مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران (Irandoc)

چکیده

پایگاه اطلاعاتی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران یک پایگاه اطلاعاتی فارسی می باشد. پیشنهاد تاسیس نخستین مرکز ملی مدارک ایران ابتدا از سوی دبیر سازمان پیمان مرکز سنتو دکتر مروین اسمیت مطرح شد. در سال 1370 مرکز مدارک علمی ایران به مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران تغییر نام یافت و به عنوان پژوهشکده شناخته شد. این مرکز با بیش از چهل سال سابقه در مسیر گردآوری سازماندهی و اشاعه اطلاعات علمی و فناوری در حوزه های مختلف علوم فعالیت کرده و تجربه و دانش مدیریت نظام علم و فناوری در سطح کلان را به دست آورده است به طوری که در حال حاضر پایگاه اطلاعاتی پژوهشگاه با بیش از 615 هزار رکورد اطلاعاتی که 126 هزار و 847 رکورد آن پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکترا اختصاص داردکه کاربر میتواند با ثبت نام در سایت از محتویات این مرکز استفاده کند.

کلید واژه : پایگاه اطلاعاتی . مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران . ایران داک

۱. مقدمه

هدف از ارائه این مقاله آشنایی با پایگاه اطلاعاتی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران که می باشد که وابسته به وزارت علوم تحقیقات و فناوری است که به منظور پاسخگویی به بخشی از نیازهای پژوهشی کشور در حوزه علوم و فناوری اطلاعات و مدیریت مدارک علمی تاسیس شده است.همچنین دراین مقاله به معرفی و منابع اطلاعاتی و نحوه جستجو و... این پایگاه پرداخته شده است.

۲. تاریخچه و تعریف پایگاه

اگرچه پایگاههای اطلاعاتی مختلفی در کشور تولید میشود ولی در حال حاضر سه پایگاه اطلاعاتی فارسی معتبر موجود میباشد که دو مورد از آنها یعنی پایگاه اطلاعاتی کتابخانه منطقهای علوم و تکنولوژی شیراز و پایگاه اطلاعاتی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران به صورت پیوسته در دسترس میباشد و سومین پایگاه یعنی پایگاه اطلاعاتی نمایه بر روی صفحات نوری تهیه و ارائه می شود (حیاتی و علیجانی .1386 ص 207- 208).

پیشنهاد تاسیس نخستین مرکز ملی مدارک ایران ابتدا از سوی دبیر سازمان پیمان مرکز سنتو[1] دکتر مروین اسمیت مطرح شد. در پاییز 1346 دکتر جان هروی براساس درخواست اسمیت طرحی برای ایجاد مرکز اسناد ایران و مرکز آماده سازی کتاب تهران به دکتر مجید رهنما ارائه داد. با موافقت راهنما و تصویب سازمان برنامه و بودجه از آغاز مهر 1347 دو مرکز یاد شده به طور رسمی افتتاح شدند و با نام مرکز اسناد ایران آغاز به کار کردند. در اردیبهشت سال 1348 پس از تاسیس موسسه تحقیقات و برنامهریزی علمی و آموزشی مرکز اسناد ایران به عنوان یکی از مراکز چهارگانه موسسه یاد شده فعالیت خود را آغاز کرد. این مرکز در سال 1350 به مرکز مدارک علمی ایران تغییر نام یافت و در نهایت براساس اساسنامه جدید در سال 1370 مرکز مدارک علمی ایران به مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران تغییر نام یافت و به عنوان پژوهشکده شناخته شد. این پژوهشگاه در راستای اطلاع رسانی به جامعه علمی داخل کشور فعالیت می کند و خدمات گسترده ای را اعم از تهیه پایگاههای اطلاعاتی متنوع تالیف و ترجمه کتاب و فراهم آوری پایگاههای اطلاعاتی لاتین ارائه میدهد. این پایگاه اطلاعاتی که به صورت دیسک فشره و اینترنتی منتشر میشود حاوی اطلاعات کتابشناختی یا چکیده منابع اطلاعاتی در زمینه های علوم انسانی علوم پایه علوم پزشکی فنی– مهندسی کشاورزی هنر و معماری میباشد. مدارک نمایه شده شامل انواع منابع اطلاعاتی از قبیل کتاب مقاله مجلات مقاله همایش ها گزارش و پایان نامه می باشد (محسنی .1387 ص 239).

پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران پژوهشگاهی وابسته به وزارت علوم تحقیقات و فناوری است که به منظور پاسخگویی به بخشی از نیازهای پژوهشی کشور در حوزه علوم و فناوری اطلاعات و مدیریت مدارک علمی تاسیس شده است. این پژوهشگاه از نظر فعالیت از استقلال علمی کامل برخوردار است و بر مبنای اساسنامه اهداف این پژوهشگاه توسعه و گسترش پژوهش در زمینه علوم و فناوری اطلاعات است. مدیریت دانش و جامعه اطلاعاتی دست یابی به علوم و فناوریهای نوین در زمینه یاد شده تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی گسترش و ارائه خدمات مدیریت دانش مدیریت اطلاعات و اطلاع رسانی علم و فناوری و عمومی سازی کاربرد فناوری اطلاعات و اطلاعات علمی و فناورانه تعریف شده است. پژوهشگاه از نظر تشکیلاتی از مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران (معاونت اطلاع رسانی) معاونت پژوهشی و معاونت اداری و مالی و دفتر اشتراک منابع دفتر تحقیق و توسعه دفتر سیستمهای رایانه ای و مدیریت روابط عمومی و بینالمللی تشکیل شده است. همچنیین هم اکنون پژوهشگاه دارای سه پژوهشکده مدیریت اطلاعات (نام پیشین مدیریت دانش) پژوهشکده مهندسی اطلاعات (نام پیشین فناوری اطلاعات) و پژوهشکده علوم اطلاعات ( نام پیشین علم سنجی و تحلیل اطلاعات) است و تاکنون طرحهای پژوهشی بسیاری در زمینه علوم و فناوری اطلاعات و مدیریت اطلاعات علم و فناوری در سطح کشور در پژوهشگاه به انجام رسیده است.

لازمه پیمودن مراحل توسعه و رسیدن به مقام اول علم و فناوری در منطقه که در برنامه چشم انداز بیست ساله کشور مطرح شده مدیریت صحیح دانش و همچنین ایجاد ساختار و تشکیلات نظام مند و مبتنی بر اطلاعات دقیق و جامع در زمینه های مختلف علم و فناوری است. پژوهشگاه با دو ماموریت پژوهش ومدیریت اطلاعات در تامین این نیاز اساسی در ایران نقش اساسی دارد.

این مرکز با بیش از چهل سال سابقه در مسیر گردآوری سازماندهی و اشاعه اطلاعات علمی و فناوری در حوزه های مختلف علوم فعالیت کرده و تجربه و دانش مدیریت نظام علم و فناوری در سطح کلان را به دست آورده است به طوری که در حال حاضر پایگاه اطلاعاتی پژوهشگاه با بیش از 615 هزار رکورد اطلاعاتی که 126 هزار و 847 رکورد آن پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکترا اختصاص دارد. به طور میانگین روزانه 22 هزار نفر بازدیدکننده داشته و براساس گزارش شورای عالی اطلاع رسانی از نظر حجم محتوا مقام اول را در میان پایگاه های وب دولتی دارا است. ازسال‌ 1350 جمع‌آوری‌ اطلاعات‌ طرح‌های‌ پژوهشی‌ از سوی‌ «دبیرخانهء ‌شورای‌ پژوهش‌های‌ علمی‌ کشور » آغاز شد. این‌ اقدام‌ تا سال‌ 1355، که‌ اطلاعات‌ یادشده با عنوان‌ « اطلاعات‌ طرح‌های ‌پژوهشی»‌ انتشار یافت‌، ادامه‌ پیدا کرد. در سال‌ 1362 جمع‌آوری‌ اطلاعات‌ طرح‌های‌ پژوهشی‌، پس‌ از وقفه‌ای‌ 6 ساله‌، آغاز شد. این‌ بار «دفتر امور پژوهشی‌» وابسته‌ به‌ معاونت‌ پژوهشی‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و آموزش‌ عالی‌، متولی‌ جمع‌آوری‌ و انتشار اطلاعات‌ طرح‌های‌ پژوهشی‌ شد. این‌ اطلاعات‌ فقط شامل‌ عنوان‌ و کلیاتی‌ از طرح‌ها بود. شیوه‌ انتشار این‌ مجموعه‌ نیز سالیانه‌ بوده‌ و تا سال‌ 1372 منتشر شد‌.

پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در سال‌ 1368، اقدام‌ به‌ تهیه‌ء فرم‌ ویژه‌ء جمع‌آوری‌ اطلاعات‌ طرح‌های‌ پژوهشی‌ كرد. با تهیهء‌ دستورالعمل‌ تکمیل‌ فرم‌، شناسایی‌ و تهیهء‌ فهرست‌ مؤسسات‌، سازمان‌ها و دانشگاه‌هایی‌ که‌ دارای‌ طرح‌های‌ تحقیقاتی ‌هستند، جمع‌آوری‌ اطلاعات‌ آغاز شد. از سال‌ 1368 تا 1372، مجموعا 12000 رکورد در حوزه‌های‌ کشاورزی‌، پزشکی‌، علوم‌ پایه، فنی‌ و مهندسی‌ و علوم‌انسانی‌ گردآوری‌ شد.

اولین‌ بار در سال‌ 1372، 569 رکورد از اطلاعات‌ این‌ پایگاه‌ به‌ عنوان‌ اولین‌ شماره‌ء «فصلنامهي‌ چکیده‌ء تازه‌های‌ تحقیق‌ در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی‌ ایران» منتشر شد. همچنین تعداد 10 هزار رکورد نیز در پنج‌ رشته‌ء کشاورزی، علوم‌ پزشکی‌، علوم‌پایه‌، فنی‌ و مهندسی‌ و علوم‌ انسانی‌، به‌صورت‌ ویژه‌نامه‌‌ای در پنج جلد جداگانه‌ چاپ‌ و منتشر شد. در هر شماره‌ از این‌فصلنامه‌ يك هزار رکورد از اطلاعات‌ طرح‌های‌ پژوهشی‌ درج‌ می‌شد. از سال 1378 این رقم به دو هزار رکورد در هر شماره رسید.

آدرس اینترنتی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران به صورت فوق است: www. Irandoc.ac.irکه مخفف عبارت Iranian Information & Document Center است.

۳. حمایت کنندگان

این پژوهشگاه تحت نظر وزارت علوم تحقیقات و فناوری ایران است.

۴. منابع اطلاعاتی

انواع منابع اطلاعاتی که در این پایگاه از آنها می توان استفاده کرد پایان نامه ها٬ طرح های پژوهشی٬ همایش ها٬ مقاله ها و گزارش های دولتی تولید شده در داخل کشور است.

۵. نحوه عضویت

این پایگاه متن کامل مدارک را در اختیار کاربر قرار نمیدهد ولی ویژگی منحصربه فرد این پایگاه رایگان بودن آن میباشد . کاربر میتواند با ثبت نام در سایت از محتویات آن استفاده کند. در هنگام ثبت نام کاربر فرم عضویت که شامل نام کاربری و رمز عبور و در نهایت پست الکترونیکی می باشد را پر کرده و به صورت رایگان عضو این پژوهشگاه می شود و میتواند از این پایگاه استفاده کند.

۶. نحوه جستجوی اطلاعات

نحوه جستجو در این مرکز به این صورت است که اگر قصد جستجو در پایگاه های اطلاعاتی را داریم در باکس پایگاه اطلاعاتی گزینه جستجو در پایگاه های اطلاعاتی را کلیک کرده و پس از ورود نام کاربری و رمز صفحه جستجو برای ما باز می شود. در این صفحه 3 حالت جستجو وجود دارد:

۱ـ۶. جستجوی معمول: که این نوع جستجو مخصوص کاربران ابتدایی می باشد که در باکس مربوط عبارت جستجو را وارده کرده و روی گزینه جستجو کلیک می کند.

۲ـ۶. جستجوی پیشرفته: این نوع جستجو مخصوص دانشجو و کاربران حرفه ای می باشد. در این نوع جستجوکاربر عبارت جسجو را در باکس های مربوطه نوشته و می تواند آن ها را محدود کند.

۳ـ۶. جسجوی حرفهای: نوع آخر جستجو مخصوص متخصصان می باشد. در این نوع جستجو کاربر از عملگرهای منطقی استفاده میکند و با استفاده از این عملگرها جستجو را انجام میدهد. گزینه بعدی که در این صفحه وجود دارد گنجینه همراه است که این نرم افزار قابل نصب بر روی گوشی بوده و با دریافت کد می توان با استفاده از گوشی عملیلت جستجو را انجام داد. ولی اگر قصد جستجو در کتابخانه این مرکزرا داریم در قسمت مرکز اطلاعات و مدارک علمی گزینه کتابخانه را کلیک کرده و جستجوی در منابع کتابخانه را انجام دهیم.

۷. محدودیت ها

انواع محدویت های منابع اطلاعاتی این پایگاه براساس شیوه انتشار٬ سال انتشار ٬ منبع و نمایه می باشد که با تیک زدن بر روی هر گزینه می توان جستجو را محدود کرد.

۸. نحوه بازیابی

نحوه بازیابی اطلاعات به این صورت است که پس از ورود عبارت جستجو مدارک بازیابی را براساس سال انتشار، شیوه انتشار، منبع و نمایه که رکورد منابع بازیابی شده در داخل پرانتز به صورت عدد نوشته شده است با کلیک بر روی هر کدام می توان اطلاعات کتابشناختی مدارک را مشاهده کرد. همچنین یکی دیگر از مزیت آن امکان محدود کردن است که با تیک زدن در مقابل هر گزینه می توان موارد بازیابی را محدود کرد.

۹. نحوه ذخیره

نحوه ذخیره در این پایگاه به دو صورت پرینت یا ایمیل کردن میباشد که می توان اطلاعات مدرک مورد نیاز را پرینت یا ایمیل کرد.

۱۰. فهرست منابع

1. حیاتی، زهیر و علیجانی، رحیم. گزارش نویسی: آیین نگارش علمی مقالات مجلات همایشها و کنفرانس ها. تهران: پیام نور. 1386 .

2. محسنی، حمید. کلیات مجموعه سازی و انتخاب. تهران: پیام نور 1387.

3. پایگاه اطلاعاتی . وب سایت مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران .(آن لاین ). قابل دسترس در. (بازیابی شده در 25 اسفند 1391):

www. Irandoc.ac.ir

مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران (Irandoc)

مطالب مشابه :

مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران (Irandoc)

نظر دانشجویان در مورد ایدز

پایان نامه معماری طراحی مرکز علمی پژوهشی کودکان ( پژوهش سرای دانش آموزی)

روش نگارش و تدوین مقالات علمی- پژوهشی (1)

آموزش گام به گام انجام يك پروژه تحقيقاتي

آگهی استخدام در 8 رشته مختلف در مرکز مطالعاتی و پژوهشی