شروط سخنرانی

بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيم، اَلحَمدُلِلّهِ رَبِّ العالَمين، ثُمَّ الصَّلوةُ وَ السَّلامُ عَلي سَيِّدِنا و نَبِيِّنا أَبِي القاسِمِ مُحَمَّد و عَلي أَهلِ بَيتِهِ الطَّيِّبينَ الطّاهِرين سِيَّما بَقِيَّةِ اللّهِ فِي الأَرَضين و لَعنَةُ‏اللّهِ عَلي أَعدآئِهِم أَجمَعين مِنَ الـءآنَ إِلي قِيامِ يَومِ الدّين.

چگونه سخنراني كنيم

قيصر امين پور.

نكات آغاز سخنراني

59 سخنراني خود را با نام و حمد خدا و درود و سلام بر پيامبر محبوب خدا صلي‏الله‏عليه‏و‏آله و خاندان او و بويژه امام زمان عليهم‏السلام و نفرين بر دشمنانِ آنان آغاز كنيد. مثلاً چنين بگوييد: «بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيم، اَلحَمدُلِلّهِ رَبِّ العالَمين، ثُمَّ الصَّلوةُ وَ السَّلامُ عَلي سَيِّدِنا و نَبِيِّنا أَبِي القاسِمِ مُحَمَّد و عَلي أَهلِ بَيتِهِ الطَّيِّبينَ الطّاهِرين سِيَّما بَقِيَّةِ اللّهِ فِي الأَرَضين و لَعنَةُ‏اللّهِ عَلي أَعدآئِهِم أَجمَعين مِنَ الـءآنَ إِلي قِيامِ يَومِ الدّين».

60 مي‏توانيد پس از يادكرد نام و ستايش خدا و درود بر پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله و خاندان او عليهم‏السلام ، آيه و يا حديث و يا شعري را كه با محتواي سخن شما ارتباط و تناسب دارد، در آغاز سخنراني خود بخوانيد. مثلاً اگر موضوع و محتواي سخنتان درباره «دعا» است، مي‏توانيد اين آيه را بخوانيد: «و قالَ رَبُّكُم اُدْعوني أَستَجِب لَكُم... پروردگارتان گفت: شما بخوانيد مرا، من هم اجابت مي‏كنم شما را».

61 شايسته است كه در آغاز سخنراني‏تان، موضوع و طرح و چارچوب بحث و سخن خود را براي شنوندگان بيان كنيد. مثلاً چنين بگوييد: «بحث امروز ما درباره اخلاص است كه عنوانهاي آن عبارتند از: تعريف اخلاص، ارزش و اهميت اخلاص، آثار و فوايد اخلاص، اقسام اخلاص، مراحل اخلاص، ويژگيهاي مخلصان و...».

62 گاهي با خواندن يك يا چند بيت زيباي شعر در آغاز سخنراني تان، مي‏توانيد جذابيت خاصي به سخنراني خود بدهيد. مثلاً اگر در مجلسي براي «جانبازان» و «خانواده»هاي آنان سخن مي‏گوييد، مي‏توانيد زبان حال آنان را اين گونه بازگو كنيد:

اگر داغ دل بود ما ديده‏ايماگر دلْ دليل است آورده‏ايماگر داغْ شرط است ما بُرده‏ايم1
اگر خون دل بود ما خورده‏ايماگر داغْ شرط است ما بُرده‏ايم1اگر داغْ شرط است ما بُرده‏ايم1

63 براي آغاز سخنراني خود، عبارات و جملات مناسب و زيبايي انتخاب كنيد. مثلاً چنانچه موضوع سخنراني شما درباره «شهادت» است، مي‏توانيد اين جمله را بگوييد: «خون جامه را ناپاك، اما جامعه را پاك مي‏كند.»

64 گاهي بيان يك داستان جالب و زيبا در آغاز سخنراني، بسيار مؤثر خواهد بود و جلب توجه خواهد نمود. به طور نمونه، چنانچه موضوع سخنراني شما «استفاده از روش غير مستقيم در تعليم و تربيت» است، مي‏توانيد داستان وضو گرفتن امام حسن و امام حسين عليهما‏السلام را، در حضور پيرمردي كه اشتباه وضو مي‏گرفت، بيان كنيد.

65 گاهي مي‏توانيد سخنراني خود را با طرح يك سؤال آغاز نماييد تا هم توجه شنوندگان را به سخنان خود جلب كنيد و هم آنان را در سخنراني‏تان شريك سازيد. مثلاً چنانچه موضوع سخنراني شما درباره «توبه» است، مي‏توانيد در آغاز آن، اين سؤال را مطرح نماييد: «توبه و شرايط آن چيست و آيا توبه در آخر عمر پذيرفته مي‏شود يا نه؟»

66 در ابتداي سخنراني خود، ارزش و اهميت موضوع سخنراني‏تان را براي شنوندگان خويش بيان كنيد تا به آن علاقه‏مند شوند و به سخنان شما تا پايان سخنراني‏تان گوش فرا دهند. به طور مثال، چنانچه موضوع سخنراني شما درباره «تقوا» است، در آغاز سخنراني خود، به ارزش و اهميت «تقوا» از نظر قرآن، از نظر معصومان عليهم‏السلام ، از ديدگاه حضرت امام خميني رحمه‏الله و مقام معظّم رهبري ـ مدّظلّه العالي ـ و علماء و دانشمندان بپردازيد.

67 سعي كنيد در همان آغاز، بر مجلس سخنراني‏تان مسلط شويد. گاه با خواستن يك يا چند صلوات از جمعيت شنوندگان، مي‏توانيد اين كار را انجام دهيد.

68 گاهي در آغاز برخي از سخنرانيها خوشامدگويي به شنوندگان لازم است. به طور نمونه، مي‏توانيد چنين بگوييد: «به همه حُضاري كه به اين مجلس تشريف آورده‏اند، عرض سلام و خوشامدگويي دارم. اميدوارم ثوابي از اين مجلس، در پرونده اعمال ما و شما ثبت و ضبط شود.»

69 بايد در كيفيت و كميّت مقدمه سخنراني خود دقت نماييد. مثلاً كميّت مقدمه سخنراني‏تان نبايد آن قدر طولاني شود كه فرصت چنداني براي بيان اصل سخنراني‏تان باقي نماند.

70 همه قواي خود را در مقدمه سخنراني‏تان به كار نبريد، بلكه براي بقيه سخنراني خود نيز ذخيره نگاه داريد. از اينرو، در مقدمه سخنراني خويش بايد از حدّت و حرارت به خرج دادن خودداري كنيد تا براي ادامه سخنراني تان، با خستگي روبه رو نشويد و حنجره شما توانايي سخن گفتن را نيز داشته باشد.

71 در آغاز سخنراني، از مطالبي كه مورد قبول و توافق ميان شما و شنوندگانتان است، استفاده كنيد تا آنان، در همان آغاز، نسبت به شما و محتواي سخنراني‏تان علاقه‏مند شوند و موضعگيريِ منفي نكنند. مثلاً اگر براي كساني سخن مي‏گوييد كه «ولايت فقيه» را قبول دارند، اما درباره «حدود و اختيارات وليّ فقيه» سؤالات و شبهاتي دارند، شما در آغاز سخنان خود، از «ارزش و اهميت ولايت فقيه» و سپس از «آثار و فوايد ولايت فقيه» و آن گاه از «شرايط وليّ فقيه» و در پايان سخنانتان، از «حدود و اختيارات وليّ فقيه» سخن بگوييد.

نكات هنگام سخنراني

72 در جايي بايستيد يا بنشينيد كه شنوندگان، شما را ببينند و صدايتان را بشنوند تا با استفاده از روش سمعي ـ بصري، بر شنوندگانِ خويش تأثير بگذاريد. مثلاً مواظب باشيد پشت تابلو يا نوشته و يا دسته گُلي كه روي ميز و تريبون سخنراني‏تان گذاشته‏اند، قرار نگيريد و پنهان نشويد.

73 در صورت امكان، ميكروفون را به دست نگيريد و آن را در جاي مناسبي ثابت نگه داريد تا با آسودگي خاطر، سخنراني كنيد.

74 مواظب باشيد كه با جيبهاي برآمده و يا پُر از كاغذهاي يادداشت، سخنراني نكنيد. اين امر ممكن است كه يا توجه شنوندگان را به سوي خود جلب نمايد و يا مورد تمسخر ذهني آنان شود.

75 مي‏توانيد يادداشتهاي سخنراني‏تان را همراه خود داشته باشيد، ولي آنها را به گونه‏اي كنار ميز يا تريبونِ سخنراني خود بگذاريد كه در معرض ديد مخاطبانتان قرار نگيرند.

76 اگر يكي از شخصيتها يا بزرگان، به مجلس سخنراني شما وارد شدند و توجه شنوندگان را به سوي خود جلب كردند، مواظب باشيد كه اختيار مديريت مجلس را از دست ندهيد و در صورت لزوم، احترام لازم را به ايشان بگذاريد. مثلاً مي‏توانيد از شنوندگان خود بخواهيد كه يك صلوات بفرستند.

77 اگر در بين سخنراني‏تان نوشته‏اي به دست شما دادند، سعي كنيد بدون مكث و وقفه در سخن گفتن، آن را براي خود بخوانيد و چنانچه بايد درباره آن سخني بگوييد و يا توضيحي بدهيد، در همان هنگام و يا در فرصتي كه مناسبتر است، اين كار را انجام دهيد.

78 چنانچه شخصي در ميان سخنراني، از شما سؤالي كرد، در صورت امكان و ضرورت و با در اختيارگرفتن مديريت جلسه، آن سؤال را پاسخ دهيد و در غير اين صورت، به آن شخص بگوييد كه پس از سخنراني، پاسخ سؤالش را خواهيد داد.

79 اگر هنگام سخنراني، مطلب بعديِ خود را فراموش كرديد، مطلب قبلي آن را تكرار كنيد و براي شنوندگانتان شرح دهيد و ضمن اين كار، به جستجوي مطلب بعدي در ذهن خود بپردازيد تا آن را به ياد آوريد. اين امر در خواندن مصراعها و يا بيتهاي بعديِ يك شعر، فراوان پيش مي‏آيد.

80 اگر در محل سخنراني شما يا بيرون از آن، اتفاقي افتاد، آن را به گونه‏اي با سخنراني‏تان ارتباط دهيد يا در حل آن بكوشيد و يا حواس شنوندگان را به سوي سخنان خود جلب كنيد. مثلاً چنانچه صداي رعد و برق، توجه شنوندگان را به سوي خود جلب كرد، مي‏توانيد چنين بگوييد: «اميدواريم لطف الهي شامل حال ما شود و اين رعد و برق، به باران رحمت الهي تبديل گردد و كشاورزان ما را نيز خوشحال كند.»

81 جز در موارد ضرورت، سعي كنيد از كلمه «من» كمتر استفاده نماييد و به جاي آن، كلمه «ما» را به كار گيريد تا بر تكبر و خود بزرگ بيني شما حمل نشود و سخنانتان را كم‏تأثير و يا بي‏تأثير نكند. به طور نمونه، به جاي اينكه بگوييد: «من با فساد اخلاقي در اين منطقه مبارزه خواهم كرد»، بگوييد: «ما با فساد اخلاقي در اين منطقه مبارزه خواهيم كرد.»

82 گاهي نگاه كردن به ساعت از سوي شنوندگان و جا به جا شدن آنان در جاي خود و بستن دفتر و كتابهايشان با صداي بلند، نشان دهنده خستگي آنان است. پس، يا با ايجاد تنوع در سخنانتان، خستگي‏شان را برطرف نماييد و يا اصلاً بهتر است به سخنان خود ادامه ندهيد و سخنراني‏تان را به پايان بريد.

مواد سخنراني

83 براي سخنراني خود، مواد و مصالح لازم را تهيه و پي‏ريزي كنيد تا سخن شما از استحكام بيشتري برخوردار گردد. مواد مورد استفاده در سخنراني مي‏تواند از اين مواد باشد:

üآيات؛

üروايات؛

üاصول منطقي و قواعد عقلي؛

üقوانين علمي و تجربي؛

üخاطرات و داستانها؛

üاشعار؛

üتمثيلات؛

üضرب المثلها؛

üسخنان بزرگان دين و دانش؛

üلطايف و ظرايف؛

üآمار و اخبار.

84 دقت كنيد آيات، روايات، اصول عقلي، قوانين علمي، اشعار، داستانها و مانند آن را كه در سخنراني‏تان مورد استفاده قرار مي‏دهيد، با موضوع و محتواي سخنراني شما موافقت داشته و متناسب باشند.

85 مواظب باشيد اشعاري را كه در سخنراني‏تان مي‏خوانيد، از نظر محتوا، چينش، وزن، قافيه، تلفظ، سراينده و مانند آن صحيح باشند. مثلاً شعرِ:

«دلِ من در پي يك واژه بي‏خاتمه بود اولين واژه كه آمد به نظر، فاطمه بود» گرچه زيباست، صحيح نيست؛ زيرا «واژگان بي‏خاتمه»اي وجود ندارد تا نخستين آنها حضرت فاطمه عليها‏السلام باشند. يا شعرِ

«چون كه با كودك سر و كارت فُتادپس زبان كودكي بايد گشاد»
پس زبان كودكي بايد گشاد»پس زبان كودكي بايد گشاد»

از «سعدي» نيست، بلكه از «مولوي» و چينش آن بدين صورت است:

(چون كه با كودك سر و كارم فُتادهم زبان كودكان بايد گشاد)
هم زبان كودكان بايد گشاد)هم زبان كودكان بايد گشاد)

يا شعرِ

«رُخَش لعل باد و دلش شاد بادهميشه جهان را جهاندار باد»
هميشه جهان را جهاندار باد»هميشه جهان را جهاندار باد»

از نظر قافيه، صحيح نيست؛ زيرا پس از ناديده گرفتن «رديف» شعر كه كلمه «باد» است، دو كلمه «شاد» و «جهاندار» همقافيه نيستند. يا اگر دو كلمه «صاحبْ خبر» در شعر زيرين را به صورتِ «صاحبِ خبر» تلفظ كنيد، شعر از نظر وزن با اِشكال رو به رو خواهد شد:

«اي بي‏خبر بكوش كه صاحب خبر شوي تا راهرو نباشي كِي راهبر شوي؟».

86 داستانهاي مطرح شده در سخنراني بايد از نظر محتوا، درست و از نظر مدرك و مأخذ، معتبر باشند. به طور نمونه، داستان «جزيره خَضراء: محل زندگاني امام زمان عليه‏السلام » به آن گونه‏اي كه در برخي از كتابها نقل شده، طبق نظرشماري از بزرگان و محققان، هم از نظر محتوا مخدوش است و هم از نظر مأخذ نامعتبر است.

87 بكوشيد داستاني را كه در سخنراني‏تان نقل مي‏كنيد، آن قدر طولاني نباشد تا قسمت عمده سخنانتان را دربر گيرد؛ بلكه داستان نقل شده را به صورت مختصر و مفيد و به دور از حَشو و زوائد نقل نماييد.

88 از داستانهايي استفاده كنيد كه جالب، تازه، نكته دار و انگيزه برانگيز باشند، به گونه‏اي كه شنونده همواره در پي آن باشد تا دنباله داستان را بشنود و فرجام آن را بداند.

89 داستانهايي را كه در سخنراني نقل مي‏كنيد، گاهي از سه مرحله و قسمت «مقدمه»، «اوج» و «فرود» تشكيل مي‏شود. توجه به اين نكته و رعايت آن در سخنراني شايسته است.

90 اگر آمار و اخباري را در سخنراني خود مطرح مي‏كنيد، توجه داشته باشيد كه صحيح و دقيق و معتبر باشند. و چنانچه از لطيفه‏ها و مطايبه‏هايي در سخنان خويش استفاده مي‏نماييد، مواظب باشيد كه ركيك و سخيف و مستهجن نباشند.

91 از ضرب المثلهايي استفاده نماييد كه اغلب مخاطبانتان با معنا و كاربرد آن آشنا باشند. مثلاً مي‏خواهيد بگوييد كه مقصود و مراد ما در كنارمان است و ما از آن بي‏خبريم، بگوييد: «آب در كوزه و ما تشنه‏لبان مي‏گرديم»، تا اغلب و يا همه شنوندگان شما از اين ضرب‏المثلي كه به كار گرفته‏ايد، مقصود و مراد شما را دريابند.

200 نکته; چگونه سخنرانی کنیم؟(2)

پدید آورنده : عبدالرحیم موگِهی ، صفحه 36

در شماره پیشین، سی و هفت نکته از مجموعه «چگونه سخنرانی کنیم » را از نظر گذراندید، اینک ادامه مطلب را پی می گیریم .

چهار . اصول سخنرانی

38 . یکی از اصول مهم سخنوری، شناخت مخاطب است; زیرا رشته سخنوری، مانند رشته پزشکی، نوعی نسخه پیچی است و نسخه پیچی پیش از شناخت بیمار، کاری مشکل زا و گاه خطرآفرین است . این شناخت می تواند در ابعاد گوناگون، مانند بعد فرهنگی، اخلاقی، تربیتی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و علمی، بررسی شود و مورد تامل قرار گیرد . مثلا در بعد علمی، سخنرانیبرای استادان حوزه و دانشگاه، با سخنرانیبرای طلاب و دانشجویان متفاوت خواهد بود .

39 . هنگام مطالعه «مطالب » ، برای تدوین محتوای سخن خود به دو چیز، خوب بیندیشید: یکی فهم مطالب برای خود و دیگری روش تفهیم مطالب برای شنوندگان خود که گاه امر دوم از امر اول مهمتر و سخت تر است . فی المثل، چنانچه برای «بازاریان » و در زمینه «گرانفروشی » می خواهید سخن بگویید، باید مطالعه و فکر کنید که زشتی گرانفروشی را با روش مستقیم یا با روش غیر مستقیم به آنان تفهیم نمایید .

40 . در سخنرانی تان - جز در موارد ضروری - فقط از «یک موضوع » سخن بگویید و همان را برای مخاطبان خود خوب پرورش دهید و از پرداختن به «موضوعات گوناگون » و با روش «کشکولی » خودداری ورزید; زیرا تبیین خوب و کامل یک موضوع، ازبیان ناقص چند موضوع گوناگون به مراتب بهتر و مؤثرتر است .

41 . «متنوع » سخنرانی کنید تا شنوندگان متنوع شما همگی جذب سخنان شما شوند . از راهکارهای آن، ایجاد تنوع در مواد، ابزارها، قالبها و روشهای سخنوری است . مثلا چون ممکن است در میان شنوندگانتان دانشجویان و دانشوران نیز حضور داشته باشند، از مطالب علمی نیز استفاده کنید . یا چون امکان دارد در میان شنوندگان شما کسانی که اهل شعر و ادب هستند، حضور داشته باشند، از اشعار و قطعات زیبا هم استفاده نمایید . و یا چون احتمال دارد در میان مخاطبانتان، کودکان و نوجوانان نیز شرکت کرده باشند، داستانها و خاطرات جالب را نیز بیان کنید .

42 . کیفیت و کمیت سخن خود را بر مبنای حد «متوسط » معلومات و اطلاعات و توان جسمی و فکری و روحی شنوندگان قرار دهید .

43 . موضوع و مطالب سخنرانی خود را با رعایت ویژگیهای زیر برگزینید:

مورد علاقه گوینده; برخوردار از منابع کافی و معتبر; مورد نیاز شنونده; متناسب با شرایط زمان; متناسب با شرایط مکان; متناسب با شرایط مخاطبان; برخوردار از تسلط علمی گوینده بر آن; مهم از نظر گوینده و شنونده .

پنج . نکات پیش از سخنرانی

44 . هر یک ساعت سخنرانی ممکن است چندین ساعت مطالعه لازم داشته باشد . پس تا می توانید، مطالعه پیش از سخنرانی را فراموش نکنید، هرچند سخنور ورزیده ای باشید .

45 . در آغاز راه، شایسته است که مطالب سخنرانی خود را پیش از اجرا، در خانه و یا محل دیگری تمرین کنید . این تمرین را یا می توانید در حضور جمع، یا به صورت فردی انجام دهید و یا می توانید آن را روی نوار، ضبط نمایید و به آن گوش دهید و سپس نواقص آن را برطرف کنید تا به مرور زمان، سخنوری موفق شوید .

46 . سخنور باید از نظر ظاهر، مرتب و تمیز باشد . از این رو، بایسته است که پیش از حضور در جلسه سخنرانی، سر و وضع، چهره، یقه، عمامه و لباس خود را در آینه ای ببینید و پس از اطمینان، به سخنوری بپردازید; زیرا گاهی ممکن است موهای سر، شانه نکرده، یا یقه لباس، ورآمده و یا لکه ای جوهر، یا چربی، روی لباس شما ریخته شده باشد .

47 . پیش از سخنرانی، به خود تلقین کنید که حامل پیامی هستید و باید آن را بگویید و همه منتظر دریافت پیام شما هستند . از این رو، ترس و اضطراب کمتری به شما روی خواهد آورد و یا حتی هیچ گونه ترس و اضطرابی به دل شما راه نخواهد یافت .

48 . پیش از سخنرانی، درباره آن بیندیشید که چگونه آن را آغاز کنید، چگونه آن را ادامه دهید و چگونه آن را به پایان برید و به طور کلی، چگونه آن را بیان نمایید . به طور مثال، آیا سخنرانی خود را با آیه ای از قرآن یا حدیثی ازمعصومان (علیهم السلام) و یا چند بیت شعر آغاز کنید؟ و آیا این آیه یا حدیث و یا شعر، می تواند کدام آیه یا حدیث و یا شعر باشد؟

49 . برایسخنرانی خود، طرح مناسب و چارچوب کلی داشته باشید و پیش از سخنرانی، آن را برای خود ترسیم کنید تا در هنگام سخنرانی، مطالب را فراموش ننمایید .

50 . برای پاسخگویی به پرسشهای احتمالی شنوندگان، قبلا خود را آماده کنید . این پرسشها را می توانید خودتان با تفکر در موضوع یا با مشورت با صاحب نظران در آن موضوع یا با مراجعه به کتابها و منابع نوشته شده در آن موضوع و یا حتی با کمک گرفتن از خود شنوندگان بیابید .

51 . قبل از سخنرانی دقت نمایید که اگر نکته ای مبهم و تاریک در محتوای سخنرانی شما وجود دارد، آن را روشن و یا حذف کنید .

52 . پیش از سخنرانی استراحت نمایید و از خوردن غذا به حد اشباع بپرهیزید تا با شکمی پر و انباشته از غذا سخنرانی نکنید . همچنین از خوردن چیزهایی مانند «نوشابه » و . . . خودداری ورزید .

53 . شایسته است که چند دقیقه ای پیش از وقت، به محل سخنرانی خود بروید و از آنجا دیدن کنید تا از کیفیت و کمیت محل سخنرانی و شنوندگان خویش مطلع شوید .

54 . پیش از سخنرانی، تاحدی که می توانید، از شرایط فرهنگی، اخلاقی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شنوندگان خود آگاه شوید و سخنرانی خود را باتوجه به آن شرایط ایراد نمایید . به طور نمونه، اگر مخاطبان شما دارای شرایط اقتصادی ومالی خوبی نیستند، از آنان - برای امور خیریه و مانند آن - کمکهای مالی و . . . درخواست نکنید .

55 . در صورت لزوم، پیش از سخنرانی، نقشه، لوحه، فیلم، اسلاید، اورهد و مانند آن را آماده کنید تا زمان سخنرانی شما با انجام دادن این گونه کارها تلف نشود .

56 . در صورتی که پیش از سخنرانی شما شخص دیگری نیز سخنرانی می نماید، سعی کنید، چند دقیقه زودتر از موعد مقرر خودتان، در محل سخنرانی حاضر شوید تا از موضوع و محتوای سخنان او و به ویژه مثلا مرثیه ای که در پایان سخنرانی اش می خواند، آگاه شوید . با این کار، هم به این سخنران احترام گذاشته اید، و هم از تکرار موضوع و مرثیه برای شنوندگان خود دوری جسته اید .

57 . برای آرامش بیشتر در سخنرانی، پیش از سخن گفتن، چند نفس عمیق بکشید .

58 . پیش از سخنرانی، صدای بلندگو را آزمایش و تنظیم نمایید و فاصله مناسب خود با آن را در نظر بگیرید و تلاش کنید تا صدای نابهنجار و یا سوت دلخراش از آن تولید نشود، مثلا دهان خود را به میکروفون نچسبانید .

59 . در صورت امکان، از بانیان و برگزارکنندگان مجلس سخنرانی خود بخواهید که هنگام سخنرانی شما از دادن آب، چای، خرما، حلوا، شیرینی و مانند آن، به شرکت کنندگان خودداری ورزند تا تمرکز حواس شما و آنان از بین نرود و کنترل مجلس نیز به هم نخورد .

شش . نکات آغاز سخنرانی

60 . سخنرانی خود را با نام و حمد خدا و درود و سلام بر پیامبر محبوب خدا (صلی الله علیه وآله) و خاندان او و به ویژه امام زمان (عج) و نفرین بر دشمنان آنان آغاز کنید . مثلا چنین بگویید: «بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله رب العالمین، ثم الصلوة و السلام علی سیدنا و نبینا ابی القاسم محمد و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و لعنة الله علی اعدآئهم اجمعین من الآن الی قیام یوم الدین » .

61 . می توانید پس از یادکرد نام و ستایش خدا و درود بر پیامبر (صلی الله علیه وآله) و خاندان او (علیهم السلام)، آیه و یا حدیث و یا شعری را که با محتوای سخن شما ارتباط و تناسب دارد، در آغاز سخنرانی خود بخوانید . مثلا اگر موضوع و محتوای سخنتان درباره «دعا» است، می توانید این آیه را بخوانید: «و قال ربکم ادعونی استجب لکم . . .» ; پروردگارتان گفت: شما بخوانید مرا، من هم اجابت می کنم شما را .

62 . شایسته است که در آغاز سخنرانی تان، موضوع و طرح و چارچوب بحث و سخن خود را برای شنوندگان بیان کنید . مثلا چنین بگویید: «بحث امروز ما درباره اخلاص است که عنوانهای آن عبارتند از: تعریف اخلاص، ارزش و اهمیت اخلاص، آثار و فوایداخلاص، اقسام اخلاص، مراحل اخلاص، ویژگیهای مخلصان و . . . .»

63 . گاهی با خواندن یک یا چند بیت زیبای شعر، در آغاز سخنرانی تان، می توانید جذابیت خاصی به سخنرانی خود بدهید . مثلا اگر در مجلسی برای «جانبازان » و «خانواده » های آنان سخن می گویید، می توانید زبان حال آنان را این گونه بازگو کنید:

اگر داغ دل بود ما دیده ایم

اگر خون دل بود ما خورده ایم

اگر دل دلیل است آورده ایم

اگر داغ شرط است ما برده ایم (1)

64 . برای آغاز سخنرانی خود، عبارات و جملات مناسب و زیبایی انتخاب کنید . مثلا چنانچه موضوع سخنرانی شما درباره «شهادت » است، می توانید این جمله را بگویید: «خون جامه را ناپاک، اما جامعه را پاک می کند .»

65 . گاهی بیان یک داستان جالب و زیبا در آغاز سخنرانی، بسیار مؤثر خواهد بود و جلب توجه خواهد نمود . به طور نمونه، چنانچه موضوع سخنرانی شما «استفاده از روش غیر مستقیم در تعلیم و تربیت » است، می توانید داستان وضوگرفتن امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) را، در حضور پیرمردی که اشتباه وضو می گرفت، بیان کنید .

66 . گاهی می توانید سخنرانی خود را با طرح یک سؤال آغاز نمایید تا هم توجه شنوندگان را به سخنان خود جلب کنید و هم آنان را در سخنرانی تان شریک سازید . مثلا چنانچه موضوع سخنرانی شما درباره «توبه » است، می توانید در آغاز آن، این سؤال را مطرح نمایید: «توبه و شرایط آن چیست و آیا توبه در آخر عمر پذیرفته می شود یا نه؟»

67 . در ابتدای سخنرانی خود، ارزش و اهمیت موضوع سخنرانی تان را برای شنوندگان خویش بیان کنید تا به آن علاقه مند شوند و به سخنان شما تا پایان سخنرانی تان گوش فرا دهند . به طور مثال، چنانچه موضوع سخنرانی شما درباره «تقوا» است، در آغاز سخنرانی خود، به ارزش و اهمیت «تقوا» ازنظر قرآن، از نظر معصومان (علیهم السلام)، از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری - مدظله العالی - و علما و دانشمندان بپردازید .

68 . سعی کنید در همان آغاز، بر مجلس سخنرانی تان مسلط شوید . گاه با خواستن یک یا چند صلوات از جمعیت شنوندگان، می توانید این کار را انجام دهید .

69 . گاهی در آغاز برخی از سخنرانیها، خوشامدگویی به شنوندگان لازم است . به طور نمونه، می توانید چنین بگویید: «به همه حضاری که به این مجلس تشریف آورده اند، عرض سلام و خوشامدگویی دارم . امیدوارم ثوابی از این مجلس، در پرونده اعمال ما و شما ثبت و ضبط شود .»

70 . باید در کیفیت و کمیت مقدمه سخنرانی خود دقت نمایید . مثلا کمیت مقدمه سخنرانی تان نباید آن قدر طولانی شود که فرصت چندانی برای بیان اصل سخنرانی تان باقی نماند .

71 . همه قوای خود را در مقدمه سخنرانی تان به کار نبرید، بلکه برای بقیه سخنرانی خود نیز ذخیره نگاه دارید . از این رو، در مقدمه سخنرانی خویش باید از حدت و حرارت به خرج دادن خودداری کنید تا برای ادامه سخنرانی، با خستگی روبه رو نشوید و حنجره شما توانایی سخن گفتن را نیز داشته باشد .

72 . در آغاز سخنرانی، از مطالبی که مورد قبول و توافق میان شما و شنوندگان تان است، استفاده کنید تا آنان، در همان آغاز، نسبت به شما و محتوای سخنرانی تان علاقه مند شوند و موضعگیری منفی نکنند . مثلا اگر برای کسانی سخن می گویید که «ولایت فقیه » را قبول دارند، اما درباره «حدود و اختیارات ولی فقیه » سؤالات و شبهاتی دارند، شما در آغاز سخنان خود، از «ارزش و اهمیت ولایت فقیه » و سپس از «آثار و فواید ولایت فقیه » و آن گاه از «شرایط ولی فقیه » و در پایان سخنانتان، از «حدود و اختیارات ولی فقیه » سخن بگویید .

ادامه دارد . . .

پی نوشت:

1) قیصر امین پور .

عالم همه قطره اند و دریاست حسین
خوبان همه بنده اند ومولاست حسین
ترسم که شفاعت کند از قاتل خویش
ازبس که کرم دارد و آقاست حسین
به نام شاهد و مشهود و به نام یکتای شهادت آفرین
صاحبدلان و همراهان دل آگاه سلام ما را از عشق حسین (ع) و یارانش در ماه پر سوز و گداز محرم الحرام پذیرا باشید .

باز محرم آمد ، با هاله ای خون رنگ و با صلابتی شب مسکن .
سر محرم را عاشقان و محبان حسین (ع) می دانند آنانکه به همراه کاروان حسینی از مکه به کربلا سفر کرده اند همچون علی اکبر ، فرزند جوان حسین (ع) که در مسیر راه به همه ی جوانان پیام داد :
آنگاه که در راه حق باشیم ، ما را از مرگ باکی نیست " وحسین (ع) این چنین اعلام کرد :
" انی لا اری الموت الا السعاده ولا الحیاه مع الظالمین الا کبریا "

مرگ را جز سعاد ت نمی بینم وزندگی با ستمکاران را جزخواری نمی دانم "

شروط سخنرانی

چهار . اصول سخنرانی

پنج . نکات پیش از سخنرانی

شش . نکات آغاز سخنرانی

مطالب مشابه :

اشعار برای شروع سخنرانی

آغاز با نام خدا در اشعار فارسی

اشعار زیبای فارسی برای شروع سخنرانی

شعر شروع مجلس با ذکر بسم الله الرحمن الرحیم