چگونه با زیر دستان خود برخورد کنیم

رحمان و رحیم" بعد از" رَبِّ الْعالَمِینَ" اشاره به این نكته است كه ما در عین قدرت نسبت به بندگان خویش، با مهربانى و لطف رفتار مى‏كنیم این بنده‏نوازى و لطف خدا، بندگان را شیفته او مى‏سازد: كه با یك دنیا علاقه بگویند" الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ".

تدبیر و تربیت الهى، همراه محبّت و رحمت است!!

الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ (حمد3) (خدایى كه) بخشنده و مهربان است.

كلمه «رحمن» به معناى مبالغه و شدّت در رحمت و گستردگى آن است. از كاربرد دو صفت «رحمن» و «رحیم» در قرآن، استفاده مى‏شود كه رحمانیّت درباره همه‏ى مخلوقات و رحیم بودن، مربوط به انسان و موجودات مكلّف است.

خداوند رحمت را بر خود واجب كرده است، «كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى‏ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ» ( انعام، 54 ) و رحمت او بر همه چیز سایه گسترده است، «وَ رَحْمَتِی وَسِعَتْ كُلَّ شَیْ‏ءٍ» ( اعراف، 156)همچنین‏ پیامبر و كتاب او مایه رحمتند، «رَحْمَةً لِلْعالَمِینَ» (انبیاء، 107) آفرینش و پرورش او بر اساس رحمت است و اگر عقوبت نیز مى‏دهد از روى لطف است. بخشیدن گناهان و قبول توبه‏ى بندگان و عیب‏پوشى از آنان و دادن فرصت براى جبران اشتباهات، همه مظاهر رحمت و مهربانى اوست.

نكته‏اى كه در اینجا باید دقت كنیم این است كه این دو صفت (رحمن و رحیم) كه از مهم‏ترین اوصاف الهى است در نمازهاى روزانه ما حد اقل 30 بار تكرار مى‏شوند (دو مرتبه در سوره حمد و یك مرتبه در سوره‏اى بعد از آن مى‏خوانیم) و به این ترتیب 60 مرتبه خدا را به صفت رحمتش مى‏ستائیم.

بنابراین آوردن" رحمان و رحیم" بعد از" رَبِّ الْعالَمِینَ" اشاره به این نكته است كه ما در عین قدرت نسبت به بندگان خویش، با مهربانى و لطف رفتار مى‏كنیم این بنده‏نوازى و لطف خدا، بندگان را شیفته او مى‏سازد: كه با یك دنیا علاقه بگویند" الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ" این در حقیقت درسى است براى همه انسانها كه خود را در زندگى بیش از هر چیز به این اخلاق الهى متخلق كنند، به علاوه اشاره‏اى است به این واقعیت كه اگر ما خود را عبد و بنده خدا مى‏دانیم مبادا رفتار مالكان بى رحم نسبت به بردگانشان در نظرها تداعى شود.

در تاریخ بردگى مى‏خوانیم: " صاحبان آنها با قساوت و بى‏رحمى عجیبى با آنها رفتار مى‏كردند، چنان كه مى‏گویند اگر بنده‏اى در انجام خدمات اندك قصورى مى‏ورزید مجازات‏هاى سخت مى‏دید: شلاق مى‏خورد، او را به زنجیر مى‏كشیدند، به آسیابش مى‏بستند به حفر معادن مى‏گماشتند، در زیر زمینها و سیاه‏چال‏هاى هولناك حبس مى‏كردند و اگر گناهش بزرگتر بود به دارش مى‏آویختند"! (تاریخ آلبر ماله تاریخ مردم جلد 1 صفحه: 150 جیبى)

در جاى دیگر مى‏خوانیم:" غلامان محكوم را در قفس درندگان مى‏انداختند و اگر جان سالم به در مى‏بردند درنده دیگرى را داخل قفس او مى‏كردند".

این بود نمونه‏اى از رفتار مالكان با بردگان خویش، اما خداوند جهان در قرآن كرارا تذكر مى‏دهد كه اگر بندگانم بر خلاف دستورم عمل كردند و پشیمان شدند مى‏بخشم، مى‏آمرزم، رحیم و مهربانم آنجا كه مى‏فرماید: قُلْ یا عِبادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً (زمر 53)" اى كسانى كه از حریم بندگى سرباز زده‏اید از رحمت خدا مایوس نشوید، خداوند همه گناهان را مى‏آمرزد" (توبه كنید و از دریاى بى‏پایان رحمت خدا بهره‏مند شوید).

اینجا است كه انسان متوجه مى‏شود چقدر فاصله است بین رفتار خداوند بزرگ با بندگان خویش، و روش مالكان با زیردستان خود، مخصوصاً در عصر شوم، بردگى.

عرفا، اللّه را افروزنده دل مشتاقان، رحمن را برنده اندوه بیچارگان و رحیم را آمرزنده گناه عاصیان تفسیر كرده‏اند. در ترجمه تفسیر طبرى آمده است كه رحمن و رحیم دو نام از نام هاى خداوند است كه در پیمان صلح با مكیان على بن ابى طالب بر بالاى نامه نوشت: بسم اللّه الرّحمن الرّحیم، و سهیل دست على را گرفت و گفت ما نمی دانیم این رحمن و رحیم كیست؟ پیامبر به على فرمود كه بنویس: این هر دو نام بزرگ خداى عزّ و جلّ است و هر كه این دو نام برخواند و معنى آن به صدق بداند به بهشت خواهد رفت. (ترجمه و تفسیر رهنما ج1)

پیامبر معظم اسلام صلى اللّه علیه و آله و سلم مى‏فرمایند: خداى مهربان داراى صد رحمت می باشد كه یكى از آنها را فرو فرستاده و بین: انس، جن، پرندگان، چرندگان و خزندگان تقسیم نموده است. كلیه این عاطفه‏ها و ترحم ها از آن یك رحمت سر چشمه مى‏گیرند، نود و نه رحمت دیگر را براى روز قیامت تأخیر انداخته است تا به وسیله آنها به بندگانش ترحم فرماید

و نیز بسیار این روایت را شنیده ایم كه : جوانى أجلش فرا رسیده بود و زبانش از گفتن: لا اله الّا اللّه بند آمده بود. هنگامى كه نزد پیغمبر خدا آمدند و جریان را گفتند آن حضرت بر خواست و نزد آن جوان رفت. پیغمبر خدا گفتن شهادتین را بر آن جوان عرضه مى‏كرد ولى زبان وى باز نمی شد. رسول خدا فرمود: آیا این جوان نماز نمى‏خوانده و روزه نمی گرفته است!؟ گفتند: چرا. فرمود: آیا مادرش وى را عاق ننموده است؟ گفتند: چرا. فرمود: مادرش را حاضر كنید! رفتند پیر زنى را آوردند كه یك چشم وى نابینا بود. پیامبر خدا به وى فرمود: پسرت را عفو كن. گفت: عفو نمى‏كنم. زیرا او لطمه به صورتم زده و چشم مرا از كاسه در آورده است. رسول اعظم فرمود: بروید هیزم و آتش برایم بیاورید! پیر زن گفت: براى چه مى‏خواهى!؟ فرمود: می خواهم وى را به علت این عملى كه با تو انجام داده بسوزانم. پیر زن گفت: او را عفو كردم! آیا او را مدت نه ماه براى آتش حمل نمودم!! آیا او را مدّت دو سال براى آتش شیر دادم!! پس ترحم مادرى من كجا رفته است!؟ در این هنگام بود كه زبان آن جوان باز شد و گفت:أشهد ان لا اله الا اللّه.

زنى كه فقط رحیم باشد و اجازه ندهد كسى بسوزد پس خدائى كه رحمان و رحیم است چگونه اجازه مى‏دهد: شخصى كه مدت هفتاد سال بگفتن: الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ مواظبت كرده است بسوزد!! (تفسیر آسان ، ج1)

پیام‏های آیه:

1ـ تدبیر و تربیت الهى، همراه محبّت و رحمت است. (در كنار كلمه «ربّ»، كلمه «رحمن» آمده است.) «رَبِّ الْعالَمِینَ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ»

2ـ هم چنان كه تعلیم نیازمند رحم و مهربانى است، «الرَّحْمنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ» (الرحمن، 1- 2) تربیت و تزكیه نیز باید بر اساس رحم و مهربانى باشد. «رَبِّ الْعالَمِینَ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ»

3ـ رحمانیّت خداوند، دلیل بر ستایش اوست. «الْحَمْدُ لِلَّهِ» «الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ»

تفسیر نور

تفسیر نمونه

چگونه با زیر دستان خود برخورد کنیم

تدبیر و تربیت الهى، همراه محبّت و رحمت است!!

پیام‏های آیه:

مطالب مشابه :

سهیلی : انتخابات هیئت شنای آذربایجان شرقی غیرقانونی بود

ها یاشی ها شیتوریو کای در آذربایجانشرقی

چگونه با زیر دستان خود برخورد کنیم

بمباران گردان در هفتم خردادماه 1365

به نام خدا های شعری: ( 164 مورد) + دعای شروع کلاس

شهید حمید پرکار فرمانده گردان

تصاویری از رزمندگان گردان حمزه

اف۱۶های آمریکا بر فراز آسمان سوریه

فریاد «من عاشق محمدم» در شبکه‌های اجتماعی

نمی‌خواستم در حضور آقا مراسم بهم بخورد