جغرافیای کاشان بهترین وبزرگ ترین شهر استان اصفهان

كاشان يكي از شهرستانهاي بزرگ استان اصفهان است كه از شمال به حومه قم و درياچه نمك و از خاور به توابع اردستان ، از جنوب به شهرستان نطنز ، از جنوب به ميمه و از باختر به حومه دليجان محدود مي گردد .
كاشان در حدود 220 كيلومتري تهران و 90 كيلومتري جنوب شرقي قم قرار دارد . اين شهرستان با حدود
4559هكتار وسعت در 51 درجه و 27 دقيقه شرقي ، 33 درجه و 59 دقيقه عرض شمالي واقع شده است .
آب و هواي شهرستان كاشان خشك و نيمه كويري است ، نيمه شمالي آن معتدل و نيمه جنوبي آن سرد مي باشد . ارتفاع كاشان نسبت به سطح دريا 945 متر مي باشد ، كه در پست ترين جا منطقه آران به 93 متر و در بلندترين جا ، جوشقان تا 2222 متر مي رسد . در ناحيه كاشان دو رشته كوه به موازات يكديگر امتداد دارد : يكي دنباله سلسله جبال مركزي ايران است كه از كاشان گذشته تا اردستان و نائين كشيده شده است و آباديهايي كه از مشهد اردهال تا قمصر در دره ها و دامنه هاي شرقي اين رشته كوهها واقع شده است روستاهايي خوش آب وهوا هستند . قلّه هاي مرتفع اين رشته كوه ، يكي در مشرق نياسر به ارتفاع 3600 متر و ديگري معروف به قلّه كروس در حوالي برزك به ارتفاع 2515 متر و سوم كوه هفت كتل به ارتفاع 3003 متر و بلندترين قلّه كركس است كه 3898 متر ارتفاع دارد و در نزديكي هاي نطنز است .
ديگر سلسله جبالي است كه در غرب دليجان و ميمه واقع شده به طوري كه تقريباً حد طبيعي ميان كاشان و گلپايگان بوده است .
كاشان رودخانه دائمي ندارد فقط رودخانه قمصر است كه از كوه كركس سرچشمه گرفته پس از عبور از قسمت مركزي قمصر تا نواحي جنوبي شهر كاشان ادامه مي يابد . رودخانه هايي كه مسيل آبهاي بارش هاي بهاري است واز طرف كوهپايه به سمت كاشان و كويرها سرازير مي شوند ، عبارتند از :
رودخانه جزه كه هنگام بهار سيلابهايي در آن جاري مي گردد و به بند ريگ منتهي مي شود .
رودخانه خنب و درّه ، اين رودخانه كه از روستاهاي خنب و درّه كوه هفت كتل سرازير مي شود.
رودخانه قمصر ، كه از بند قهرود سرريز شده به سوي دشت لتحر و كاشان مي رسد .
رودخانه ده نار
رودخانه شوراب
رودخانه سوگ چم كه از كوهپايه هاي برزك سرازير مي شود .
رودخانه سار و وادقان كه به سمت درم و حوالي كوير مي رسد .
رودخانه كلّه ، ارمك كه از كوههاي بالاي رهق سرازير مي شود و اغلب بهارها آب بسيار زياد دارد و بعد از گذشتن از جوشقان و استرك به درم رسيده و به سمت كوير مي رود . چ
رودخانه سار و وادقان نيز سيلابهاي فراواني دارد كه با ساختن بند هاي خاكي تا حدودي آبها ذخيره و از فرسايش خاك جلوگيري مي شود.
رودخانه قهرود
رودخانه مشهد قالي كه از كوههاي دليجان سرازير مي شود .
در اطراف كوهپايه ها چشمه هاي بسياري وجود دارد كه باعث سرسبزي اين مناطق شده و آباديهايي در كنار خود به وجود آورده است كه مشهورترين آن چشمه معروف سليمانيه در منطقه فين مي باشد ، قدمت اين چشمه از منطقه سيلك بيشتر است و يكي از اصلي ترين دلايل سكونت مردم در كاشان به خاطر همين چشمه فيّاض بوده و هست . اكنون نيز سرسبزي و طراوت اين منطقه به خاطر همين چشمه پر فيض وبركت است .
بقيه چشمه ها عبارتند از :
چشمه نابر كه به طرف راوند سرازير مي شود و قسمتي از راوند كاشان را مشروب مي سازد .
چشمه سار جوره بزرگ و جوره كوچك كه در روستاي قزاآن قمصر جاري است و پس از آبياري اين منطقه وارد قمصر شده به طرف روستاي لتحر سرازير مي شود .
چشمه نياسر ، كه به تالار معروف است و آتشكده اي كه در كنار اين چشمه وجود دارد بيانگر آن است كه اين چشمه قبل از اسلام در اين منطقه وجود داشته است و آبشار زيباي آن ، طراوتي خاص به اين منطقه بخشيده است . اين چشمه نياسر را آبياري مي كند .
همچنين چشمه هاي ديگري چون ، چشمه قول ( خزاق) ، چشمه ولود ( يزدل) ، چشمه بدل آباد( مشكان) ، چشمه شوراب جاري بوده كه برخي از آنها خشك شده است . اكنون تأمين آب آشاميدني شهر و برخي از مزارع اطراف آن از طريق چاههايي حفر شده در اين منطقه انجام مي گيرد .
كاشان در حدود 36650 هكتار مراتع دارد ووسعت بيابانهايش 28800 هكتار و شن زارهايش 150000 هكتار است. مركز شهرستان در جلگه نسبتاً وسيعي به همين نام مستقر گرديده است كه اين جلگه دشتهاي كاشان ، فين ، احمد آباد و پاچاميله را شامل مي شود . در شهرستان كاشان معادن مختلفي وجود دارد كه عبارتند از :
معادن آهن ، در قهرود ( 43 كيلومتري جنوب كاشان ) ، در قمصر ( 37 كيلومتري جنوب كاشان ) و در منطقه نياسر ( 42 كيلومتري باختر كاشان ) قرار دارد .
معدن سنگ گچ كه در چند منطقه به ويژه در 8 كيلومتري جنوب كاشان معدني وجود دارد .
سنگ نمك ، كه بيشتر در نواحي كويري و اطراف درياچه نمك وجود دارد و در حال بهره برداري است .
زاج سفيد ، كه در بيشتر مناطق جنوب خاوري و در اطراف ابوزيد آباد ( 30 كيلومتري كاشان ) وجود دارد .
سنگهاي مرمر و تراورتن كه در چند منطقه از جمله فتح آباد جوشقان ، برزآباد ، جوشقان قالي و وركان وجود دارد .
همچنين معادني مانند مس ، سولفات باريم در چند منطقه كاشان موجود است . در سال 1383 حفر چاههاي نفت در منطقه آران و بيدگل موفقيت آميز بوده و با كشف چاههاي نفت در اين منطقه اميد بيشتري در دل دريا دلان سخت كوش كوير بوجود آورده است . از جهت محصولات كشاورزي ، با توجه به تنوع آب و هوايي كاشان انواع محصول از جمله غلّه ، پنبه ، محصولات تابستاني بدست مي آيد . به غير از اينها انواع درختان سردسيري چون بادام ، گردو ، انگور محصولات خوبي مي دهد .
علاوه بر اينها پرورش گل در منطقه قمصر و نياسر و برزك ، هندوانه و طالبي در آران ، انار در ناحيه فين و راوند و گيلاس در منطقه ارمك رونق فراوان دارد و برخي از اين محصولات از مهمترين ارقام صادرات محسوب مي شوند .
از رستني ها : درختان گز ، تاغ ، زبان گنجشگ و از گياهان داروئي ، بومادران ، گل ختمي ، كتيرا ، خاكشير ، آويشن و باريج در مناطق مختلف اين شهرستان مي رويد كه امروزه در برخي از مناطق شركتهاي گياهان داروئي فعاليتهاي چشم گيري دارند . صنايع دستي از قديم الايام در كاشان رواج و رونق فراوان داشته و زري بافي ، مخمل بافي ، ابريشم بافي ، پارچه بافي ، شعر بافي ، قالي بافي ، كاشي گري ، سفالگري ، و هنرهاي دستي فراوان بوده ، به طوري كه در دورهْ قاجاريه 1500 كارخانه شعر بافي در كاشان داير بوده است و مردمان سخت كوش كوير تا چند سال پيش به اين هنر مشغول بوده اند .
« كاترايت» در سال 1600 ميلادي درباره صنايع كاشان چنين نوشته است : « مردم كاشان خيلي كاركن و صنعت گر هستند و براي هر فني ذوق ومهارت دارند ، مخصوصاً در صنعت بافتن كمربند و دستمال و گلابتون زربفت مخمل و اطلس و زري و تافته و پارچه هايي كه در اروپا معروف ومزيّن مي باشد و انواع قالي و قاليچه و ظروف چيني و كاشي كه انسان را متعجّب مي سازد .»
از صنايع ديگري كه زماني در كاشان رونق فراوان داشته است ، مسگري و قلم زني را مي توان نام برد ، كه درباره رواج اين صنعت داستانهاي اغراق آميز ساخته اند از جملهْ شكايات بوعلي سيناست كه در اصفهان زندگي مي كرده و از صداي كوبيدن ضربات مسگرهاي كاشان بر ظروف مسي خواب و آرامش از او گرفته شده بود.
« ادوارد براون » شرق شناس مشهور ، بازار مسگرهاي كاشان را با صداي دائمي چكّش كه روي مس ها مي كوبيده اند ، يكي از مكانهاي تماشايي مشرق زمين معرفي كرده است . اين صنعت متأسفانه امروز در كاشان به باد فراموشي سپرده شده است و فقط قسمتي از بازار كاشان نام « بازار مسگرها» را يدك مي كشد . از صنايع ذكر شده كه روزگاري رونق كاشان و شهرهاي مختلف اطراف وابسته به آنها بود و بازرگانان را از سراسر دنيا به سوي خويش مي كشاند هيچكدام رايج نيست و فقط صنعت قالي و پارچه بافي كم وزياد جريان دارد .
كاشان از جهت صنايع بافندگي جديد از جمله شهرهاي اوليه ايران بود كه به استقبال اين صنعت رفت . در سال 1313 هجري شمسي اولين كارخانه به نام ريسندگي تأسيس شد و پس از آن كارخانه تار وپود در سال 1334، حرير ومخمل در سال 1338 ، كارخانه كرك در سال 1345، كارخانه پشم و ريسندگي در سال 1348 ، و كارخانه قالي راوند درسال 1350 به كار افتاد ، كه كارگران بسياري به غير از اين شهرستان از جاهاي ديگر ايران به سوي خويش جذب كرد به طوري كه جمعيّت بيست وپنج هزار نفري در مدتي كوتاه به بيش از يكصد هزار نفر رسيد و فرشهاي ماشيني و مخمل و حرير بافي همچون صنايع دستي مقام برتري در كشور بدست آورد . متأ سفانه در سالهاي اخير اين كارخانه ها دچار ركود فراوان شد و اكنون در حال ورشكستگي مي باشند .
لازم به ذكر است كه درسالهاي گذشته پرورش تخم نوغان وابريشم كشي يكي از منابع مهم درآمد مردم اين شهرستان بود كه بعد از رشت از جهت توليد در كشور مقام نخست را داشت ، ولي اكنون متروك شده است ، به طوري كه نامي از آن در اذهان مردم اين شهر وجود ندارد .
كاشان داراي آثار تاريخي بسيار زيادي است كه همه سالها سيّاحان بسياري را از دورترين مناطق دنيا به سوي خويش مي كشاند، كه برخي از اين بناها عبارتند از :
باغ تاريخي فين ، شامل حمام تاريخي كه امير كبير در آن به قتل رسيد و چشمه سليمانيه و موزه مردم شناسي مي باشد .
برج وباروي شهر بويژه قلعه جلالي از بناهاي ملك شاه سلجوقي كه به سال460 هجري قمري در جنوب كاشان ساخته شده است .
مناره زين الدين
گنبد چهل دختران
بازار كاشان
بقعه شاهزاده ابراهيم
بقعه حبيب موسي (ع) كاشان
بقعه سلطان امير احمد
بقعه محمد هلال (ع) آران
بقعه پنجه شاه
بقعه بابا افضل مرقي
بقعه شاهزاده حسين (ع) علوي
بقعه سلطانعلي محمد باقر (ع) مشهد اردهال
بقعه طاهر ومنصور
بقعه ابولؤلؤ
بقعه خواجه تاج الدين
بقعه ميرنشانه
بقعه شاه يلان
بقعه پير داود قمصر
آرامگاه شاه عباس درحبيب بن موسي
مسجد و مدرسه آقا بزرگ
گذر بابا ولي
مسجد جامع ميدان كهنه
مسجد مير عماد معروف به مسجد ميدان سنگ
آتشكده نياسر
كاروانسراي مرنجاب
خانه هاي قديمي بروجردي ها ، عباسيان ، عامريها ، طباطبائي ، ال ياسين
تيمچه هاي بازار
مردم كاشان از نژاد اصيل آريايي هستند كه اختلاط آن با نژادهاي مختلف مهاجمان تازي وترك بسيار ناچيز بوده است . زبان كاشانيان فارسي ولي برخي از روستاها مانند نوش آباد و روستاهاي حوالي برزك ، زبان محلي به ندرت استفاده مي كنند كه رگه هايي از زبان « دري» در اين زبان ديده مي شود. مذهب مردم كاشان ، شيعه دوازده امامي است كه از همان آغاز مذهب تشيع را پذيرفتند . در دورانهاي گذشته تعداد اندكي يهودي در يكي از محله هاي شهر سكونت داشتند كه امروزه ديگر اثري از آنها نيست .
جمعيت كاشان روز به روز افزايش مي يابد ، به طوري كه طي سرشماري سال 1372 جمعيت كاشان حدود چهارصد هزار نفر بوده است

جغرافیای کاشان بهترین وبزرگ ترین شهر استان اصفهان

مطالب مشابه :

طراحي اقليمي در معماري گذشته كاشان

بادگير در معماري

بادگير در معماري

جريانهاي اقيانوسي

بررسی اقلیم ابنیه سنتی ایران ( بادگیر ) ܓܨܓ

بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران

جغرافیای کاشان بهترین وبزرگ ترین شهر استان اصفهان

عيد قربان،روز بندگي و بخشودگي مبارك باد.

گشتی در تاربخ معماری ایران

بادگير