آیا شعر روایی، شعر ناب نیست...!؟

من شیفتۀ دیالوگ های شعر روایی "مسافر"، شاهکار هنری سهرابم.... و میزبان پرسید: "قشنگ یعنی چه؟"... [مسافر]: "قشنگ یعنی تعبیر عاشقانه اشکال".

یکی از بهترین تکنیک هایی که شاعرانِ جریانِ نیمایی در ساختار شعرهایشان بکار برده اند، استفاده از تنکیکِ «روایت» و عنصر «دیالوگ» است. بهترین نمونه های این تکنیک در آثار اخوان بزرگ به چشم می خورد؛ همانطور که خودش می گوید: «من روایت را نوعی شعر می دانم. من روایت را به حد شعر اوج داده ام، اما شعر را به حد روایت تنزل نداده ام».(کاخی، 1382: 184- 185)*

قابل توجه کسانی که شعر روایی را «نظم» می پندارند...!!! چرا باید بدون توجه به بررسی ابعادِ هنری شاهکارهای شعر معاصر، حکم های کلّی و آبکی بدهیم. رضا براهنی در کتابِ تئوریکِ «چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم» در بحث روایی بودن شعر شاملو و مخالفت توأمان او با محوریت روایت در شعر، تلویحاً شعر روایی را در برابر «شعر ناب» قرار می دهد. اما نظر خود را تعمیم نمی دهد و حتی آن را حرف نهایی خود در زمینۀ شعر روایی نمی داند. بلکه امکان و افق بحث را باز می گذارد. او می نویسد: « ...در آینده این نکته را هم می توانیم به بحث بگذاریم که آیا شعر روایی می تواند ناب باشد یا نه، و اگر می تواند باشد، شعر ناب روایی چگونه چیزی است....» (براهنی، صص۱۵۲ و ۱۵۳) او در ادامه با مثالی از یکی از اشعار معروف فروغ: «من پری کوچک غمگینی را / می شناسم که در اقیانوسی مسکن دارد...» آن را شعری روایی می داند که خوب هم هست و حتی تلویحاً از «شعر ناب روایی» هم حرف می زند.

وقتی نیمای بزرگ، طرح نوینش را دربارۀ شعر ارائه کرد، از همان آغاز توجه خاصی به روایت در شعر نشان داد. چنانکه خودش گفت: «در داستان بهتر از تئاتر، شاعر می‌تواند همه گونه ذوق و هوش خود را آفتابی کند... در داستان، شاعر، بنایی می‌کند، می‌جنگد، به قضاوت می‌پردازد و کاری را می‌کند که در صحنة تئاتر می‌کنند. به همة جزئیات زندگی دست می‌اندازد. در واقع داستان راهی است که او در آن همه‌ گونه مهارت و زبردستی و هوش و ذوق خود را می ‌آزماید.» (نیما، دربارة شعر و شاعری، 1368، ص 35)

در سهراب هم روایت و دیالوگ از مهمترین تکنیک های شعری و هنری است که شعر «مسافر» یکی از نمونه های آن است. حتی شاملوی عزیز هم که در برخی مصاحبه هایش، شعر روایی را نظم می دانست خودش بارها به استفاده از تکنیک روایت در شعر پرداخته است؛ نمونه اش «مرگ ناصری».... بنابراین دوستانی عزیزی که کاملاً در شعر مدرن، روایت را انکار میکنید، کمی بیشتر بیاندیشید.

پی نوشت:

* مرتضی كاخی(1382)، صدای حیرت بیدار (گفت و گوهای مهدی اخوان ثالث)، چاپ دوم، انتشارات مروارید و زمستان، تهران

** یوشیج، نیما، دربارۀ شعر و شاعری (از مجموعه آثار نیما یوشیج)، به کوشش سیروس طاهباز، چاپ اول، انتشارات دفترهای زمانه، تهران، 1368

آیا شعر روایی، شعر ناب نیست...!؟

مطالب مشابه :

اشعار بزرگان

شعر دو کاج - خاطره کودکی ما

داستان فرعون و شیطان

برنده جایزه بهترین شاعر امریکایی

بازشناسی برخی از جریان های شعر معاصر ایران

7 مورد گاندی

آیا شعر روایی، شعر ناب نیست...!؟

چند رباعی

متن کامل شعر باز باران