تشریفات برقراری روابط دیپلماتیک و تأسیس مأموریت دیپلماتیک

نگارنده: محمد علی معصومی

الف- برقراری روابط دیپلماتیک

برقراری روابط دیپلماتیک بین کشورها از طریق ایجاد تماس های دوستانه و ابراز تمایل کشورها برای تأسیس روابط دیپلماتیک انجام می‌گیرد.

سران کشورها، وزارت خارجه و مقامات دیپلماتیک دو کشور در ملاقات های حضوری در اجلاس‌های بین‌المللی و یا از طریق انجام مکاتبات رسمی تمایل خود را به برقراری روابط دیپلماتیک و متعاقب آن تأسیس مأموریت دیپلماتیک در کشورهای یکدیگر اعلام می‌دارند، در هر حال برقراری روابط دیپلماتیک و ابراز تمایل طرفین به تأسیس نمایندگی در کشورهای یکدیگر نقطه آغاز فعالیت یک مأموریت دیپلماتیک می‌باشد.

ب- تأسیس مأموریت دیپلماتیک

پس از ابراز تمایل دو کشور به تأسیس نمایندگی در کشورهای یکدیگر معمولاً هیأت فوق‌العاده‌ای به کشور مقابل اعزام و ضمن تماس با مقامات وزارت خارجه محل زمینه تأسیس نمایندگی را فراهم می‌نماید.

پ- وظایف یک مأموریت دیپلماتیک

وظایف مأموریت دیپلماتیک از قرن‌ها پیش مورد قبول کشورها قرار گرفته و اصول آن در کنوانسیون وین 1961 درباره روابط دیپلماتیک تعریف شده است. این وظایف عبارتند از:

1. نمایندگی دولت فرستنده در نزد دولت پذیرنده

2. حفظ منافع دولت فرستنده و اتباع آن در دولت پذیرنده تا حدودی که در حقوق بین‌الملل مورد قبول است.

3. مذاکره با حکومت دولت پذیرنده.

4. استحضار از اوضاع و سیر وقایع در دولت پذیرنده با استفاده از تمام وسیل مشروع و گزارش آن به دولت فرستنده.

5. بسط روابط دوستانه و توسعه روابط اقتصادی، فرهنگی و علمی بین دولت فرستنده و دولت پذیرنده

تبصره: انجام کلیه وظایف مربوط به یک مأموریت کنسولی توسط مأموریت دیپلماتیک.

ت: چگونگی تأسیس یک نمایندگی دیپلماتیک

چنان چه نقطه شروع روابط دیپلماتیک از طریق اعزام سفیر باشد مراحل ذیل توسط دولت فرستنده می‌بایست مورد توجه قرار گیرد:

1. تقاضای پذیرش برای سفیر جدید.

2. یافتن محلی برای تأسیس نمایندگی با اطلاع کشور پذیرنده.

ث: تقاضای پذیرش

دولت‌ها معمولاً به دو طریق برای سفیری که جهت اعزام به مأموریت جدید در نظر گرفته شده است از کشور پذیرنده تقاضای پذیرش می‌کنند.

1. به طور غیر رسمی و از طریق ارایه مشخصات سفیر جدید به مقامات وزارت امور خارجه کشور پذیرنده و تقاضای پذیرش برای وی، با این توضیح که یک مقام رسمی دیپلماتیک کشور فرستنده ضمن ملاقات با یکی از مقامات کشور پذیرنده ضمن ارایه مشخصات سفیر جدید بطور غیر رسمی و از طریق استفسار (لابی کردن)از مقام کشور پذیرنده، برای سفیر جدید تقاضای پذیرش می‌کنند،بعبارت دیگر گفته می‌شود آقا یا خانم X که دارای چنین مشخصاتی می‌باشد برای سفارت در کشور شما در نظر گرفته شده است، و به این طریق برای فرد پیشنهادی به طور غیر رسمی تقاضای پذیرش می‌کنند.

- بدیهی است به محض وصول پاسخ مساعد کشور پذیرنده از طریق یادداشت رسمی برای فرد مورد نظر تقاضای پذیرش می‌شود.

2. تقاضای پذیرش به طور رسمی: در این شیوه کشور فرستنده از طریق ارسال یادداشت رسمی به وزارت خارجه کشور پذیرنده برای سفیر جدید تقاضای پذیرش می‌کند و چنان چه هنوز نمایندگی کشور فرستنده در کشور پذیرنده تأسیس نشده باشد این مهم می‌تواند از طریق سفیر کشور فرستنده در سازمان ملل متحد و یا کشور ثالثی که هر دو کشور در آن دارای نمایندگی باشند و یا از طریق ارسال نامه‌ای از جانب وزیر خارجه کشور فرستنده به وزیر خارجه کشور پذیرنده صورت می‌گیرد.

بطور معمول به ضمیمه یادداشتCV یا شرح حال سفیر جدید ارسال می‌گردد و طی این شرح حال به میزان تحصیلات، سوابق شغلی، وضعیت تأهل و دیگر مشخصات فردی سفیر اشاره می‌شود.

ملاحظات:

- شایسته است کلیه مراحل مربوط به اخذ پذیرش به طریق محرمانه صورت گیرد و تا اخذ پذیرش، موضوع در رسانه‌های گروهی دو طرف منتشر نشود.

- اصلح این است که برای اخذ پذیرش از طریق اول استفاده و ابتدا مراتب از کشور پذیرنده استفسار و سپس با ارسال یادداشت رسمی تقاضای پذیرششود.

- در بسیاری از کشورها با ارسال یک CV کامل از شرح حال سفیر، مقامات کشور پذیرنده را در اتخاذ تصمیم در اعطای پذیرش یاری می‌کنند.

- کشورها با توجه به مقتضیات خود ملاحظاتی را در اعطای پذیرش به دیپلمات های غیر کاریری، افراد مجرد و یا افرادی که سابقه کار در سرویس های امنیتی داشته‌اند و یا افرادی که به عنوان عنصر نامطلوب از کشوری اخراج و یا در عرف دیپلماتیک جوان هستند رعایت می‌نمایند.

- شایسته خواهد بود چنان چه نمایندگی های ایران در کشور محل توقف رویه کشور پذیرنده را در اعطای پذیرش شناسیی و وزارت متبوع را در این خصوص مطلع نمایند.

- بسیاری از کشورها پس از ملاحظه شرح حال سفیری که برای وی تقاضای پذیرش شده تحقیقات لازم را در کشورهایی که نامبرده مامور بوده است به عمل آورده و در نهایت نسبت به اعطا و یا عدم اعطای پذیرش اقدام می نمایند.

- بطور معمول در مورد سفراء کاریری کشورها در فاصله زمانی یک تا دو ماه نسبت به اعطای پذیرش اقدام می‌نمایند و البته در مورد سفرای غیر کاریری ممکن است این روند کمی طولانی تر شود.

- چنانچه بیش از سه ماه اعطای یک پذیرش به طول انجامد پی گیری آن در نزد مقامات کشور پذیرنده معمول نیست و باید برای شخص دیگری تقاضای پذیرش نمود مگر اینکه کشوری بطور معمول اعطای پذیرش را در زمانی طولانی انجام می‌دهد.

- سفیری که برای مأموریت بخصوصی در نظر گرفته شده شایسته نیست شخصاٌ برای اخذ پذیرش خود با مقامات کشور پذیرنده وارد مذاکره شود.

- بسیاری از کشورها منجمله کشورهای عضو اتحادیه اروپیی به شخصی که به هر دلیلی در یک کشور عنصر نامطلوب اعلان شده پذیرش نمی‌دهند و این نکته اکیداً می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.

- اعلان رسمی امر مبنی بر تقاضا و موافقت با پذیرش یک سفیر بطور همزمان و در روز مورد توافق طرفین در رسانه‌های گروهی دو کشور صورت می‌گیرد و بطور معمول خلاصه ای از سوابق سفیر جدید در مطبوعات درج می‌شود.

- دولت ها در اعطاء و یا عدم اعطای پذیرش مختار هستند و نمی‌توان در مورد علت عدم اعطای پذیرش از آنان توضیح خواست.

- شایسته است تقاضای پذیرش برای سفراء با رعایت کلیه جوانب امر صورت گیرد و بخصوص در مورد انتخاب سفیر برای کشورهای اروپیی سوابق کاریری، سن و تحصیلات افراد مورد توجه قرار گیرد.

- طبق ماده 9 کنوانسیون وین درباره حقوق دیپلماتیک، دولت پذیرنده می‌تواند رییس یا هر یک از اعضای دیپلماتیک یا غیر دیپلماتیک مأموریت را به عنوان عنصر نامطلوب اعلان نموده و از دولت فرستنده بخواهد آنان را به کشور خود فرا بخواند.

ج: تشریفات ورود سفیر به کشور محل توقف

- بطور معمول ورود سفیر جدید را می‌بایست به تشریفات وزارت خارجه کشور محل توقف اطلاع و تاریخ و ساعت ورودی وی را از طریق یادداشت رسمی به وزارت خارجه محل منعکس نمود.

- شایسته است ورود سفیر بنحوی تنظیم گردد که در فاصله زمانی کوتاهی بتواند استوارنامه و یا حداقل رونوشت استوارنامه خود را تقدیم نماید، توقف طولانی یک سفیر برای دادن استوارنامه بخصوص در کشورهایی که شروع کار رسمی سفیر منوط به دادن اصل استوارنامه می باشد توصیه نمی‌گردد.

- در بعضی از کشورها به سفیر اجازه داده می‌شود پس از تقدیم رونوشت استوارنامه به وزیر خارجه و یا هر شخصی که از جانب او مجاز به گرفتن رونوشت استوارنامه می‌باشد ملاقات‌های تشریفاتی را با سفرا و مقامات وزارت امور خارجه آغاز نماید و در بسیاری از کشورها سفیر حتی مجاز به شرکت در میهمانی‌های دیپلماتیک نیز نمی‌باشد.

- در اولین ورود سفیر به کشور پذیرنده چنان چه در وقت اداری باشد رییس یا یکی از معاونین تشریفات وزارت خارجه در سالنVIP فرودگاه از وی استقبال می نماید، ولی چنان چه ورود سفیر در ساعات غیر اداری بخصوص دیر وقت شب باشد تنها یک عضو تشریفات از وی استقبال می‌کند.

- چنان چه سفیری در کشور پذیرنده، به عنوان سفیر accredite باشد به طور معمول در اولین سفر از جانب تشریفات وزارت امور خارجه وسیله نقلیه در اختیار وی گذارده می‌شود.

- با توجه به اشتغال زیاد روسای کشورها امر پذیرش سفرا برای تقدیم استوارنامه معمولاً هر چند ماه یک بار صورت می‌گیرد، به عبارت دیگر چون مراسم تقدیم استوار نامه در بسیاری از کشورها با تشریفاتی خاص صورت می‌گیرد انجام این امر بطور روزمره عملی نمی‌باشد و لذا بطور معمول تشریفات وزارت امور خارجه فهرست سفرایی را که در انتظار تقدیم استوارنامه هستند تنظیم و نسبت به برگزاری مراسم تقدیم استوارنامه اقدام می‌نماید.

- چنان چه در فاصله زمانی فوق رییس کشور فرستنده و یا پذیرنده تغییر و یا فوت نماید می‌بایست نسبت به تغییر استوارنامه و نامه فراخواندگی اقدام نمود.

- به طور معمول دولت ها با اعطای پذیرش موافقت می‌کنند ولی در بسیاری از موارد نیز ممکن است از دادن پذیرش به فرد بخصوصی خودداری نمایند و به خاطر عدم اعطای پذیرش نمی توان از آنها توضیح خواست.

- شایسته است نمایندگی های ایران رویه کشور محل توقف را شناسایی و اصولی را که در کشور محل توقف برای اعطای پذیرش معمول می‌باشد به وزارت متبوع گزارش نمایند.

- چنان چه بدلایل پیش بینی نشده امر تقدیم استوارنامه سفرای خارجی مقیم ایران بیش از زمان و عرف معمول به طول انجامد، تشریفات وزارت امور خارجه ضمن هماهنگی با تشریفات ریاست جمهوری می‌بایست ترتیباتی را اتخاذ کند که سفرایی که در انتظار تقدیم استوارنامه هستند بطور استثنیی بتوانند پس از تقدیم رونوشت استوارنامه به وزیر امور خارجه ملاقات های آشنایی را با سفراء و مقامات رسمی جمهوری اسلامی ایران آغاز نمایند. به جز شرکت در مراسم رسمی جمهوری اسلامی ایران که منوط به تقدیم استوارنامه می‌باشد.

- تشریفات وزارت امور خارجه در عین حال در مورد کشورهایی که بدون دلیل تقدیم استوارنامه سفرای ایران را طولانی نموده‌اند می‌بایست ترتیباتی را اتخاذ نمایند که در مورد اعطای پذیرش به سفرای انان عمل متقابل انجام شود.

تشریفات برقراری روابط دیپلماتیک و تأسیس مأموریت دیپلماتیک

الف- برقراری روابط دیپلماتیک

مطالب مشابه :

گزارش توسعه انسانی 2014 + جدول رتبه‌بندی و نمرات کشورها در شاخص‌ها

فاصله مشهد تا سایر شهرها

تفاوت کلاس های مموری

تشریفات برقراری روابط دیپلماتیک و تأسیس مأموریت دیپلماتیک

گندم و بازار

مشکلات کشورهای در حال توسعه

تجارت الکترونیک در کشورهای در حال توسعه

استراتژی‌های نوآوری در کشورهای در حال توسعه