برنامه درسی طرح پنج معماری - مجتمع مسکونی

به نام او؛ با ياد او

دانشگاه اروميه

دانشکده هنر

گروه معماري

دوره مهندسي معماري ( کارشناسي پیوسته )

نيمسال دوم تحصيلي ۹۱– ۱۳۹۰

درس : طرح معماري پنج

1. کليات

طرح معماري پنج ؛ در حقيقت آخرین تمرين جامع فرآيند طراحي معماري در دوره ی کارشناسی پیوسته است که با هدف حصول آگاهی های لازم در راستای طراحی مجموعه های مسکونی در مقیاس خرد و کلان با در نظر گرفتن عوامل مؤثر مانند شرایط محیطی ، اقلیمی ، شرایط اجتماعی ، مذهبی و فرهنگی بهره برداران و جامعه مورد طراحی و ویژگی های اقتصادی با توجه به حوزه های رفتاری فردی و خانوادگی و اجتماعی و ارتباط بصری و ادراکی با عناصر و مظاهر طبیعت و محیط به انجام می رسد .

انتظار مي رود دانشجویان عزیز ؛ وقت ، حوصله و دقت کافي در تمامي مراحل اين درس داشته باشند . در طول ترم ، سير کامل برنامه تا طرح یک مجتمع مسکونی که به عنوان پدیده ای چند وجهی از پیچیدگی کافی طراحی برخوردار است ؛ با اجتناب از پرداختن فرمال صرف به موضوع مسکن و پرداختن به مسائل عام مجموعه مسکونی مورد بررسی و طراحی قرار می گیرد .

طراحی به صورت الگوهای اصلی و فرعی واحدهای مسکن با قابلیت تغییر و تکامل برای انطباق بر شرایط و موقعیت های متفاوت در مجموعه و برآورده کردن نیازهای ساکنین و بالابردن کیفیت معماری در مقیاس کلان خواهد بود .تعیین و طراحی نوع سازماندهی مجموعه ( گروهی ، خظی ، شعاعی و ... ) مبتنی بر اهداف برنامه و با توجه به اصول و روش های درست و متناسب با موقعیت و ویژگی های سایت بوده و واحدها و گروه های ساختمانی هماهنگ طرح ریزی می شوند . طراحی فضاهای جمعی در قالب عرصه های نیمه خصوصی ، نیمه عمومی و عمومی بطوری که مستقل از ترکیب فضاهای مسکونی مجتمع پیش بینی می شوند .

توجه به سیمای مجموعه در یک نظام سلسله مراتب کالبدی ، در ارتباط با بافت و سیمای اطراف و نهایتا توجه به کیفیت های بصری و ادراکی همانند : انتظام فضایی ، وحدت ، تنوع ، تناسبات ، مقیاس ، تعادل ، توازن ، وضوح ، خوانایی و جنبه های هویتی از اهمیت زیادی در طرح برخوردارند .

دانشجويان دراين درس؛ با بکارگيري تجسم، تخيل و تعقل ضمن تحقيق و مطالعات تکميلي، خلاقيت هاي فردي و ايده هاي ذهني را رشد داده و تجربه ي جامع جديدي را با راهنمايي استاد مربوطه شروع و مرحله به مرحله مجموعه طرح را پرورش خواهند داد.

2. موضوع طرح

موضوع درس "طرح معماري پنج" در اين ترم عبارتست از مطالعات ، طراحي و ارائه ي طرح یک :

"مجتمع مسکونی".

سكونت را مي‌توان بيانگر تعيين موقعيت و احراز هويت دانست . سكونت بيانگر برقراري پيوندي پرمعنا بين انسان و محيطي مفروض مي‌باشد كه اين پيوند از تلاش براي هويت يافتن يعني به مكاني احساس تعلق داشتن ناشي گرديده است . بدين ترتيب ، انسان زماني برخود وقوف مي‌يابد كه مسكن گزيده و در نتيجه هستي خود در جهان را تثبيت كرده باشد .

در دومين اجلاس اسكان بشر در سال 1996كه در استانبول برگزار شد مسكن مناسب چنين تعريف شده است : سرپناه مناسب تنها به معناي وجود يك سقف بالاي سر هر شخص نيست ، سرپناه مناسب يعني آسايش مناسب ، فضاي مناسب ، دسترسي فيزيكي و امنيت مناسب ، امنيت مالكيت ، پايداري و دوام سازه‌اي. روشنايي ، تهويه ، سيستم گرمايي مناسب ، زيرساختهاي اوليه از قبيل آبرساني مناسب ، بهداشت و آموزش ، دفع زباله ، كيفيت مناسب زيست محيطي عوامل بهداشتي مناسب ، مكان مناسب و قابل دسترس از نظر كار و تسهيلات اوليه كه همه اين موارد بايد با توجه به استطاعت مردم تأمين شود.

خانه با مطرح شدن به عنوان پيكره‌اي معمارانه در محيط هويت ما را محرز كرده و امنيت را بر ما ارزاني ميدارد ؛ و سرانجام هنگام پاي نهادن به آن به آسايش دست مي‌يابيم . در خانه چيزهايي را مي‌يابيم كه بر آنها وقوف داشته و گراميشان مي‌داريم . ما آنها را با خود از بيرون آورده و به خاطر آنكه بخشي از جهان ما را مي‌سازند در كنارشان به زندگي مي‌پردازيم . هنگام تحقق بخشيدن به سكونت خصوصي، به آزمون آنچه "آرامش داخلي" خوانده شده مي‌پردازيم.

از نظر مارتین هايدگر (Martin Heidegger ) فیلسوف آلمانی؛ طريق بودن انسانها روي زمين ، نحوه سكونت شان است . او در مقاله "ساختن، سكونت گزيدن، انديشيدن" دلالت هاي قديمي و پهنه مفاهيمي را از نو مي‌گشايد تا غذاي وجود را بيان كند و سكونت را به بودن با چيزها تعبير مي‌كند . چنان كه در وجود و زمان نيز ازسكونت ذات انسان درحقيقت خود وجود بحث مي‌كند . او در گفتار خود اصرار مي‌ورزد كه انديشيدن و شعر لازمه سكونت است. او سكونت را اساسي‌ترين ويژگي وجود مطابق آنچه فانيان ‌اند فرض مي‌كند. در پايان اين مقاله چنين آمده است : در حال حاضر همه از كمبود مسكن سخن مي‌گويند ؛ اما كسي به مصيبت واقعي سكونت نمي‌انديشد . بي‌خانماني بشر از آن است كه كسي بحران واقعي مسكن را به مثابه مصيبت درك نمي‌كند. پاسخ هايدگر در پرسش از راه حل مسئله چنين است : فانيان سكونت را به سوي تماميت ماهيت خود سوق مي‌دهند ؛ و اين مشروط بدان است كه بر مبناي سكونت كردن بنا كنند و براي سكونت كردن فكر كنند .

لوكوربوزيه می گوید : خانه پوششي است كه در تطابق با برخي از شرايط رابطه محيطي را بين محيط خارج و پديده‌هاي زيستي انسان برقرار مي‌سازد. در خانه بايد يك فرد يا يك خانواده زندگي كند. يعني اينكه بخوابد، راه برد، دراز بكشد، ببيند و فكر كند.

براي گاستون بشلار ( Gaston Bachelard ) معرفت‌شناس ، فيلسوف علم و نظريه‌پرداز تخيل ؛ خانه قبل از هر چيزی فضا و مكان دروني است . دروني بودن آن در رابطه با بيرون آن، با كوچه و خيابان، رودخانه و مزرعه،‌گسترده‌هاي بيروني روستاو شهر، دريا و زمين و آسمان، طبيعت و جهان و سرانجام همه هستي معنا و ارزش مي‌يابد. براي او مهمترين حسن خانه اينست كه رويا را در خود مي‌پروراند و در نهایت خانه به ما اين امكان را مي‌دهد كه با آرامش در خيالات خود غرق شوي.

آموس راپاپورت (Amos Rapoport ) معمار و انسان شناس معاصر می گوید : خانه در وهله اول يك نهاد است و نه يك سازه و اين نهاد براي مقاصد بسيار پيچيده‌اي به وجود آمده است از آنجا كه احداث يك خانه پديده‌اي فرهنگي است . شكل و سازمان فضايي آن به شدت تحت تأثير فرهنگي است كه بدان تعلق دارد. حتي در آن زمان نيز كه خانه براي بشر اوليه به عنوان سرپناه مطرح بود مفهوم عملكردها در فايده صرف يا فايده عملكردي محض خلاصه نمي‌شد. وجه سرپناهي خانه به عنوان وظيفه ضروري و انفعالي مطرح بود و جنبه مثبت مفهوم خانه ايجاد محيطي مطلوب براي زندگي خانواده به مثابه واحد اجتماعي بود.

3. برنامه فعاليت آتليه

4. مقررات و ضوابط کمی و کیفی مجتمع های مسکونی و بهره برداران

5. مراحل اساسی طرح

6. کليت فضايي سايت

7. برنامه هفتگي طرح

8. مدارک مورد نياز در روز ژوژمان نهايي

9. معيار ارزشيابي

با آرزوي موفقيت و پيروزي

گروه اساتید طرح معماری پنج

بهمن ماه ۱۳۹۰