پسته : طلای خندان

چکیده:

درخت پسته اهلي ( Pistacia Vera ) متعلق به تيره ( Anacardiaceae ) است . جنس Pistacia داراي 11 گونه است . درخت پسته داراي برگهاي مركب شانه اي بوده و درخت پسته دو پايه است و براي توليد ميوه به وجود هردو درخت نر و ماده نياز است . گلهاي درخت پسته فاقد گلبرگ و غده هاي شهد ساز بوده و زنبورهاي عسل را به خود جلب نمي كنند و گرده گل توسط باد پراكنده مي شود . درخت پسته برگ ريز بوده ، د رپائيز خزان نموده و زمستان را در خواب مي گذراند . ريشه زائي درخت پسته محوري و عمودي بوده و قدرت توليد ريشه فرعي در درخت پسته ضعيف است . مرحله نونهالي درخت پسته طولاني بوده و تاقبل از پنج سالگي درختان ميوه كمي توليد مي كنند و از 10 تا 12 سالگي باردهي كامل و اقتصادي درخت آغاز مي شود . مهمترين گونه هاي جنس Pistacia عبارتند از : P.Vera يا پسته معمولي ، ، P.mutica يا بنه ، . Pمهمترين ارقام پسته در ايران عبارتند از : اوحدي ، كله قوچي ، اكبري ، احمد آقائي ، ممتاز ، بادامي زرند ، شاه پسند ، سفيد پسته نوق ، خنجري دامغان و قزويني . نياز سرمايي درخت پسته از 600 ساعت با دماي كمتر از 7 درجه سانتي گراد براي رقم كله قوچي تا 1200 ساعت با دماي كمتر از 7 درجه سانتي گراد براي رقم اكبري متفاوت بوده و مقدار آن بطور متوسط 1000 ساعت زير 7 درجه سانتي گراد در نظر گرفته مي شود . عدم تامين سرماي مورد نياز درخت پسته موجب تاخير در گلدهي ، گلدهي نامنظم ، كاهش تعداد برگچه هاي برگ ، توليد برگهاي غير طبيعي و ساده و ... مي شود . كشت و پرورش پسته از عرض 27 درجه شمالي تا عرض 42 درجه شمالي انجام مي شود . اغلب درختان پسته در ارتفاع 2000-900 متري از سطح دريا قرار گرفته اند . درخت پسته قادر به تحمل دماي 45 درجه سانتي گراد در تابستان و دماي 20- درجه سانتي گراد در زمستان مي باشد . براي داشتن حداكثر محصول ميزان حداكثر رطوبت نسبي بايستي كمتر از 35% باشد

کاشت:

پسته گياهي دو پايه است بنابراين درختان نر و ماده مجزا از يكديگر هستند و بدين صورت با كاشت بذر و پيوند نزدن آن نيمي از نهال‌ها نر و نيم ديگر ماده خواهند شد و همچنين كاشت بذر به‌علت تفرقه صفات، تنوع ژنتيكي بين درختان بوجود آورده و بعضاً امكان دارد صفاتي نامطلوب در بين جمعبت بروز كند.

بنابراين در تكثير توسط بذر، گاهي مرغوبيت از بين مي‌رود و نيز زمان لازم برا ي بالغ شدن گياه در درختاني كه توسط بذر تكثير مي‌شوند طولاني‌تر مي‌شود. بنابراين براي داشتن درختان يك دست و يكنواخت از يك رقم پر محصول ومرغوب و نيز براي كوتاه‌كردن دوره نونهالي بايد از تكثير غير‌جنسي استفاده كرد. پس پيوند زدن نهال امري ضروري به نظر مي‌رسد.

طرح باغ پسته

قبل از كاشت پسته ابتدا بايد منطقه موردنظر را براي كاشت از لحاظ آب و هوا و شرايط خاك بررسي نمود . اگر منطقه و زمين مورد نظر براي پسته‌كاري مناسب بود اقدام به تسطيح آن كرد.

براي احداث باغ پسته بهتر است ابتدا نقشه دقيقي با مقياس مناسب از زمين تسطيح شده بر روي كاغذ رسم كرد و روي آن فواصل بين درختان و رديف‌ها (فواصل بين درختان 3-2 متر و بين رديف‌ها 8-6 متر مي‌باشد).محل احداث ساختمان و يا تاسيس مورد نياز احتمالي، مسير جاده و خيابان‌هاي باغ، شبكه آبياري باغ ، وزش باد غالب و شيب زمين را مشخص نمود.

تهيه بذر مطلوب

بذر در نظر گرفته شده بايد سالم و بدون هيچ گونه آفت يا بيماري و از محصول همان سال باشد. انتخاب بنه به عنوان پايه داراي مزايا و معايبي است، از مزاياي آن مقاومت بيشتر آن در برابر خشكي در مقايسه با پايه پسته اهلي و مقاومت نسبي در برابر آلودگي به نماتد مولد غده ريشه است و از معايب آن رشد بطئي در سال‌هاي اوليه كاشت و حساسيت به گموز و ورتيسليوم بوده كه به علت اين عيوب كمتر مورد توجه باغداران به عنوان پايه قرار مي‌گيرد. معمولاً بذرهاي كه به عنوان پايه استفاده مي‌شود از ارقام پسه اهلي و عمدتاً بادامي (بادامي ريز)و قزويني است و همچنين از نوعي هيبرید به نام بنه باغي نيز مي‌توان استفاده نمود. بنه باغي فوق العاده به نماتد ريشه حساس مي‌باشد. بنابراين بايد با توجه به معايب و محاسن هريك از پايه‌ها و نيز با توجه به نوع خاك محل كاشت و بيماري‌هاي منطقه به انتخاب پايه مبادرت نمود. از پايه‌هاي ديگر پسته درايران مي‌توان كسور،آتلانتيكا و سرخس را نام برد

آماده كردن بذر براي كاشت

در اواخر اسفند و اوايل بهار بذر‌ها را حدود 24 تا 48 ساعت (ترجيحاً 24 ساعت ) در آب خيس خيسانده، پس از شست‌و‌شوي مجدد با استفاده از سموم قارچ‌كش نظير كاربو‌كسين تيرام، بنوميل به نسبت 5/52 تا 3 در هزار و هيپوكلريد سديم (مايع سفيدكننده)5/0 به مدت 5 الي 10 دقيقه ضدعفوني مي‌شود. پس از آن بايد بذرها را در كيسه‌هاي پارچه‌اي كه به طورمنظم به‌مدت 4 تا 5 روز مرطوب نگه داشته‌شوند قرارداد (دماي مناسب براي جوانه‌زني بذرها30-20 درجه سانتي‌گراد مي‌باشد)بعد از جوانه زدن بذرها بايستي آنها را با قارچ‌كش PCNB يا بنوميل 4 در هزار ضدعفوني كرده و در محل مورد نظر كاشت. توانايي جوانه زني در بين بذر گونه‌هاي مختلف پسته متفاوت است. جوانه‌زني بستگي به سختي پوست استخواني (آندوكارپ)دارد. خراش‌دهي با اسيد سولفوريك به مدت 5/1 ساعت و سپس غوطه‌ور كردن در آب به مدت 24 ساعت، سرعت و درصد جوانه زني (مغز)بنه را افزايش مي‌دهد. استفاده از بذرهاي بدون پوست استخواني براي جوانه زني به دليل سبز شدن يكنواخت مي‌تواند مورد توجه واقع شود.

روش هاي كاشت

كاشت بذر در زمين اصلي

در زمين‌هاي با آب وخاك شيرين بذور جوانه زده مورد نظر براي كاشت را پس از گاورو شدن زمين (رسيدن به حد ظرفيت مزرعه ) د رمحل داغ آب زمين اصلي مي‌‌كارند.چنانچه بافت خاك مزرعه سنگين باشد به منظور از سله بستن روي بذور داخل هر گودال را به وسيله ماسه مي‌پوشانند. اين عمل به رشد گياه كمك فراوان مي‌كند، چون نه تنها اكسيژن كافي در دسترس ريشه‌هاي نهال قرار مي‌دهد بلكه موجودات هوازي مفيد خاك را نيز به فعاليت وا مي‌دارد. عمق كاشت بذر بستگي به اندازه بذر دارد (ميزان تقريبي عمق كاشت حدود 2 تا 5 برابر بزرگ ترين قطر بذر است).

كاشت در خزانه

زمين خزانه پسته مانند خزانه ديگر درختان بايد آماده گردد. فواصل كاشت بذرها بر روي خطوط بين 5 تا 10 سانتي‌متر و بين خطوط 35 تا 40 سانتي‌متر است. پس از كاشت بذر ، روي آن را با استفاده از ماسه بادي همراه باكود دامي پوشانده و آبياري مي‌نمايند. ميزان بذر مصرفي پسته در هكتار خزانه 250 تا 300 كيلوگرم مي‌باشد و حدود 250 هزار نهال در يك هكتار مي‌توان توليد نمود. نهال‌هاي توليدي در فصل خواب (پاييز و زمستان) آماده انتقال به زمين اصلي هستند (نهال يكساله). هرچه سن نهال در خزانه بالا رود به علت گسترش سيستم ريشه و پيچيده شدن ريشه نهال‌ها و عدم دقت درهنگام كندن و جابه جايي نهال به زمين اصلي و قطع ريشه‌ها، يكبار انجام مي‌شود. معمولاً د رخزانه راه روهايي در فواصل 5/1 تا 2 متر تعبيه مي‌شود كه اين عمل به رفت و آمد كارگران براي حذف علف‌هاي هرز و انجام عمليات آبياري و در صورت نياز پيوند زدن نهال‌ها كمك مي‌كند. چنانچه كف خزانه بوسيله سيمان و يا موزائيك فرش شود از رشد عمودي ريشه‌ها جلوگيري مي‌كند. بنابراين جابه‌جايي نهال‌ها آسان‌تر و تلفات آنها نيز كمتر خواهد بود.

كاشت دركيسه‌هاي پلاستيكي

براي اين منظور از كيسه‌هاي پلاستيكي به ارتفاع 25 تا 30 سانتي‌متر استفاده مي‌شود. البته هر چه ارتفاع كيسه‌ها بيشتر باشد(45 سانتي متر ويا بيشتر ) رشد نهال بهتر است. از آنجايي كه محيط رشد در گياهان گلداني محدود است و اين گياهان مانند گياهاني كه در مزرعه و باغ كشت مي‌شوند نمي‌توانند ريشه‌هاي خود را گسترش داده و به طور طبيعي از منابع غذايي خاك استفاده كنند. لذا برا ي برآورده ساختن احتياجات گياه، خاك درون كيسه‌ها را مخلوطي از يك تا دو قسمت ماسه و يك قسمت خاك زراعي مرغوب (لومي)و يك قسمت كود دامي يا خاك برگ پوسيده انتخاب مي‌شود.

كاشت پسته در كيسه‌هاي پلاستيكي

معمولاً براي تسهيل در عمليات آبياري، زمين مورد نظر را به ندازه ارتفاع گلدان‌ها خاك‌برداري‌ كرده، سپس گلدان‌ها را طوري مي‌چينند كه در فواصل 2-5/1 متري، راهروهايي براي عبور و مرور كارگران وجود داشته باشد. قسمت بالاي گلدان‌ها معمولاً هم‌سطح زمين بوده، در نتيجه آبياري به طريقه غرقابي امكان پذير مي‌شود. درون هر كيسه معمولاً دو دانه بذر مي‌‌كارند كه پس از سبز شدن و چهار و پنج برگي شدن گياه‌چه‌ها قويترين آنها را انتخاب نموده، ديگري را حذف مي‌كنند. حتماً بايستي در ته كيسه‌ها سوراخ‌هاي كوچكي به‌عنوان زه‌كش ايجاد نمود. گياهان گلداني را در موقعي از سال مي‌توان به زمين اصلي انتقال داد. از كاشت پسته درون كيسه‌ها به منظور واكاري در باغ‌ها نيز استفاده مي‌شود. در موقع انتقال به زمين اصلي، كيسه‌ها را به آهستگي بدون آنكه صدمه‌اي به ريشه‌ها وارد شود و خاك اطراف آن بريزد، پاره كرده، گياه را به زمين اصلي انتقال مي‌دهند.

ساير روش هاي تكثير

اخيراً موفقيت‌هاي در زمينه تكثير پسته از طريق كشت بافت حاصل شده است. از مزاياي عمده تكثير از طريق كشت بافت، يكنواختي نهال‌ها به علت تكثير غير جنسي (كلون) تكثير سريع در فضاي كم و توليد نهال‌هاي عاري از بيماري و نيز كوتاه نمودن طول دوره نونهالي است. درايران ريز ازديادي پايه‌هاي اهلي (قزويني، بادامي زرند) و وحشي (بنه و آتلانتيكا) و نيز ارقام تجاري از طريق قلمه‌زدن بدون استفاده از هورمون‌هاي گياهي و با غلظت بالا تا‌كنون امكان‌پذير نبوده است. خوابانيدن يكي ديگر از روش‌هاي تكثير مي‌باشد كه با اين روش مي‌توان تعداد معدودي گياه ريشه دار را از گياه مادري بدست آورد.

مراقبت از نهال هاي بذري

پس از آن كه بذر‌ها درخزانه و يا زمين اصلي و يا كيسه‌هاي پلاستيكي سبز شدند. يك سلسله عمليات باغباني براي مراقبت از آنها لازم است كه عبارتند از :

الف - آبياري

ميزان دفعات آبياري برحسب آب وهوا و نوع خاك و ميزان آب موجود متفاوت است. بطور‌كلي آبياري نهال‌هاي بذري بايد به آهستگي صورت گيرد.با توجه به اين‌كه در اين مرحله از رشد گياهان داراي ريشه محدودي براي جذب مي‌باشند بايد دقت نمود كه از كمبود آب صدمه نبينند.

ب - وجين

بذر علف‌هاي هرز تقريباً در خاك وجود داشته و با گياهان اصلي به رقابت مي‌پردازند. بنابراين بايد آنهارا از ميان برد. وجين علف‌هاي هرز بايد با دقت صورت گيرد تا به ريشه گياهان اصلي صدمه‌اي وارد نشود.

ج- محافظت از گرما و تابش مستقيم آفتاب

در روزهاي گرم، مخصوصاً در روش كاشت پلاستيكي بايد هر چند روز يك بار روي نهال‌ها آب پاشيد و نيز براي جلوگيري از تابش مستقيم آفتاب، مي‌توان پايه‌هاي در زمين به ارتفاع5/1-1 متر قرارداده، با استفاده از حصير يا مواد ديگر روي آن را پوشاند و بدين ترتيب از تابش مستقيم نور خورشيد جلوگيري كرد.

انتقال نهال به زمين اصلي :

محلي كه قرار است نهال در آن كشت شود، بايد گودالي به عمق 60 و به قطر 40 سانتي متر حفر كرد وآن را با خاك سطح الارض همراه با كود دامي پر نمود. نهال‌هاي بذري را بايد به نحوي درگودال كاشت كه طوقه (حدفاصل بين ريشه و ساقه)آن هم سطح زمين قرار گيرد. چنانچه طوقه گياه درخاك فرو رود، ممكن است پوسيده شود و يا مورد حمله قارچ‌هاي عامل پوسيدگي طوقه(گموز)واقع شود. اگر هم بالاتر از خاك قرار گيرد، قسمت‌هاي از ريشه كه در معرض هوا قرار گرفته‌اند از بين مي‌رود.

بعد از قرار دادن نهال درگودال، خاك اطراف نهال را فشار داده تا گياه در آن مستقر شود. نهال‌هاي بذري را بايد بلافاصله پس از انتقال آبياري كرد

خاک مطلوب پسته

بهترین خاکها برای کاشت درخت پسته خاکهای لیمونی سبک یعنی شن و رس می‌باشد. در اراضی سبک مصرف کود برای برداشت رضایت بخش است ولی در اراضی رسی سنگین که رطوبت را به مقدار زیاد و برای مدتی طولاتی در خود نگاه می‌دارد کاشت این گیاه نتیجه رضایت بخشی نمی‌دهد و مقدار محصول چندان قابل توجه نخواهد بود. درخت پسته تا اندازه‌ای تحمل شوری خاک را می‌کند

گونه های پسته

امروزه گونه های متنوعی از پسته در جهان کشت می شود. از گونه های جنس (Pistacia تنها)، (vera.P پسته اهلی)، (khinjuk.P چاتلانقوش، کسور، گلخونک یا خنجک) و ( mutic.P بنه) در ایران تولید می شود. چاتلانقوش و بنه پایه های مناسبی برای پیوند درختان پسته اهلی به شمار می روند.

Vera.P در بین گونه های فوق تنها درختی است که به صورت اهلی درآمده و نوع وحشی آن نیز در جنگلهای سرخس واقع در منطقه مرزی شمال شرقی کشور یافت می شود.

گیاه‌شناسی پسته

درخت پسته از 9- 7 سالگی به بار می‌نشیند و می تواند دمای 45 درجه بالای صفر و 25 درجه زیرصفر را تحمل کند. این گیاه در برابر خشکی و کم آبی مقاوم است. از میان گونه‌های مختلف پسته، تنها گونه‌های پسته اهلی، چاتلانقوش، گلخونک و بنه در ایران تولید می‌شود و مناطق اصلی کشت پسته در دامغان، کرمان، آذربایجان، قزوین، اردستان و رفسنجان متمرکز است

آب و هوای مطلوب پسته

درخت پسته به سرمای شدید زمستان و گرمای زیاد تابستان هر دو مقاوم است. درخت پسته با هوا و زمین مرطوب سازگاری ندارد. رطوبت زیاد در زمین باعث تولید بیماری صمغ و پوسیدگی یقه درخت می‌شود که به تدریج درخت را ضعیف و بالاخره خشک می‌کند. درخت پسته به کم آبی و خشکی مقاومت زیاد نشان می‌دهد بطوری که درختان کهن را می‌توان بدون آبیاری بر مدت خیلی طولانی (شاید چند ده سال) زنده نگاه داشت

بسته بندي و انبارداري

محصول آماده جهت عرضه به بازار برحسب نياز در ظروف بزرگ ( گوني‍هاي كنفي60 كيلويي)يا ظروف كوچك ( نايلون، سلفون و قوطي كوچك 5000 – 50 گرمي) بسته بندي و به بازار عرضه شود. ظروف بسته بندي بايستي داراي برچسب حاوي اطلاعات نوع رقم، شكل ميوه، تعداد دانه در انس درصد ناخنداني و ... باشد.

محصول بسته ‍بندي شده در انبار مخصوص با دماي حدود 15-5 درجه سانتي‍گراد و در شرايط رطوبت پايين با كف و ديواره هاي غير‍قابل نفوذ به حشرات نگهداري مي ‍شوند. وجود هواكش كنترل كننده هاي دما و رطوبت در انبار از جمله استانداردهاي مناسب انبارداري هستند. بسته بندي و وارد كردن محصول به انبار در ساعات خنك شبانه روز ( اواخر شب يا صبح زود) باعث كاهش دماي محصول و افزايش مدت نگهداري آن مي ‍شود. قراردادن پالت‍هاي چوبي يا فلزي در كف انبار ضروري است تا از آلودگي احتمالي محصول و انتقال رطوبت كف انبار به آن جلوگيري شود

کود و تغذیه:

درخت پسته احتیاج به کود فراوان دارد و کود دامی به تنهایی نمی‌تواند رفع احتیاجات درخت پسته را از حیث مواد غذایی برای محصول زیاد بکند. لذا باید علاوه بر کود دامی از کودهای شیمیایی نیز استفاده کرد. کود دامی را پاییز به درخت می‌دهند و کود شیمیایی را در دو دفعه یکی در اسفند ماه و دیگری در خرداد ماه با خاک مخلوط می‌کنند

پسته نيز مانند ساير گياهان براي رشد و توليد محصول به 14 عنصر غذايي احتياج دارد. اين 14 عنصر را كه عناصر اصلي نام گرفته اند به دو دسته عناصر پر مصرف و عناصر كم مصرف تقسيم مي نماييم .

عناصر پر مصرف عبارتند از : ازت (N)، فسفر(P)، پتاسيم(K)، كلسيم(Ca)، منيزيم(mg) و گوگرد(S) و عناصر كم مصرف نيز به ترتيب شامل آهن (Fa)، منگنز(Mn)، كلر(Cl)، بر(B)، ‍مس(Cu)، روي (Zn)، نيكل(Ni)، موليبدن(Mo)، مي ‍باشند. عناصر‍كربن(C)، هيدروژن(H) و اكسيژن(O)، نيز از عناصر غذايي پر‍مصرف مي‍ باشند چون تامين اوليه و جذب آنها بيشتر از طريق هوا انجام مي‍ شود ، جزتقسيم ‍بندي اوليه ذكر نشده اند. در بعضي از تقسيم ‍بندي‍ها عناصر سديم(Na) و كبالت (Co)و سيليسيوم(Si) را عناصر ندرتاً ضروري (عناصري كه وجودشان به مقدار كم براي رشد برخي از گياهان ضروري است) دانسته‍ اندو مقدار خيلي كم از عناصري مثل يد(I)، فلوئور(F)، برم(Br) ، ‌آلومينيوم (Al)و سلنيوم(Se) را موجب تحريك رشد گياهان دانسته ومی گويند اگرچه آنها در تغذيه گياه نقشي ندارند اما براي سلامت مصرف‍ كنندگان گياهي (انسان‍ها و دام‍ها) وجودشان به ميزان مناسب در گياهان لازم است.

ا زت (N):

ازت يا نيتروژن يكي از عناصر اصلي مي ‍باشد كه چگونگي رشد و باردهي درختان پسته به ‌آن بستگي دارد. ازت عنصري غذايي است كه كمبود آن رشد باروري و توليد محصول را محدود مي سازد. اكثر توصيه هاي ‍كودي نيز براساس همين عنصر پايه گذاري شده است. براي توليد هر 300 كيلوگرم محصول پسته خشك در هكتار، بيش از 5/6 كيلوگرم ازت مصرف مي ‍شود. ازت همانند فسفر و پتاسيم داراي نقش ساختاري بوده و عملكرد و همچنين اعمال تنظيمي گياه به عهده آنها مي باشد. اگر نصف كود ازته مورد نياز، هنگام گل دادن يعني تقريباً اواخر اسفند و اوايل فروردين ماه (سال‍هاي عادي ) و نصف ديگر زمان مغز گرفتن و پر كردن دانه، اواخر خرداد تا اوايل تيرماه مصرف گردد علاوه بر افزايش ميزان محصول، از ريزش جوانه هاي گل نيز جلوگيري مي ‍نمايد.

درختان ميوه خزان دار از جمله پسته در زمان خواب زمستانه ازت زيادي جذب نمي ‍نمايند، پس دادن كود از ته به زمين بعد از برداشت محصول (شهريور، مهرماه) به علت آغاز دوره خواب گياه وكند شدن قدرت جذب آن، بازده چنداني ندارد. بهتراست در سال هاي كم بار(off) كودهاي ازته را تا حدود 30 درصد كمتر از سال هاي پربار (on) مصرف نمود.

علائم كمبود ازت :

كاهش ميزان ازت برگ باعث كاهش محصول، تاخير در برگ دادن وگلدهي، كاهش رشد طولي و قطره‍اي شاخ‍ه ها، قرمز شدن پوست درخت، كوچك و زرد شدن برگ‍ها، قرمز شدن رگبرگ‍ها و دمبرگ‍ها و ريزش برگ قبل از پاييز و خصوصاً زمان رسيدن محصول در درختان پر محصول به صورت توام يا مستقل مشاهده مي شود.

معمولاٌ در صورت كمبود ازت در اوايل فصل رشد، برگهاي پايين درخت كم رنگ تر و ريزتر شده و تعداد برگها نيز كاهش يافته و يا به طور كلي رشد تاج درخت كم مي ‍شود. در صورت ادامه كمبود ريزش برگ هاي پيرتر زودتر از معمول انجام مي شود.

فسفر :

فسفر يكي از عناصر اصلي و كليدي در توليد پسته به حساب مي آيد كه در بيشتر اعمال فيزيولوژيكي گياه اهميت دارد از جمله در توليد ATP و آنزيم‍ها. با وجودی كه، در بعضي خاك‍ها كودهاي فسفاته به زمين داده نمي ‍شود اما كمبود اين عنصر كمتر مشاهده مي ‍شود. به نظر مي ‍رسد دليل اصلي آن وجود قارچ‍هاي ميكوريزا در اين خاك‍ها باشد كه به جذب فسفر كمك نموده و درختان كمبودي نشان نمي ‍دهند.

علائم كمبود فسفر:

در صورت كمبود فسفر علائمي از قبيل ديربازشدن جوانه ها ، برگ‍هاي سبز رنگ پريده و پيدايش نقطه‍ هاي سوخته با اشكال غير‍يكنواخت، در نزديكي لبه برگ‍هاي مسن تر از خود نشان خواهد داد. اين نقاط در طول فصل گسترش يافته تا اينكه تمامي پهنك را فرا گرفته و نهايتاً خشك شده و به زمين مي ‍ريزد.

پتاسيم (K) :

پتاسيم در ساخت پروتئين، آنزيم‍ها، اعمال تنظيمي و ارتباط آب و گياه نقش كليدي را ايفا مي كند. پتاسيم باعث تسهيل نفوذ آب در سلول‍هاي گياهي و كنترل كننده عمل باز و بسته شدن روزنه هاي برگ به هنگام تعرق مي ‍باشد. نياز گياه به پتاسيم بسيار زياد است كه در صورت وجود مه قابل جذب و محلول در فاز مايع، به راحتي مي‍ تواند آن را ج‍ذب كند. چون حركت پتاسيم خاك بسيار كم است، لذا تغذيه گياها ن ريشه عميق در خك‍هاي رسي با كودهاي پتاسه كار مشكلي مي ‍باشد. براي كود دهي به باغات فاقد پتاسيم در خاك‍هاي داراي بافت سنگين و رسي مي‍ بايد مقادير زيادي از آن را درون شيار كودي ريخته و گرنه درختان پاسخ مناسبي به دريافت كود نخواهند داد.

افات پسته

افلاتوکسین زنجرک پسته ایدیو سروس ستالی (آفت شیره) افلاتوکسین زهرابه‌ای است که بوسیله گروهی از قارچها (اسپرژیلوس) که جزِء کپک‌ها هستند ترشح می‌شود. این قارچها با تغذیه از مواد غذایی زهرابه تولید کرده وآنرا داخل و یا روی مواد غذایی به جا می‌گذارند.این قارچ در شرایط حرارت ورطوبت مناسب بر روی میزبان (پسته) شروع به رشد کرده وتولید زهرابه کرده که به انسان و دام ضرر فراوان می‌رساند. پسیل پسته که به شیره خشک معروف است شپشک واوی پسته لارو برگ خوار پسته کرم ریشه پسته سرشانه خوار پسته, زنبورهای مغز خوار پسته

مبارزه با افات پسته

پسيل معمولي پسته

مهمترين آفت پسته است كه باغداران به آن شيره خشك مي گويند، زيرا عسلك دفع شده از انتهاي بدن پوره هاي اين آفت در مقابل هوا خشك شده، تبديل به دانه‍ هاي مدور شكري مانندي مي ‍شود كه روي برگ‍ها و زير درخت مي‍ ريزد. زمستان را به صورت حشره كامل مي‍ گذرانند و اوائل ارديبهشت ماه معمولاً تخم ‍ريزي مي ‍كند و نوزادهاي آن از شيره نباتي تغذيه مي ‍نمايد تا تبديل به حشره بالغ گردند.

خسارت پسيل معمولي پسته

در اثر مكيدن شيره گياهي توسط پسيل معمولي پسته وزن مغز آن كاهش، درصد پوكي افزايش و ميزان خنداني هم كاهش مي‍ يابد. گياه آفت زده ضعيف شده و گاهي لكه هاي قهوه اي سوخته روي برگ‍ها ديده مي ‍شود. از ديگر خسارت‍هاي اين آفت ريزش برگ‍ها و جوانه هاي ميوه‍ دهنده سال بعد و همچنين بسته شدن روزنه ها در اثر ترشح عسلك مي ‍باشد.

مبارزه

سم پاشي نقاط آلوده در هنگامي كه روي 50 % از برگ‍هاي درختان باغ بطور متوسط 15-10 پوره آفت وجود داشته باشد، توصيه مي شود. بهترين زمان مبارزه با پسيل وقتي است كه جمعيت پوره ها زياد و جمعيت تخم‍ها و حشرات كامل كم باشد كه معمولاً حدود اواخر ارديبهشت ماه مي‍ باشد. زماني كه طغيان پسيل معمولي پسته وجود داشته باشد بايد از مواد حشره كش توصيه شده عليه آفات بهره جست

سن‍هاي زيان آور

از ديگر آفات مهم پسته مي‍توان به سن‍ها اشاره نمود كه شامل : سن سبز با لكه سفيد، سن سبز يك دست، سن قهوه‍اي و سن قرمز مي باشند. زمستان‍گذراني به صورت حشره كامل و در زير بوته هاي گياهان مختلف و يا گاهي در پناه‍گاه‍هاي درختان در ارتفاعات مي ‍باشد . اين حشرات در اواسط فروردين ماه از مكان‍هاي زمستان‍گذران خارج شده و بر روي ميزبان‍هاي تازه روئيده به ويژه اسپند تغذيه و تخم‍ريزي می نمایاند.

در صورت نا‍مساعد شدن شرايط طبيعي،خشك‍ شدن و از بين رفتن ميزبان‍هاي وحشي و بالارفتن جمعيت، سن‍ها به سمت باغ‍هاي پسته هجوم مي‍ آورند و ابتدا از علف‍هاي هرز اطراف و داخل باغ‍هاي پسته سپس از ميوه‍هاي پسته تغذيه می نمایاند.

خسارت سن‍هاي زيان آور

تغذيه سن‍ها از مرحله تشكيل ميوه تا سخت شدن پوست استخواني سبب سياه شدن تمام ميوه در ابتداي فصل مي‍گرددو ميوه هاي خسارت ديده بر روي درختان، خشكيده و ريزش مي يابند. ابتداي فصل ، در اثر تغذيه سن‍ها در روي پوست سبز ميوه شيره گياهي به صور قطرات شفافي خارج شده و محل تغذيه كاملاً مشخص مي‍باشدو همچنين در وسط داخلي ميوه‍ها شبكه‍ هاي تور مانند سفيد رنگي مشاهده مي ‍شود.

از مرحله سخت شدن پوست استخواني تا مغز‍ بندي ميوه ها ديگر علام تغذيه و لكه هاي قهوه اي در روي پوست سبز رويي مشاهده نمي شود و محل تغذيه سن ها در سطح داخلي پوست استخواني به صورت نقاط سياه رنگ ديده مي ‍شود. تغذيه سن‍ها در اين مرحله از جنين در‍حال رشد سبب پوكي و اسفنجي شدن جنين و از مغز ميوه‍ها سبب ايجاد لكه‍ هاي نكروز فرو رفته قهوه اي رنگ بر روي مغز ميوه ها مي‍ گردد. در اين مرحله سن‍ها قادر به انتقال قارچNematospora coryli نيز بوده و بيماري ماسوي پسته (سفيد و لغزنده شدن اطراف مغز ميوه‍ها) را باعث میشود.

مبارزه با سنهای زیان آور

پرهيز از كندن و از بين‍بردن ميزبان‍هاي وحشي در مناطق كوهستاني و دشت‍هاي اطراف باغ‍هاي پسته

- پرهيز از كندن و ازبين بردن علف‍هاي هرز ميزبان اطراف و داخل باغ‍هاي پسته زماني كه سن به سمت باغ‍هاي پسته هجوم آورده اند

از بين بردن علف‍هاي هرز در اوايل فصل قبل از هجوم سن‍ها به سمت باغ‍هاي پسته و در اواخر فصل پس از برداشت محصول جهت از بين بردن كانون‍هاي زمستان‍گذراني

مبارزه شيميائي در صورت نياز و با توجه به تراكم جمعيت و مرحله رشدي ميوه پسته

آبیاری:

بابلــــــــــــر: هفت هزار مترمكعب درهكتار در سال

آبياري قطـــــــره اي : پنج هزار مترمكعب درهكتار در سال

حساسترين دوره آبياري درختان پسته : تيرماه هنگام پرشدن مغز پسته

مهمترين آب براي خندان شدن دانه هاي پسته : آخرين آب قبل از رسيدن كامل دانه ها و برداشت محصول در اواخر مرداد و يا اوايل شهريورماه .

حداكثر مساحت كرت در آبياري سطحي براي خاكهاي با بافت سنگين : يك هزارو دويست و پنجاه مترمربع يا پنجاه قصب

مناسب ترين دور آبياري براي خاكهاي با بافت متوسط در روش آبياري سطحي : سي و پنج الي چهل روز

مناسب ترين دور آبياري براي خاكهاي با بافت متوسط در روش آبياري بابلـــر بيست روز

مناسب ترين دور آبياري براي خاكهاي با بافت متوسط در روش آبياري قطره اي ده روز و در صورت شور بودن آب شش الي هفت روز

دوره هاي ذكر شده بطور متوسط بوده و در صورت امكان در ماههاي گرم سال بايستي كمتر از اين مقدار و براي ماههاي سرد سال بايستي بيشتر از اين مقدار در نظر گرفته شوند .

حداكثر طول نوار يا رديف درختان در آبياري سطحي براي خاكهاي با بافت سنگين يكصد متر

حداكثر طول نوار يا رديف درختان در آبياري سطحي براي خاكهاي با بافت متوسط پنجاه متر حداكثر

طول نوار يا رديف درختان در آبياري سطحي براي خاكهاي با بافت سبـك سي متر ميباشد

علائم رسيدن پسته و زمان برداشت

زماني كه درصد پوست رويي ميوه پسته به راحتي از پوست سخت استخواني جدا شود، زمان برداشت فرارسيده است.تغيير رنگ پوست رويي از سبز به گلي تا ارغواني نيز نشانه‍اي ديگر از رسيدن ميوه ها است .در ماه‍هاي آخر فصل تابستان ترك‍ خوردگي سطح رويي پوست نرم ميوه‍ها نيز نشاني ديگر از نزديك شدن زمان برداشت پسته است

برداشت محصول

پس از رسيدن محصول، برداشت آن بايد سريعاً انجام گيرد. عمليات برداشت بوسيله نيروي كارگر و با دست انجام مي ‍شود زيرا با توجه به شرايط و نحوه كشت درختان عدم انجام هرس فرم، عدم وجود يكنواختي در ارقام و سنين درختان، امكان برداشت مكانيزه محصول وجود ندارد. نحوه برداشت بدين صورت است كه قبل از شروع چيدن محصول، پارچه هاي مخصوص دورويه را زيردرختان پهن كرده، به طوري كه كل سطح زمين زير پوشش تاج پوشيانيده شود سپس هريك از كارگران خوشه هاي ميوه را دردست گرفته و با اندكي فشار به يكي از جهات‍، خوشه را از محل دم قطع مي نمايند و درون پارچه مي ريزند. محصول هر درخت پس از برداشت در محلي مخصوص (داراي سايه و كف‍پوش مناسب) جمع‍ آوري مي‍ گردد و بلافاصله درون سبدهاي مخصوص ريخته و در كوتاه‍ترين زمان ممكن به محل پايانه فراوري پسته انتقال مي ‍يابد.

حمل و نقل محصول تا محل فرآوري

محصول برداشت شده در اولين فرصت و ترجيحاً در ساعات خنك روز بايستي به پايانه انتقال يابد. براي انتقال محصول بهتر ست آن را در سبدهاي مخصوصي نگهداري كنند. سبدها در كاميون يا ساير وسائل حمل و نقل كه داراي سقف هستند گذاشته شده و به محل فرآوري محصول انتقال داده شوند. در صورتي كه انتقال محصول به صورت توده دركاميون و يا وانت انجام مي‍ شود بايستي اولاً محفظه بار كاملاً تميز و خشك باشد، ثانيا كف آنها با يك لايه پارچه پوشانيده شود و سپس محصول پسته روي آن بارگيري و انتقال مي‍يابد.

پسته : طلای خندان

خاک مطلوب پسته

گیاه‌شناسی پسته

آب و هوای مطلوب پسته

بسته بندي و انبارداري

پسيل معمولي پسته

خسارت پسيل معمولي پسته

مبارزه

سن‍هاي زيان آور

خسارت سن‍هاي زيان آور

مبارزه با سنهای زیان آور

علائم رسيدن پسته و زمان برداشت

برداشت محصول

حمل و نقل محصول تا محل فرآوري

مطالب مشابه :

آماده سازي زمين:

مقايسه عمل آوري پسته در ايران و آمريكا

ادوات آماده كردن زمين

روش‌هاي كاشت و توليد نهال پسته

پسته-Pistacia

پسته : طلای خندان

مراحل احداث باغ پسته(1)

راهنمای کاشت و احداث باغ پسته

امراض و آفات پسته بغلان

کاشت و احداث باغ پسته