخی از صنایع دستی آن مانند صنعت سفالگری اهمیت صادراتی و جهانی دارد . این نوع صنایع دستی ، علاوه بر جنبه مصرفی ، از ویژگی های هنری برخوردار است که به صورت طرح ها ، نقش ها و رنگ های گوناگون متجلی می شوند . برجسته ترین صنعت دستی استان ، سفالگری و سرامیک سازی است که مرکز عمده آن شهر لاله جین در فاصله 20 کیلومتری همدان است . پیشینه سفال سازی در لاله جین به گفته افراد بومی بیش از 900 سال برآورد شده و به عنوان مرکز تولید سفال و سرامیک خاورمیانه شناخته شده است . کلمه لاله جین به نظر بومیان منطقه به دو دلیل برروی این شهر گذاشته شده است ، یکی این که به دلیل وجود دشت های پر از لاله وحشی در جای جای این شهر کوچک نام لاله چین را برای آن انتخاب کرده اند و دیگری این که چون برخی افراد معتقدند بعد از حمله قوم مغول به ایران ، برخی از مردان این منطقه به اسارت برده شده و در کشور چین هنر سفالگری را آموخته و به منطقه کنونی آورده اند ، این اسم انتخاب شده است که در ابتدا به " لعل چین " و بعد به " لعل جین" و در حال حاضر هم به " لاله جین" معروف شده است . سفالگری و سفال سازی آنقدر با زندگی مردم این شهرستان آمیخته است که از نزدیک به یک هزار سال پیش تاکنون بچه ها بازی های کودکانه ، پسران نوجوان دوره کارآموزی و مردان جوان و بزرگسالان دوران کسب و کار خود را در کارگاه های سفال سازی می گذرانند . اوضاع مطلوب این حرفه کهن در شهرستان لاله جین موجب شده است که حتی یک نفر بیکار در این شهرستان وجود نداشته باشد . 85 درصد از جمعیت 20 هزار نفری این شهرستان در کارگاه های سفال سازی و شغل های جنبی آن مشغول به کار هستند . تعداد کارگاه های سفال سازی لاله جین ، 45 سال پیش، فقط 50 کارگاه بوده که این تعداد در سال 1355 به 110 کارگاه و اینک به بیش از 900 کارگاه رسیده است و در حال حاضر ، بسیاری از اهالی لاله جین در سنین مختلف ، به این رشته اشتغال دارند ، به طوری که بالاترین درصد اشتغال استان همدان ( 3/87 درصد ) به این شهرستان اختصاص دارد . از100 درصد افراد شاغل در لاله جین ،7/32 درصد به کار سفال سازی ، 5/26 درصد به شغل فروشندگی و واسطه گری خرید ظروف سفالی از کارگاهها و توزیع در دیگر شهرستان ها مشغول اند . سفالینه های تولیدی شهر لاله جین به دلیل کیفیت بالا و برخورداری از طراحی و نقاشی منحصر به فرد ، علاقه مندان پر و پا قرص بیشماری در همه نقاط کشور دارد و برخی از کالاهای خاص که اغلب به سفارش خریداران تهیه می شود به صورت جزئی و کلی به خارج از کشور بویژه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس صادر می شود . یکی از دلایل ماندگاری این صنعت در شهر لاله جین، وجود خاک رس بسیار مرغوب دراین شهرستان است . این ویژگی به این دلیل که خاک رس شهر لاله جین از شکل پذیری و چسبندگی بالایی برخوردار است و به دلیل ناخالصی پائین، برای ساخت بدنه و مجسمه کاربرد دارد . شهر لاله جین بهار و تابستان ، به ویژه ایام نوروز ، زیبایی این شهر و استان کوهستانی همدان را دوچندان کرده است و با تحفه ای خاطره انگیز گردشگران و میهمانان را به سوی دیارشان بدرقه می کند

سنگ : برخورداري استان از معادن سنگ هاي مختلف از جمله گرانيت ، كوارتز ، فلدسپا ، ميكا و ... در استان و همچنين وجود كارگاههاي ساخت انواع تنديسهاي سنگي ، حكاكي بر روي سنگ ، حجاري ، تراش و مات كاري روي سنگ ، تراش سنگها ي قيمتي و نيمه قيمتي همينطور آثار تاريخي بر جاي مانده از پيشينيان چون گنج نامه ، شير سنگي و ... كه مي توان به عنوان پيشينه اين هنر در استان از آنها ياد كرد

تابلوفرش : بافت تابلوهاي نفيس با طرحهايي از مناظر ، تصوير شخصيتها ، اماكن تاريخي ، فرهنگي با استفاده از الياف پشم مرغوب و ابريشم الوان توسط هنرمندان قاليباف كه در اكثر نقاط استان بخصوص شهرستانهي ملاير ، همدان و كبودرآهنگ رواج دارد .

مروار بافي : بافت انواع سبد هاي زيبا از چوب مروار كه بيشتر در شهرستان ملاير رواج دارد . چوب مروار در مزارع برخي از روستاها كشت مي شود . نوع چوب مروار اين مناطق از بهترين نوع ، بدون شاخه هاي اضافي و گره مي باشد . محصولات توليدي شامل انواع سبد ، گلدان ، مبلمان ، ميز و صندلي و دهها نمونه ديگر است .

سبد بافي : بافت انواع سبد براي ظروف و گلدانها كه بسيار ظريف با استفاده از ساقه گندم به شكل هنرمندانه اي صورت مي پذيرد .

ساز سنتي : ساخت انواع سازهاي سنتي از قبيل سه تار ، سنتور ، دف و ... از چوب هاي مخصوص به روش سنتي مي باشد كه بيشترين كارگاهها در شهرستان همدان و تعدادي نيز در ساير شهرستانهاي استان وجود دارد .

كاشي كتيبه (هفت رنگ) : اين نوع كاشي كه به روش سنتي با طرحها و نقوش بسيار زيبا توليد مي شود، براي ديوارها و بقاع متبركه ، مساجد ، اماكن زيارتي ، سر درب ادارات ، اماكن فرهنگي و ... استفاده مي شود. توليد اين نوع كاشي در شهر همدان و لالجين رواج دارد .

منبت كاري روي چوب : تابلو هايي از برش هاي بسيار ظريف از چوب انجام و سپس آيات قرآني ، شعر و... به خط نسخ ، نستعليق و شكسته با حاشيه هايي زيبا كنار هم قرار گرفته و تابلو هايي نفيس مشبك را تشكيل مي دهند . اين هنر در اكثر نقاط استان متداول است .

معرق چوب : توليدات اين هنر از كنار هم قرار دادن برش هاي بسيار ظريف و نازك از انواع چوبهاي تزئيني ، صدف ، عاج و ... در قالب طرحها و تابلو هاي نقاشي مينياتور بسيار نفيس در اغلب نقاط استان بخصوص ملاير ، تويسركان ، نهاوند و همدان رواج دارد و به وجود مي آيد .

مسگري : ساخت انواع ظروف مسي با استفاده از ورقه هاي مسي و يا پوشش بدنه ظروف با آلياژي از قلع و روي براي جلا وزيبايي كه توليدات آن معمولاً شامل انواع ديگ ، كاسه ، بشقاب ، ظروف آشپزخانه و ... مي باشد كه در قديم الايام بازار مسگرهاي همدان يكي از بازارهاي پر رونق و اصلي اين رشته محسوب مي شد .