انواع جلدهاي چرمي

گستره چرم، به وسعت ابتكار آدمي است‌
انواع جلدهاي چرمي

براي جلدسازي چرمي بايد، صحاف، چرم را بشناسد و در انتخاب آن بايد با لمس و حس از جنس و از وضع و مسايل مربوط به آن آگاه باشد. اين اطلاعات، به انتخاب مناسب‌ترين چرم براي هر كار، كمك مي‌‌رساند. كيفيت صحافي جلد چرم، ارتباط مستقيمي با ميزان شناخت صحاف از ويژگي‌هاي چرم و حس او از اين پديده طبيعي و نيز مطالعه سبك كار گذشتگان دارد.
بايد توجه داشت كه ساخت جلد از چرم، با جلدسازي هنري و ظرافت در ساخت و تذهيب و ابتكار تفاوت دارد.
انواع چرم‌
معروف‌ترين چرم‌هايي كه از پوست حيوانات مختلف به‌دست مي‌‌آيند عبارتند از چرم گوسفند، بز، گوساله، به ندرت الاغ و... .
فرآوري چرم و روندهاي عمليات فيزيكي و شيميايي كه روي پوست اين حيوانات صورت مي‌‌گيرد، مربوط به صنعت چرم‌سازي است كه شرح آن از حوصله اين قلم خارج است، در اين جا به اختصار ويژگي چند نوع چرم پرمصرف در كار صحافي، برشمرده مي‌‌شوند:
ميشن؛ پوست گوسفند
چرم گوسفند كه به ميشن معروف است، داراي استقامت كم و حالت شل و ول است. اين چرم پس از چند سال، خودش را مي‌‌خورد و به تدريج پوسيده مي‌‌شود. بهترين مصرف ميشن‌ در تهيه كت‌هاي چرمي و دستكش‌ است.

تيماج؛ پوست بز
تيماج كه از پوست بز به‌دست مي‌‌آيد، داراي مقاومت بسيار زياد است و به خاطر بافت ريز و دانه‌دانه آن، حالت زيبايي دارد.
بعضي كتاب‌ها كه حدود 120 سال پيش با تيماج جلدسازي شده‌اند، هنوز سالم‌ هستند.
خُرُم؛ پوست گوساله‌
چرم گوساله كه خُرُم ناميده مي‌‌شود، داراي سطحي صاف است و مقاوم‌تر از تيماج است. اين چرم به خاطر ابعاد بزرگ خود براي كارهاي بزرگ‌تر مناسب است و به اصطلاح به اين ابعاد چرم مي‌‌گويند <ميدان> دارد.
پوست الاغ كه اصطلاحاً چرم ساغري ناميده مي‌‌شود
ساغري كه در ادبيات ما از آن بارها نام برده شده، از پوست الاغ به‌دست مي‌‌آيد. اين چرم از نظر مقاومت و زيبايي و خوشدستي براي صحافي جلد كتاب يكي از بهترين انواع چرم است. داراي خط چروك‌هاي بلند است و ضمناً كم‌چربي‌ترين پوست‌هاست.

پوست گاوميش‌
كه در اندازه‌هاي بسيار بزرگ است و داراي چروك‌هاي كوچك و نامنظم است كه زيبايي آن بر روي جلد كتاب بسيار دلفريب است. البته اكثر صحافان آگاهي ندارند كه از اين چرم چگونه استفاده كنند تا چروك‌هاي روي چرم را به نيكوترين وجه نشان دهند زيرا اجراي بعضي از طرح‌ها، زيبايي آن چروك‌ها را مشخص‌تر مي‌‌كند.

ساير چرم‌ها

در واقع پوست بسياري از حيوانات و حتي پرندگان و خزندگان مي‌‌تواند براي كارهاي هنري و جلدسازي مورد استفاده قرار گيرد.
از جمله مواد بسيار مرغوب براي جلدسازي چرمي، مي‌‌توان از چرم خوك نام برد كه جنسي بسيار لطيف دارد و براي كارهاي ظريف و نفيس مناسب است. ضمناً از پوست خوك دستكش‌هاي زنانه بسيار لطيف مي‌‌سازند.
براي برخي از جلدهاي تزييني از چرم شترمرغ نيز استفاده مي‌‌شود، كه نوعي چرم ظريف و مقاوم و زيباست و خود به خود جاي پرها روي چرم تبديل به نقطه‌هاي پررنگي مي‌‌شود كه بستگي به نوع رنگي دارد كه چرم را رنگ‌ مي‌‌كنند. مثلاً اگر رنگ چرم سبز باشد نقطه‌ها، سبز پررنگ‌مي‌‌شود.
نمونه ديگر، پوست مار است كه نوع آماده آن چند دهه پيش از تايلند وارد مي‌‌شد و در قطعاتي به عرض‌هاي مختلف تا 30 سانتي‌متر عرضه مي‌‌شد. البته پوست مار در طبقه‌بندي چرم‌ها قرار نمي‌‌گيرد.
به اين ترتيب چرم حاصل از پوست بسياري از جانوران به طريقي قابل استفاده است ولي در استفاده از آن‌ها بايد جنبه‌هاي فني، زيبايي‌شناسي و نيز مهارت صحاف را در به وجود آوردن ظرافت‌هاي هنري از مد نظر دور نداشت.
در هر صورت استفاده از چرم در امر صحافي به اين سادگي‌ها نيست و احتياج به زمان طولاني شاگردي كردن در زير دست استادان توانا دارد و نيز هوشمندي در ابداع و ابتكار كه خود سال‌ها فرصت و مهلت لازم دارد پس:
سال‌ها بايد كه تا يك سنگ اصلي ز آب و خاك‌
لعل گردد در بدخشان يا عقيق اندر يمن‌
فرآوري و عمليات تكميلي‌

آماده‌سازي چرم براي كاربردهاي مختلف، علاوه بر دباغي، مستلزم عمليات تكميلي ديگري است كه در كارگاه‌هاي صحافي، به‌صورت دستي يا در مواردي با دستگاه‌هاي اختصاصي انجام مي‌‌شود. كارهايي مثل نازك كردن چرم، نازك كردن لبه چرم، گوشه‌زني و گردبُري و غيره.
رنگ كردن چرم و پوشش دادن آن با مواد براق‌كننده و ثابت‌كننده رنگ و... نيز داراي نكته‌هاي ظريفي است كه قصد اين مقاله پرداختن به آن‌ها نيست.
عملياتي كه معمولاً روي جلدهاي چرمي صورت مي‌‌گيرد، به زيبايي كار مي‌‌افزايد، براي مثال پرس گرم توسط كليشه‌هاي فلزي كه نقش‌هاي خاصي را روي چرم به‌صورت برجسته و يا با تغيير رنگ (بر اثر حرارت) ايجاد مي‌‌كند، جلوه خاصي به جلد چرمي مي‌‌بخشد. در مورد آماده‌سازي چرم و نيز نوع چسب مصرفي و زيرسازي لازم براي آن و روش‌هاي دقيق جاناخني در آوردن و پرداخت و زيباسازي جلد چرمي گفتني بسيار است كه به مجال ديگري نياز دارد.
نكته قابل ذكر: چرم مانند ساير اشيايي كه در طبيعت هست و يا به‌دست انسان ساخته مي‌‌شود جهت و راه دارد. همان‌گونه كه مي‌‌گوييم راه پارچه،‌راه كاغذ، راه چوب، چرم هم راه دارد كه اگر از بي‌‌راه آن استفاده شود مواجه با اشكال فني مي‌‌شود كه توضيح آن احتياج به بحث كارشناسي مفصلي دارد كه با صحافي علمي ارتباط پيدا مي‌‌كند.

كاربردهاي متنوع چرم‌
چرم به عنوان يكي از هداياي ارزنده طبيعت، پيوسته در زندگي انسان‌ها كاربردهاي متنوعي داشته، از سر تا پاي انسان از كلاه و پوشاك و كفش گرفته تا مبلمان و دكوراسيون و لوازم دفتري و كارهاي سراجي و كالاهاي تزييني مثل كيف و بند ساعت و انواع كارهاي ظريف و هداياي تبليغاتي و غيره و غيره. كاربرد چرم، انتها ندارد و حد آن را خلاقيت انسان تعيين مي‌‌كند.

انواع جلدهاي چرمي

مطالب مشابه :

انواع جلدهاي چرمي

معرق چرم

كارآفريني در منزل (نگاهي اجمالي به كسب و كارهاي خانگي)

کسب و کار خانگی در ایران و جهان

صنایع دستی مهاباد(از نظر زیبایی و کیفیت کم نظیر هستند در دنیا)

آثار باستاني و جادبه هاي گردشگري استان فارس

اهمیت کسب و کارهای خانگی و نمونه کشورهای موفق

هنر معرق چرم و سوخته کاری روی چرم

آشنايي با ؛اهمیت کسب و کارهای خانگی و نمونه کشورهای موفق