پیشینه منطقه فال

فال نام دهستانی باستانی در همسایگی شهر گله دار و منطقه باستانی کران یا شهر اسیر کنونی در جنوب استان فارس ایران است که عالمان و ادیبان و سیاسیون بسیاری داشته و قدمت آن به دوران هخامنشیان میرسد.

یاقوت حموی گوید: فال نام دو جایگاه است. آن را که فاله گویند: شهری است از ناحیهٔ ایذج (ایذه) جز ناحیه‌های خوزستان و دومی شهر و قلعه‌ای است میان شیراز و هرمز در دورترین شهرهای فارس از سوی جنوب دارای بوستان‌ها و میوه‌های گوارا.

در فارسنامه ناصری راجع به فال چنین امده‌است: بلوک فال در اصل بال به بای فارسی است شهری بوده و توابعی داشته واکنون همه از توابع گله دار گشته‌اند.

در فرهنگ معین در قسمت حرف ف راجع به فال چنین می‌نویسند: فال دهی است از دهستان گله دار از بخش کنگان بوشهر و کنار راه فرعی لار به گله دار، جلگه‌ای گرمسیری، آب از چاه، محصول غلات و حبوبات، شغل زراعت. به دلیل سنگ قبرها، کتب قدیمی و آثاری که بدست آمده گفته می‌شود تاریخچه فال(استان فارس) به قبل از اسلام بر می‌گردد به نحوی که عده‌ای فال را به عنوان قدیمی‌ترین روستای اسلامی در ایران می‌شناسند. گذشتهٔ فال آبادتر و بزرگتر از حال خود بوده‌است؛ و شهرها و روستاهای اطراف همگی جز فال بوده‌اند ۱؛ به طوری که ابن بطوطه در سفر نامه خود این چنین آورده:«و از خنج پال (فال) به جزیره کیس (کیش) رفتیم.». که پیشرفت و رونق فال بیشتر بعد از افول سیراف بود.

از مشاهیر فال می‌توانیم به راغب فالی (شاعر و ادیب)، معین الدین فالی (کسی که توانست به همراه لشکری از فالی‌ها و شهرهای اطراف، بحرین را از پرتغالی‌ها باز پس گیرد، ولی خود در همان جا کشته شد.) (به کتاب دانشمندان و ناموردان فال و سیراف و کران نوشتهٔ آقای سید عباس واعظی مراجعه شود)، آیت‌الله العظمی ملامحمدرضای فالی (از مراجع و دانشمندان)، آیت‌الله العظمی آقامیر محمدصادق فالی (از مراجع و دانشمندان که به اتفاق آخوند ملامحمدرضای فالی بر کتاب ریاضی خلاصه الحساب شیخ بهایی شرح نوشته‌اند.)، آیت‌الله العظمی آقامیر ابوالحسن فالی (از مراجع و صاحب کتاب خلاصه الافکار)، آیت‌الله آقا میر فضل‌الله میرزاده (فرزند آقامیر ابوالحسن وعالم و مجتهد)، آیت‌الله سید علی اکبر فال اسیری (کسی که در کنار سید جمال الدین اسد آبادی جنبش تنباکو را به راه انداختند.)، مولانا مجدالدین و رکن الدین فالی (هر دو قاضی القضات و نافذالاحکام در مملکت فارس)، عمیدالدین فالی (شاعر و صاحب قصیدهٔ عمیدیه به عربی) و ده‌ها بزرگ دیگر، که شرح ایشان در کتاب‌های هزار مزار و تاریخ و جغرافیای فال فارس آمده‌است. از دیگر بزرگان فال می‌توان به رئیس شرف الدین فالی وزیر حاکم هرمز اشاره کرد که در قرن دهم هجری در پی تهاجم پرتغالی‌ها به لیسبون تبعید شد. نامه‌های فرزندان او از فال به او در آرشیو وزارت خارجهٔ پرتغال موجود است و آقای جهانگیر قائم‌مقامی این نامه‌ها را در مجلهٔ ارتش سال ۱۳۵۶ به چاپ رسانده‌است و در کتاب دانشمندان و ناموران فال و سیراف و کران عیناً آورده شده‌است.

- برخی از نظریه‌هایی که در مورد تجزیه و کوچک شدن فال گفته می‌شود: ۱.جنگ‌هایی که در گذشته، فال با آنها در گیر بوده(فال قبرستانی بزرگ، قدیمی و متروکه دارد که روی بسیاری از سنگ قبرهای آن کلمه شهید یافت می‌شود.). ۲.بعد از تبعید ویا کوچ ملا فریدون لر به حاشیه فال(گله دار) و گرفتن بسیاری از زمین‌های فال ۳.حوادث طبیعی (در راس آنها زلزله).

منابع

حاج میرزا حسن حسینی فسایی. فارسنامه ناصری. کتابخانه سنایی. ۲۵۸،۱۸۰.

سیدعباس واعظی. تاریخ و جغرافیای فال فارس. ۱۳۶۶.

هزار مزار.

سید عباس واعظی. دانشمندان و ناموران فال و سیراف و کران.

پیشینه منطقه فال

مطالب مشابه :

به دنبال گذشته

تاریخچه شول

پیشینه تاریخی شهرستان پاسارگاد

شهرستان فسا - فارس

درباره مبارک آباد

تاریخچه روستای اکبرآباد(قسمت اول)

منبع شناسی تاریخ ایران اسلامی

چهره هاي ماندگار وبرتر نورآباد ممسني

پیشینه منطقه فال