رویکردی برای تحلیل سیستمها

یکی از شناخته شده ترین روشهای تحلیل سیستم های پیچیده، رویکرد دینامیک سیستمی می باشد. این رویکرد با بهره گیری از تفکر سیستمی، مسایل سیستمهای پیچیده را با بهره گیری از مدلسازیهای ریاضی کشف میکند. به واسطه ی داینامیک بودن تحلیلهای مبتنی بر این رویکرد، از یک سوی محدوده ی مساله ها در سیستم های پیچیده به خوبی مشخص می شود و از سوی دیگر وضعیت موجود و خواسته ی مطلوب بر اساس آنالیزهای محاسباتی ارایه می شود.

روش دینامیک سیستمی که در سال ۱۹۶۱ توسط پروفسور Jay W. Forrester در کتاب « Industrial Dynamics» معرفی و ارایه شد، یکی از روشهای تحلیل سیستم است که با استفاده از آن میتوان به مدلسازی سیستمهای اقتصادی- اجتماعی پیچیده پرداخت. روش دینامیک سیستمی به سرعت در حال رشد می باشد، با توجه به توانایی بالای این روش در نمایش دنیای واقعی علاقه بسیاری از پژوهندگان را به خود جلب کرده است. این روش پیچیدگی سیستم، حلقه های فیدبک و سیستمهای غیرخطی را تحت بررسی قرار می دهد. از ویژگیهای اساسی یک سیستم نظام مندی و زمان مندی آن میباشد. .

روش دینامیک سیستمی متدولوژی مطالعه و مدیریت سیستمهای بازخوردی پیچیدهای چون سیستمهای موجود در حوزه کسب و کار، سیستمهای اقتصادی، مطالعات جمعیتی و سایر سیستمهای اجتماعی می باشد. این متدولوژی برای بررسی و مطالعه تمامی انواع سیستمهای بازخوردی استفاده می شود. اگرچه واژه «سیستم» در مورد بسیاری از وضعیتها به کار رفته است، اما «بازخور» در این زمینه صفتی مشخصه محسوب می شود. .

در دینامیک سیستمی از ترکیب دیاگرامها، گرافها و معادلات تشکیل شده، تحلیلگر مدلهایی ساخته می سازد و چگونگی تغییر متغیرها در طول زمان را بازنمایی می کند.

شناسایی و تعریف مساله، اولین گام در حل مساله با استفاده از متدولوژی دینامیک سیستمی شناخت و تعریف مساله می باشد. در این گام باید ماهیت مساله بطور کامل مشخص گردد و کاملا دریافت که چرا مشکل به وجود آمده است و هدف از طرح صورت مساله برای این مشکل از طرف مخاطب چه بوده است. در این گام باید افق زمانی مناسبی برای سیستم خود تعریف نمود، افقی که قرار است سیستم مورد نظر در آن بازه بررسی شود. شناخت مساله تنها از طریق همزیستی با سیستم و همچنین بررسی سیستم های مشابه و پیگیری تغییرات متغیرهای آن سیستم ها در طول زمان حاصل می شود. .

گام دوم مفهوم سازی مدل نام دارد. در این گام باید مرزهای سیستم مورد بررسی را مشخص کرد تا از سردرگمی رها شویم و حوزه مطالعه خود را مشخص کنیم. بنا به تعربف رایج در علوم مهندسی، یک سیستم یک مرز فرضی را در اطراف عواملی که با یکدیگر در ارتباطند ترسیم می کند. در این گام باید متغیرهای حالت و نرخ را تعیین نمود، متغیرهای حالت آن دسته از متغیرهایی هستند که محتوای آنها به تاریخ آنها بستگی دارد در حالیکه متغیرهای نرخ دارای مقادیر لحظهای می باشند و در صورت توقف زمان متغیرهای حالت دارای مقداری خواهند بود که درست در یک گام زمانی قبل داشته اند، حال آنکه متغیرهای نرخ مقدار صفر را اختیار می کنند. برای تعیین این متغیرها باید عوامل تاثیرگذار بر سیستم را به تفکیک بررسی نمود، همچنین در این گام متغیرهای کمکی سیستم نیز مشخص می گردند، این دسته از متغیرها باعث فهم بهتر مدل می شوند و جزئیات مدل را بیان می نمایند.

در گام سوم به تدوین مدل با استفاده از متغیرهای حالت، نرخ و کمکی بدست آمده از گام دوم می پردازیم. نمودار جریان را رسم نموده و معادلات این متغیرها را بدست آورده و در نرم افزار مربوطه وارد می نماییم.

در گام چهارم که شبیه سازی و اعتبارسنجی نام دارد، مدلی را که در نرم افزار وارد کردهایم را اجرا می کنیم و رفتار تک تک متغیرها را در طول زمان مشاهده می کنیم، حال باید از درستی مدل حاصله مطمئن شویم که روشهای متعددی برای تست مدل وجود دارد.[۶] برای مثال، برای برآورد جمعیت از اطلاعات گذشته استفاده نموده و یکی از متغیرها را در زمان حال بدست می آوریم. در صورت برابری آن مقدار با میزان واقعی، آن مدل اعتبار لازم را دارا می باشد.

در گام پنجم که تحلیل حساسیت و ارایه راهکارها و سناریوها می باشد، نیز با توجه به رفتار سیستم و افق زمانی در نظر گرفته شده برای مطالعه شاخص هایی مطرح می شود، حال باید پرسشهای اساسی پژوهش مطرح و نحوه پاسخگویی به پرسشهای مطرح شده با استفاده از مدل ساخته شده روشن شود. برای پاسخگویی به پرسشهای مطرح شده، سیاستهایی طراحی شده و اثر آن بر روی رفتار سیستم مشاهده می شود و با استفاده از رفتارهای مشاهده شده تصمیم نهایی گرفته می شود. در این گام که به طراحی سیاست مربوط می شود، دو روش موجود می باشد:

۱- تغییر سیاستها، یعنی ساختار را ثابت نگه داشته و سیاست خود را تغییر می دهیم. (سازشگرا)

۲- تغییر ساختارها، کل ساختار را تعویض نمود و ساختاری جدید و سیاستهایی متناسب با آن طراحی نمود که معمولا روش بهتری می باشد.

در گام ششم، پیاده سازی، با توجه به نتایج حاصله از گام پنجم و امکانات و پتانسیلهای موجود راهکار نهایی برگزیده شده و به مرحله اجرا در می آید.

به طور خلاصه ۶ گام مطالعه دینامیک سیستمی در شکل ۱ نشان داده شده است.

شکل ۱- مراحل ۶گانه روش دینامیک سیستمی

رویکردی برای تحلیل سیستم­ها

مطالب مشابه :

لیست کارتهای دانشجویی صادر شده

انجمن علمی مهندسی صنایع پیام نور محلات(این مطلب ثابت است)

چگونه درس بخوانیم؟

چگونه اطلاعات یک هارد دیسک خراب را بازیابی کنیم؟

نگهداري و تعميرات

عید سعید فطر مبارکباد

The Just-In-Time Production