وسایل عزاداری
برخی وسایل عزاداری در استان اصفهان
* پرچم : <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> پرچم اولین نشانه برای یک دسته یا گروه است که از ابتدای شکل گیری جوامع بشری دارای سابقه است . پرچم یک تکه پارچه به شکل مثلث یا مستطیل است در رنگ ها و شکل های متنوع ، که به چوبی وصل میشود و به عنوان نشان و علامت گروه مورد نظر به کار میرود . در گروه ها و هیئت های عزاداری پرچم معمولا به تعداد زیادی وجود دارد . بر روی پرچم های عزاداری معمولا اسامی ائمه یا جملاتی در مدح آنان و گاهی آیات قرآن و حدیث نوشته میشود .
عزاداری در لرستان
استان لرستان در غرب ایران واقع شده و هم جوار استان‌های همدان، مرکزى، اصفهان و خوزستان است. مرکز این استان، شهرستان خرم آباد بوده و دارای شهرهای مهمی چون بروجرد، درود، ازنا، کوهدشت، نورآباد، پل دختر و اَلشتر...، است؛ گویش محلی ساکنان این استان، لری است.اکثریت ساکنان این استان، شیعه مذهب‌اند و این استان، دومین استان جنگ‌زده در دوران هشت سال جنگ تحمیلی است.مردم این خطه از خاک ایران زمین، به روش خاصی عزاداری و به اهل بیت(ع) ابراز ارادت می‌کنند. ویژگی و نوع سوگواری در استان لرستان در ایام محرّم: در ابتدای محرم یعنی همان روزهای اول و دوم تمام تکیه‌ها، مساجد، سقّاخانهها، محافل و مجالس نوحه‌خوانى، آمادگی پذیرایی از عزاداری حسینی را دارند. تکیه: مکانی است که وقف برگزاری مراسم مذهبی از جمله عزادراى، جشن های اعیاد و... شده و اغلب در ماه های محرم و صفر و رمضان سیاه پوش میشود و با تصاویر و کتیبه‌های مختلف فضای آن تزئین میشود. سقاخانه‌ها: فلسفه راه‌اندازی سقاخانه‌ها که بیشتر در این استان و استان‌های همجوارش شناخته شده، بدین صورت است که اشخاص و افرادى، منزل و یا محلی را به عنوان سقاخانه در نظر می‌گیرند، در ایام عزاداری آن محل را سیاه پوش می‌کنند و منبر می‌گذارند. در دهه اول محرم، شمع بر منبر می‌گذارند یا چراغ روشن می‌کنند. در روز ۹ و ۱۰ ماه محرم هم در روز و شب مراسم سوگواری برقرار است و عموماً بانوان در سقّاخانهها تجمّع می‌کنند و به عزاداری و سوگواری می‌پردازند. محبّان حسین علیه السلام نیز در این مکان‌ها با نذری‌هایی مثل چاى، شیر و شربت از عزاداران پذیرایی می‌کنند. روضه‌خوانی‌ها: نوعی عزاداری است که توسط بانوان صورت می‌گیرد و اصل و اساس این نوع سوگواری باز هم به فلسفه نذری میرسد. مثلاٌ شخصی نذر می‌کند که چند روز معین چند منبر در منزل خود یا مساجد برقرار کند و برنامه روضه‌خوانی برگزار نماید. گاه شرکت‌کنندگان برنامه از آقایان نیز هستند. معمولاٌ در پایان هر دوره مجلس روضه‌خوانی سفره‌ای نیز بر پا میشود. سفره‌های نذری این خطّه عبارتند از: سفره حضرت ابوالفضل علیه السلام دارای تجمل خاصی است که با خواندن سوره انعام و دعای توسّل و زیارت عاشورا برگزار میشود. سفره حضرت رقیه سلام الله علیها، یک نوع سفره کوچک و دور از تجمل است که در آن زیارت عاشورا و دعاهای متفاوت با نظر روضه‌خوان، تلاوت میشود. چگونگی شکل‌گیری دسته‌هایی که در استان به هیئت معروفند: اهالی محل با هدایت فردی که به عنوان سرپرست انتخاب میشود رهبری می‌شوند. این گروه‌ها دارای تعدادی پیش کسوت هستند که با کمک ...
آشنایی با نمادهای عزاداری
مرثیه سرایی و شعر رثاییمرثیه سرایی در عزای سیدالشهداء را می‌توان در دو شاخه پی‌گرفت؛ نثر و نظم، که البته در این نوشته، بیشتر به «شعر رثا» می‌پردازیم. در این مورد، اگر از اشعاری که پیش از شهادت امام حسین (ع) سروده شده ونیز رجزهای روز عاشورا چشم بپوشیم،[1] می‌توان اشعار «خالدبن معدان» ـ یکی از تابعین ـ در شام را هنگام عبور کاروان اسیران اهل بیت و سرهای بر نیزه، نخستین شعر رثایی در خصوص امام حسین(ع) برشمرد: ای فرزند دختر پیامبر-! سرت را آورده‌اند، در حالی که به خون آغشته بود. با کشتن تو ، گویا آشکارا پیامبر را کشتند. [به خاطر دست یابی به کشتن تو تکبیر گفتند، ولی با شهادت تو، الله اکبر و لا اله الاالله را کشتند.] پس از او می‌توان از «بشیر بن جذلم» نام برد که پیش از آن‌که کاروان اسیران به مدینه برسد در مسجد پیامبر حضور یافت و با صدای آمیخته به گریه چنین خواند: ای اهالی شهر یثرب(مدینه)! این جا دیگر برای شما جای ماندن نیست؛ زیرا حسین(ع) را کشتند. اشکتان را پی در پی فروریزید. بدن حسین(ع) در کربلا به خون آغشته و سرش بر نیزه‌ها در گردش است.[2] از زینب کبری نیز مرثیه‌ای در مدینه نقل شده است که می‌فرماید: چه جوابی خواهید داشت وقتی پیامبر- بپرسدتان: شما که آخرین امت‌ها هستید، با اهل بیت و اولادم چه کردید؟ آیا با شما عهد و پیمان نداشتم؟ چرا به عهد و میثاق خود وفا نکردید. من که نصیحت گر شما بودم، این جزایم نبود که به خویشاوندانم چنین ظلمی روا دارید.[3] از عبیدالله بن حر یکی از سران توابین نیز مرثیه‌ای در شهادت امام حسین(ع) نقل شده است.[4] به جز این‌ها، در قرن اول و دوم هجری نام کسان بسیاری که مرثیه‌ای در شهادت سید الشهداء(ع) سروده بودند، در کتاب‌ها آمده، مثل عقیم بن عمیق سهمی[5] و ابوالاسود دوئلی.[6] در قرن سوم و چهارم هجری نز نام شاعران بسیاری در کتاب‌ها ذکر شده از آن جمله می‌توان عبدالله بن عمار برقی و دعیل بن علی خزائی را نام برد. در میان اهل سنت نیز بسیاری از عالمان و شاعران، در شهادت ابی عبدالله (ع) مرثیه گفته‌اند؛ مانند محمد بن ادریس شافعی،[7] معمر بن مثنی[8] و عمارة الحیوانی.[9] در ادبیات فارسی، اگر چه مرثیههای مذهبی، تازه‌ترین نوع مرثیه‌سرایی بوده است،[10] به علت عدم رواج مذهب شیعه، تا قرن هشتم نمی‌توان نمونه‌های فراوان و چشم‌گیری یافت.[11] این مسأله به دلیل عدم وجود مرثیههای مذهبی نیست، بلکه به جهت ظاهر شدن و یا ضایع شدن آنها به خاطر سیاست‌های ضد شیعی بوده است. با این حال در اواخر دوره سلجوقی که شیعیان آزادی عمل نسبی‌ای به دست آوردند، شاهد حضور گروهی به نام «منقبت خوانان» ـ کسانی که مدایح ائمه را به آواز ...
فضیلت های عزاداری بر سید الشهدا علیه السلام از نگاه قرآن
۱- گریه بر امام حسین علیه السلام بهترین توشه است . وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیرَ الزَّادِ التَّقْوَى وَاتَّقُونِ یا أُولِی الْأَلْبَابِ« بقره ، 197» : تو زاد و توشه تهیه کنید، که بهترین زاد و توشه، پرهیزکاری است! و از من بپرهیزید ای خردمندان! تقوی توشه انسان را به مقصد می رساند زیارت امام حسین علیه السلام چه از راه دور چه نزدیک بهترین توشه است زیرا تقوای الهی در این زیارت و عزاداری بر آقا امام حسین علیه السلام است . 2- عزاداری سید الشهدا بهترین قرض الحسنه به خداست : مَنْ ذَا الَّذِی یقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ كَرِیمٌکیست که به خدا وام نیکو دهد (و از اموالی که به او ارزانی داشته انفاق کند) تا خداوند آن را برای او چندین برابر کند؟ و برای او پاداش پرارزشی است! ۳- عزاداری بر امام حسین علیه السلام بهترین جواب به درخواست پیامبر صلوات الله است . یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا یحْییكُمْ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یحُولُ بَینَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَیهِ تُحْشَرُونَ ( انفال - ۲۴)ای کسانی که ایمان آورده‌اید! دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید هنگامی که شما را به سوی چیزی می‌خواند که شما را حیات می‌بخشد! و بدانید خداوند میان انسان و قلب او حایل میشود، و همه شما (در قیامت) نزد او گردآوری می‌شوید! ۴- بهترین ثمره ای که می توان ازاین دنیا برد . و قدموا لانفسکم ( بقره 223) عزاداری سید الشهدا همان اعمال خیری است که می توان پیش فرستاد. ۵- گریه بر سید الشهدا سبب مغفرت الهی است : وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ«133 ال عمران » و شتاب کنید برای رسیدن به آمرزش پروردگارتان؛ و بهشتی که وسعت آن، آسمانها و زمین است؛ و برای پرهیزگاران آماده شده است.۶- انسان وقتی بر ابا عبدالله گریه می کند خاضع می شود .که همین تضرع موجب می شود انسان به استجابت دعا برسد . ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْیةً إِنَّهُ لَا یحِبُّ الْمُعْتَدِینَ«55 اعراف » پروردگار خود را (آشکارا) از روی تضرع، و در پنهانی، بخوانید! (و از تجاوز، دست بردارید که) او متجاوزان را دوست نمی‌دارد 7- موجب یاری خداوند می شود در جایی که کسی برای یاری انسان نیست : گریه بر سید الشهدا علیه السلام یعنی انسان خداوند را یاری کرده است : من کان لله کان الله له یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا كُونُوا أَنْصَارَ اللَّهِ كَمَا قَالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیمَ لِلْحَوَارِیینَ مَنْ أَنْصَارِی ...
مستند مراسم عزاداری کوی دشتاب جهرم با عنوان "یاد عاشوراییان" ساخته شد
وبلاگ خبری باربدنیوز: "یاد عاشورائیان" نام مستند مراسم عزاداری هیئت فدائیان حضرت زهرا(س) کوی دشتاب جهرم است که توسط آموزشگاه سینمایی ظهور تهیه شده است و کاری است از بهرام بشیری زاده جهرمی که در قالب لوح فشرده آماده شده است. گفتنی است هیئت فدائیان حضرت زهرا(س) کوی دشتاب جهرم در سال های 87 و 88 به عنوان هیئت نمونه در استان فارس شناخته شده است. از ویژگی های این هیئت اجرای عزاداری سنتی و عدم استفاده از وسایل و ابزار آلات موسیقی در عزاداری ها و برگزاری با شکوه نماز ظهر عاشوراست به گونه ای که این هیئت وسایل و تجهیزات مورد نیاز برای برگزاری نماز ظهر عاشورا از قبیل سیستم صوتی، فرش و ... در روز عاشورا به همراه دارد. این هیئت همچنین به دلیل اجرای مداحی سنتی چندین تقدیر نامه استانی دیافت کرده است. از دیگر کارهای نیکوی این هیئت، تهیه و طبخ غذای نذری به صورت بسته بندی و توزیع آن توسط اعضای هیئت درب منازل اهالی محله می باشد. در این مستند سیصد عکس عاشورایی نیز قرار دارد که علاقه مندان می توانند برای تهیه این عکس ها به صورت چاپ شده، به مرکز تهیه کننده ی مستند واقع در خیابان آیت اله کاشانی مراجعه نمایند.
محرم در وزوان از «عباس رسولی»
محرم در وزوان ۱۳۸۶/۱۰/۲۲ شهر «وزوان» در 80 کیلومتری شمال غرب اصفهان قرار دارد. از شمال به «میمه»٬ از جنوب به «ونداده» و «خسرآباد»، از شرق به جاده تهران ــ اصفهان، از غرب به «ازان»، از شمال غربی هم به «زیاد آباد»، می رسد. این منطقه را «بلوک جوشقان قالی» هم می نامند. عزاداری سید الشهدا(ع) - همان گونه که در همه جا مرسوم بوده و است - در وزوان نیز به شیوه خاص خود برگزار می شود. آنچه در قدیم مرسوم بود سینه زنی٬ زنجیر زنی٬ قمه زنی٬ بلند کردن نخل٬ بلند کردن طوق و علم٬ زدن سنج و دهل، و از همه پر طرفدارتر و پر هیاهوتر «تعزیه خوانی» یا «شبیه خوانی» بود. پیش از فرا رسیدن دهه عاشورا، مساجد و حسینه ها را سیاهپوش می کردند و وسایل عزاداری (مانند سنج و دهل و علم و طوق و بیرق) را - که برای سینه زنی و زنجیرزنی بود - آماده می کردند و علم و بیرق و طوق را با پارچه های خوش رنگ آبي يا سبز یا رنگهای روشن می پوشاندند. «نخل» هم یکی دیگر از وسایلي بود که با چوب درست می شد؛ شبیه طاقهای شیروانی و مزین به پارچه های اهدایی نذری٬ البته بلند کردن نخل و علم و طوق کار جوانان و نوجوانان بود؛ اما افراد مسنتر سنج و دهل می نواختند. در قدیم، سینه زنی و زنجیرزنی سنتی حزن آور بود؛ بر خلاف امروز که حالت غنایی به خود گرفته و نمایشی شده است. وسایل تعزیه عبارت بود از: طبل و شیپور و خنجر و علم و دستهای درست شده از پارچه مخصوص تعزیه حضرت «ابوالفضل العباس»(ع) و مشک آب خشک شده و لباس برای شبیه خوانان موافق و مخالف خوان؛ در گذشته، زره و کلاهخودی در وزوان نبود و مخالف خوان با پارچه نمدی کلاهی شبیه کلاهخود درست می کرد و پاهای خود را از مچ تا زانو با پارچه می پیچید و خنجری به پر شالش فرو می کرد٬ ولی امام عبا و عمامه سبز و قبای بلند می پوشید و افراد دیگر نیز - به تناسب حال - لباس می پوشیدند. از آغاز دهه محرم، همه روزه بعد از ظهرها، مراسم تعزیه خوانی در حسینه یا بعضی اوقات در مکانی گسترده تر (که گنجایش جمعیت بیشتر و میدانی برای اسبدوانی داشت) برگزار می شد؛ اما بیشتر در حسینه برگزار می شد. تختگاهی هم در میان حسینه وجود داشت که جای شبیه خوانان بود و وسط آن علم بسیار بلندی برافراشته بود. ساختمان حسینه مدور و حجره بود و در روز عاشورا - از آنجا که تمام جمعیت از زن و مرد و پیر و بچه و جوان برای برگزاری مراسم بسیج می شدند - از اول صبح با صدای سنج و دهل فضای حزن انگیزی ایجاد می شد. دسته سینه زنی از سويي و دسته زنجیر زنی از سوی دیگر راه می افتادند و جمعی از جوانها برای آماده کردن دو نخل یکی به نام «امام حسن»(ع) و دیگری به نام «امام حسین»(ع) پارچه می بستند (افرادی که نخل را بلند می کردند ...
عزاداری
آداب عزاداریای کاش گرگ تاخته بر یوسف حجاز مانندگرگ قصه ی کنعان دروغ بودسیاهپوشی : از نظر فقهی پوشیدن لباس سیاه مکروه است ولی در عزاداری امام حسین (علیه السلام ) وائمه معصومین (علیهم السلام ) استثناء شده است زیرا این کار نشانه حزن و اندوه و نمودار شعائر و حماسه ها است . 2- تسلیت گویی : اصل تسلیت گفتن در شرایط مصیبت و اندوهی که بر کسی وارد شده در اسلام مستحب است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) : هرکس مصیبت دیده ای را تسلیت گوید ، پاداشی همانند او دارد. (سفینةالبحار، ج2، ص188 ) * این سنت در بین شیعیان رایج است و با جمله « اَعظَمَ اللهُ اُجُورَکُم » همدیگر را تسلیت می دهند.* امام باقر (علیه السلام ) : وقتی شیعیان به هم می رسند در مصیبت ابا عبدالله (علیه السلام )این جمله را تکرار نمایند : « اَعظَمَ اللهُ اُجُورَنا بمُصابنا بالحُسَین (علیه السلام ) وَ جَعَلَنا وَ اِیاکُم مِنَ الطالبینَ بثاره مع وَلیهِ الاِمام المَهدی مِن الِ مُحَمَدٍ علیهمُ السَلامُ.» خداوند اجر ما را به سوگواری و عزاداری بر امام حسین (علیه السلام ) بیفزاید و ما و شما را از خونخواهان او همراه با ولی خود امام مهدی از آل محمد (علیهم السلام ) قرار بدهد . (مستدرک الوسایل،ج2،ص216) 3- تعطیلی کار در روز عاشورا : امام صادق (علیه السلام ) : کسی که روز عاشورا را تعطیل کند ، یعنی عقب کسب و کارش نرود و به کوری چشم بنی امیه که روز عاشورا را متبرک می دانستند، اگر کسی برای معیشت روزانه اش هم فعالیتی نکند، خداوند حوائج دنیا و آخرتش را بر آورد و کسی که روز عاشورا روز حزن و اندوه او باشد، در عوض فردای قیامت که برای همه روز هول و ترس است برای او روز شادی خواهد بود. (امالی شیخ صدوق ، ص129)4- زیارت و زیارت خوانی : علقمة بن حضرمی از امام باقر (علیه السلام ) در خواست نمود که مرا دعایی تعلیم بفرما که از راه نزدیک یا دور و از خانه ام در این روز (روز عاشورا ) بخوانم .امام فرمودند : ای علقمه ! هرگاه خواستی (دعا بخوانی ) دو رکعت نماز بخوان بعد از آن این زیارت (عاشورا ) را بخوان . پس اگر تو این زیارت را بخوانی ، دعا کرده ای به آنچه که ، ملائکه برای زائر حسین (علیه السلام ) دعا می کنند و خداوند صد هزار هزار درجه برای تو بنویسد و مثل کسی هستی که با حسین (علیه السلام ) شهید شده باشد تا مشارکت کنی ایشان را در درجات ایشان و شناخته نشوی مگر در جمله شهیدانی که شهید شده اند با آن حضرت و نوشته شود برای تو ثواب زیارت هر پیغمبری و رسولی و ثواب زیارت هر که زیارت کرده حسین (علیه السلام ) را از روزی که شهید شده است . (مصباح المتهجد ، ص714) [اگر می توانید زیارت عاشورای معروفه را با صد لعن و صد سلام ...
صدای محرم در راسته ناصر خسرو
ایام محرم که می شود پرده های تیره و پرچمهای سبز بالای سر درب خانه ها و کوچه ها و خیابانها نصب می شوند و جنب و جوش خاصی در شهر حریان پیدا می کند و جلسات سخنرانی و مداحی و عزاداری و صدای دهل و ضرب و سنج با عطر غذای نذری در هم می آمیزد . مطلب زیر نتیجه جست و جو و کاوش خبرنگار خوش ذوقی است که سری زده است به نیمه پنهان داد و ستد جاری در این ماه که شاید خواندنش برایتان خالی از لطف نباشد . روزنامه شرق یکشنبه, 12 آبان 1392 نوشته مریم شکرانی صدای طبل و دهل عاشورایی‌ها به گوش میرسد. هنوز تا محرم چند روزی باقی است ولی گویا دسته‌های عزاداری این گوشه از تهران بزرگ، برنامه گذاشته‌اند. آخر اینجا داستان کمی فرق می‌کند، اینجا مرکز تجمع بازاریانی است که دو ماه محرم و صفر مغازه‌شان را تغییر کاربری می‌دهند و همه کسب و کارشان را عاشورایی می‌کنند. کمی جلوتر از راهروی سنگفرش‌شده ایستگاه ۱۵خرداد متروی تهران، به ناصرخسرو می‌رسی و راسته فروشندگان وسایل سوگواری محرم. سرتاسر خیابان سیاهپوش است. در راسته سمت چپ خیابان صدها پرچم سیاه، سرخ و سبز به اهتزاز درآمده‌اند. می‌گویند این راسته همیشه در تصاحب پرچم‌فروش‌هاست. آنها در بقیه ماه‌های سال نیز برای مساجد و تکایا و مجالس مذهبی سفارش پرچم می‌گیرند و گاهی سفارش‌های غیرمذهبی هم می‌پذیرند اما در ماه‌های محرم و صفر صرفا پرچمهای مذهبی مرتبط با واقعه عاشورا می‌فروشند. در سمت دیگر خیابان اما، سایر وسایل عزاداری به فروش میرسد از لباس مشکی و پرهای رنگی و خیمه و علامت و شیپور و طبل گرفته تا لباس شمر و چکمه و کلاهخود تعزیه و نمایش‌های آیینی محرم.فروشگاه‌های این راسته برخلاف پرچم‌فروش‌ها در دو ماه محرم و صفر تغییر کاربری می‌دهند و در سایر روزهای سال به‌کارهای دیگری مانند اغذیه‌فروشی، فروش پوشاک، خیاطی و کفاشی و... اشتغال دارند. بازار پررونق است و تا پاسی از شپ پرجنب‌وجوش به نظر میرسد این در حالی است که سایر کاسبان اطراف راسته سوگواری‌فروش‌ها، یکی‌یکی کرکره مغازه‌شان را پایین می‌کشند.مشتری‌ها فهرست‌به‌دست می‌آیند و خریدهای سنگین می‌کنند. از مهدی که تنها «هیکلی» چرمی مخصوص حمل علامت می‌فروشد، می‌پرسم این ریسک نیست که هر سال جنسی را بفروشد که یک‌بار خریدنش برای یک عمر بس است؟ و او در جواب می‌گوید: امام حسین به این بازار برکت داده است. بازار محرم و صفر کاسبان ناصرخسرو هر سال پررونق است حتی در اوج گرانی و تورم. ارزان‌ترین «هیکلی» فروشگاه ۶۰هزارتومان و گران‌ترینش ۴۰۰هزارتومان است که با چرم مرغوب مشهد دوخته شده است. می‌گوید بیشتر هیکلی‌هایش ...