گونه های بومی جنگلهای ایران

گونه های بومی جنگلهای ایران

مهمترین گونه های جنگلهای خزر:راش-زبان گنجشک-آزاد-شمشاد-افرا-توسکا-زربین-سرخدار

مهمترین گونه های جنگلهای بلوط ایران:بلوط غرب-بنه-خنجک-بادام-پسته معمولی

مهمترین گونه های جنگلهای ارس:ارس-پیرو

مهمترین گونه های جنگلهای کویری:گز-تاغ

مهمترین گونه های جنگلهای گرمسیری:کنار-اکاسیا-خرما

مهمترین گونه های جنگلهای مانگرو:حرا-چندل

میلیون هکتار(FAO)	میلیون هکتار(سازمان جنگلها)
4/3	4/3	جنگلهای خزری
5	10	جنگلهای بلوط
5/1	4/2	جنگلهای پسته وبادام
4/1	2/1	جنگلهای ارس
5/0	5/0	جنگلهای مانگرو
5/0	5/0	جنگلهای بوته ای مناطق کویری

درخت راش:نام علمي راش از واژه يوناني ‪ phagoبه معني خوراكي برگرفته شده ودليل آن نيزماكول بودن دانه‌هاي اين درخت است. راش از بهترين و ارزنده‌ترين درختان جنگلي شمال ايران است واز لحاظ عداد از ساير گونه‌هاي درختي اين مناطق فراوانتر بوده و به صورت جامعه خالص راشستان يامختلط با درخت ممرزوجوددارد.اين درخت دراستان گلستان درجنگلهاي "كردكوي ،جنگل گلستان وقزل ‌آغاج" فراوان وجود دارد..
راش درختي بلند قامت ، يك پايه و با ارتفاع ‪ ۳۵و حتي تا ‪ ۵۰ متر است كه داراي برگهاي ساده، منفرد و گوشوارك زود افت است. اين درخت بيشتر مخصوص مناطق جنگلي و معتدل نيمكره شمالي است، پوست تنه درخت صاف بوده ، تاج آن تخم مرغي يا استوانه ‌اي است كه شاخه‌ هاي جوان آن خزي و ابريشمين بوده و بتدريج صاف مي ‌شود. جوانه‌هاي اين درخت تخم مرغي،دوكي شكل،كشيده ونوك تيز،طلايي رنگ وبه طول دو سانتي متر است.اين درخت سايه را تحمل كرده ولي در مقابل يخبندان مقاوم ن يست و يخبندانهاي اول بهار را تحمل نمي‌كند. در مورد نيازهاي طبيعي و زاعي راش، دانشنامه مي‌نويسد اين درخت نسبت به مواد معدني خاك بي‌تفاوت بوده ولي خاكهايي با سنگ مادري ريگي و غني از مواد معدني را دوست دارد، خاكهاي خشك ، مرطوب و فشرده مناسب آن نيست.چوب راش سخت و سنگين است برون آن سفيدرنگ و درون اين محصول، قهوه‌اي روشن بوده و براي تهيه تراورس، روكش‌سازي و ادوات چوبي كلي مانند پارو استفاده مي‌شود.

درخت زبان گنجشك:

زبان گنجشك درختي است متوسط القامت با جوانه هاي سياه رنگ، پوست تنة آن خاكستري تير و برگهاي آن شانه اي مركب داراي 15-9 برگچه بيضي شكل و كمي نوك دار و با دندانه هاي ريز، پشت برگها صاف و عاري از كرك است. گلها به رنگ قرمز مايل به قهوه اي و معمولاً قبل از برگها در بهار ظاهر مي شود. ميوه آن داراي بال و بال آن بيضي، انتهاي آن تيز ولي قاعدة آن قوسي و در آن يك دانه قرار دارد. تكثير اين درخت با كاشت بذر آن صورت مي گيرد. درخت زبان گنجشك معمولاً از سال 15-14 به بعد شروع به ميوه دادن مي نمايد. ميوة آن در پاييز پس از ريزش برگها روي درخت مي ماند و تا بهار سال بعد به شاخه آويزان است. براي كاشت ، تخم آن را در پاييز لاي ماسه پهن مي كنند و نگه مي دارند تا بهار سال بعد كه كاملاً برسد و كامل شود. در بهار ابتدا آن را در خزانه اي كه باخاك مناسب تهيه شده باشد، در عمق 3-2 سانتي متر كاشته و پس از 2 سال كه نهالهاي جوان رشدكافي نمودند به محل اصلي منتقل مي شوند. فلورا ايرانيكا معتقد است گونه اي از زبان گنجشك كه در شمال ايران مي رويد گونه اي است فرعي با نام علمي F.excelsiot L. sub Coriatiaefolia (Scheele) Murr.

درخت آزاد:

درخت آزاد از خانواده Ulmaceae و با نام علمی Zelkova carpinifolia است. در گویش های گوناگون زبان فارسی به آن آزا, آزار, آزاد دار, نیل, سیاهدار, سیادور, آقچه آغاج, بز, یذروفق و چاپخو نیز می گویند.درخت آزاد, جزو درختان بلند قامت است و ارتفاع آن به ‪ ۲۵ـ ‪ ۳۵متر و قطرش به بیش از یک متری می‌رسد. با تنه ای قطور و پیچیده است. عمر درخت آزاد، طولانی و پوست تنه آن، صاف و نقره‌ای تا خاکستری است که به صورت پلاک از تنه جدا می‌شود و جای آن نارنجی است. چوب درخت آزاد، قهوه‌ای مایل به نارنجی، نیمه سنگین، نیمه‌سخت و با دوام است و به علت داشتن رشته‌های پارانشیمی فراوان، خاصیت کش‌سان دارد. آزاد، درختی است کند رشد و نورپسند که طالب خاک های سبک و غنی و عمیق است و اغلب نواحی واریزه‌ای را می‌پوشاند و در بعضی از نواحی جلگه‌ای، توده‌های خالص تشکیل می‌دهد. برگ های آن ریز، خشن، متناوب, خزان کننده, تخم مرغی یا بیضی, دندانه دار و کاغذی و با رگبرگ شانه ای هستند.برگ زرد رنگ آن، جلوه زیبایی را در فصل پاییز پدید می‌آورد. میوه فندقه کوچک آن، بدون واسطه به کنار برگ متصل می‌شود. گل های این درخت نر یا نر و ماده ( هرمافرودیت), ناشکوفا, دارای سطحی صاف و خشن است که در قاعده شکم دار و در انتها باریک است.موسم گل دهی در اردیبهشت ماه می باشد.این درخت در بین گیلکان جنبه تقدس داشته ودر اطراف اماکن متبرکه استان گیلان فراوان دیده می شود.در اطراف اماکن متبرکه ,درخت آزادِ چند صد ساله, زیاد به چشم می خورد. عوام معتقدند که اگر بقعه ای مدفن آقا ( مرد) باشد, درخت آزاد آن محوطه" خانم" آن آقاست و بالعکس. درخت آزاد اطراف زیارتگاه ها را نمی برند و احترام زیادی به آن می گذارند و به آن دخیل نیز می بندند و شیره ی قرمز رنگ این درخت را برای تبرک به سر و روی خود مالند.

درخت شمشاد: Buxus sempervirens

کیش یا شمشاد جنگلی وحشی، درخت یا درختچه ای است که در استان گیلان به نام های " شمشاد؛ شومشاد؛ شیشار، شوشار " و در مازندران " شار؛ وشر، شهر " نامیده می شود. ارتفاع این درختچه یا درخت زیبا از 5/1 متر تا 8 متر نیز می رسد. دارای ساقه های منشعب، سخت و با مقاومت و دارای رشد و نمو کمی است. برگ های آن متقابل، دارای دوام زیاد، بیضی و نوک تیز و چرمی و رنگ آن سبز زیبا است. در کنار برگ ها، گل های آن قرار دارد که به صورت نر و ماده به رنگ سبز مایل به زرد می باشند.درخت شمشاد، دارای چوب سختی است که برای ساختن قاشق چوبی ، ظرف های چوبی ، شانه ، ورقه های صاف و نازک چوب مانند کاغذ به کار می رود. استفاده از شانه ای که از شمشاد ساخته می شود ، موجب تقویت موی سرگشته و فساد و ضایعات مو را رفع می کند.

درخت افرا:

درخت افرا در ایران دارای گونه ها و واریته های متعددی است. درخت افرا در نواحی جنگلی و در خاک هایگچی می روید و به خصوص در جنگل های شمال ایران فراوان بوده و گونه هایی از آنها در باغها و پارکهابرای زینت کاشته می شوند. بذر اکثر افراها در پاییز می رسد. قبل از کاشت اگر بذر به مدت یک هفته در آب غوطه ور باشد و هر روز آبان تعویض شود، در جوانه زنی موثر خواهد بود به طور کلی نباید گذاشت بذر درختان افرا خشک شود. موقع کاشت در عمق یک سانتی متری با پوشش نازک از ماسه و در محلی سایه دار کاشته می شود. برگ ها اکثرا پنجه ای متقابل شانه ای شامل 3 تا 5 برگچه نوکدار با دانه های نامنظم است. میوه هافندوقی دارای دو بال به شکل 8 با زاویه بین دو بال که از 45 درجه تا 180 درجه متغیر می باشد، درتابستان می رسد افراها به بیشتر خاکها و شرایط مقاوم هستند. از گونه های مختلف افرا می توان به کرب، افرای شیردار، سفید کرکو، افرای سیاه، افرای سرخ، افرایابلق، افرای شبه خپازی و ... اشاره کرد که شکل برگ و میوه بین دو اکن صاف بودن و یا کرکدار بودن بذر باداخل میوه سبب تشخیص گونه های مختلف افرا از یکدیگر می گردد.

درخت توسکا:

درخت توسکا، رطوبت پسند و دارای رشد سریع بوده و در جنگل‌های شمال ایران، به دو گونه توسکای قشلاقی (جلگه ای ) با نام علمی Alnus glutinosa و توسکای ییلاقی با نام علمی Alnus subcordata رویش دارد. البته، جنس توسکا دارای ‪ ۳۵گونه است که فقط دو گونه آن به نام‌های توسکای ییلاقی و توسکای قشلاقی در ایران انتشار دارد.توسكا درختی است با شاخه های خاكستری پوشيده از لكه های كوچك قهوه ای ( زگيل های پوست درخت) و چوبی به رنگ تيره و درمقایسه با دیگر درختان جنگل‌های خزری، دیرزیستی کوتاهی دارد و بیش از ‪ ۱۰۰ سال عمر نمی‌کند و نهایت رشد آن در ‪ ۵۰سالگی است.قدرت جذب آب در توسکا زیاد است ومانند گونه اوکالیپتوس، یکی از مصارف آن، کم کردن آب درزمین‌های بسیار مرطوب و پرآب است.توسکا اغلب در کنار رودخانه‌ها، نزدیکی ساحل دریا وجاده‌های جنگلی دیده می‌شود و درداخل جنگل، کمتر مشاهده می‌گردد.برگ های درخت توسکا، بيضی گون و دندانه دار بوده نوك آن ها، هلالی است. سطح اين برگ ها خصوصا در دوران جوانی، خيلی چسبناك است.توسکا در بیشتر جوامع گیاهی به صورت درخت همراه دیده می‌شود و با گونه‌هایی نظیر شمشاد، راش، مَلج، خُرمَندی، سفید پَلت و حتی وَن تشکیل جامعه می‌دهد.

درخت زربین:

زربین با نام دوجمله‌ای Cupressus sempervirens) گونه‌ای از درختان همیشه‌سبز ، از دسته مخروطیان (Pinophyta) ردهٔ ناژویان (Pinopsida)، راستهٔ کاجیان (Pinales)، تیرهٔ سروها (Cupressaceae)، سردهٔ سرو ناز (Cupressus).
«سرو زربین» درختی زیبا به ارتفاع ‪ ۲۰تا ‪ ۳۰ متر گسترده در برخی نواحی شمال ایران است که سبزی همیشگی آن جلوه‌ای خاص به طبیعت منطقه می‌بخشد.جورهٔ اصلی زربین، مخروطی با گسترش افقی دارد؛ شاخه‌های جانبی آن نیز افقی هستند.

زربین درختی است کندرشد، سوزنی‌برگ، همیشه‌سبز، به ارتفاع ۳۰-۲۰ متر، مخروطی‌شکل، دارای گلهای مخروطی لیمویی رنگ که در اواسط بهار شکغته می‌شوند.
زربین از قسمتهای برگ، جوانه، گل آذین، پوست و میوه که از فندق درشت‌تر است، تشکیل شده‌است. پوست شاخه‌های جوان این درخت سبز تیره تا روشن ودریک ساله‌ها قهوه‌ای روشن تا قرمز است، اما درچند ساله‌ها به رنگ قهوه‌ای تیره، صاف و یا پولکدار می‌باشد. همچنین پوست تنه درخت الیافداروشیارهای آن به صورت شبکه‌ای درهم رفته، چروکیده و عمیق است. «سرو زربین» درخاک عمیق گلدانی(باغچه‌ای)[۱] – آهکی و در آب وهوای معتدل مدیترانه‌ای رشد می‌کند. نیاز آبی کم تا متوسط دارد یعنی مقاوم به خشکی است. این درختان نسبت به هرس و قطع شاخه‌های جوان وانتهایی حساسند.
کوتاه سخن، زربین درختی بردبار، کم نیاز، کاملاً روشنایی پسند و آهک دوست است.

گونه های بومی جنگلهای ایران

مطالب مشابه :

تحقیقات جدید در مورد پل سفید اهواز

دزفول در جشنواره بازی های بومی محلی خوزستان در شهرک منتظری اول شد

گل های خوزستان

جادری:خوزستان مظهر هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و برادری اقوام است

پوشش گیاهان دارویی استان خوزستان(دزفول)

ارغوان

گونه های بومی جنگلهای ایران

مشکلات اشتغال نیروهای بومی از زبان استاندار خوزستان

ریشه یابی نقوش خالکوبی مردم عرب خوزستان

تاثیر اقلیم بر داستان های جنوب