جرم زدايي و نقش تربيت بدني و ورزش

ماهيت جرم :

تعاريف متعددي از جرم يا بزه توسط دانشمندان و متخصصين ارائه شده است كه به برخي از آنها اشاره مي‎گردد : ماهيت جرم از دو ديدگاه مورد بررسي قرار گرفته است كه عبارتند از :

1- از نظر اجتماعي

2- از نظر قانوني

1) از نظر اجتماعي :

باهري، محمد (3) در اين زمينه مي‎نويسد : از نظر اجتماعي مفهوم جرم نظير مفهوم اخلاق متغير و در حال تحول مي‎باشد، دليل اين مطلب آن است كه وصف مجرمانه عملي از نقطه نظر اجتماعي و همچنين ميزان مجازاتي كه جامعه براي عمل مجرمانه در نظر خواهد گرفت، بستگي به افكار عمومي دارد.

افكار دائماً در تغيير و در حال دگرگوني است. در هر دوره و زماني در هر كشوري، اكثريت جامعه به فلسفة خاصي پايبند است و شرايط معيني براي زندگي اجتماعي در نظر دارد. دولت بر اساس فلسفه و شرايط مزبور اصولي را براي اعتدال جامعه و بقاء آن پيش‎بيني مي‎كند و افراد مجبور به اطاعت و احترام نسبت به اين اصول هستند، و هرگاه از آن تخلف كنند مجازات خواهند شد. بنابراين جرم از نقطه نظر اجتماعي عملي است كه نظم اجتماعي را نقض نموده باشد، و اين نظم در هر عصري متناسب و درخور تمدن و سطح افكار و عقايد متعارف همان عصر مي‎باشد، در نتيجه جرم از نظر اجتماعي نقض نظام جامعه است، نظام جامعه تغييرپذير است و به همين جهت نمي‎توان مفهوم جرم طبيعي را پذيرفت.

2- از نظر قانوني :

جرم چنين تعريف شده است : Sutherland، (11) «وقتي عملي جرم است كه از طرف قانونگذار امر و نهي شده باشد و مقررات آن بوسيله مقامات صلاحيتدار تدوين و آنان آن را براي اجتماع خود به مورد اجرا گذارند».

همچنين تفت Taft (12) مي‎گويد : «جرم عملي است كه قانون براي آن مجازات تعيين مي‎كند». محقق ديگري در تعريف جرم مي‎نويسد: (سميعي، حسين) ، (6) «جرم عبارت از عمل يا خودداري از عملي است كه قانون جزا، ارتكاب آن را به قيد مجازات منع كرده است.»

با توجه به نظام گوناگوني كه مورد عمل قرار مي‎گيرد مي‎توان گفت : جرم رفتاري است خلاف نظام موجود كه به وسيله مقامات صالحه براي آن مجازات يا طرق مختلف درمان و يا وسايل مقتضي ديگر پيش‎بيني شده باشد. (خاكپور، محمدمهدي) (5)

با توجه به تعاريف مشخص مي‎شود كه اقدام به عملي كه بر خلاف موازين، مقررات، قوانين و معيارهاي ارزش فرهنگي هر جامعه باشد، در آن جامعه بزهكاري يا جرم تلقي مي‎گردد و كساني كه مرتكب چنين اعمال خلاف مي‎گردند مجرم يا بزهكار ناميده مي‎شوند. در برخي موارد مي‎توان آنها را افراد قانون‎شكن گفت، يعني كساني كه از قانون تبعيت و پيروي نمي‎كنند، چگونگي وضع قانون را نمي‎شناسند و يا به اصالت وضع قوانين معتقد نيستند.

بزهكاران را از لحاظ مطالعات اجتماعي و از نقطه نظر عرف و قانون بر حسب نوع كاري كه انجام مي‎دهند مي‎توان به سه گونة زير تقسيم كرد: (فرجاد، محمدحسين) (8)

الف) بزهكاري بر عليه اشخاص عادي جامعه كه زندگي عادي بر اساس فرهنگ و قانون براي خود انتخاب كرده‎اند، مثلاً كشتن آنها به عمد يا غيرعمد، تهديد آنها به ضرب و حمله و تجاوز و يا تجاوز جنسي نسبت به آنها بدون ميل و رغبت و از روي عنف و زور، كه تمام اين اعمال از لحاظ قانون، عرف و فرهنگ، جامعه‎پذير نمي‎باشند و كسي كه مرتكب چنين اعمالي ‎گردد بزهكار يا مجرم خوانده مي‎شوند.

ب) بر عليه دارايي و مالكيت ديگران، البته اگر مالكيت از طريق مشروع و نتيجه دسترنج و حاصل زحمات او باشد، مانند ورود به خانة آنها به قصد دزدي و بردن اموال منقول قيمتي، جعل اسناد و مدارك مربوط به مالكيت، دزدي اتومبيل و يا غارت كردن اموال ديگران، كساني كه مرتكب چنين اعمالي شوند نيز مجرم يا بزهكار ناميده مي‎شود.

ج) بزهكاري بر عليه نظم عمومي و سلامت افراد جامعه، مانند ارتكاب جرايمي از قبيل فحشاء كه نظام اجتماعي خانواده‎ها را بر هم مي‎زند و يا به عدم تشكيل خانواده منجر مي‎گردد و يا موجب شيوع بيماريهاي مقاربتي شده و بيماري را بين مردم جامعه افزايش مي‎دهد و يا مبادرت به قماربازي كردن كه حقوق ديگران را به مخاطره مي‎اندازد و يا استعمال مواد مخدر و الكيسم كه به اعمال توأم با مستي، تجاوز و از همه مهمتر نابودي نيروي انساني سازنده اجتماع كمك مي‎كنند.ارتكاب اعمال فوق، بيشتر از ضعف روابط انساني، توزيع نامتعادل ثروت و قدرت، فرهنگ عمومي مردم و بي‎توجهي نسبت به نوع كار وفعاليت وسايل ارتباط جمعي مانند فيلم‎هاي جنائي تلويزيوني و سينمايي، عكس‎هاي محرك و كتابها و جرايد تحريك‎آميز و غيرآموزنده، سرچشمه مي‎گيرد. اشاره به تمامي عوامل ارتكاب جرم از حوصلة اين بحث خارج است. ليكن به اختصار به برخي از علل ارتكاب جرم در جامعه اشاره مي‎گردد:

qتوجه به ارزش‎هاي مادي و بي توجهي نسبت به امور معنوي و اخلاقي

qبي اعتقادي و بي ايماني برخي از مردم نسبت به اصول اخلاقي و انساني

qعدم آگاهي خانواده‎ها

qعدم هماهنگي قوانين و نظام آموزشي با نيازها و اولويت‎هاي جامعه

qمحيط پرورشي نامناسب و آموزش‎هاي نادرست

qضعف كنترل اجتماعي جامعه

qوضعيت نابسامان اقتصادي و اجتماعي و بر هم خوردن تعادل اجتماعي و اقتصادي

qمشكلات و مسائل رواني اشخاص

qبيماريهاي رواني

qتوسعه طلبي و جاه طلبي صاحبان قدرت

qوجود و بروز جنگهاي گوناگون

qوجود تبعيض بين مردم

qفيلم‎هاي جنايي تلويزيوني و سينمايي، صفحات حوادث مطبوعات و رمان‎هاي پليسي و جنايي

qكمبود مؤسسات آموزشي، رفاهي، تفريحي و ورزشي

qمهاجرت و شهرگرايي روستائيان

qبيكاري و ولگردي

q…

ماهيت تربيت‎بدني :

تربيت‎بدني عبارت است از تعليم و آموزش با استفاده از وسايل فيزيكي به نحوي كه هدفهاي تربيتي از طريق بكار بردن اندام و اجراي فعاليت‎هاي جسماني حاصل گردد. تربيت‎بدني بخش حياتي و حساس تعليم و تربيت بوده و جزئي لاينفك از مراحل تربيتي مي‎باشد و به شكوفايي و تكوين استعدادهاي مطلوب كمك مي‎كند. (مظفري، سيد اميراحمد) (10)

ويلكرسون Wilkerson و دودر Dodder ، تحقيقي را با عنوان، ورزش چه كاري را براي مردم انجام مي‎دهد به عمل آورده‎اند. (آزاد، احمد) (1) آنها هفت وظيفه و عملكرد را براي ورزش در جامعه مشخص ساخته‎اند:

1- كاهش هيجانات : ورزش راهي است براي اظهار و كاهش هيجانات و رهايي از تنش‎ها، ورزش به عنوان دريچة اطمينان است كه تمايلات مهاجمانه را تلطيف مي‎كند.

2- اثبات هويت : ورزش امكان شناخته شدن و اظهار ارزش‎هاي وجودي را فراهم مي‎آورد.

3- كنترل اجتماعي : ورزش وسايلي را براي كنترل مردم در جامعه‎اي كه انحرافات رواج دارند بوجود مي‎آورد.

4- اجتماعي شدن : ورزش وسيله‎اي است براي اجتماعي شدن.

5- عامل تغيير : ورزش موجب تغيير جامعه، ايجاد الگوهاي رفتاري جديد و عاملي است كه جريان تاريخ را تغيير مي‎دهد. مثلاً، ورزش برخورد و رقابت گونه‎هاي مختلف مردم و برتري بر اساس قابليت را مجاز مي‎سازد.

6- بيداري و آگاهي جمعي : ورزش موجد روح جمعي است كه مردم را به شيوة متحد به دنبال اهداف مشترك متشكل مي‎سازد.

7- موفقيت : ورزش موجب احساس موفقيت در تماشاگران و ورزشكاران است، هنگامي كه توسط بازيكني يا تيمي موفقيت به دست مي‎آيد. پيروزي در ورزش مانند پيروزي در زندگي است.

تربيت‎بدني با تأكيدي كه بر پرورش جسمي ذهني هيجاني و برازندگي اجتماعي دارد، در صورت آموزش صحيح و اصولي نقش شايان توجهي را در فرايند تعليم و تربيت افراد براي داشتن زندگي اجتماعي ايده‎آل ايفا خواهد كرد.

براي تشريح كامل اين نقش به قدرت تربيت‎بدني و ورزش در سه حوزة تربيتي (شناختي، احساسي و رواني حركتي) اشاره مختصري مي‎شود:

حوزه شناختي :

1- تربيت بدني در موفقيت تحصيلي و فرهنگي مؤثر است.

2- فعاليت حركتي با جريان فكري پويا و متعالي در ارتباط است.

3- تربيت‎بدني موجب شناخت تمرين و ورزش، تندرستي و بيماري است.

4- تربيت‎بدني موجب شناخت بدن انسان است.

5- تربيت‎بدني روشنگر نقش فعاليت جسماني و ورزش در فرهنگ ملل است.

6- تربيت‎بدني و ورزش به مصرف معقول و استفاده مطلوب از خدمات و تسهيلات كمك مي‎كند.

حوزه احساسي (عاطفي) :

1- تربيت‎بدني به خودشگفتگي Self actualization و عزت نفس Self esteen و واكنش سالم و اصولي در مقابل فعاليت جسماني كمك مي‎كند.

2- تربيت‎بدني موجب باور و تصديق زيبايي است.

3- تربيت‎بدني در جهت دادن زندگي به سوي اهداف ارزشمند سهيم است.

4- برنامه‎هاي تربيت‎بدني داراي اهداف انسان دوستانه هستند.

5- برنامه‎هاي تربيت‎بدني از طريق بازي، لذت از تجارب غني اجتماعي را فراهم مي‎سازد.

6- برنامه‎هاي تربيت‎بدني فرصت بازي گروهي را فراهم مي‎آورد.

7- تربيت‎بدني تواضع، بازي عادلانه، روحيه ورزشكاري و خصايل پهلواني را مي‎آموزد.

8- تربيت‎بدني داراي اهداف بشردوستانه است.

حوزه رواني حركتي :

1- تربيت‎بدني مهارتهاي حركتي را در ورزشكاران و تماشاگران بهبود مي‎بخشد.

2- تربيت‎بدني به كسب مهارتهاي استفاده از اوقات فراغت پس از اشتغال ذهني كمك مي‎كند.

3- تربيت‎بدني مهارتهاي اساسي محافظت از محيط زيست را توسعه مي‎دهد.

علاوه بر موارد فوق برخي از مزاياي رواني فعاليتهاي تربيت‎بدني و ورزش عبارتند از:

1- افرادي كه به طور منظم در فعاليتهاي جسماني شركت مي‎كنند عقيده دارند، هنگام تمرين كردن نسبت به هنگامي كه تمرين نمي‎كنند احساس بهتري دارند، احساس سلامتي و تندرستي موجب احساس خوب بودن در افراد مي‎شود.

2- شركت در فعاليتهاي تربيت‎بدني و ورزش وسيله‎اي است براي كاهش افسردگي‎ها و تنش‎ها و موجب رهايي از دلسردي‎ها و انزواجويي‎هاست.

3- ورزش و فعاليتهاي حركتي وسيله‎اي براي اتحاد و پيوستگي با ديگر انسانهاست.

4- ورزش و فعاليتهاي بدني پديده‎هايي مهيج هستند و براي افراد وسيله نشاط‎آوري هستند.

5- فعاليت‎هاي حركتي موجب آرامش و تنوع، پس از يك مدت طولاني كار، مطالعه و تحمل فشارهاي رواني است افراد پس از آن با انرژي تازه‎اي به كار خود مراجعه مي‎كنند.

6- تسلط به مهارتهاي جسماني، اعتماد به نفس و خودباوري افراد را تقويت مي‎كند، با كسب مهارت آنها احساس كمال مي‎كنند كه اين احساس، حس رضايت و صلاحيت آنها را افزايش مي‎دهد.

ارتباط تربيت‎بدني و ورزش با جزم زدائي :

كاركرد اجتماعي تربيت‎بدني و ورزش در توسعه و تحكيم روابط انساني، كاركردي زيربنايي و بنيادي است كه در كل ساختار جامعه و روابط موجود بين اقشار و آحاد اجتماعي اثرات قابل توجهي بر جاي مي‎گذارد (آقاپور، سيد مهدي) (2)

به جرأت مي‎توان گفت : « در جوامعي كه نارسائيهاي كمي و كيفي ورزش وجود دارد، عقب افتادگي آن جامعه نيز چشمگير است و از اين روست كه ورزش امروز در جوامع مترقي دنيا، علاوه بر اثرات بهداشتي و نقش مهم آن در سلامت يك ملت به عنوان يك پديده اجتماعي و عامل اقتصادي مورد مطالعه و پژوهش علمي قرار مي‎گيرد. (جاويد، سيروس) (4)

از آنجا كه پديده جرم و بزهكاري يك مشكل اجتماعي است و عنوان نموديم، تربيت‎بدني نيز يك پديدة اجتماعي است كه با ساير پديده‎ها در رابطه است و با توجه به فوايد ارزشمند و اهداف تربيت‎بدني و ورزش كه عنوان شد، مشخص مي‎شود كه تربيت‎بدني در كاهش بزهكاري، اثرات قابل توجهي داشته و دارد.

تربيت‎بدني در كاهش ناسازگاريهاي فردي و اجتماعي و كاهش فشارهاي رواني مؤثر بوده و تعادل رواني ارگانيزم را برقرار مي‎سازد. افراد از طريق شركت در فعاليت‎هاي حركتي از نظر ذهني، جسمي و رواني تعادل لازم را كسب مي‎نمايند وتوانايي مقابله با مشكلات وفشارهاي ناشي از زندگي مدرن را بدست خواهند آورد و همانطور كه مشخص شده است، جرم نتيجة جمع جبري عوامل مؤثر در بزهكاري است كه تحت تأثير تعارضات گوناگون و مناقشات رواني و فشار بر نقاط ضعف شخصيت افراد و عدم توانايي مقاومت در برابر فشارهاي مزبور و بهم خوردن موازنه رواني ارگانيزم، در شرايط خاص اتفاق مي‎افتد. (خاكپور، محمدمهدي) (5)

بنابراين فردي كه به صورت صحيح از طريق فعاليت‎هاي حركتي ، تربيت شده باشد از جرم دوري مي‎جويد.

دكتر دوگريف Degreff مي‎گويد : نكتة اصلي اين است كه بدانيم تا چه حدي فرد مي‎تواند وضع خود را با اوضاع و احوال و غيرنشيب و فراز زندگي تطبيق دهد و از ميان مسائل گوناگون و طرق مختلف كداميك را برگزيند كه مضر بحال اجتماع نباشد. فرد بهنجار بزهكار كسي است كه بتواند با استفاده از تجارب قبلي خود خط مشي زندگي خويش را چنان برگزيند كه نه فقط منافي نظم اجتماعي نباشد بلكه با زندگي اجتماعي قابل تلفيق باشد. (كي‎نيا، مهدي) (9)

همچنين كين برگ Kinberg مي‎گويد : ناسازگاري اجتماعي عبارت از اين است كه فرد قادر نباشد رفتار خود را با قواعدي كه معمولاً براي اجتماع مفيد و مورد احترام قاطبة افراد آن اجتماع است منطبق سازد. (كي‎نيا، مهدي) (9)

نظم اجتماعي و تطابق سازگاري اجتماعي يكي از اهداف عالية تربيت‎بدني و ورزش مي‎باشد. افراد شركت كننده در فعاليت‎هاي حركتي و ورزشي در محيط فعاليت كه همچون يك آزمايشگاه كوچك اجتماعي است، رعايت قوانين و مقررات، احترام به دستورات و نظرات دوار، رعايت حقوق ديگران، همكاري و تعاون با افراد تيم خود و يا ساير ورزشكاران، رعايت نظم و انضباط، رعايت مسائل اخلاقي و انساني، گرايش به فضائل اخلاقي و دوري جستن از رذائل اخلاقي و … را مستقيماً تجربه مي‎كنند و آموزش مي‎بينند و براي اينكه در فعاليت خودموفق باشند ملزم به رعايت موارد فوق مي‎باشند، بنابراين افراد شركت كننده در فعاليت‎هاي حركتي ورزشي اين مواردي كه آموزش ديده‎اند را در جامعه نيز در شرايط گوناگون تعميم داده و رعايت مي‎كنند و افرادي منظم و سازگار مي‎باشند بنابراين از بزهكاري، ناسازگاري و اقدام به انجام اعمال خلاف قانون و در نهايت مرتكب شدن جرم خودداري مي‎كنند.

براي تشخيص ناسازگاري اجتماعي بايد امكان سازگاري بزهكار يعني شرايط محيطي كه بزهكار بتواند استعداد بزهكاري يا حالت خطرناك خود را از دست بدهد جستجو كرد تا در جهت سازندگي هدايت شود (علومي، رضا) (7)

براي اينكه فرد ناسازگار در جهت سازندگي هدايت شود يكي از بهترين روشها وارد نمودن آن در فعاليتهاي حركتي و ورزشي مي‎باشد. اين افراد در شرايط دوستانه و صميمي و نشاط‎آور محيط‎هاي ورزشي سازگاري اجتماعي را تجربه مي‎كنند و از اين طريق اصلاح خواهند شد.

به نظر مي‎رسد جانشين كردن سيستم اصلاح و تربيت بجاي سيستم اجراي مجازاتها براي كاهش بزهكاري و جرم در جامعه مفيد خواهد بود. براي جلوگيري از ازدياد ارتكاب جرايم در هر جامعه ابتدا بايد محيط اجتماعي و نوع جرم را شناخت و به علل وقوع آن توجه كرد. تا از طريق آموزش صحيح و ايجاد محيط سالم و بازآموزي روش زندگي درست، تأمين زندگي اقتصادي مردم و فراهم آوردن وسايل و امكانات زندگي به شكل صحيح و در حد نياز انساني، رعايت و اجراي قانون بصورت عادلانه براي همه به طور يكسان، ايجاد مؤسسات درماني براي شناخت و درمان مشكلات و مسائل رواني-اجتماعي مجرمين و افزايش برنامه‎هاي تربيت‎بدني و ورزش، شانس بازگشت مجدد اين افراد ناسازگار و بزهكار را به جامعه و زندگي عادي بيشتر كرد.

پيشنهادات :

در نهايت توصيه‎هاي زير براي استفاده از برنامه‎هاي تربيت‎بدني وورزش براي جرم‎زدايي ارائه مي‎گردد :

1- توجه بيشتر به موضوع و محتوا و طرز اجراي درس تربيت‎بدني در مدارس و تأكيد بر نقش تربيتي اين درس براي دانش‎آموزان، كه قشر عظيمي از جامعه جوان ايران را تشكيل مي‎دهند.

2- ايجاد و احداث اماكن ورزشي چند منظوره در مناطق مختلف كشور، خصوصاً نواحي جرم‎خيز و جذب افراد در سنين مختلف به اين اماكن و فضاهاي ورزشي.

3- قرار دادن وسايل و تجهيزات ورزشي به صورت رايگان در اختيار عموم مردم در اماكن عمومي و تشويق افراد به استفاده از اين وسايل ورزشي.

4- توسعه و گسترش ورزش عمومي و همگاني در جامعه و توجه به آن به عنوان يك اولويت و نياز اصلي عموم مردم.

5- آموزشهاي همگاني و ‌آموزش والدين و آشنا نمودن آنان به نقش تربيت‎بدني و ورزش در پرورش مطلوب و شايسته فرزندانشان و علاقمند نمودن آنان به شركت در فعاليتهاي ورزشي و توجه به اين امر مهم كه ايجاد فرصتهاي حركتي بهترين هديه براي فرزندان مي‎باشد.

6- انجام اقدامات لازم جهت تفكيك بزهكاران و مجرمين حرفه‎اي و اعتيادي، از ساير بزهكاران و اجراي برنامه‎هاي حركتي و ورزشي به صورت جداگانه براي هركدام از آنها.

7- از بين بردن نقاط آلوده و كنترل و نظارت بيشتر در نقاط و مراكز مزبور و توجه بيشتر به اجراي برنامه‎هاي اصلاحي تربيت‎بدني ورزش در اين نقاط.

8- سرمايه گذاري دركانونهاي ورزشي و جذب جوانان و ساير اقشار جامعه در اين مراكز و پر كردن اوقات فراغت افراد جامعه به نحو شايسته با شركت كردن افراد در برنامه‎هاي ورزشي اين مراكز.

9- رفع موانع موجود در مسير ورزش خواهران و توسعه مراكز و فضاهاي ورزشي مناسب خواهران.

10- توجه بيشتر به نقش بازپروري تربيت‎بدني و ورزش براي بازگشت افراد بزهكار و مجرم به جامعه.

11- همكاري و تشريك مساعي بيشتر ساير سازمانهاي فرهنگي-اجتماعي با سازمانهاي تربيت‎بدني و ورزش براي طراحي و اجراي برنامه‎هاي مفيد و سازنده ورزشي براي عموم مردم جامعه.

12- انجام تحقيقات بيشتر در ارتباط با نقش تربيت‎بدني و ورزش در جرم‎زدايي در جامعه.

منابع و مأخذ

1- آزاد، احمد (1374)- مباني تربيت‎بدني و ورزش- ترجمه اثر دبوراآ. وست، چارلز.آ.بوچر- انتشارات كميتة ملي المپيك جمهوري اسلامي ايران- چاپ يازدهم- تهران.

2- آقاپور، سيدمهدي، (1368)- جامعه شناسي ورزشي- سازمان تربيت‎بدني جمهوري اسلامي ايران- دفتر تحقيقات و آموزش- چاپ اول- تهران.

3- باهري، محمد- حقوق جزاي عمومي سال 39 و تقريرات دوره فوق ليسانس سال 46-45 دانشكده حقوق دانشگاه تهران.

4- جاويد، سيروس- زمينه ورزش شناسي.

5- خاكپور، محمدمهدي (1354)- جرم شناسي زنان ناسازگار- تهران.

6- سميعي، حسين- حقوق جزاي اختصاصي 1318.

7- علومي، رضا (1345)- جرم شناسي- ترجمه اثر پنياتل (ژان)- چاپخانه پيروز- تهران.

8- فرجاد، محمدحسين (1371)- آسيب شناسي اجتماعي و جامعه شناسي انحرافات- دفتر تحقيقات و انتشارات بدر- چاپ پنجم- تهران.

9- كي‎نيا، مهدي (1345)- علوم جنايي- انتشارات آذر- تهران.

10- مظفري، سيداميراحمد (1366)- اصول و مباني تربيت‎بدني- جزوة درسي- دانشگاه تربيت معلم- دانشكده تربيت‎بدني- تهران.

11- The late Edwinh. Sutherland & Donaldr Cressey.

“Principles of criminology” 1960, university of california, los-Angeles. T.B Lippincott company. Chrcago, phladelphia, Newyork.

12- Donaldr . Taft & Ralphw. England “Criminology” 1960, university of illinois.

جرم زدايي و نقش تربيت بدني و ورزش

مطالب مشابه :

نقش اوقات فراغت در تکامل فردي و سلامت اجتماعي

كتاب شناسي پيشگيري از گناه

فهرست مطالب: روانشناسي ، علوم اجتماعي و فلسفه

حرکات ورزشی برای سلامت کارمندان

جرم زدايي و نقش تربيت بدني و ورزش

: نقش خانواده، مدرسه، جامعه در جلوگيري از پيدايش و گسترش اعتياد

آسيب اجتماعي چيست؟

در باره جامعه شناسي ورزش

تاثیر ورزش در تغییرات اجتماعی جامعه