طرح جامع تحول بخشی در معاونت پرورشی و تربیت بدنی

                                         بسمه تعالی
امور تربیتی ، چه بعنوان یک ماموریت و چه بعنوان یک ساختار تشکیلاتی ، در سه دهه گذشته ، همواره مورد بحث و تبادل نظر و نقد و موشکافی بوده است و پیوسته این سوال پیش روی مسوولان ، کارکنان و صاحبنظران تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی ایران بوده است که آیا راهبردها و راهکارهای مناسب برای  تحقق رسالت های تربیتی وزارت آموزش و پرورش چیست؟ و  چه تغییراتی می تواند موجب بهبود کارایی و اثربخشی آن شود؟ و الگوهای عمل مناسب برای مدیریت و برنامه ریزی در این مورد چیست؟

این سوالات ، موجب شده است تا در سه دهه گذشته ، رویکردهای مختلفی برای چگونگی تحقق رسالت ها و ماموریتهای تربیتی و نیز نحوه اداره و مدیریت ساختار امور تربیتی در نظام آموزش و پرورش مطرح شود.

قانون احیاء معاونت پرورشی و تربیت بدنی ، فرصتی فراهم کرده است تا وزارت آموزش و پرورش ، با کمک ظرفیت های موجود خود و با مرور و ارزیابی الگوها و تجاربی که در زمینه چگونگی مدیریت و برنامه ریزی امور تربیتی فراهم شده است ، و نیز برپایه اسناد گوناگونی که در حوزه تعلیم و تربیت طراحی شده اند ، نقشه راهبردی امور تربیتی در آموزش و پرورش را طراحی نماید تا هم به ساماندهی مبانی پایه و نظری رسالت تربیتی بپردازد و هم ماموریت ها ، استراتژی ها ، برنامه های عمل و ساختار تشکیلاتی را با استناد به این پشتوانه ، بازتعریف نماید. اقدامی که در واقع ، نوعی مهندسی فرهنگی امور تربیتی در نظام آموزش و پرورش است.

این بخشی از مقدمه طرح تحول بخشی در معاونت پرورشی و تربیت بدنی است که قرار است با هدف تحقق تکالیف و فرصت های قانون احیاء و به منظور افزایش کارایی و اثربخشی ساختاری و برنامه ای این معاونت ، در 3 فاز  مختلف در سطوح مختلف وزارت آموزش و پرورش ، از حوزه ستادی تا مدرسه به اجرا درآید.

به همین منظور و با هدف تبیین کلیات و چارچوبی طرح تحول بخشی در معاونت پرورشی و تربیت بدنی ، گفتگویی انجام دادیم با جناب آقای دکتر علی اصغر یزدانی ، معاون محترم پرورشی و تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش تا به بررسی در مورد رئوس و سرفصل های این طرح بپردازیم.
وی در این مصاحبه بر روی چند نکته تاکید دارد:

 1 ) طرح تحول بخشی ، با توجه به ادبیات ، چارچوب ، ماموریت ها و چشم اندازهایی که دارد ،  مبنایی برای افزایش کارایی و اثربخشی است و پایه ای برای آینده معاونت  ، دست کم برای یک دوره مشخص است تا  پس از تصویب ، در مدیریت های مختلف دنبال شود و تغییرات مدیریتی بر ساختار و برنامه های آن تاثیر نگذارد.

2 ) این طرح ، مانع از استمرار برنامه های فعلی معاونت در سطوح مختلف از جمله در مدرسه نمی شود.

 3 ) در طرح تحول بخشی ، به اسناد تحول بنیادین در آموزش و پرورش ، از جمله اسناد ضمیمه سند ملی آموزش و پرورش تاکید ویژه ای می شود و از هرگونه اعمال سلیقه که به چارچوب راهبردی آن آسیب وارد می کند ، پرهیز می شود.

 4 ) مستندات اولیه و چارچوب این طرح ، برای جمع بندی در اختیار مراجع مسوول در دولت و مجلس خواهد شد.

  شما سومین معاون پرورشی و تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش ، بعد از تصویب قانون احیاء هستید. در طی مدت کاری خود ، چه تحلیلی از وضعیت امور تربیتی در وزارت آموزش و پرورش و بطور خاص معاونت پرورشی و تربیت بدنی و ماموریت های آن دارید و وضع موجود آن را چگونه ارزیابی می کنید؟

بسم الله الرحمن الرحیم.

سوال بسیار مهم و کلیدی است.  من و همکارانم  در طی 6 ماه گذشته ، در کنار استمرار ، توسعه و تقویت ماموریت ها و برنامه های جاری ، حوزه معاونت ، یکی از مهم ترین اولویت های مان بررسی و شناخت وضع موجود امور تربیتی در سطح وزارت آموزش و پرورش ، همچنین وضعیت معاونت پرورشی و تربیت بدنی  بوده است. برای همین منظور ، ما چالش ها و فرصت ها ، نقاط قوت و ضعف و آینده پیش رو را برای خود ترسیم کردیم. این به ما کمک می کند تا با تحلیل دقیق تری بتوانیم ، هرگونه احیاء و تحول بخشی در معاونت را هدایت کنیم. بعنوان مثال نقاط قوت و ضعف وضع موجود را بصورت چکیده ، به این صورت دسته بندی کردیم.

 الف – نقاط قوت : 

 1 ) وجود ظرفیت ها و پتانسیل های گسترده فرهنگی و تربیتی در سطح وزارت آموزش و پرورش

 2 ) توسعه نرخ دانش آموزان تحت پوشش برنامه ها و خدمات تربیتی

 3 ) گستردگی زیرساخت ها و منابع

 4 ) توزیع ماموریت ها در بین بخش های مختلف تشکیلاتی

5 ) گستردگی دامنه فعالیت ها در زمینه چالش های تربیتی ، فرهنگی و اجتماعی

ب – نقاط ضعف : 

1 ) فقدان هم – افزایی بین تشکیلات

 2 ) تداخل ماموریت ها و برنامه ها

 3 ) دشواری مدیریت برنامه ها و نیروی انسانی حوزه امور تربیتی در مدرسه

 4) عدم تمرکز در مدیریت استراتژیک امور تربیتی در مدرسه .

 همچنین در کنار شناخت این نقاط قوت و ضعف ، ما تحلیلی از برخی از چالش های کلیدی پیش روی امور تربیتی را احصاء کردیم.

بصورت چکیده ، برخی از موارد مهم آن عبارتند از : 

 1 ) چالش معرفت شناختی و نظری تربیت و امور تربیتی

 2 ) تغییر در فرایندها و ساختار تعلیم و تربیت

 3 ) تغییر در مولفه ها و اولویت های تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان

 4 ) بروز شکا ف های نسلی و تغییر در سلسله مراتب ارزش های نوجوانان

 5 ) ظهور سبک های جدید زندگی و گفتمان های فرهنگی رقیب

 6 ) ظهور نهادها ، رسانه ها و صنایع فرهنگی جدید ، رقیب و بدیل

 7 ) ظهور جریان های فرهنگی نوپدید دربین نوجوانان و جوانان
ما برای هر یک از این موارد ، اسناد و ضمائم پشتیبان را تهیه کرده ایم که به ما کمک می کند تا با دقت بتونیم فضای عمومی امور تربیتی و معاونت پرورشی و تربیت بدنی را ترسیم کنیم.

با چنین تحلیلی ،  ما به این نتیجه رسیدیم که ، در چارچوب احیاء معاونت پرورشی و برای تجدید حیات آن ، لازم است اقدامات گسترده توسعه و تحول بخشی ، هم در ماموریت های تربیتی وزارت آموزش و پرورش و هم در سطح معاونت پرورشی و تربیت بدنی صورت گیرد. برای این منظور ، ما اولین گام از کارمان را طراحی چارچوب احیاء و تحول بخشی در معاونت قرار دادیم و بر اساس آن ،  الگوی نظری و اجرایی تحول بخشی را در قالب سند راهبردی طراحی کردیم. تلاش ما این است که با تدوین و اجرای طرح تحول ، نوعی مهندسی مجدد در امور تربیتی و معاونت پرورشی انجام دهیم که مطابق با آن ، کارایی و اثربخشی ساختار ، ماموریت ها و برنامه ها را از حوزه ستادی تا مدارس را بطور قابل ملاحظه ای ارتقاء دهیم.

  منظور و تعریف شما از سند راهبردی امور تربیتی چیست؟
ما در همان ابتدای کار خود برای طراحی این سند و چگونگی کار ستاد احیاء و تحول بخشی در معاونت پرورشی و تربیت بدنی ، تعریفی را برای کارمان مشخص کردیم. بر اساس این تعریف ، سند راهبردی :
سندی است که ضمن آسییب شناسی وضع موجود امور تربیتی و معاونت پرورشی و تربیت بدنی  و شکاف های نظری ، تجربی و سازمانی آن ، به تحلیل مبانی نظری و راهبردی کارکردهای تربیتی آموزش و  پرورش در جمهوری اسلامی ایران پرداخته و ماموریت های و چشم اندازهای آینده آن را به همراه شاخص های کمی و کیفی تبیین و ترسیم می نماید.

  چه ضرورت هایی موجب طراحی چنین اقدامی شده است؟
ما رئوس ضرورت های راهبردی طرح  تحول بخشی در معاونت پرورشی و تربیت بدنی را به این صورت مشخص کرده ایم.
آسیب شناسی و ترسیم  وضع موجود امور تربیتی ، ترسیم چالش ها و فرصت های پیش روی امور تربیتی ، طراحی مبنا و چارچوب معرفت شناختی برای امور تربیتی ، طراحی چارچوبی برای کارکردهای تربیتی نظام آموزش و پرورش ، دستیابی به چارچوبی برای مدیریت و برنامه ریزی امور تربیتی ، دستیابی به چارچوبی معرفتی و راهبردی در زمینه چگونگی عملکرد امور تربیتی ، طراحی و تدوین ماموریت ها و برنامه های عمل امور تربیتی ، طراحی و تدوین استراتژی های نهادی و عملکردی امور تربیتی ، طراحی افق و چشم انداز آتی امور تربیتی و شاخص های عملکردی آن ، دستیابی به مبنایی برای مهندسی مجدد ساختار و چارچوب کلان امور تربیتی  ، طراحی و اعتبار بخشی به ساختار جدید برنامه ای و سازمانی امور تربیتی ، طراحی چارچوبی برای تحول در ساختار امورتربیتی

  آیا اقدامات مشابه این در گذشته صورت نگرفته است ؟ چارچوب این احیاء و تحول چیست؟
در طی سه دهه گذشته ، تلاش های مختلف و متعددی برای این منظور صورت گرفته است که از جمله در سال های گذشته نیز حرکت ها و اقداماتی در این زمینه طراحی شد ، اما آنچه که ما در قالب طرح احیاء و تحول بخشی ، دنبال می کنیم ، از چند جهت حائز اهمیت بوده و متفاوت است :
1 ) تلاش ما بر اساس اسناد کلان و بالادستی است که در زمینه تعلیم و تربیت تدوین شده است و ما در طراحی اسناد ، ماموریت ها و استراتژی های مان به آن ها توجه ویژه ای خواهیم داشت.

 2 ) کوشش می کنیم که پیوند معنادار و متناظر با ماموریت های فرهنگی و تربیتی سایر بخش های وزارت آموزش و پرورش داشته باشیم. این یکی از سیاست های مهم کار ما است که مدیریت و برنامه ریزی در حوزه امور تربیتی باید هم – افزا باشد.

 3 )  توجه خواهیم کرد که تعاریف و  دیدگاه های مورد توافق و پذیرفته شده در زمینه مدیریت و برنامه ریزی در حوزه تعلیم و تربیت اسلامی و رسمی را محور کار قرار دهیم و از طرح  دیدگاه ها و رویکردهای نظری و اجرایی که مبتنی بر سلایق نظری بوده و به اندازه کافی در مورد آن ها تبادل نظر نشده و یا اسناد علمی پشتیبان ندارند ، خودداری کنیم و بجای آن ظرفیت های مان را صرف پیاده کردن مبانی نظری ، دیدگاه ها و ماموریت های مستند و مصوب کنیم.

 4 ) ما به طراحی استراتژی ها و راهبردهای مناسب نظری و اجرایی برای مدیریت و برنامه ریزی امور تربیتی در مدرسه خیلی اهمیت می دهیم. چون معتقدیم که برآیند همه این تلاش ها و کوشش ها باید به افزایش کارایی و اثربخشی تربیتی مدرسه منجر شود.           4 )  پاسخگوی نیازهای و تحولات فرهنگی و تربیتی کودکان و نوجوانان باشد. و برای این منظور ، یکی از اقدامات مهم در طرح را مستند کردن وضع موجود تربیتی دانش آموزان قرار داده ایم و در این زمینه تاکنون تصویری از وضعیت روانی ، تربیتی ، فرهنگی و اجتماعی دانش آموزان را ترسیم و دسته بندی کرده ایم.

 5 ) مهندسی فرهنگی هم ، یکی از محورهای کارمان خواهد بود. به این معنا که تلاش می کنیم تا امور تربیتی و معاونت پرورشی و تربیت بدنی را بعنوان یک نهاد فرهنگی ، مورد ارزیابی و مهندسی مجدد قرار دهیم و کوشش کنیم تا کارایی و اثربخشی آن را در مقایسه با نهادهای فرهنگی رقیب مانند رسانه ها و صنایع فرهنگی ، ارتقاء بدهیم.

  آیا آسیب شناسی از وضع موجود امور تربیتی صورت داده اید؟
بر اساس مطالعات و بررسی هایی که انجام داده ایم ، به نظر می رسد می توان آسیب شناسی امور تربیتی و معاونت پرورشی و تربیت بدنی را در 6 محور دسته بندی کرد:

 1 ) چالش های معرفت شناختی : به این معنا که امور تربیتی و معاونت پرورشی ، با پرسش ها و ابهام های نظری مختلفی در زمینه تربیت و امور تربیتی دانش آموزان روبرو است ، که البته در سال های گذشته ، با تدوین اسناد نظری و راهبردی مهم در حوزه کلان تعلیم و تربیت ، تا اندازه ای این ابهامات برطرف شده است.

 2) چالش چارچوب : ادبیات موجود در زمینه تعلیم و تربیت نیز ، تاکنون به طراحی چارچوب نظری و راهبردی مشخص و مدونی منجر نشده است ، و لازم است بر اساس اسناد موجود و ادبیات مستند ، مصوب و مورد توافق ، چارچوبی راهبردی برای یک دوره مشخص در زمینه امور تربیتی دانش آموزان تدوین شود و همان مبنا و پایه مدیریت و برنامه ریزی برای یک دوره بلندمدت و مدیریت های مختلف باشد.

 3 ) چالش برنامه درسي :  به تبع پرسش هایی که در مورد چارچوب کاری امور تربیتی و معاونت پرورشی وجود دارد ، یکی دیگر از چالش های مهم پیش رو ، چالش برنامه درسی است. بطوری که این پرسش همچنان اهمیت دارد که امور تربیتی دانش آموزان ، چگونه در قالب برنامه درسی تعریف می شود. آیا امور تربیتی  ، تنها محدود به ساعات غیردرسی ، فوق برنامه ها و ساعت درس پرورشی است؟

 4 ) چالش برنامه ريزي:  همچنین لازم است به این پرسش گفته شود که آیا چه نوع رویکردهای برنامه ای می تواند به تعمیق اهداف تربیتی کمک کند؟ و نسبت آن ها با ساختار تربیتی مدرسه و ماموریت های کلان آموزش و پرورش چیست؟ 

  5 )چالش  ساختاري و تشكيلاتي :یکی از مهم ترین چالش ها در طی سال های گذشته ، تغییر مستمر ساختارها و تشکیلات سازمانی ، نهادی ، ماموریتی و  برنامه ای بوده است. که این هم به همان چالش های چارچوب برمی گردد. ما باید بتوانیم ابتدا چارچوب مشخص و مورد توافق و راهبردی را طراحی کنیم و سپس بر اساس آن ساختار و تشکیلات را مورد بررسی و مهندسی مجدد قرار دهیم.

6 ) چالش شاخص گذاری و ارزشيابي : سرانجام ، لازم است به چالش ارزشیابی اشاره کنیم. به این معنا که لازم است معیارها ، شاخص ها و سنجه های مناسبی برای تحلیل و ارزیابی وضعیت تربیتی دانش آموزان ، همچنین برای سنجش عملکرد تربیتی مدارس داشته باشیم. این ها موارد و چالش هایی هستند که بررسی ، مطالعه و تحلیل و ارزیابی در مورد آن ها به برای هرگونه مهندسی مجدد در امور تربیتی حائز اهمیت است و می تواند به فزایش کارایی و اثربخشی ساختار ، ماموریت ها ، برنامه ها و عملکردها در امور تربیتی کمک می کند.

  ساختار و ویژگی های طرح تحول بخشی  چیست؟
قبل از هرچیز مجدد این نکته را یادآوری می کنم که این طرح ،  مانع از برنامه ها و فعالیت های معمول و جاری ستاد معاونت پرورشی و  همچنین مدارس نیست. به این معنا که یک نهضت بنیادین و راهبردی است که هدف از آن مهندسی مجدد برای ارتقاء کارایی و اثربخشی معاونت پرورشی و تربیت بدنی در مدارس و تحقق کلیه ظرفیت های مطرح در قانون احیاء است.
این طرح ، که ما آن را با عنوان « طرح جامع تحول بخشی در معاونت پرورشی و تربیت بدنی » می شناسیم ، چند ماه است که کار خود را در قالب یک دبیرخانه و کارگروه  آغاز کرده است و شامل یک سند راهبردی ، حداقل 6 سند ضمیمه و پشتیبان( مطابق با ساحت های تربیتی ) به همراه ، بیانیه های ماموریت ، بیانیه چشم انداز ، برنامه عمل ملی و  مدرسه ای،  پیوست ها و ضمیمه های استانی، گزارش های تحلیل محیطی ، رصد وضع موجود و  غربالگری ها و  نیازسنجی ها  ،  راهنمای کارشناسان و برنامه ریزان و کاربرگ های مربیان و کارکنان مدرسه است.
در تدوین این طرح ،  با پیروی از رهنمودها و بیانات مقام معظم رهبری در مورد ضرورت ها و چگونگی احیاء امور تربیتی ، با  رعایت مبانی و چارچوب تعلیم و تربیت اسلامی ،  از اسناد موجود ، مصوبات و تکالیف قانونی و رویکردهای پذیرفته شده و مورد توصیه حوزه های برنامه ریزی تربیتی و فرهنگی استفاده می شود و ما بطور جدی مقید هستیم که از هرگونه اعمال سلیقه های شخصی در فرایند مهندسی مجدد پرهیز کنیم.

بر اساس این طرح ، ما این محورها را بازنگری و جمع بندی می کنیم.

- تدوین سند راهبردی معاونت پرورشی و تربیت بدنی که علاوه بر چارجوب کاری و ماموریت ها ، جداول عملکردی معاونت برای یک دوره مشخص تدوین و برای اجرا آماده می شود ، بطوری که انتظار می رود که شاخص های آن ، مبنای ارزیابی های کمی قرار گرفته ،  دنبال و پیاده گردد. کوشش ما این است که این سند در مراجع کلان ، مورد ارزیابی قرار گرفته و مصوب شود تا در تغییرات مدیریتی ، دچار ناپایداری های برنامه ای نشویم. خوشبختانه در این زمینه پیشرفت خوبی داشتیم و پیش نویس ها در کارگروه تحول بخشی بطور مرتب در حال بررسی و بازنگری است.

- ساختار و تشکیلات معاونت پرورشی ، مهندسی مجدد شود و از طریق تطبیق با سند راهبردی ، دارای پشتوانه نظری و راهبردی گردد ، بطوری که مشخص شود ، هدف از راه اندازی یک دفتر یا یک مرکز چه بوده است. بررسی های ما تا اینجا نشان داده است که ساختار موجود معاونت پرورشی ، متناسب با ماموریت های آن نیست و باید متحول شود. ضمن این که خیلی از مراکز ، دفاتر و موسسات دیگر در وزارت آموزش و پرورش هستند که کارکرد تربیتی دارند و جدا از معاونت کار می کنند که در مورد آن ها ، لازم است تصمیم گیری شود. برای همین منظور ، مطابق با سند راهبردی ، نمودار ساختاری و تشکیلاتی تهیه شده است که ویژگی های راهبردی خوبی دارد و معاونت پرورشی  را از یک ساختار اداری و برنامه ای ، به یک نهاد کلان فرهنگی – تربیتی موثر و قابل رقابت تبدیل می کند. بعنوان مثال ما در این نمودار ،  ضمن مهندسی مجدد دفاتر ستادی ، برای ورود موثر به رقابت های کلان فرهنگی – هنری ، بخش هایی  مانند مرکز آفرینش های فرهنگی – هنری را در نظر گرفتیم. همینطور در زمینه ترویج آداب زندگی ، بازی و سرگرمی برای کودکان و نوجوانان ، خلاقیت ، نوآوری و کارآفرینی ، رصد مستمر وضعیت تربیتی ، فرهنگی و اجتماعی    دانش آموزان ، توسعه  ورزش و تربیت بدنی و موضوعات و ماموریت های دیگر ، ساختارهای مناسب و جدیدی را پیش بینی و طراحی کرده ایم. کوشش ما این است که این ساختار ، علاوه بر گرایش های پایه در حوزه امور تربیتی کودکان و نوجوانان ، با نیازهای روز و چالش ها و مسائل آن ها متناسب و متناظر باشد و بتواند با تحولات مستمر و نوشونده فرهنگی – اجتماعی خود را سازگار کرده و موثر و کارآمد باشد.

- برنامه های عمل ملی و مدرسه ای برای معاونت پرورشی و تربیت بدنی تهیه و تدوین شود و این برنامه ها ، دارای توجیه فنی و اولویت بندی باشند تا برنامه ها ، با ماموریت ها ، مسائل و اهداف کمی و چشم اندازها ، خود را تطبیق دهند و از این طریق ترسیم فضای کلی عملکردی و سنجش میزان کارایی و اثربخشی معاونت ، مشخص شود.

- زیرساخت ها و ظرفیت های فرهنگی – تربیتی ، مهندسی مجدد شده و توسعه داده شوند. بررسی های ما نشان می دهد ، که :

1 ) ما در آموزش و پرورش ، بدرستی از ظرفیت های فرهنگی – تربیتی استفاده نمی کنیم که نمونه آن ها ، اردوگاه ها ، کانون های فرهنگی – تربیتی و بطور کلی مراکز مکمل مدرسه است.

2)  متناسب با نیازها و مسائل جدید ، ظرفیت ها و زیرساخت های جدید طراحی نکرده ایم و یا زیرساخت های موجودمان را متناسب با آن تحولات ، سازگار نکرده ایم. برای این منظور ، ما در حال ارزیابی همه این زیرساخت ها و ظرفیت ها هستیم. بعنوان مثال یکی از پیش بینی های ما  این است که اردوگاه ها را به « پارک رشد دانش آموزی »  تبدیل کنیم و یا نحوه استفاده از کانون های فرهنگی – تربیتی را تغییر دهیم. همچنین در نظر داریم ، نحوه استفاده از پژوهشسراها را بر اساس مدل های خلاقیت و نوآوری ، متحول کنیم. این تحولات تنها به ظرفیت های موجود بسنده نمی کند ، بلکه زیرساخت های مجازی را هم برای توسعه خلاقیت و نوآوری ، برای معرفی محصولات مناسب فرهنگی ، برای سرگرمی و نشاط دانش آموزان و چندین ماموریت های راهبردی دیگر ، طراحی و راه اندازی می کنیم که فهرست آن ها نیز تهیه شده است.

- سازوکارهایی برای تعمیم رسالت تربیتی در بین کلیه مولفه های تعلیم و تربیت در نظر گرفته شده و شرح وظایف کلیه کارکنان مدرسه ، مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد. یکی از مهم ترین اقدامات ما در این طرح این است که سازوکارهای معین برای کارکنان ، برنامه درسی ، ساعت درسی ، کتاب ، فضای عمومی مدرسه و ... رسالت تربیتی نوشته شود و برای تحقق آن ها ، پیوست ها و ضممیه های اجرایی مشخص در نظر گرفته شوند. بعنوان مثال ، یکی از راه حل های پیش بینی شده در طرح این است که از طریق توسعه ظرفیت های فرهنگی در مدرسه ، کلاس های درسی مانند ریاضی ، شیمی ، فیزیک و ... با ضمیمه های فرهنگی – تربیتی ، علاوه بر کارکرد آموزشی ، کارکرد تربیتی هم  می یابند. ما برای این منظور ، پیش بینی کرده ایم که راهنماهای ادواری فرهنگی – تربیتی برای همهی معلمان تهیه کنیم. یک نمونه مثال می زنم. مثلا در راهنما به معلم توصیه می شود که در کنار تدریس ، می تواند این فیلم ها با همکاری مدرسه برای دانش آموزان نمایش بدهد ، این کتاب را معرفی کند ، یا این سایت فرهنگی و یا این بازی و سرگرمی خلاق را به او بشناساند. بر اساس این مدل ، شرح وظایف کلیه کارکنان مدرسه ، بویژه معاون و مربی پرورشی تغییر می کند و مجددا تدوین می شود ، تا مدرسه از یک محیط صرف آموزشی و اداری به محیطی فرهنگی – تربیتی تبدیل شود.

  گره ها و ابهام های بنیادینی که سال هاست بر سر راه عملکرد امور تربیتی وجود دارد ، در این طرح  چگونه تبیین و حل می شود و در مورد آن ها چه تدبیری اندیشیده شده است؟
همانطور که اشاره کردم ، در این طرح ، ما از اعمال سلیقه وطرح موضوعاتی که گره های جدیدی را به ابهام ها و سوالات مان اضافه کنند ، خودداری می کنیم. تلاش ما این است که ، از کوشش های کلان و راهبردی که از جمله در سند ملی آموزش و پرورش و در فلسفه تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته و خوشبختانه ، بسیاری از ابهام ها  ، از جمله در زمینه رابطه آموزش و پرورش را موشکافی و تحلیل کرده و برای آن ها راه حل نظری ارائه کرده اند ، استفاده کنیم و به آن ها مقید باشیم. چیزی که ما در این سند ، بیشتر به آن  اهمیت می دهیم ، طراحی استراتژی ها و راهبردها ، بر اساس مبانی و چارچوب های نظری است و این که ماموریت های مشخص و روزآمدی را برای تحقق اهداف کلان تعلیم و تربیت ، تدوین کنیم. 

  چه رویکردی را برای طراحی سند و برای احیاء و تحول در امور تربیتی دنبال می کنید؟
برای پاسخ به این سوال ، توجه شما را به سه نکته جلب می کنم.

 1 ) این که ، تاکید داریم ، هر رویکرد راهبردی و استراتژیک ما باید منجر به تربیت همه ابعاد و ساحت های متربی باشد.

 2 ) مطابق با تعاریف و اصول تصریح شده در سند ملی آموزش و پرورش و فسلفه تعلیم و تربیت که بر پایه مبانی تعلیم و تربیت اسلامی هستند ، باشد .

 3 ) بگونه ای باشد که در چشم انداز تحولی ، معاونت پرورشی و تربیت بدنی ، به نهاد فرهنگی – تربیتی کارآمد و اثربخش باشد که هم ماموریت های خود را بخوبی دنبال می کند ، هم نیازهای دانش آموزان را در نظر دارد و هم می تواند خود را با تحولات و چالش های مستمر و نوشونده فرهنگی – اجتماعی  سازگار کند.

  چه اقداماتی برای این منظور صورت گرفته است؟ و چه پیشرفت هایی در این زمینه داشته اید؟
بر اساس چارچوبی که در ابتدا توضیه دادم ، پیشرفت خوبی تاکنون داشته ایم . ابتدا در طی جلسات مختلف در قالب کارگروه تحول بخشی که با حضور وزیر محترم آموزش و پرورش تشکیل شده است ، چارچوب کارمان را بررسی و تحلیل کردیم. سپس بر اساس آسیب شناسی ها و مطالعات و بررسی های اولیه ،  بخش های مهمی از پیش نویس سند آماده شده است. همزمان با تهیه سند ، شرح وظایف و نمای کلی امور تربیتی در مدرسه را مورد بررسی و تحلیل قرار دادیم و تصویری از ساختار مناسب سازمانی ، و زیرساخت های مورد نیاز و مناسب فرهنگی – تربیتی در مدرسه را تدوین کردیم. هم اکنون هم در حال آماده شدن برای اجرای یک غربالگری گسترده در مورد نیازهای فرهنگی – تربیتی دانش آموزان و وضع موجود امور تربیتی در مدارس هستیم. پیش بینی می کنم که تا اواخر شهریور و اوایل مهرماه ، پیش نویس سند راهبردی را برای بررسی به مراجع عالی در وزارت آموزش و پرورش ، دولت ، مجلس محترم و دیگر مراجع تصمیم گیر تقدیم کنیم. همچنین اسناد ضمیمه را نیز تا پایان پائیز نهایی می کنیم. پیش بینی من این است که به امید خدا ، پس از بررسی ها و تصویب اسناد چارچوب و راهبردی ، در آینده نزدیک ، آماده پیاده سازی طرح تحول بخشی امور تربیتی و معاونت پرورشی و تربیت بدنی در وزارت آموزش و پرورش شویم.

طراحی و اجرای این سند ، چه پیامدها و تحولاتی را در مدرسه به همراه دارد؟
در کوتاه مدت ، انتظار ما این است که مدیریت امور تربیتی در مدرسه و ساختار و برنامه های آن را تبیین کنیم ، بطوری که مطابق با چارچوب ، استراتژی  ها و چشم انداز مشخص باشد. در میان مدت ، راهنماها و ضمیمه های اجرایی مدون برای توسعه امور تربیتی مدرسه در اختیار کارکنان مدرسه قرار می گیرد ، بخش هایی از زیرساخت های جدید فرهنگی – تربیتی در مدارس طراحی می شوند و نحوه تعامل مدرسه با مراکز مکمل مدرسه ، بر اساس مدل های جدید سند ، پیاده می شود و در درازمدت نیز برنامه های عمل فرهنگی – تربیتی تصریح شده در سند و چشم اندازهای آن ، در مدرسه اجرا می شود و زیرساخت های جدید فرهنگی – تربیتی ، بطور کامل در مدارس پیاده سازی شوند.
غیر از اجرای بخش های اولیه ، ضروری و مقدماتی سند در همه مدارس کشور ، پیش بینی ما این است که فاز اول سند راهبردی در طی 2 سال ، یعنی حداکثر تا سال 90 ، به اجرا درآید و برای این منظور ، و برای سرعت بخشیدن به پیاده سازی کلیه فاز های تحول بخشی ، استان ها و مناطق و مدارسی را بعنوان نمونه و پایلوت انتخاب می کنیم و طرح را در آن ها به اجرا در می آوریم تا هرچه زدوتر نواقص آن را برطرف کنیم.
بصورت کلان هم ، انتظار ما این است که این طرح ، بتواند تحولات مناسبی را در زمینه برنامه درسی ، کتاب ، شرح وظایف کارکنان ، ظرفیت ها وزیرساخت های تربیتی مدارس ، امور پرورشی ، مدیریت مراکز مکمل مدرسه ، نحوه ساخت و ساز و طراحی فضا در مدرسه و ... صورت دهد و همچنین مدیریت امور تربیتی  در مدرسه ، از جمله عملکرد مربیان پرورشی را بهبود بخشیده و ارتقاء دهد. بطور کلی ، جایگاه مدرسه در مدیریت امور تربیتی ارتقاء پیدا می کند ، بطوری که در کارگروه پیشنهادهایی مطرح شده است مبنی بر این که مدرسه کارنامه تربیتی داشته باشد و نقش مدیر در مدیریت و برنامه ریزی امور تربیتی مدرسه ارتقاء پیدا کند و در اختصاص سرانه مدرسه  و نیز ارزشیابی کارکنان مدرسه  به کارنامه تربیتی آن ها توجه شود.

  محدودیت ها و موانع پیش روی طرح را چگونه ارزیابی می کنید و چه انتظاری دارید؟
در مجموع ، مشکلات و چالش های زیادی پیش روی پیاده سازی این طرح قرار دارند ، اما تلاش ما از همان ابتدای کار هم این بوده است که با توکل به خداوند متعال ، از ظرفیت های موجود در آموزش و پروش ، بخوبی استفاده کنیم و ضمن توجه به سرفصل های اساسی تحول بخشی ، در عین حال ، مسیرهایی را انتخاب کنیم که مورد وفاق باشد. امید این داریم که برخی از مشکلات پایه مانند منابع مالی و انسانی هم ، با همدلی و همراهی مسوولان محترم کلیه بخش های وزارت آموزش و پرورش ، دولت و مجلس محترم برطرف شود و زمینه ای فراهم گردد تا به امید خدا ، بتوانیم نقطه عطفی ایجاد کنیم تا دست کم بخش مهمی  از دغدغه های بحق  رسمی و عمومی در مورد امور تربیتی و کارآمدی آن برطرف شود.