رنگ در معماری

رنگ يکي از اجزاي اصلي در طراحي و ساخت مبلمان داخلي است. امروزه اهميت صنعت مبلمان بعنوان يکي از مهمترين جلوه هاي معماري داخلي براي همگان روشن و آشکار است. طبيعي است که نوع طراحي و ساخت مبلمان در جنبه هاي مختلف زندگي انسان تاثير عميقي خواهد گذاشت. از اين رو شناخت ابعاد مختلف طراحي مبلمان داخلي از جنبه روانشناسانه تا مسائل فني و مهندسي کاملا ضروري به نظر مي رسد و از ميان مباحثي که در اين بررسي شناخت آن لازم و اجتناب ناپذير است. عامل رنگ است. رنگها زندگي را زنده مي کنند. جاندارند و قابل لمس اند و به عنوان زبان ديداري احساسات انسان به کار مي روند. رنگ و ترکيب هاي آن واکنش و احساسات مختلفي را در افراد بر مي انگيزد. بعضي از رنگها احساس آرامش و برخي ديگر احساس هيجان مي افزايند. بعضي حس اعتماد و تفاهم را زنده مي کنند و برخي حس وحشت و ناامني، به عنوان مثال در يک شرکت تجاري، با استفاده از رنگهاي پخته و هماهنگ مي توان محيط کار را چنان آراست که حسي از اعتماد و احترام را در مشتريان ايجاد کند و يا برعکس. اتاق انتظار يک پزشک را با به کار بردن رنگهاي قرمز و نارنجي به محيطي بدل کرد که بجاي حس آرامش، حس اضطراب و نگراني را افزايش دهد. بحث ما در اين مقاله راجع به نوع و جنس مواد رنگها و کاربري آنها از لحاظ فيزيکي و شيميايي نيست. بلکه قصد آن است که در مورد انتخاب صحيح نوع رنگ و ترکيب انواع رنگها با سايه هاي آن در محيط کار و زندگي صحبت کنيم. هر محصول و يا سازه توليدي در انتها نياز به رنگ آميزي دارد که بسته به نوع مصرف و سليقه استفاده کننده رنگ آن تعيين مي گردد. چرا که نوع رنگ هر محصول خود نمايانگر نوع مصرف و مصرف کننده، مد، سبک خاص توليد، درجه اهميت آن محصول و غيره مي باشد. متاسفانه امروز اين مساله مهم در صنعت مبلمان و صنايع چوب با بي توجهي مواجه گرديده است. بنابراين نياز به شناخت رنگها، با توجه به اينکه همه ما خواسته و ناخواسته تحت تاثير جاذبه رنگ ها هستيم در زندگي امروز بيش از پيش احساس مي گردد. آشنايي با رنگ ها و ترکيب آنها نه فقط يک هنر است، بلکه علمي است جامع و گسترده که از قوانين ويژه اي پيروي مي کند. قوانيني مانند: تضاد، هماهنگي، سايه روشن و … هماهنگي رنگ ها مثل هماهنگي نت هاي موسيقي است. همانگونه که ترکيب صحيحي از نت ها مي تواند آهنگي گوش نواز بيافريند، ترکيبي از رنگ هاي مناسب و هماهنگ نيز مي تواند يک اثر نقاشي و يا طرح گرافيکي چشم نواز خلق کند. به همين طريق يک طراح داخلي ساختمان نيز، هماهنگي فضاي ساختمان را در هماهنگي رنگها با ساير اجزاي ساختمان جستجو مي کند. شناخت رفتارها، شخصيت ها و توانايي هاي رنگ بسيار پيچيده ولي قانونمند است. تنوع رنگها، سر به ميليون ها مي زند. اما اگر بتوان اين تنوع را دسته بندي و تحليل کرد آنگاه اين مجموعه بي شمار رام تر و قابل دسترس تر مي شود. نکته ديگر آن است که تمامي رنگهاي موجود در طبيعت در واقع از چند رنگ اصلي به وجود آمده اند که در جاي خود به آن خواهيم پرداخت. ترکيب بندي هاي متفاوتي به صورت تک رنگ منوکروم، دو رنگ ، سه رنگ، و حتي چهار رنگ و … وجود دارد که شناخت کامل از تمامي اين عوامل طراح را در پيشرو اهدافش ياري مي کند. چرخه رنگ تعداد رنگها قابل شمارش نيست. اما تمامي رنگها از ترکيبي از سه رنگ اصلي آبي، زرد، قرمز و يا از اين سه با يکديگر مي آفريند و يا به وسيله دو رنگ سفيد و سياه، روشن تر و تيره تر، يا زنده تر و مرده تر حاصل مي شوند.
از ترکيب مستقيم رنگهاي اصلي درجه اول رنگهاي درجه دوم يعني نارنجي، سبز و بنفش بوجود مي آيند. رنگهاي جديد به مثابه تلاش رنگهاي اصلي براي نزديک شدن به يکديگر از ترکيبهاي غير منظم و نابرابر رنگهاي اصلي، رنگهاي جديدي به وجود مي آيد که رنگهاي درجه سوم خوانده مي شوند. مجموعه اين رنگها، يعني 12 رنگ حاصله دايره رنگ را تشکيل مي دهند که اگر اين مجموعه را بشناسيد مي توانيد با آن از سراسر دنياي رنگ بگذريد و حتي زواياي ناشناخته آن را کشف کنيد.
با توجه به اين که رنگها نقش تعيين کننده اي در انتقال مفاهيم ايفا کنند بنابراين در نمايشگاه ها عناصر رنگي مي توانند توجه اشخاص را به خود جلب کنند از اين رو در اين فضاها به تضاد رنگي شديدي نياز است و به همين خاصر در طراحي آن ها بايد طيف گسترده اي از رنگها و خلوص آن ها در نظر گرفته شود.
در مجموع استفاده از رنگهاي نافذ در نمايشگاه ها بسيار تاثير گذار بوده و عموما رنگهاي قرمز، نارنجي، زرد طبيعتي محرک تر و مهيج تر نسبت به آبي، سبز و بنفش دارند و وقتي که رنگهاي قرمز ، زرد و آبي به نسبت هاي برابر با هم بکار روند قرمز داراي بيشترين نفود و پيش رونده خواهد بود در صورتي که زرد و آبي پس رونده و نفوذ زرد نسبت به آبي بيشتر است.
با استفاده از رنگهاي قوي و روشن که با محيط خود داراي تباين است، مي توان به خلق کانون هاي توجه مبادرت ورزيد ولي در صورتي که زمينه داراي رنگ هاي روشن و قوي باشد مي توان از نوارهاي رنگي يا نورهاي فلورسنت يا حتي ايجاد تضاد سياه و سفيد استفاده کرد. اين نکته بايد هميشه مد نظر قرار گيرد که مهم ترين عامل براي ايجاد کانون توجه تضاد يا تباين رنگ مي باشد که به آن کنتراست نيز مي گويند.
در فضاهاي نمايشگاهي پس از کنتراست دومين عامل ايجاد کانون توجه، نورپردازي مناسب و ايجاد نورهاي رنگي و حرکت دادن آن ها مي باشد.
با به کارگيري مناسب رنگها، مي توان قطعات مجزاي يک محصول را به گونه اي رنگ آميزي کرد که از نظر بصري فرمي واحد را براي محصول القاء کند و يا برعکس قطعات را بيش از آنچه که هست مجزاي از يکديگر نشان دهند که با قوت بخشيدن و يا ضعيف کردن خط مرزي بين دو سطح رنگي مي توان به اين نتايج دست يافت. در نمايشگاهها و فرشگاهها نيز در بعضي موارد هويت سازماني، نقش اصلي را در انتخاب به کارگيري رنگ ايفا مي کند به همين خاصر طراحان و دکورسازان بايد با نمادهاي رنگي مراکز مختلف آشنائي داشته باشند و برمبناي آن طرح هاي خود را ارائه و اجرا نمايند. همانطور که مي دانيم بعضي از فروشگاههاي زنجيره اي پوشاک، مواد غذايي، بهداشتي، صنعتي و … رنگي خاص را براي معرفي و شناساندن محصولات خود انتخاب مي کنند بعنوان مثال براي جلب نظر مشتري از رنگ قرمز و زرد خالص در محيط فروشگاه استفاده مي شود البته لازم بذکر است که شيوه هاي اصلي ترکيب بندي رنگ در فضاهاي فروشگاهي و نمايشگاهي نيز اعمال شود.
همانطور که در فضاهاي نمايشگاهي نور مي تواند نقش مهم و اساسي ايفا نمايد در فضاهاي فروشگاهي نيز نورپردازي مناسب جلوه گر رنگها و نقشهاي محصولات و محيط خواهد بود.
رنگها اغلب معاني متفاوتي از فرهنگهاي مختلف دارند. با اين وجود امروزه دانشمندان عموما موارد ذيل را در مورد رنگها پذيرفته اند. چنانکه اين مفاهيم کليدي مقبوليت عام يافته است. در ادامه به اجمال راجع به برخي رنگهاي اصلي و خصوصيات آنها صحبت شده است:

سياه:
سياه رنگ اقتدار و توانايي است و در لباس بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرد زيرا افراد در لباسهاي سياه لاغرتر به نظر مي رسند. اين رنگ همچنين فرمانبرداري و تبعيت را مي رساند؛ بهمين دليل کشيش ها لباس مشکي مي پوشند تا فرمانبرداري و تسليم خود را نسبت به خدا نمايش دهند. بعضي متخصصين لباس اعتقاد دارند که زني که لباس سياه مي پوشد فرمانبرداري از مرد را به نمايش مي گذارد. لوازم پيرامون محل کار يا منزل اگر مشکي باشد مي تواند بيش از حد اغراق انگيز فرض شده و باعث شود صاحب آن شيطاني يا منزوي به نظر برسد. رنگ سياه، رنگ زرد، نارنجي، قرمز و قهوه اي روشن را بخوبي نمايش مي دهد و براي دکوراسيون مناسب است.

سفيد:
رنگ سفيد تاکيد بر پاکي و صداقت را مي رساند چنانکه عروسان بدين منظور لباس سفيد مي پوشند. اين رنگ نور را منعکس مي سازد و بعنوان رنگ تابستاني شناخته مي شود. سفيد در دکوراسيون، لباس و لوازم رايج است زيرا روشني و شفافيت لازمه طبيعت است و با تمامي رنگهاي ديگر همخواني دارد. البته رنگهاي روشن خصوصا سفيد، کثيفي و لکه ها را بيشتر نمايان مي کند و بنابراين نسبت به رنگهاي ديگر براي تميز نگه داشتن سخت تر است. پزشکان و پرستاران براي رعايت نظافت لباس سفيد به تن مي کنند. رنگ سفيد به لحاظ واضح کردن جزئيات محصولات و لوازم براي دکوراسيون مناسب است.

قرمز:
موثرترين رنگ به لحاظ رواني است، رنگ قرمز ضربان قلب را سريعتر و تنفس را شديدتر مي کند. قرمز رنگ عشق است و لباسهاي قرمز بيشتر مورد توجه قرار گرفته و باعث مي شود تا صاحب آن جلب توجه کند. اين رنگ از آنجايي که رنگ تندي است در قالب پوشش و لباس در مذاکرات و مباحثات براي افراد کارا نخواهد بود. دکوراتورها مي گويند از آنجايي که قرمز جلب توجه مي کند استفاده آن در مواردي نياز مي شود.

صورتي:
صورتي که عاشقانه ترين رنگ محسوب مي شود آرامش بخش تر از رنگ قرمز است. تيمهاي ورزشي گاه رخت کن تيم مقابل را به رنگ صورتي روشن در مي آورند تا رقيبشان انرژي خود را از دست بدهد.

آبي:
آبي رنگ آسمان و دريا و يکي از رايج ترين رنگهاست. اين رنگ عکس العملي کاملا عکس قرمز ايجاد مي کند. آبي، صلح آميز و آرام بخش است و باعث مي شود تا بدن مواد شيميايي آرامش بخش توليد کند، بنابراين غالبا در اتاق خواب استفاده ميشود. آبي مي تواند سرد و افسرده کننده نيز باشد.
مشاوران لباش پوشش آبي را براي مصاحبه هاي کاري پيشنهاد مي کنند زيرا که نمايانگر صداقت است. مردم در اتاقهاي آبي کارآتر هستند. مطالعات نشان مي دهد که وزنه بردارن در محيطها آبي وزنه هاي سنگين تري بلند مي کنند.

سبز:
در حال حاضر جزء رايج ترين رنگ براي دکوراسيون به شمار مي رود و نشانه طبيعت است. رنگ سبز باعث جلوه گري رنگ چوب مي شود. سبز روشن راحت ترين رنگ براي چشم است و ميتواند ديد را تقويت کند. طيف هاي سبز رنگهايي آرام و نيروزا هستند چنانکه افراد در پشت پرده صحنه هاي تلويزيوني در اتاقهاي سبز منتظر مي مانند تا آرامش داشته باشند. بيمارستانها نيز بدليل اينکه بيماران از آرامش برخوردار باشند، اغلب از رنگ سبز استفاده مي کنند. سبز تيره نشانه نيرومندي، پايداري و ثروت است.

زرد:
اولين خصيصه رنگ زرد ايجاد توجه است و تقريبا در تمامي اخطارهاي جاده اي و محيطي به صورت تابلو از زمينه هاي زرد استفاده مي شود. زرد در حاليکه رنگي روشن بينانه تصور مي شود، اما آرام بخش نيست و افراد آرامش خود را در اتاقهاي زرد از دست مي دهند همچنين کودکان در احاطه رنگ زرد بيشتر گريه خواهند کرد. اين رنگ سخت ترين رنگ براي چشم است که مي تواند باعث اذيت گردد. البته زرد تمرکز را تقويت مي کند و متابوليستم بدن را شدت مي بخشد.

رنگ در معماری

مطالب مشابه :