نگاهي به زندگاني امام كاظم (ع)

نگاهي به زندگاني امام كاظم (ع)
اندیشه سیاسی امام موسی کاظم (ع)
احياگر جنبش علمي امام صادق (ع)
مرارت ها و شهادت‏ امام کاظم علیه السلام
حکایاتی شگرف از امام کاظم(علیه السلام)
هدايت سيره تربيتى امام کاظم (ع)
حق گرايي و باطل ستيزي امام كاظم (ع)
استراتژي مبارزه در سيره امام هفتم (ع)
بخشى از اخلاق ، صفات و كرامات امام...
چهل حدیث نورانی از امام کاظم(علیه السلام)

***

نگاهي به زندگاني امام كاظم (ع)
نگاهي به زندگاني امام كاظم (ع)


 





ابوالحسن موسي بن جعفر (ع) امام هفتم از ائمه اثني عشر (ع) و نهمين معصوم از چهارده معصوم (ع) تولد آن حضرت در ابواء (محلي ميان مكه و مدينه) به روز يكشنبه هفتم صفر سال 128 يا 129 ق واقع شد.

چگونگي به امامت رسيدن آن حضرت:

در زمان حيات امام صادق (ع) كساني از اصحاب آن حضرت معتقد بودند پس از ايشان اسماعيل امام خواهد شد. اما اسماعيل در زمان حيات پدر از دنيا رفت ولي كساني مرگ او را باور نكردند و او را همچنان امام دانستند پس از وفات حضرت صادق (ع) عده اي چون از حيات اسماعيل مأيوس شدند پسر او محمد بن اسماعيل را امام دانستند و اسماعيليه امروز بر اين عقيده هستند و پس از او پسر او را امام مي دانند و همينطور به ترتيب و به تفضيلي كه در كتب اسماعيليه مذكور است. پس از وفات حضرت صادق (ع) بزرگترين فرزند ايشان عبدالله نام داشت كه بعضي او را عبدالله افطحمي دانند اين عبدالله مقام و منزلت پسران ديگر حضرت صادق(ع) را نداشت و به قول شيخ مفيد در”ارشاد” متهم بود كه در اعتقادات با پدرش مخالف است و چون بزرگترين برادرانش از جهت سن و سال بود ادعاي امامت كرد و برخي نيز از او پيروي كردند اما چون ضعف دعوي و دانش او را ديدند روي از او برتافتند و فقط عده قليلي از او پيروي كردند كه فطحيه موسوم هستند.
ـ برادر ديگر امام موسي كاظم (ع) اسحق كه برادر تني آن حضرت بود به ورع و صلاح و اجتهاد معروف بود اما برادرش موسي كاظم (ع) را قبول داشت و حتي از پدرش روايت مي كرد كه او تصريح بر امامت آن حضرت كرده است.
ـ برادر ديگر آن حضرت به نام محمد بن جعفر مردي سخي و شجاع بود و از زيديه جاروديه بود و در زمان مامون در خراسان وفات يافت اماجلالت قدر و علو شأن و مكارم اخلاق و دانش وسيع امام موسي كاظم (ع) بقدري بارز و روشن بود كه اكثريت شيعه پس از وفات امام صادق (ع) به امامت او گرويدند و علاوه بر اين بسياري از شيوخ و خواص اصحاب حضرت صادق (ع) مانند مفضل ابن عمر جعفي و معاذين كثير و صغوان جمال و يعقوب سراج نص صريح امامت حضرت امام موسي الكاظم (ع) را از امام صادق (ع) روايت كردند و بدين ترتيب امامت ايشان در نظر اكثريت شيعه مسجل گرديد.

شخصيت اخلاقي:

او در علم و تواضع و مكارم اخلاق و كثرت صدقات و سخاوت و بخشندگي ضرب المثل بود. بران و بدانديشان را با عفو و احسان بيكران خويش تربيت مي فرمود.
شبها بطور ناشناس در كوچه هاي مدينه مي گشت و به مستمندان كمك مي كرد. مبلغ دويست، سيصد و چهارصد دينار در كيسه ها مي گذاشت و در مدينه ميان نيازمندان قسمت مي كرد. صرار (كيسه ها) موسي بن جعفر در مدينه معروف بود. و اگر به كسي صره اي مي رسيد بي نياز مي گشت معذلك در اطاقي كه نماز مي گذارد جز بوريا و مصحف و شمشير چيزي نبود.

برخورد حاكمان سياسي معاصر با امام:

مهدي خليفه عباسي امام را در بغداد بازداشت كرد اما بر اثر خوابي كه ديد و نيز تحت تأثير شخصيت امام از او عذرخواهي كرد و به مدينه اش بازگرداند گويند كه مهدي از امام تعهد گرفت كه بر او و فرزندانش قيام نكند اين روايت نشان مي دهد كه امام كاظم (ع) قيام را در آن زمان صلاح و شايسته نمي دانسته است و با آنكه از جهت كثرت عبادت و زهد به (العبد الصالح) معروف بوده است بقدري در انظار مردم مقامي والا و ارجمند داشته است كه او را شايسته مقام خلافت و امامت ظاهري نيز مي دانستند و همين امر موجب تشويش و اضطراب دستگاه خلافت گرديده و مهدي به حبس او فرمان داده است.
ـ زمخشري در (ربيع الابرار) آورده است كه هارون فرزند مهدي در يكي از ملاقاتها به امام پيشنهاد نمود فدك را تحويل بگيرد و حضرت نپذيرفت وقتي اصرار زياد كرد فرمود مي پذيرم به شرط آن كه تمام آن ملك را با حدودي كه تعيين مي كنم به من واگذاري، هارون گفت حدود آن چيست؟ امام فرمود يك حد آن به عدن است حد ديگرش به سمرقند و حد سومش به افريقيه (آفريقا) و حد چهارمش كناره درياي خزر است. هارون از شنيدن اين سخن سخت برآشفت و گفت: پس براي ما چه چيز باقي مي ماند؟ امام فرمود:
مي دانستم اگر حدود فدك را تعيين كنم آن را به مامسترد نخواهي كرد (يعني خلافت و اداره سراسر كشور اسلام حق منست) از آن روز هارون كمر به قتل موسي بن جعفر (ع) بست. در سفر هارون به مدينه هنگام زيارت قبر رسول الله (ص) در حضور سران قريش و روساي قبايل و علما و قضات بلاد اسلام گفت: السلام عليك يا رسول الله، السلام عليك يا بن عم و اين را از روي فخر فروشي به ديگران گفت. امام كاظم (ع) حاضر بود و فرمود: السلام عليك يا رسول الله، السلام عليك يا ابت (يعني سلام بر تو اي پدر من) مي گويند هارون دگرگون شد و خشم از چهره اش نمودار گرديد.

زندان نمودن امام و چگونگي شهادت:

درباره حبس امام موسي (ع) به دست هارون الرشيد شيخ مفيد در ارشاد روايت مي كند كه علت گرفتاري و زنداني شدن امام، يحيي بن خالد بن بر مك بوده است زيرا هارون فرزند خود امين را به يكي از مقربان خود به امام جعفربن محمد ابن اشعث كه مدتي هم والي خراسان بوده است سپرده بود و يحيي بن خالد بيم آن را داشت كه اگر خلافت به امين برسد جعفربن محمد را همه كاره دستگاه خلافت سازد و يحيي و بر مكيان از مقام خود بيفتند. جعفر بن محمد بن اشعث شيعه بود و قايل به امامت موسي (ع) و يحيي اين معني را به هارون اعلام مي داشت. سرانجام يحيي پسر برادر امام را به نام علي بن اسماعيل بن جعفر از مدينه خواست تا به وسيله او از امام و جعفر نزد هارون بدگويي كند. گويند امام هنگام حركت علي بن اسماعيل از مدينه او را احضار كرد و از او خواست كه از اين سفر منصرف شود. و اگر ناچار مي خواهد برود از او سعايت نكند. علي قبول نكرد و نزد يحيي رفت و بوسيله او پيش هارون بار يافت و گفت از شرق و غرب ممالك اسلامي مال به او مي دهند تا آنجا كه ملكي را توانست به هزار دينار بخرد. هارون در آن سال به حج رفت و در مدينه امام و جمعي از اشراف به استقبال او رفتند. اما هارون در قبر حضرت رسول (ص) گفت يا رسول الله از تو پوزش مي خواهم كه مي خواهم موسي بن جعفر را به زندان افكنم زيرا او مي خواهد امت ترا برهم زند و خونشان بريزد. آنگاه دستور داد تا امام را از مسجد بيرون بردند و او را پوشيده به بصره نزدوالي آن عيسي بن جعفربن منصور بردند.
عيسي پس از مدتي نامه اي به هارون نوشت وگفت كه موسي بن جعفر در زندان جز عبادت ونماز كاري ندارد يا كسي بفرست كه او را تحويل بگيرد يا من او را آزاد خواهم كرد. هارون امام را به بغداد آورد و به فضل بن ربيع سپرد و پس از مدتي از او خواست كه امام را آزاري برساند اما فضل نپذيرفت و هارون او را به فضل بن يحيي بن خالد برمكي سپرد. چون امام در خانه فضل نيز به نماز و روزه و قرائت قرآن اشتغال داشت فضل بر او تنگ نگرفت و هارون از شنيدن اين خبر در خشم شد و آخر الامر يحيي امام را به سندي بن شاهك سپرد و سندي آن حضرت را در زندان مسموم كرد و چون آن حضرت از سم وفات يافت سندي جسد آن حضرت را به فقها و اعيان بغداد نشان داد كه ببيند در بدن او اثر زخم يا خفگي نيست. بعد او را در باب التبن در موضعي به نام مقابر قريش دفن كردند. تاريخ وفات آن حضرت را جمعه هفتم صفر يا پنجم يا بيست و پنجم رجب سال 183 ق در 55 سالگي گفته اند.

نجمه همسر امام:

نجمه، مادر بزرگوار امام رضا (ع) و از زنان مومنه، پارسا، نجيب و پاكيزه بود. حميده، همسر امام صادق (ع)، او را كه كنيزى از اهالى مغرب بود، خريد و به منزل برد.
نجمه در خانه امام صادق (ع)، حميده خاتون را بسيار احترام مى كرد و به خاطر جلال و عظمت او، هيچ گاه نزدش نمى نشست! روزى حميده در عالم رويا، رسول گرامى اسلام (ص) را ديد كه به او فرمودند: اى حميده! نـجـمـه را به ازدواج فرزند خود موسى درآور زيرا از او فرزندى به دنيا خواهد آمد كه بهترين فرد روى زمين باشد. پس از اين پيام، حميده به فرزندش امام كاظم (ع) فرمود: پسرم! نـجـمـه بانويى است كه من هرگز بهتر از او را نديده ام، زيرا در زيركى و محاسن اخلاق، مانندى ندارد. من او را به تو مى بخشم، تو نيز در حق او نيكى كن. ثـمـره ازدواج امـام مـوسـى بـن جعفر (ع) و نجمه، نورى شد كه در شكم مادر به تسبيح و تهليل مـشـغـول بـود و مـادر از آن، احـسـاس سنگينى نمى كرد و چون به دنيا آمد، دست ها را بر زمين گذاشت، سر را به سوى آسمان بلند كرد و لب هاى مباركش را به حركت درآورد: گويا با خدايش رازو نيازمى كرد. پس از تولد امام هشتم (ع)، اين بانوى مكرمه با تربيت گوهرى تابناك، ارزشى فراتر يافت.

فرزندان امام:

بنا به گفته شيخ مفيد در ارشاد امام موسي كاظم (ع) سي و هفت فرزند پسر و دختر داشت كه هيجده تن از آنها پسر بودند و علي بن موسي الرضا (ع) امام هشتم افضل ايشان بود از جمله فرزندان مشهور آن حضرت احمد بن موسي و محمد بن موسي و ابراهيم بن موسي بودند. يكي از دختران آن حضرت فاطمه معروف معصومه سلام الله عليها است كه قبرش در قم مزار شيعيان جهان است. عدد اولاد آن حضرت را كمتر و بيشتر نيز گفته اند.

تأثير علمي آن بزرگوار:

امام هفتم (ع) با جمع روايات و احاديث و احكام و احياي سنن پدر گرامي و تعليم و ارشاد شيعيان، اسلام راستين را كه با تعاليم و مجاهدات پدرش جعفر بن محمد (ع) نظم و استحكام يافته بود حفظ و تقويت كرد و علي رغم موانع بسيار در راه انجام وظايف الهي تا آنجا پايداري كرد كه جان خود را فدا ساخت.

سخنان برگزيده

* امام رضاعليه السلام: زيارَةُ قَبرِ أبي مِثلُ زِيارَةِ قَبِر الحُسَينِ؛
زيارت قبر پدرم، موسى بن جعفرعليه السلام، مانند زيارت قبر حسين‏عليه السلام است.
* روايت شده است: أنّهُ (الكاظِم َ‏عليه السلام) كانَ يَبِكي مِن خَشيَةِ اللَّهِ حَتّى‏ تَخضَلَّ لِحيَتُهُ بِالدُّمُوعِ؛
امام كاظم همواره از بيم خدا مى‏گريست، چندان كه محاسنش از اشك تر مى‏شد.
* امام كاظم ‏عليه السلام: ثَلاثٌ مُوبِقاتٌ: نَكثُ الصَّفَقَةِ و تَركُ السُّنَّةِ و فِراقُ الجَماعَةِ؛
سه چيز تباهى مى‏آورد: پيمان شكنى، رها كردن سنّت و جدا شدن از جماعت.
* امام كاظم ‏عليه السلام: عَونُكَ لِلضَّعيفِ أفضَلُ الصَّدَقَةِ؛
كمك كردن تو به ناتوان، بهترين صدقه است.
* امام كاظم‏ عليه السلام: لَو كانَ فِيكُم عِدَّةُ أهلِ بَدرٍ لَقامَ قائمُنا؛
اگر به تعداد اهل بدر (مؤمن كامل) در ميان شما بود، قائم ما قيام مى‏كرد.
* امام كاظم‏ عليه السلام: لَيسَ مِنّا مَن لَم يُحاسِب نَفسَهُ في كُلِّ يَومٍ؛
كسى كه هر روز خود را ارزيابى نكند، از ما نيست.
* امام كاظم ‏عليه السلام: ما مِن شَى‏ءٍ تَراهُ عَيناكَ إلّا و فيهِ مَوعِظَةٌ؛
در هر چيزى كه چشمانت مى‏بيند، موعظه‏اى است.
* امام كاظم ‏عليه السلام: مَن كَفَّ غَضَبَهُ عَنِ النّاسِ كَف َّ اللَّهُ عَنهُ عَذابَ يَومِ القِيامَة؛
هر كس خشم خود را از مردم باز دارد، خداوند عذاب خود را در روز قيامت از او باز مى‏دارد.
* امام كاظم ‏عليه السلام: إذا كانَ ثَلاثَةٌ في بَيتٍ فَلا يَتَناجى‏ إثنانِ دونَ صاحِبِهِما فَإنَّ ذلِكَ مِمّايَغُمُّهُ؛
هر گاه سه نفر در خانه ‏اى بودند، دو نفرشان با هم نجوا نكنند؛ زيرا نجوا كردن، نفر سوم را ناراحت مى‏كند.
* امام كاظم‏ عليه السلام: إيّاكَ أن تَمنَعَ في طاعَةِ اللَّهِ فَتُنفِقُ مِثلَيهِ في مَعصِيَةِ اللَّهِ؛
مبادا از خرج كردن در راه طاعت خدا خوددارى كنى، و آن‏گاه دو برابرش را در معصيت خدا خرج كنى.
* امام كاظم ‏عليه السلام: لاتُذهِبِ الحِشمَةَ بَينَكَ و بَينَ أخيكَ وَأبْقِ مِنها فَإنَّ ذَهابَها ذَهابُ الحَياءِ؛
مبادا حريم ميان خود و برادرت را (يكسره) از ميان ببرى؛ چيزى از آن باقى بگذار؛ زيرا از ميان رفتن آن، از ميان رفتن شرم و حيا است.
* امام كاظم ‏عليه السلام: أبلِغ خَيراً و قُل خَيراً ولا تَكُن أمُّعَةً؛
خير برسان و سخن نيك بگو و سست رأى و فرمان‏برِ هر كس مباش.
* امام كاظم ‏عليه السلام: المُصيبَةُ لِلصّابِرِ واحِدَةٌ و لِلجازِعِ اثنَتانِ؛
مصيبت براى شكيبا يكى است و براى ناشكيبا دوتا.
* امام كاظم‏ عليه السلام: الصَّبرُ عَلَى العافِيَةِ أعظَمُ مِنَ الصَّبرِ عَلَى البَلاءِ؛
شكيبايى در عافيت بزرگ‏تر است از شكيبايى در بلا.
منبع: سایت پژوهه دين     *** مرارت ها و شهادت‏ امام کاظم علیه السلام
مرارت ها و شهادت‏ امام کاظم علیه السلام
نويسنده:علامه سيد محمد تقى مدرسى
رنجها و غمهاى امام موسى بن جعفر بعد از فاجعه كربلا، دردناكتروشديدتر از ساير ائمه‏عليهم السلام‏بود. هارون الرشيد همواره در كمين ايشان‏بود، امّا نمى‏توانست به آن‏حضرت آسيبى برساند. شايد او از ترس اينكه‏مبادا سپاهيانش در صف ياران آن‏حضرت درآيند، از فرستادن آنان براى‏دستگيرى وشهيد كردن امام خوددارى مى‏ورزيد، زيرا پنهانكاريى كه‏افراد مكتبى در اقدامات خود ملزم بدان بودند، موجب شده بود كه‏دستگاه حاكمه حتّى به نزديك‏ترين افراد خود اعتماد نكند. اين على بن‏يقطين وزير هارون الرشيد و آن يكى جعفر بن محمّد بن اشعث وزير ديگرهارون است كه هر دو شيعه بودند همچنين بزرگ‏ترين واليان وكارگزاران‏هارون در زمره هواخواهان اهل بيت‏عليهم السلام‏بودند. از اين‏رو بود كه هارون‏خود شخصاً به مدينه رفت تا امام كاظم را دستگير كند.نيروهاى مخصوص هارون به اضافه سپاهى از شعرا و علماى دربارى‏ومشاوران، او را در اين سفر همراهى مى‏كردند و ميليونها درهم و ديناراز اموالى كه از مردم به چپاول برده بود، با خود حمل مى‏كرد و به عنوان‏حق‏السكوت به اطرافيان خود در اين سفر بذل و بخشش مى‏نمود. و دراين ميان به رؤساى قبايل وبزرگان و چهره‏هاى سر شناس مخالف توجّه‏ورسيدگى بيشترى نشان مى‏داد.
هارون الرشيد اين گونه عازم مدينه شد تا بزرگ‏ترين مخالف‏حكومت غاصبانه خويش را دستگير كند. اينك ببينيم هارون براى‏رسيدن به اين مقصود چه كرد:
اوّل: هارون چند روزى نشست. مردم به ديدنش مى‏آمدند و او هم به‏آنها حاتم بخشى مى‏كرد تا آنجا كه شكمهاى برخى از مخالفان را كه‏مخالفت آنان با حكومت جنبه شخصى و براى رسيدن به منافع خاصّى‏بود، سير كرد.
دوّم: عده‏اى را مأموريت داد تا در شهرها بگردند و بر ضدّ مخالفان‏حكومت تبليغات به راه اندازند. او همچنين شاعران و مزدوران دربارى‏را تشويق كرد كه در ستايش او شعر بسرايند و بر حرمت محاربه با هارون‏فتوا دهند.
سوّم: هارون قدرت خود را پيش ديدگان مردم مدينه به نمايش گذاردتا كسى انديشه مبارزه با او را در سر نپروراند.
چهارم: هنگامى كه همه شرايط براى هارون آماده شد، شخصاً به‏اجراى بند پايانى طرح توطئه‏گرانه خويش پرداخت. او به مسجد رسول‏خداصلى الله عليه وآله رفت. شايد حضور او مصادف با فرارسيدن وقت نماز بوده كه‏مردم و طبعاً امام موسى بن جعفرعليهما السلام براى اداى نماز در مسجد حضورداشته‏اند. هارون به سوى قبر پيامبرصلى الله عليه وآله جلو آمد و گفت: السلام عليك‏يا رسول اللَّه! اى پسر عمو.
هارون در واقع مى‏خواست با اين كار شرعى بودن جانشينى خود رااثبات كند و آن را علّتى درست براى زندانى كردن امام كاظم جلوه دهد.
امّا امام اين فرصت را از او گرفت و صفها را شكافت و به طرف قبرپيامبرصلى الله عليه وآله آمد و به آن قبر شريف روى كرد و در ميان حيرت و خاموشى‏مردم بانگ برآورد:
السلام عليك يا رسول اللَّه! السلام عليك يا جدّاه!
امام كاظم با اين بيان مى‏خواست بگويد: اى حاكم ستمگر اگر رسول‏خدا پسر عموى توست و تو مى‏خواهى بنابر اين پيوند نسبى، شرعى بودن‏حكومت خود را اثبات كنى بايد بدانى كه من بدو نزديكترم و آن‏حضرت‏جدّ من است. بنابر اين من از تو به جانشينى و خلافت آن بزرگوارشايسته‏ترم!
هارون مقصود امام را دريافت و در حالى كه مى‏كوشيد تصميم خود رابراى دستگيرى امام كاظم توجيه كند، گفت:
اى رسول خدا من از تو درباره كارى كه قصد انجام آن را دارم پوزش‏مى‏خواهم. من قصد دارم موسى بن جعفر را به زندان بيفكنم. چون اومى‏خواهد ميان امّت تو اختلاف و تفرقه ايجاد كند و خون آنها را بريزد.
چون روز بعد فرارسيد، هارون فضل بن ربيع را مأمور دستگيرى امام‏كاظم كرد. فضل بر آن‏حضرت كه در جايگاه رسول خداصلى الله عليه وآله به نمازايستاده بود، در آمد و دستور داد او را دستگير كنند و زندانى نمايند.(1)
سپس دو محمل ترتيب داد كه اطراف آنها پوشيده بود. ايشان را دريكى از آنها جاى داد و آن دو محمل را روى استر بسته بر هر يك عدّه‏اى راگماشت. يكى را به طرف بصره و ديگرى را به سوى كوفه روانه‏كرد تابدينوسيله مردم ندانند امام را به كجا مى‏برند. امام كاظم‏عليه السلام در هودجى‏بود كه به سمت بصره مى‏رفت. هارون به فرستاده خود دستور داد كه‏آن‏حضرت را به عيسى بن جعفر منصور كه والى وى در بصره بود، تسليم‏كند. عيسى يك سال آن‏حضرت را در نزد خود زندانى كرد. سپس عيسى‏نامه‏اى به هارون نوشت كه موسى بن جعفر را از من بگير و به هركه مى‏خواهى بسپار و گرنه من او را آزاد خواهم كرد. من بسيار كوشيدم‏تا دليلى و بهانه‏اى براى دستگيرى او پيدا كنم، امّا نتوانستم حتّى‏من گوش دادم تا ببينيم كه آيا او در دعاهاى خود بر من يا تو نفرين‏مى‏فرستد، امّا ديدم كه او فقط براى خودش دعا مى‏كند و از خداوندرحمت ومغفرت مى‏طلبد!
هارون پس از دريافت اين نامه، كسى را براى تحويل گرفتن امام‏موسى الكاظم روانه بصره كرد و او را روزگارى دراز در بغداد، در نزدفضل بن ربيع، زندانى كرد. هارون خواست به دست فضل آن امام را به‏شهادت برساند، امّا فضل از اجراى خواسته هارون خوددارى ورزيد، درنتيجه هارون دستور داد كه آن‏حضرت را به فضل بن يحيى تسليم كند و ازفضل خواست تا كار امام را يكسره سازد، امّا فضل هم زيربار اين فرمان‏نرفت. از طرفى به هارون كه در آن هنگام در "رقه" بود، خبر رسيد كه‏امام موسى كاظم در خانه فضل به خوشى وآسودگى روزگار مى‏گذارند.ازاين‏رو هارون "مسرور" خادم را با نامه‏هائى روانه بغداد كرد و به وى‏دستور داد كه يكسره به خانه فضل بن يحيى درآيد و در باره وضع‏آن‏حضرت تحقيق كند و چنانچه ديد همان‏گونه كه به وى خبر داده‏اند،نامه‏اى را به عبّاس بن محمّد بسپارد و به او امر كن تا آنرا به اجرا گذاردونامه ديگرى به سندى بن شاهك بدهد و به او بگويد كه فرمان عبّاس بن‏محمّد را به جاى‏آورد.(2)
اين ماجرا را از اينجا به بعد از يكى از روايات تاريخى پى‏مى‏گيريم:
اين خبر به گوش يحيى بن خالد )پدر فضل( رسيد. او بى‏درنگ سواربر مركب خويش شد و نزد هارون آمد و از درى جز آن در كه معمولاًمردم از آن وارد قصر مى‏شدند، پيش هارون رفت و بدون آنكه هارون‏متوجّه شود از پشت سراو داخل شد و گفت: اى اميرالمؤمنين به سخنان‏من گوش فراده. هارون هراسان به وى گوش سپرد. يحيى گفت: فضل‏جوان است، امّا من نقشه تو را عملى مى‏كنم.
چهره هارون از شنيدن اين سخن ازهم‏شكفت و به مردم روى كردوگفت: فضل مرا در كارى نافرمانى كرد و من او را لعنت فرستادم اينك اوتوبه كرده و به فرمان من در آمده است پس شما هم او را دوست بداريد.
حاضران گفتند: ما هر كس را كه تو دوست بدارى دوست مى‏داريم‏وهر كس را كه دشمن بخوانى ما نيز او را دشمن مى‏خوانيم!! و اينك فضل‏را دوست داريم.
يحيى بن خالد از نزد هارون بيرون آمد و شخصاً با نامه‏اى به بغدادرفت. مردم از ورود ناگهانى يحيى شگفت‏زده شدند. شايعاتى در باره‏ورود ناگهانى يحيى گفته مى‏شد، امّا يحيى چنين وانمود كرد كه براى‏سروسامان دادن به وضع شهر و رسيدگى به عملكرد كارگزاران به بغدادآمده و چند روزى نيز به اين امور پرداخت. آنگاه سندى بن شاهك راخواست و دستور قتل آن‏حضرت را به او ابلاغ كرد. سندى فرمان او را به‏جاى‏آورد.
امام موسى كاظم هنگام فرارسيدن وفات خويش از سندى بن شاهك‏خواست كه غلام او را كه در خانه عبّاس بن محمّد بود، بر بالين وى حاضركند. سندى گويد: از آن‏حضرت خواستم به من اجازه دهد كه از مال خوداو را كفن كنم، امّا او نپذيرفت و در پاسخ من فرمود: ما خاندانى هستيم‏كه مهريه زنانمان و مخارج نخستين سفر حجّمان و كفن مردگانمان همه ازمال پاك خود ماست و كفن من نيز نزد من حاضر است.
چون امام دعوت حق را لبيك گفت فقها و چهره‏هاى سرشناش بغدادرا كه هيثم بن عدّى و ديگران نيز در ميان آنها بودند، بر جنازه آن‏حضرت‏حاضر كردند تا گواهى دهند كه هيچ اثرى از شكنجه بر آن‏حضرت نيست‏ووى به مرگ طبيعى جان سپرده است. آنان نيز به دروغ به اين امرگواهى دادند. آنگاه پيكر بى‏جان امام را بر كنار جسر بغداد گذارده، ندا دادند: اين موسى بن جعفر است كه )به مرگ طبيعى( جان سپرده‏است. بدو بنگريد. مردم دسته دسته جلو مى‏آمدند و در سيماى‏آن‏حضرت به دقت مى‏نگريستند.
در روايتى كه از برخى از افراد خاندان ابوطالب نقل شده، آمده است:فرياد زدند اين موسى بن جعفر است كه رافضيان ادعا مى‏كردند اونمى‏ميرد. به جنازه او بنگريد. مردم نيز آمدند و در جنازه آن‏حضرت‏نگريستند.
گفتند: امام كاظم را در قبرستان قريش به خاك سپردند و قبرش دركنار قبر مردى از نوفليين به نام عيسى بن عبداللَّه قرار گرفت.(3)
روايات تاريخى نقل مى‏كنند كه امام كاظم از زندان با شيعيان‏وهواخواهانش ارتباط برقرار مى‏كرد و به آنها دستوراتى مى‏داد و مسايل‏سياسى و فقهى آنان را پاسخ مى‏گفت:
براستى امام كاظم‏عليه السلام چگونه با شيعيان خويش رابطه برقرار مى‏كرد؟شايد اين ارتباط از راههاى غيبى صورت مى‏گرفت، امّا احاديث بسيارى‏اين نكته را روشن مى‏كنند كه بيشتر كسانى كه امام در نزد آنان زندانى‏مى‏شد از معتقدان به امامت وى بودند. اگر چه حكومت مى‏كوشيدزندانبانهاى آن‏حضرت را از ميان خشن‏ترين افراد و طرفداران خودبرگزيند چرا كه خود آنها )زندانبانان( از نحوه عبادت امام كاظم‏عليه السلام‏ودانش سرشار و مكارم اخلاقى آن‏حضرت اطلاع داشتند و كرامات‏بسيارى را از آن‏حضرت مشاهده كرده بودند.
در كتاب بحارالانوار آمده است كه عامرى گفت: هارون الرشيد كنيزى‏خوش سيما به زندان امام موسى كاظم فرستاد تا آن‏حضرت را آزار دهد.امام در اين باره فرمود: به هارون بگو:
بَلْ أَنتُم بِهَدِيَّتِكُمْ تَفْرَحُونَ (4).
بلكه شما به هديه خود شادمانى مى‏كنيد.
مرا به اين كنيز و امثال‏او نيازى نيست. هارون از اين پاسخ خشمگين‏شد وبه فرستاده خويش گفت: به نزد او برگرد و بگو: ما تو را نيز به‏دلخواه تونگرفتيم وزندانى‏نكرديم وآن كنيز را پيش‏او بگذار وخود بازگرد.
فرستاده فرمان هارون را به انجام رساند و خود بازگشت. با بازگشت‏فرستاده، هارون از مجلس خويش برخاست و پيشكارش را به زندان امام‏موسى كاظم روانه كرد تا از حال آن زن تفحّص كند. پيشكار آن زن را ديدكه به سجده افتاده و سر از سجده برنمى‏دارد و مى‏گويد: قدوس سبحانك‏سبحانك.
هارون از شنيدن اين خبر شگفت‏زده شد و گفت: به خدا موسى بن‏جعفر آن كنيز را جادو كرده است. او را نزد من بياوريد. كنيز را كه‏مى‏لرزيد و ديده به آسمان دوخته بود در پيشگاه هارون حاضر كردند.هارون از او پرسيد:
اين چه حالى است كه دارى؟ كنيز پاسخ گفت: اين حال، حال موسى‏بن جعفر است. من نزد او ايستاده بودم و او شب و روز نماز مى‏گذارد.چون از نماز فارغ شد زبان به تسبيح و تقديس خداوند گشود. من از اوپرسيدم: سرورم! آيا شما را نيازى نيست تا آن را رفع كنم؟ او پرسيد:مرا چه نيازى به تو باشد؟ گفتم: مرا براى رفع حوايج شما بدين جافرستاده‏اند گفت: اينان چه هدفى دارند؟ كنيز گفت: پس نگريستم‏ناگهان بوستانى ديدم كه اوّل و آخر آن در نگاه من پيدا نبود، در اين‏بوستان جايگاههايى مفروش به پر و پرنيان بود وخدمتكاران زن و مردى‏كه خوش سيماتر از آنها و جامه‏اى زيباتر از جامه آنها نديده بودم، بر اين‏جايگاهها نشسته بودند. آنها جامه‏اى حرير سبز پوشيده بودند و تاجها ودرّ و ياقوت داشتند و در دستهايشان آبريزها و حوله‏ها و هر گونه طعام‏بود. من به سجده افتادم تا آنكه اين خادم مرا بلند كرد و در آن لحظه‏پى‏بردم كه كجا هستم.
هارون گفت: اى خبيث شايد به هنگامى كه در سجده بودى، خواب‏تو را درگرفته و اين امور را در خواب ديده باشى؟
كنيز پاسخ داد: به خدا سوگند نه سرورم. پيش از آنكه به سجده روم‏اين مناظر را ديدم و به همين خاطر به سجده افتادم.
هارون به پيشكارش گفت: اين زن خبيث را نزد خودنگه دار تا مباداكسى اين سخن را از او بشنود. زن به نماز ايستاد و چون در اين باره از اوپرسيدند، گفت: عبد صالح (امام موسى كاظم‏عليه السلام ) را چنين ديدم و چون‏از سخنانى كه گفته بود، پرسيدند: پاسخ داد: چون آن منظره را ديدم‏كنيزان مرا ندا دادند كه اى فلان از عبد صالح دورى گزين تا ما بر او واردشويم كه ما ويژه اوييم نه تو.
آن زن تا زمان مرگ به همين حال بود. اين ماجرا چند روز پيش ازشهادت امام كاظم رخ‏داد.اين ارزش و كرامت امام كاظم‏عليه السلام در پيشگاه خدا و اين هم فرجام‏هارون ستمگر و سركش!!
از خداوند بزرگ مى‏خواهيم كه ما را جزو دوستداران دوستانش‏وبيزاران از دشمنانش قرار دهد و ما را بر پيمودن راه ائمه هدى‏عليهم السلام‏توفيق‏ارزانى فرمايد.
پاورقى ها :
1) مقاتل الطالبيّين، ص‏213.
2) مقاتل الطالبيّين، ص‏233.
3) مقاتل الطالبيّين، ص‏234 به نقل از كتاب الغيبة شيخ طوسى، ص‏22.
4) سوره نمل، آيه‏36.

)منبع: هدايت گران راه نور- زندگانى امام موسى بن جعفر(علیهما السلام   **** جستاری کوتاه در زندگی امام موسی کاظم(علیه السلام)
جستاری کوتاه در زندگی امام موسی کاظم(علیه السلام)
نام‌ امام‌ هفتم‌ ما ، موسی‌ و لقب‌ آن‌ حضرت‌ كاظ‌م‌ ( علیه السلام) كنیه‌ آن‌ امام‌ " ابوالحسن‌ "و " ابوابراهیم‌ " است‌ . شیعیان‌ و دوستداران‌ لقب‌ " باب‌ الحوائج‌ " به‌ آن‌ حضرت‌داده‌اند . تولد امام‌ موسی‌ كاظ‌م‌ ( علیه السلام) روز یكشنبه‌ هفتم‌ ماه‌ صفر سال‌ ۱۲۸ هجری‌ در " ابواء " اتفاق‌ افتاد .
شخصی از حضرت امام صادق (علیه السلام) پرسید: چقدر فرزندتان موسی (علیه السلام) را دوست دارید؟ حضرت فرمودند: «دوست داشتم غیر از او فرزند دیگری نداشتم، تا هیچ کس، در علاقه ام به او شریک نمی شد.»(1)
حضرت امام رضا (علیه السلام) درباره ی پدر گرامیشان می فرمایند:
کان (الامام الکاظم (علیه السلام)) عقله لا توازی به العقول و ربما شاور الاسود من سؤانه؛ هیچ اندیشه ای با اندیشه ی او برابری نمی کرد و با این حال چه بسا با یکی از خادمان سیاه خود مشورت می کرد. (2)
ابن اثیر که از متعصبان اهل سنت است درباره ی این امام همام می گوید:
کان یلقب بالکاظم لأنه کان لحسین إلی من سیی ء الیه کان هذا عادنه؛امام کاظم (علیه السلام) از آن روی کاظم نامیده شدند که همواره با کسی که به ایشان بدی می کرد. به نیکی رفتار می کردند به این خوی ایشان بود (3)
دوران‌ امامت‌ امام‌ هفتم‌ حضرت‌ موسی‌ بن‌ جعفر ( علیه السلام) مقارن‌ بود با سالهای‌ آخر خلافت‌ منصور عباسی‌ و در دوره‌ خلافت‌ هادی‌ و سیزده‌ سال‌ از دوران‌ خلافت‌ هارون‌ كه‌ سخت‌ترین‌ دوران‌ عمر آن‌ حضرت‌ به‌ شمار است‌ . امام‌ موسی‌كاظ‌م ( علیه السلام) از حدود ۲۱ سالگی‌ بر اثر وصیت‌ پدر بزرگوار و امر خداوند متعال‌ به‌ مقام‌ بلند امامت‌ رسید ، و زمان‌ امامت‌ آن‌ حضرت‌ سی‌ و پنج‌ سال‌و اندكی‌ بود و مدت‌ امامت‌ آن‌ حضرت‌ از همه‌ ائمه‌ بیشتر بوده‌ است‌ ، البته‌ غیر از حضرت‌ ولی‌ عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

صفات‌ ظ‌اهری‌ و باطنی‌ و اخلاق‌ آن‌ حضرت

حضرت‌ كاظ‌م‌ ( علیه السلام) دارای‌ قامتی‌ معتدل‌ بود . صورتش‌ نورانی‌ و گندمگون‌ و رنگ‌ مویش‌ سیاه‌ و انبوه‌ بود . بدن‌ شریفش‌ از زیادی‌ عبادت‌ ضعیف‌ شد ، ولی‌ همچنان‌ روحی‌ قوی‌ و قلبی‌ تابناك‌ داشت‌ . امام‌ كاظ‌م‌ به‌ تصدیق‌ همه‌ مورخان‌ ، به‌ زهد و عبادت‌ بسیار معروف‌ بوده‌ است‌ . موسی‌ بن‌ جعفر از عبادت‌ و سختكوشی‌ به‌ " عبد صالح‌ " معروف‌ و در سخاوت‌ و خشندگی‌ مانند نیاكان‌ بزرگوار خود بود . بدره‌های‌ ( كیسه‌های‌ ) سیصد دیناری‌ و چهارصد دیناری‌ و دو هزار دیناری‌ می‌آورد و بر ناتوانان‌ و نیازمندان‌تقسیم‌ می‌كرد . از حضرت‌ موسی‌ كاظ‌م‌ روایت‌ شده‌ است‌ كه‌ فرمود : " پدرم‌ ( امام‌ صادق(ع‌) ) پیوسته‌ مرا به‌ سخاوت‌ داشتن‌ و كرم‌ كردن‌ سفارش‌ می‌كرد " . امام‌ ( علیه السلام) با آن‌ كرم‌ و بزرگواری‌ و بخشندگی‌ خود لباس‌ خشن‌ بر تن‌ می‌كرد ، چنانكه‌ نقل‌ كرده‌اند : " امام‌ بسیار خشن‌ پوش‌ و روستایی‌ لباس‌ بود " و این‌ خودنشان‌ دیگری‌ است‌ از بلندی‌ روح‌ و صفای‌ باطن‌ و بی‌اعتنایی‌ آن‌ امام‌ به‌ زرق‌ و برقهای‌ گول‌ زننده‌ دنیا . امام‌ موسی‌ كاظ‌م‌ ( علیه السلام) نسبت‌ به‌ زن‌ و فرزندان‌ و زیردستان‌ بسیار با عاطفه‌ و مهربان‌ بود . همیشه‌ در اندیشه‌ فقرا و بیچارگان‌ بود ، و پنهان‌ و آشكار به‌ آنها كمك‌ می‌كرد . برخی‌ از فقرای‌ مدینه‌ او را شناخته‌ بودند اما بعضی‌ - پس‌ از تبعیدحضرت‌ از مدینه‌ به‌ بغداد - به‌ كرم‌ و بزرگواریش‌ پی‌ بردند و آن‌ وجود عزیز را شناختند . امام‌ كاظ‌م‌ ( علیه السلام) به‌ تلاوت‌ قرآن‌ مجید انس‌ زیادی‌ داشت‌ . قرآن‌ را با صدایی‌ حزین‌ و خوش‌ تلاوت‌ می‌كرد . آن‌ چنان‌ كه‌ مردم‌ در اطراف‌ خانه‌ آن‌ حضرت‌ گرد می‌آمدند و از روی‌ شوق‌ و رقت‌ گریه‌ می‌كردند . بدخواهانی‌ بودند كه‌ آن‌ حضرت‌ و اجداد گرامیش‌ را - روی‌ در روی‌ - بد می‌گفتند و سخنانی‌ دور از ادب‌ به‌ زبان‌می‌راندند ، ولی‌ آن‌ حضرت‌ با بردباری‌ و شكیبایی‌ با آنها روبرو می‌شد ، و حتی گاهی‌ با احسان‌ آنها را به‌ صلاح‌ می‌آورد ، و تنبیه‌ می‌فرمود . تاریخ‌ ، برخی‌ از این‌ صحنه‌ها را در خود نگهداشته‌ است‌ . لقب‌ " كاظ‌م‌ " از همین‌ جا پیدا شد . كاظ‌م‌ یعنی‌ : نگهدارنده‌ و فروخورنده‌ خشم‌ . این‌ رفتار در برابر كسی‌ یا كسانی‌ بوده‌ كه‌ از راه‌ جهالت‌ و نادانی‌ یا به‌ تحریك‌ دشمنان‌ به‌ این‌ كارهای‌ زشت‌ و دور از ادب‌ دست‌ می‌زدند . رفتار حكیمانه‌ و صبورانه‌ آن‌ حضرت‌ ( علیه السلام) كم‌ كم‌ ، بر آنان‌ حقانیت‌خاندان‌ عصمت‌ و اهل‌ بیت‌ ( علیه السلام) را روشن‌ می‌ساخت‌ ، اما آنجا كه‌ پای‌ گفتن‌ كلمه حق‌ - در برابر سلطان‌ و خلیفه‌ ستمگری‌ - پیش‌ می‌آمد ، امام‌ كاظ‌م‌ ( علیه السلام) می‌فرمود : " قل‌ الحق‌ و لو كان‌ فیه‌ هلاكك‌ " یعنی‌ : حق‌ را بگو اگرچه‌ آن‌ حقگویی‌ موجب‌ هلاك تو باشد . ارزش‌ والای‌ حق‌ به‌ اندازه‌ای‌ است‌ كه‌ باید افراد در مقابل‌ حفظ آن نابود شوند . در فروتنی‌ - مانند صفات‌ شایسته‌ دیگر خود - نمونه‌ بود . با فقرا می‌نشست‌ و از بینوایان‌ دلجویی‌ می‌كرد . بنده‌ را با آزاد مساوی‌ می‌دانست‌ و می‌فرمود همه‌ ، فرزندان‌ آدم‌ و آفریده‌های‌ خدائیم‌ . از ابوحنیفه‌ نقل‌ شده‌ است‌ كه‌ گفت‌ : " او را در كودكی‌ دیدم‌ و از او پرسشهایی‌ كردم‌ چنان‌ پاسخ‌ داد كه‌ گویی‌ از سرچشمه‌ ولایت‌ سیراب‌ شده‌ است‌ . براستی‌امام‌ موسی‌ بن‌ جعفر ( علیه السلام) فقیهی‌ دانا و توانا و متكلمی‌ مقتدر و زبردست‌ بود " . محمد بن‌ نعمان‌ نیز می‌گوید : " موسی‌ بن‌ جعفر را دریایی‌ بی‌پایان‌ دیدم‌ كه‌ می‌جوشید و می‌خروشید و بذرهای‌ دانش‌ به‌ هر سو می‌پراكند " . امام‌ ( علیه السلام) در سنگر تعلیم‌ حقایق‌ و مبارزه‌ نشر فقه‌ جعفری‌ و اخلاق‌ و تفسیر و كلام‌ كه‌ از زمان‌ حضرت‌ صادق‌ ( علیه السلام) و پیش‌ از آن‌ در زمان‌ امام‌ محمد باقر ( علیه السلام) آغاز و عملی‌ شده‌ بود ، در زمان‌ حضرت‌ امام‌ موسی‌ كاظ‌م‌ ( علیه السلام) نیز به‌ پیروی‌ از سیره‌ نیاكان‌ بزرگوارش‌ همچنان‌ ادامه‌ داشت‌ ،تا مردم‌ بیش‌ از پیش‌ به‌ خط مستقیم‌ امامت‌ و حقایق‌ مكتب‌ جعفری‌ آشنا گردند ، و این‌ مشعل‌ فروزان‌ را از ورای‌ اعصار و قرون‌ به‌ آیندگان‌ برسانند .خلفای‌ عباسی‌ بنا به‌ روش‌ ستمگرانه‌ و زیاده‌روی‌ در عیش‌ و عشرت‌ ، همیشه‌ درصدد نابودی‌ بنی‌ هاشم‌ بودند تا اولاد علی‌ ( علیه السلام) را با داشتن‌ علم‌ و سیادت‌ از صحنه‌ سیاست‌ و تعلیم‌ و ارشاد كنار زنند ، و دست‌ آنها را از كارهای‌ كشور اسلامی‌ كوتاه‌ نمایند . اینان‌ برای‌ اجراء این‌ مقصود پلید كارها كردند ، از جمله‌ : چند تن‌ از شاگردان‌ مكتب‌ جعفری‌ را تشویق‌ نمودند تا مكتبی‌ در برابر مكتب‌ جعفری‌ایجاد كنند و به‌ حمایتشان‌ پرداختند . بدین‌ طریق‌ مذاهب‌ حنفی‌ ، مالكی‌ ، حنبلی‌ و شافعی‌ هر كدام‌ با راه‌ و روش‌ خاص‌ فقهی‌ پایه‌ریزی‌ شد . حكومتهای‌ وقت‌ و بعد از آن‌ - برای‌ دست‌ یابی‌ به‌ قدرت‌ - از این‌ مذهبها پشتیبانی‌ كرده‌ و اختلاف‌ آنها را بر وفق‌ مراد و مقصود خود دانسته‌اند . در سالهای‌ آخر خلافت‌ منصور دوانیقی‌ كه‌ مصادف‌ با نخستین‌ سالهای‌ امامت‌ حضرت‌ موسی‌ بن‌ جعفر ( علیه السلام) بود " بسیاری‌ از سادات‌ شورشی‌ - كه‌ نوعا از عالمان‌ و شجاعان‌ و متقیان‌ و حق‌ طلبان‌ اهل‌ بیت‌ پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم‌ ) بودند و با امامان‌ نسبت‌ نزدیك‌ داشتند - شهید شدند . این‌ بزرگان‌ برای‌ دفع‌ ستم‌ و نشر منشور عدالت‌ و امر به‌ معروف‌ و نهی‌ از منكر ، به‌ پا می‌خاستند و سرانجام‌ با اهداء جان‌ خویش‌ ، به‌ جوهر اصلی‌ تعالیم‌ اسلام‌ جان‌ می‌دادند ، و جانهای‌ خفته‌ را بیدار می‌كردند . طلوعها و غروبها را در آبادیهای‌ اسلامی‌ به‌ رنگ‌ ارغوانی‌ درمی‌آوردند و بر در و دیوار شهرها نقش‌ جاوید می‌نگاشتند و بانگ‌ اذان‌ مؤذنان‌ را بر مأذنه‌های‌ مساجد اسلام‌ شعله‌ور می‌ساختند " . در مدینه‌ از كارگزاران‌ مهدی‌ عباسی‌ فرزند منصور دوانیقی‌ در عمل‌ ، همان‌ رفتار زشت‌ دودمان‌ سیاه‌ بنی‌ امیه‌ را پیش‌ گرفتند ، و نسبت‌ به‌ آل‌ علی‌ ( علیه السلام) آنچه‌ توانستند بدرفتاری‌ كردند . داستان‌ دردناك‌ " فخ‌ " در زمان‌ هادی‌ عباسی‌ پیش‌ آمد . علت‌ بروز این‌ واقعه‌ این‌ بود كه‌ " حسین‌ بن‌ علی‌ بن‌ عابد " از اولاد حضرت‌ امام‌ حسن‌ ( علیه السلام) كه‌ از افتخارات‌ سادات‌ حسنی‌ و از بزرگان‌ علمای‌ مدینه‌ و رئیس‌ قوم‌ بود ، به‌ یاری‌ عده‌ای‌ از سادات‌ و شیعیان‌ در برابر بیدادگری‌ " عبدالعزیز عمری‌ " كه‌ مسلط بر مدینه‌ شده‌ بود ، قیام‌ كردند و با شجاعت‌ و رشادت‌ خاص‌ در سرزمین‌ فخ‌ عده‌ زیادی‌ از مخالفان‌ را كشتند ، سرانجام‌ دشمنان‌ دژخیم‌ این‌ سادات‌ شجاع‌ را در تنگنای‌ محاصره‌ قرار دادند و به‌ قتل‌ رساندند و عده‌ای‌ را نیز اسیر كردند . مسعودی‌ می‌نویسد : بدنهایی‌ كه‌ در بیابان‌ ماند طعمه‌ درندگان‌ صحرا گردید . سیاهكاریهای‌ بنی‌ عباس‌ منحصر به‌ این‌ واقعه‌ نبود . این‌ خلفای‌ ستمگر صدها سید را زیر دیوارهای‌ و میان‌ ستونها گچ‌ گرفتند ، و صدها تن‌ را نیز در تاریكی‌ زندانها حبس‌ كردند و به‌ قتل‌ رساندند . عجب‌ آنكه‌ این‌ همه‌ جنایتها را زیر پوشش‌ اسلامی‌ و به‌ منظور فروخواباندن‌ فتنه‌ انجام‌ می‌دادند . حضرت‌ موسی‌ بن‌ جعفر ( علیه السلام) را هرگز در چنین‌ وضعی‌ و با دیدن‌ و شنیدن‌ آن‌ همه‌ مناظ‌ر دردناك‌ و ظ‌لمهای‌ بسیار ، آرامشی‌ نبود . امام‌ به‌ روشنی‌ می‌دید كه‌ خلفای‌ ستمگر در پی‌ تباه‌ كردن‌ و از بین‌ بردن‌ اصول‌ اسلامی‌ و انسانی‌اند . امام‌ كاظ‌م‌ ( علیه السلام) سالها مورد اذیت‌ و آزار و تعقیب‌ و زجر بود ، و در مدتی‌ كه‌ از ۴ سال‌ تا ۱۴ سال‌ نوشته‌اند تحت‌ نظر و در تبعید و زندانها و تك‌ سلولها و یاهچالهای‌ بغداد - در غل‌ و زنجیر - به‌ سر می‌برد . امام‌ موسی‌ بن‌ جعفر ( علیه السلام) بی‌آنكه‌ - در مراقبت‌ از دستگاه‌ جبار هارونی‌ - بیمی‌ بدل‌ راه‌ دهد به‌ خاندان‌ و بازماندگان‌ سادات‌ رسیدگی‌ می‌كرد و از گردآوری‌ و حفظ آنان‌ و جهت‌ دادن‌ به‌ بقایای‌ آنان‌ غفلت‌ نداشت‌ . آن‌ زمان‌ كه‌ امام‌ ( علیه السلام) در مدینه‌ بود ، هارون‌ كسانی‌ را بر حضرت‌ گماشته‌ بود تا از آنچه‌ در گوشه‌ و كنار خانه‌ امام‌ ( علیه السلام) می‌گذرد ، وی‌ را آگاه‌ كنند . هارون‌ از محبوبیت‌ بسیار و معنویت‌ نافذ امام‌ ( علیه السلام) سخت‌ بیمناك‌ بود . چنانكه‌ نوشته‌اند كه‌ هارون‌ ، درباره‌ امام‌ موسی‌ بن‌ جعفر ( علیه السلام) می‌گفت‌ : " می‌ترسم‌ فتنه‌ای‌ بر پا كند كه‌ خونها ریخته‌ شود " و پیداست‌ كه‌ این‌ " قیامهای‌ مقدس‌ " را كه‌ سادات‌ علوی‌ و شیعیان‌ خاص‌ رهبری‌ می‌كردند و گاه‌ خود در متن‌ آن‌ قیامها و اقدامهای‌ شجاعانه‌ بودند از نظر دستگاه‌ حاكم‌ غرق‌ در عیش‌ و تنعم‌ بناحق‌ " فتنه‌ " نامیده‌ می‌شد .
از سوی‌ دیگر این‌ بیان‌ هارون‌ نشانگر آن‌ است‌ كه‌ امام‌ ( علیه السلام) لحظه‌ای‌ از رفع‌ ظ‌لم‌ و واژگون‌ كردن‌ دستگاه‌ جباران‌ غافل‌ نبوده‌ است‌ . وقتی‌ مهدی‌ عباسی‌ به‌ امام‌ ( علیه السلام) می‌گوید : " آیا مرا از خروج‌ خویش‌ در ایمنی‌ قرار می‌دهی‌ " نشانگر هراسی‌ است‌ كه‌ دستگاه‌ ستمگر عباسی‌ از امام‌ ( علیه السلام) و یاران‌ و شیعیانش‌ داشته‌ است‌ . به‌ راستی‌ نفوذ معنوی‌ امام‌ موسی‌ ( علیه السلام) در دستگاه‌ حاكم‌ به‌ حدی‌ بود كه‌ كسانی‌ مانند علی‌ بن‌ یقطین‌ صدراعظم‌ ( وزیر ) دولت‌ عباسی‌ ، از دوستداران‌ حضرت‌ موسی‌ بن‌ جعفر ( علیه السلام) بودند و به‌ دستورات‌ حضرت‌ عمل‌ می‌كردند . سخن‌ چینان‌ دستگاه‌ از علی‌ بن‌ یقطین‌ در نزد هارون‌ سخنها گفته‌ و بدگوئیها كرده‌ بودند ، ولی‌ امام‌ ( علیه السلام) به‌ وی‌ دستور فرمود با روش‌ ماهرانه‌ و تاكتیك‌ خاص‌ اغفالگرانه‌ ( تقیه‌ ) كه‌ در مواردی‌ ، برای‌ رد گمی‌ حیله‌های‌ دشمن‌ ضروری‌ و شكلی‌ از مبارزه‌ پنهانی‌ است‌ ، در دستگاه‌ هارون‌ بماند و به‌ كمك‌ شیعیان‌ و هواخواهان‌ آل‌ علی‌ ( علیه السلام) و ترویج‌ مذهب‌ و پیشرفت‌ كار اصحاب‌ حق‌ ، همچنان‌ پای‌ فشارد - بی‌آنكه‌
دشمن‌ خونخوار را از این‌ امر آگاهی‌ حاصل‌ شود - . سرانجام‌ بدگوئی‌هائی‌ كه‌ اطرافیان‌ از امام‌ كاظ‌م‌ ( علیه السلام) كردند در وجود هارون‌ كارگر افتاد و در سفری‌ كه‌ در سال‌ ۱۷۹ ه . به‌ حج‌ رفت‌ ، بیش‌ از پیش‌ به‌ عظمت‌ معنوی‌ امام‌ ( علیه السلام) و احترام‌ خاصی‌ كه‌ مردم‌ برای‌ امام‌ موسی‌ الكاظ‌م‌ ( علیه السلام) قائل‌ بودند پی‌ برد . هارون‌ سخت‌ از این‌ جهت‌ ، نگران‌ شد . وقتی‌ به‌ مدینه‌ آمد و قبر منور پیامبر اكرم‌ ( صلی الله علیه و آله و سلم‌ ) را زیارت‌ كرد ، تصمیم‌ بر جلب‌ و دستگیری‌ امام‌ ( علیه السلام) یعنی‌ فرزند پیامبر گرفت‌ . هارون‌ صاحب‌ قصرهای‌ افسانه‌ای‌ در سواحل‌ دجله‌ ، و دارنده‌ امپراطوری‌ پهناور اسلامی‌ كه‌ به‌ ابر خطاب‌ می‌كرد : " ببار كه‌ هر كجا بباری‌ در كشور من‌ باریده‌ای‌ و به‌ آفتاب‌ می‌گفت‌ بتاب‌ كه‌ هر كجا بتابی‌ كشور اسلامی‌ و قلمرو من‌ است‌ ! " آن‌ چنان‌ از امام‌ ( علیه السلام) هراس‌ داشت‌ كه‌ وقتی‌ قرار شد آن‌ حضرت‌ را از مدینه‌ به‌ بصره‌ آورند ، دستور داد چند كجاوه‌ با كجاوه‌ امام‌ ( علیه السلام) بستند و بعضی‌ را نابهنگام‌ و از راههای‌ دیگر ببرند ، تا مردم‌ ندانند كه‌ امام‌ ( علیه السلام) را به‌ كجا و با كدام‌ كسان‌ بردند ، تا یأس‌ بر مردمان‌ چیره‌ شود و به‌ نبودن‌ رهبر حقیقی‌ خویش‌ خو گیرند و سر به‌ شورش‌ و بلوا برندارند و از تبعیدگاه‌ امام‌ ( علیه السلام) بی‌خبر بمانند . و این‌ همه‌ بازگو كننده‌ بیم‌ و هراس دستگاه‌ بود ، از امام‌ ( علیه السلام) و از یارانی‌ كه‌ - گمان‌ می‌كرد - همیشه‌ امام‌ ( علیه السلام) آماده‌ خدمت‌ دارد می‌ترسید ، این‌ یاران‌ با وفا - در چنین‌ هنگامی‌ - شمشیرها برافرازند و امام‌ خود را به‌ مدینه‌ بازگردانند . این‌ بود كه‌ با خارج‌ كردن‌ دو كجاوه‌ از دو دروازه‌ شهر ، این‌ امكان‌ را از طرفداران‌ آن‌ حضرت‌ گرفت‌ و كار تبعید امام‌ ( علیه السلام) را فریبكارانه‌ و با احتیاط انجام‌ داد . باری‌ ، هارون‌ ، امام‌ موسی‌ كاظ‌م‌ ( علیه السلام) را - با چنین‌ احتیاطها و مراقبتهایی‌ از مدینه‌ تبعید كرد . هارون‌ ، ابتدا دستور داد امام‌ هفتم‌ ( علیه السلام) را با غل‌ و زنجیر به‌ بصره‌ ببرندو به‌ عیسی‌ بن‌ جعفر بن‌ منصور كه‌ حاكم‌ بصره‌ بود ، نوشت‌ ، یك‌ سال‌ حضرت‌ امام‌ كاظ‌م‌ ( علیه السلام) را زندانی‌ كند ، پس‌ از یك‌ سال‌ والی‌ بصره‌ را به‌ قتل‌ امام‌ ( علیه السلام) مأمور كرد . عیسی‌ از انجام‌ دادن‌ این‌ قتل‌ عذر خواست‌ . هارون‌ امام‌ را به‌ بغداد منتقل‌ كرد و به‌ فضل‌ بن‌ ربیع‌ سپرد . مدتی‌ حضرت‌ كاظ‌م‌ ( علیه السلام) در زندان‌ فضل‌ بود . در این‌ مدت‌ و در این‌ زندان‌ امام‌ ( علیه السلام) پیوسته‌ به‌ عبادت‌ و راز و نیاز با خداوند متعال‌ مشغول‌ بود . هارون‌ ، فضل‌ را مأمور قتل‌ امام‌ ( علیه السلام) كرد ولی‌ فضل‌ هم‌ از این‌ كار كناره‌ جست‌ . باری‌ ، چندین‌ سال‌ امام‌ ( علیه السلام) از این‌ زندان‌ به‌ آن‌ زندان‌ انتقال‌ می‌یافت‌ . در زندانهای‌ تاریك‌ و سیاهچالهای‌ دهشتناك‌


مطالب مشابه :


شعر درباره بابای مدرسه

104-علم ما; 105-دبستان تصاویر آماده سازی دبستان پسرانه دین ودانش. روابط انسانی در مدرسه




طرح درس علوم تجربي پنجم ابتدايي : ساختمان مواد

Fifth grade teacher شامل مطالب آموزشی - نمونه سوالات - دانستنی ها برای معلمان ودانش آموزان پنجم ابتدایی




نگاهي به زندگاني امام كاظم (ع)

او در علم و تواضع و ( از نحوه عبادت امام كاظم‏عليه السلام‏ودانش سرشار و مكارم




برچسب :